Morgunblaðið - 08.11.1970, Blaðsíða 2

26
MORGUN’BLAÐIÐ, SUNNUDAOUR 8. NÓVHMBER 1970
Saga buxnapressarans
Úr leikdómum danskra blaða
um „Dúfnaveisluna“
ALKUNNA er, að leikrit Hall-
dóra Laxness, ,,Dúfn,aveislan“ er
nú sýnd í Árósum í Danmörku.
Fyrst fór leikhúsið með sýning-
una í gestaleik til Björgvinjar og
hefur áður verið getið leikdóma
þaðan hér í Mbl. Eftir dönsku
frumsýninguna var hennar víða
getið í blöðum. Útdráttur um-
sagna fjögurra danskra blaða birt
ist hér í lauslegri þýðingu:
Laxness er skáld, en leikverk
hans hefur ekki lífsanda, segir í
fyrirsögn í Aktuelt. Höfundur
þess leikdóms er Svend Erichsen.
Hann segir m.a.: „Árósalei'khús-
ið hafði frumsýningu á gaman-
leik Halldórs Laxness „Dúfna-
veislunni", fyrst í Björgvin og
síðan í Árósum. Það er í fyrsta
skipti, að íslenzki Nóbelsverð-
launahafinn hefur fengið sýnt eft
ir sig leikrit, utan heimaiands
síns. Og það akilur maður í
nauninni. Sérstaklega eftir að
hafa horft á frumsýninguna í Ár-
ósum. Hamingjan góða! Laxness
er skáld. Þess verður einnig
vart í leikritinu. En sem leikrita
höfundur virðist hann rneira en
litið óöruggur. Hann kann lagið
á því að umbreyta speki sinni í
lífrænan sviðsskáldskap. Hann
hefur hugmyndir, en hann lætur
hugmyndaflugið hlaupa með sig
í gönur og reynist því ekki fær
um að klæða hugmyndir sínar
né athafnir sviðsins í trúverðug-
an leikhússbúning.
Svo sem vænta má hefur gam-
anleikur Laxness, eða ævintýra-
leikur, inni að halda bæði átak-
anlega og beizka þjóðfélags-
mynd. Hann persónugerir með
miklum næmleika gömul hjón,
sem eiga rætur sínar í þeim
táma, þegar vélvæðingin hafði
ekki haldið innreið sina í þjóð-
félagið, og þau hafa dregið þessa
fortíð inm í nútíma þjóðfélag.
Gamli maðurinn er buxnapress-
ari og sem slíkur er hann snill-
ingur. Hann pressar buxur betur
Cóð íbúð
en nokkur annar. Hann veit sitt
leyndarmál, en hvorki hann né
eiginkona hans kæra sig hætis-
hót um peninga. Þennan líka hé-
góma. Þau stinga seðlunum á
ýmsa staði á heimilinu og skeyta
ekkert um, hvað af þeim verð-
l"
óskast á leigu.
Tilboð sendist afgreiðslu Morgunblaðsins.
merkt: ,,Z — 6207".
Cadilac
Til sölu Cadilac-bifreið, árgerð 1962, í mjög góðu lagi.
Upplýsingar í sima 37616 eftir klukkan 13.00.
Tilkynning
til eigenda fasteigna í Hafnarfirði
og Cullbringu- og Kjósarsýslu
Með tilvísun til laga nr. 49/1951 um sölu lögveða,
er hér með skorað á aíla þá er skulda álögð og
gjaldfallin skipulagssgjöld sbr. 35. gr. I. nr. 19/
1964, að greiða gjöld þessi hið fyrsta, eða í síð-
asta lagi 10. desember næstkomandi.
Hafi gjöldin eigi verið greidd fyrir þann tíma verð-
ur án tafar óskað uppboðs á eignunum.
Hafnarfirði, 9. 11. 1970.
Bæjarfógetinn í Hafnarfirðí.
Sýslumaðurinn í Gullbringu-
og Kjósarsýslu.
Einar Ingimundarson.
Þeim verður að ósk sinni, —
að vissu leytL Vélvæðing efna-
lauganna og fjárfestmgin heldur
áfram og hrósar sigri. En svo er
málum komið, að stóru karlarn-
ir telja sig hafa efni á að varð-
veita pressarann gamla, sem eins
konar friðað fyrirbrigði. Hann er
gerður heiðursfélagi í samtökum
buxnapressara og fær kanarí-
fuglinn, sem hann hafði alltaf
óskað sér.
Mið ádeilunnar er að vísu
skýrt, en um útfærslu hugmynd-
arinnar gegnir öðru máli. Stíll-
inn breytist úr realisma í farsa
og hugaróra, án þess manni sé
ljós nauðsyn slíkra skyndibreyt-
inga. Bezt er dregin upp mynd
pressarans sjálfs, sem er hógvær
og af hjarta lítillátur, sannur
lífskúnstner. Stöku hugmyndir
eru frumiaga og fyndilega unn-
ar.
Asger Bonfils hefur annazt
leikstjórn og sýndi ótvíræða til-
finningu fyrir leikritinu, og mi'k-
inn dugnað. Ivan Mogensen gerði
leikmyndir, sem ekki vitna um
teljandi hugmyndaauðgi, en
voru sem ledkhúsverk Ijósar og
óaðfinnanlegar.
v> rftS'ífe
Halldór Laxness
ur. Fengju þau ráðið væri buxna
pressun ókeypis — hún ætti
alténd að kosta eins lítið og hægt
er.
En nútíminn leyfir það ekkL
Stéttarfélagið leggur til atlögu
við pressarann og kemur á vett-
vang með lúðrablæstri tdl að
mótmæla alltof lágu verði. Síð-
an flækist blessaður pressarinn
inn í peningabrask annarra, og
það er honum engan veginn að
skapi. Þeír peningar, sem hann
vill ekki, skulu notaðir í um-
fangsmikla fjárfestingu — hús
eignir, olíuskip, þotur o.s.frv.
Peningagræðgi og yfirborðsleg
auðlegð velferðarþjóðfélagsins
breiðir úr sér fyrir augum okkar
í öllu sína afskræmi. En press-
arinn og kona hans eru öðru
vön. Þau þrá athvarf til fortíð-
arínnar.
Teikning þessi af Aksel Erhardtsen og Clöru Östö í hlutverkiim
pressarahjónanna, birtist í Politiken.
Aksel Erhardtsen lék pressarann
Af leikurum bar hæst frammi-
stöðu þeirra Aksel Erhardtsen og
Clöru Östö. Erhardtsen dró upp
einkar sannferðuga og einlæga
mynd af gamla manninum og
Clara Östö stóð honum fyllilega
á sporði í hlutverki gömlu kon-
unnar. Milli þessara tveggja aðal
leikara og leikstjórans virðist
hafa ríkt náið samstarf og djúp-
ur skilningur. Elsebeth Steen-
toft var góð í hlutverki ungu
konunnar, Öndu, sem er barón-
essa og hún bjargaðd þessu hálf
vandræðalega hlutverki með
þokka og glettni.......Nú hef-
ur sem sé verið kynntur fyrir
okkur mikill skáldsagnahöfund-
ur sem leikskáld. Það er vaf-
samt hvort erfiðið svaraði kostn-
aði. Við sáum grilla í klær ljóns-
ins, en þær komu aldrei almenni
lega fram.“
í Kristeligt dagblad skrifar
Flemming Chr. Nielsen og segir
m,a.: „Sem skáld hefur Halldór
Laxness jafnan verið talsmaður
lítilmagnans, hann hefur
haldið uppi vörnum fyrir þá,
sem hafa ekki getað hrópað
sjálfir. hann hefur talað sem
kaþólikki, siðan sem sósíalisti,
en jafnan sinni eigin raust, raun-
særri og ljóðrænni raust, ádeflu-
kenndri og spámannlegri raust.
Hann er í senn samgróinn jarð-
skjálftunum og hverunum heitu
á fósfurjörð sinni, íslandi. En
hann hefur einnig komið víðar
við, þar sem önnur tunga er töl-
uð og hefur lært að þjóðfélags-
áróður einn saman frelsar ekki
sálir og því varð hann ekki ann-
ar Martin Anderson Nexö, held-
ur einn af stórskáldum Norður-
landa, höfundur verka eins og
„Sölku Völku“ og „Vefarans
miklía frá Kasmír".
Það er í skáldverkunum, sem
Atvinnu — Varnhlutnverzlun
Vanan mann vantar til afgreiðslu
í varahlutaverzlun okkar.
Upplýsingar ekki veittar í síma.
<m> Kfí KRISTJANSSDN H.F.
I) M B 0 H Ifl SUDURLANDSBRAUT 2 • SÍMI 3 53 00
við kynnumst Laxness fyrst og
fremst, og stöðugri ígrundun
hans um lífið, sem samofið er
náttúru Islands, sumarhimni og
jökuilám. Ekki var j-afn þekkt að
hann skrifaði einnig leákrit, því
að verk eftir hann hefur ekki
fyrr verið flutt utan íslands. En
Árósaleikhúsið hefur uppgötvað
að þjóðinni á sögueynni þykir
vænt um hann og okkur leikur
hugur á að vita, hvort við skilj-

Ciara Östö, sem pressarafrúin og
um þessa sérkennilegu þjóð og
hrifningu hennar, Þess vegna hef
ur Árósaleikhúsið afráðið að
sýna gamanleik Laxness, „Dúfna
vei'slan“, sem er frá árinu 1965.“
Gagnrýnandinn lýsir því næst
gangi leiksins og segir: „Mór-
allinn er só að peningar og
auðlegð ali aðeins af sér ólán
og mannvonzku, og nær hámarki
í afmælisveizlunni, sem pressar-
inn heldur fyrir sjálfan sig og
hefur boðið þangað nöfnum úr
símaskránni. Á borðum eru dúf-
ur, því að dúfur bera boðsfeap
manna á millL Og boðsfeapurinn
er sá samá og boðskapur síma-
skrórinnar, sem sé sú fagra hugs
un, að allir séu jafnir og deili
með sér jarðneskum gæðum, án
tillibs til þess hver er auðugur og
hver sniauðuir.
Gamanleikurinn gengur vel og
greiðlega fyrir sig. Kannski
finnst manni bréfdúfuboðskapur
inn full einfaldur fy-rir okkar
margslungna beim, sem þekkir
allt aðrar myndir fátæktar og
auðlegðar. „Dúfnaveislan“ er
ekki meistaraverk, aðeins penna
æfing, sem lýsir hugmyndaauðgi