Morgunblaðið - 29.10.1970, Blaðsíða 16

16
MOROLTNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 29. OKTÓBBR 1979
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavik.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjöm Guðmundsson.
Fréttastjóri Bjöm Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Ámi Garðar Kristinsson.
Rttstjóm og afgreiðsfa Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
Askriftargjald 165,00 kr. á mánuði innanfands.
f tausasöfu 10,00 kr. eintakíð.
FLENSBORGARSKÓLI
í HAFNARFIRÐI
C[jö þingmenn allra flokka í
^ Reykjaneskjördæmi hafa
lagt fram á Alþingi þings-
áiyktunart illögu um mennta-
skóla í því kjördæmi. í til-
lögunni er sérstaklega lagt til
að athugað verði við bæjar-
stjórn Hafnarfjarðar um
stofnsetíningu menntaskóla í
Hafnarfirði á næsta ári. I
greinargerð benda þingmenn-
imir á, að nú eru um 400
nemendur úr' Reykj aneskj ör-
dæmi í me-nntaskólunum í
Reykjavík og sé því tímabært
að stofna menntaskóla í kjör-
dæminu. Bæjarstjórn Hafnar
fjarðar hefur þrívegis gert
samþykktir þess efnis, að
stofna beri menntaskóla í
Hafnarfirði og sú staðreynd,
að þingmennimir sjö benda
sérstaklega á Hafnarfjörð er
vísbending um, að samstaða
geti tekizt í kjördæminu
sjálfu um staðsetningu
menntaskóla.
Verði menntaskóli stofn-
settur í Hafnarfirði er ein-
sýnt, að breyta ber Flens-
borgarskóla úr gagnfræða-
skóla í menntaskóla og koma
á fót nýjum gagnfræðaskóla
í þess stað. Til slíkrar breyt-
ingar liggja söguleg rök.
Flensborgarskóli í Hafnar-
firði er með merkari skóla-
stofnunum á landinu og á
sér ianga sögu að baki.
Flensborg var upphaflega
verzlunarstaður í Hafnarfirði,
komið upp af dönskum kaup-
mönnurn og dregur nafn af
Flensborg á Jótlandi. Árið
1876 keypti séra Þórarinn
Böðvarsson, prestur að Görð-
um í Álftanesi, Flensborgar-
eignina og ári síðar gáfu þau
hjón, séra Þórarinn og kona
hans, Þórunn Jónsdóttir,
eignir þessar til stofnunar
alþýðuskóla í Flensborg tii
minningar um son þeirra,
Böðvar Þórarinsson, efnileg-
am námismann, er dó ungur.
í gjafabréfi þeirra segir, að
„þessi skóli verði fyrst og
fremst barnaskóli fyrir
Garðaprestakall á Álftanesi"
en einnig, „að hann þar næst,
eftir því sem efni og kringum
stæður leyfa, jafnframt verði
atmennur menmtaskóla. ...“.
Fyrstu fimm árin var Flens
borgarskóli svo til eingömgu
bamaskóli en 1882 varð nokk-
ur breytimg á. Þá var Flens-
borgarskóli gerður að alþýðu-
og gagnfræðaskóla en bama-
kennsla hélt þar þó áfram
allt til ársins 1895. Sem al-
þýðu- og gagnfræðaskóli
varð Flensborgarskóli fljót-
Iiega viðurkennd skólastofnun
og þangað sóttu nemendur
víðar að en úr nærliggjandi
héruðum. Þar hafa ýmsir
af merkustu skólamönnum
landsins hafið kennaraferil
sinn og margir þjóðkunnir
menn hafa hlotið menntun
sína og uppeldi í Flensborg-
arskóla. Á undanfömum ára-
tugum hefur Flensborgar-
skóli verið starfræktur sem
gagnf r æðaskóli.
Ógetið er eins merkasta
þáttar í starfi Flemsborgar-
skóla fyrr á árum en þar mun
hafa verið starfræktur fyrsti
kennaraskóli á íslandi um 16
ára skeið frá 1892—1908. Var
sérstök kennaradeild stofn-
uð við skólann 1892 og starf-
aði hún þar til Kennaraskól-
inn í Reykjavík var settur á
stofn 1908. Þegar kennara-
deildin tók tiil starfa úð
Flemsborgarskóla 1892 höfðu
um árabil verið háværar
raddir um nauðsyn kenn-
aramenmtunar í landinu og
m.a. lagt fram á Alþingi
frumvarp um tvo kennara-
skóla, amnam í Flensborg
en hinn á Möðruvöllum.
Alþingismönnum fannst í of
mikið ráðist og felldu fmm-
varpið en í kjölfar þess hóf-
ust námskeið fyrir kemnara í
Flensborgarskóla, sem urðu
vísir að kennaradeild við
skólann.
Eins og sjá má af því, sem
að framan greinir, á Flens-
borgarskóli sér merka sögu.
Senn verða 100 ár liðin frá
því, að séra Þórarinn í Görð-
um og Þórunn kona hans
stofnuðu þennan skóla. Nú er
svo komið, að litlu má rnuua,
að jafnmargir nemendur
sæki menntaskólana í Reykja
vík úr Reykjaneskjördæmi
og stunda nú nám í Mennta-
skólanum á Akureyri og
margfalt fleiri en þeir sem
nema við menntaskólana á
Laugarvatni og ísafirði. Öll
rök mæla með því, að
menntaskóli verði stofnsett-
ur í Reykjaneskjördæmi og
má þá búast við að mennta-
skólanemendum í þessum
landhluta fjölgi til muna.
Verði F lensb orga rskól i
gerður að menntaskóla, má
með sanni segja, að hugsjón-
ir stofnenda skólans hafi
rætzt en þau sögðu fyrir nær
einni öld um væntanlegan
skóla, „að hann þar næst, eft-
ir því, sem efni og kringum
stæður leyfa, jafnframt verði
almennur menntaskóli, þar
sem kostur sé á að afla sér
þeirrar þekkingar sem álít-
ast má nauðsynleg hverjum
aiþýðumanni, er á að geta
kallast vel að sér.“
Vo
BÓKASPJALL
______—A
EFTIR STEINAR J. LIJÐVÍKSSON
Á s.l. ári gaf Stöigufélaigið út milkiið
ritvtenk ©ftir Aiginar Kl. Jómsision, Tiiúver-
aradii $einidilhierna Ísiarudis í Osió, þar sem
f jiatllað er um söigiu Sfjómiairráðisiiins í sex-
tíu ár. Á kiátpuisiíðlu bóbariininiair, sitieinidiur
m.a. „að ritvierk þeitita sié mieista stórvirtfci
siem einistaikldinigiur fcefur unindð í rainin-
siókintuim á isienidiinigiasiöigu 20. aiidiar," oig
muiniu þetta öruiglgieiga onð að sönniu, þar
sem ritverik Agniarls er samtals á 11.
hundraíð biaðBiíður oig í fbnmiála höfund-
ar faeimiur fnaim, að hainn. ihieflur unnið að
því í tóimistumiduim siímiim í fimm ár sam-
fellt.
Það var vonum sieinma seim náðizt var
í útigáfu á söigu Stjórniarráðisiins, sem vit-
anileiga er þá j'afmtfraimt stjórnmáliasaiga
ísiandis, að notokru. í fonmála ritsins kiem
ur reynidar fram, að U'pphafieiga var
ætluiniin að rit þetitia yrði siamið í tilefni
fimimtiki ára afmiæilis Stjórtnarriáðsinis, en
þá varð elktoi af framfcvæmidium, og
Skirilðiur koimist eifckd á málið fyrr en
noifckrum áruim síðar. V'ar þiað dr. Bjarird
hieitinn Benediktisison siem viar 'aðalhvata-
miaður að siaminámgiu ritisins og fékk Aign-
ar KL JónBigcnn til þess að vinmia það.
Traiuðia hefði verið uinint að finrna
hæfiari mann til þesis að vinna þetta
verk en Agniar Kl. Jóimssom, siem hefur
allt frá uniga aildri verið starfamdi km-
an dym Stjórmiarráðisiinis ©ða í tenigislum
við það slem sta(rfsmiarður uitanritoisþjóm-
uBtunmar. Faðir Agimams, Kiemens Jóns-
soo, lamdritari oig ráðherra kiom einnig
við söigiu Stjómiarráðsinis frá fyrstu tíð,
otg frá honuim hefiur Aiginar vafialaust
ýmean fróðlieiik niumið.
Viisisiuieiga hiefur það verið mitoiið
vandaverfk að semijia rit isieim iþetta. Etoki
vair hæigt að toomiast hjá því að þar
væri fjiallaíð um pólitísk dieiiumál, sem
hafia verið og eru j'afnvel enn mieira og
minma vdlðkvæm. Virðiist svo, að A'gnari
tatoist greiðletgia að siigla fieyi Sínu fram-
hjá ölium boðum, og giætia fyllsta hluit-
ieysiils í friásögn sinini. Slíkt er afar miik-
iis uim veirt oig rauhar stoer úr gildi rit-
vertosáins, siem 'SÖigiuiegrar heimildar.
Þótt bætoumniar tvær séiu, eins og áð-
ur seigir, á 11. hiumdirað blaðlsíður, mætti
helzt fiininla þeiim til foráittu, að frásagn-
ir ihlefðu mátt vera fyllri og ítarlegri.
En vafalauBt vieirður það margra arnn-
arra manraa vehk alð takia fyrir einistatoa
þætti í stjónmamsögiunmd oig glera þeim
ítairiaglri stoil. Br sijláltflsiaigit hæigit að gera
hvem þátt söigunmar, sam Agnar fjallar
uim, aið miyndiariagu bóitoarefni.
Að dómd þess, er þetta ritar er sá toafli
ritvertosiinis sem fjaliar um ráðhierra Í3-
landis oig rífcisstjóirmir, 'aithyigilisverðaistur.
Þar er dreigið samiain í stutt mél, hin
pólitístoia Isiamdisisaga, frá því að Haranes
Haflstein tók við ráðlherradómd símum ár-
ið 1904 oig tii þeisis tíma að stjióm sú er
miú situr að völduim tók við, aiuik þess
sem æviláigrip þeirra ráðtoerra sem vilð
söigu koima eru ralkiin lítilieiga, I þeisisum
kafia fceimiur giöigglieigla fraim sú þeikk-
inig oig yfirsýn sem hiöfunduirimin hefur
á viðlfanigsiefinii sínu — mömmium og mál-
efnurn. Er auigljósit eftir lestur þessa
kafia, að oft hefur horft þynigra með
stjórmianmyn'dianir ein flastir hafia gert sér
grein flyrir, og ásteitiimgiairste'iniar floklka
seim uininlið hafa samian í samsteypu-
stjórnuim verið miisimiuiniamdi og miisjafn-
lega mikilvæigir.
í ritverlki síniu reikux Agmar Kl. Jónis-
son eirnnig vertoefniasikiptinigiu hinna
ýimsu ráðiunieyta, störf og istarflsihætti
Stjórnarráðsinis, oig í nafnaskrá, seim er
aftast í bóikinmi, eru starfemienin Stjóm-
artrfáðsimis frá fyrsitu tíð taildiir upp. Er
þesisi iesininig e>inmlig hin atibyiglisiverð-
asta og ber glöiglgt vitni uim þá geysi-
iagu útþeinislu seim orðið befur í rílkis-
kerfimu frá fyrstu tið. V'eröur etoiki ainn-
að sagt en að armar ríkisbátonisins t/eyig-
ist lenigra oig lenigra oig komii orðið við
fiesta iþætti þjóðlífsiinis. Er það spiurn-
inig hvort eklki sé ástœðla orðdm til þesis
að staildra öriítið við og reyna siðian afð
spyrna við fótium.
Stjóirnairráð íslande 1904—1964 er
mesta verlk fruimisamið, sem Sögufélagið
toefiur gefið út á 67 éra ferli skuum, og
er mjög til útgáfu bótoariiruniar vandiað,
hún t.d. öll prantuð á góðain myndia-
pappír. Væri óstoanidi að miaðuir sæi slík-
an frágamig á fieiri íisiemzikium bótoum,
en í bófaagerð hérliendiis hefiur veríó uim
afbuirför að ræð'a á síðiuistu árum og er
orsatoa til þess tviímæilalauist að leita í
mjög aiulknum kostmaði við bóltoagerð, og
harðri saimkeppni bótoa úfgefend a við að
haldia bókaverðdnu niðri. Á Sögufélaig-
ið mA'kla þötók skilið fyrir útgiáfu þesisia
ritvertos, en útgáfuistairfsemi félaglsiins er
ótrúiaga mitoil og vel til heruniar vamdað.
Getflsit ef til vill tæfcifæri til þess síðar
að fjalla uim það néniar.
Fundur forsætisráð
herra og forseta
N orðurlandaráðs
N.K. MÁNUDAG verður
haldinn í Kaupmannahöfn
sameiginlegur fundur for-
sætisráðherra Norðurland-
anna og forseta Norðurlanda
ráðs. Fund þennan sitja af
íslands hálfu, Jóhann Haf-
stein, forsætisráðherra, Matt-
hías Á. Mathiesen, forseti
Norðurlandaráðs, Guðmund-
ur Benediktsson, ráðuneytis-
stjóri og Friðjón Sigurðsson,
skrifstofustjóri.
Gert er ráð fyrir, að á fundi
þessum fari fram lofcauimræða
um endurskoðun Helsingfora-
sammingsins svonefimda um norr
ænt samstarf og hu gsanlegt, að
haran verði í sinni nýju mynd,
undirritaður á fundinum í Kaup
mamnahöfn. Sérstök nefnd hefur
starfað að endurskoðun Helsing
forssamningsins og er Karl Aug
ust Fagerholm, formaður hennar
en af íslands hálfu hafa átt sæti
í mefndinni Guðmundur Bene-
dikltsson og Sigurður Bjiarmason
en síðar Matthías Á. Mathiesen,
sem kom í stað Sigurðar Bjarna
soruar.