Morgunblaðið - 08.11.1970, Blaðsíða 3

MORGUN’BLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 8. NÓVEMBER 1970
27
og djöfullegu kaldrsaði sem gerir
það að verkum iað Laxness kem-
ur alltaf á óvart og ruglar hlut
lausar ihvunndags sálir stöðugt í
rimiruu."
Flemiming Chr. Nielsen talar
síðan um frammistöðu leikar-
anna og lýkur miiklu lofsorði á
hiana, sérstaklega þó á leik þeirra
Aksel Erhardtsen og Clöru
Östö í hlutverkum pressarahj ón
annia. Hann fer og viðurkenning-
arorðum um leik Elsebeth Steen
toft sem Öndu, Benny Bjerre-
gaiad sem Gumma og Klaua
Wegene sem Rögnvald ReykiL
Saga buxnapressarans kailar
Carl Johan Elmquiist hjá Poli-
tiiken grein sína um „Dúfna-
veisluna“. Hiann segir: „Það er
engin vöntun á hugmyndaflugi
-í „Dúfnaveislu" Halldóns Lax-
ness, sem myndi raunar duga í
nokkra gamanleiki tdl viðbótar.
En áhorfandi hlýtur að sakna
styrikrar handar leikrdtaskálds-
ins, sem ætti að halda öllum
þeissum aðskiljanlegu hugmynd-
um nokkuð í sfcefjum. Göthe
hefði víst orðað það svo að
þarnia vantaði því miður „das
geistige Band“.
Það er enginn hægðarleikur að
skilja, hvað hefur vakað fyrir
Laxness með leikrdti sínu. Á ein-
um stað Cundir lok 2. þáttar ef
óg man rétt) snýr einn leikar-
anna sér skyndilega að áhorfend
um og trúir þeim fyrir því að
alit sé þetta eitt sjónarspil — rétt
eins og lífið sjáift — og að það
sem gerist á sviðinu sé raun-
verulegt á meðan það varir en
ekki mínútu lengur. Upp af þessu
leikræna háði, þessu augljósa
sviðsbnagði hefði getað sprottið
eitthvað bitastætt og frjótt, ef
réttilega hefði verið á málum
haldið, en hérna kom það fyrir
sjónir, sem dálítið, vandræða-
leg afsökun fyrir því að sýningin
hefðá ekki tekizt."
Elmquist rekur síðan þráð
leiksins og grednir frá þeim per-
sónum, sem við sögu koma. Síð-
an segir:
„í leikritinu, sem fullt eins
hefði getað heitið „Hvorki haus
né sporður“, eru í reynd aðeins
tvö hluitver'k með hold á kroppn-
um, buxnapressarinn og kona
ha-na. Þau urðu og í meðferð leik
aranna Aksel Erhardtsen og
Clara Östö full af mannlegri
hlýju, einlægni og kímni. Með
sanni má segja að þessir lista-
menn tveir hafi bjargað því, sem
bjargað varð og örlitlu meira þó,
En gagnvart öðrum hlutverkum
virðist leikstjórinn Asgeir Bon
fils hafa gefizt upp eða því sem
næst. Sumir léku í austur aðrir
í vestur og engu var líteara en
þeir reyndu í algerri örvæntingu
að yfirgnæfa sjálfa sig.
Þangað til annað kemur á dag
inn geng ég þess ekki duldnn, að
Laxness er meiri skáldsagnahöf-
undur en leikritaskáld."
Fyrirsögn á leikdómi Svend
Kragh-Jacobsen í Berldnske Tid-
ende er: „Allt í lausu lofti“.
Hann segir í upphafi: „Laxness
hefur ektei gert Árósaleikhúsinu
hægt um vik með „Dúfnaveisl-
unni“, Laxniess hefur verdð dáð-
ur og mikið lesinn höfundur í
Dammörku í hart nær manns-
aldur. Leikverk í venjulegum
Skilningi orðsins er „Dúfnaveisl-
an“ ekki, en hver á líka von á
venjulegu verki úr hendi þessa
íslenzka stórskálds og ævintýra-
lega ádeilufugls. Og þó — í um-
sögn á „Kristnihaldi undir jökli“
kallaði Emil Frederitesen í fyrra
söguna episkan gamanleik. Og
enda þótt hvorki tilsvör eða per-
sónur hafi í sér fólginn þann
þrótt sem kemur atburðarásinni
af stað hafa þau til að gera að-
stæðnaiskynjun, sem sýnir hug-
arflug manneskjunnar í orði og
æðd.
Þetta er skýringin á því að
þrátt fyrir allt — höfundur
er að tengja saman óliika staði,
tíma og atburði og heldur sig of
mikið til skýja — þrátt fyrir það
er „Dúfnaveislan" ekki ufbanveitu
við leiksviðið. Lei'kritið kemst
til skila fyrst og fremist vegna
hinna tveggja elskulega aðalper-
sóna, en einnig bregður fyrir
leiftrandi glömpum í tilsvörum,
mörgum snilldarleguim. Að vísu
flögra þau stjómlaua og gáska-
full um leiksviðið, rétt eins og
dúfnahópur á flugi, en öðru
hverju slær þeim niður og
skemmta áhorfendum og ylja um
hj artaræturnar vegna hlýju Lax
ness í garð gömlu hjónanna, sem
í húllumhæi nútimans vilja
ekki gefa upp á bátinn einfalt og
fábrotið mannlíf í kyrrþey.
Elsebeth Steentoft, Anda, Klaus Wegner sem lék Rögnvald
Reykil, Börge Hilbert var presturinn og Clara Östö og Aksel
Erliardtsen sem pressarahjónin gömlu.
Kragh Jaoobsen rekur gáng
leiksins vel og samvizkusam-
lega og vífcur að uppfærslu og
frammistöðu leikara: „Leikstjór
inn hefur með réttu lagt meg-
ináherzluna á gömlu hjónin, Og
Aksel Erhardtsen og Clara Östö
eru burðarásar leiksins og sýna
traustan gamanleik, eins og hann
gerist beztur. Elskuleg eru þau,
glettin og hyggin, Þau eru vitur
í fátæktinni og lifa lífinu glöð.
Þegar þau voru ein á sviðinu
hélt leikritið sér í jafnvægi og
var lifandi. Áhorfendur fylgdust
með — og enda þótt fáir kjósi
þeiirra líf þefckja margir og virða
hinar klassisku dyggðir. Og góð
ir leikarar njóta sín jafnan þegar
þeir fá að tjá sig opinskátt á sínu
heimasviði. Þau verðBbulduðu
fullikomdega fagnaðarlæti kvölds
ins.
En „Dúfnaveislan" krefst einn
ig ímyndunarafls, ljóðrænu og
vitfl. Bezt stóð siig Benny Bjerre-
gaard í lilutverki hins fjölhæfa
Gumima. Laxness gerir hann
bæði að móður, svikahrapp, vel
gerðarmanni og eins konar jóla
sveini. Elsebetlh Steentoft var
þokkafull Anda, en varla neitt
fram yfir það. Milljónarinn var
aftur á móiti ekki samnfærandi í
meðförum Klauis Wegenens, enda
krafðist leikritið þarna hnitmið-
aðs leiks í anda Dúnrenmatts.
— Varla varð Rögnvaldur
Reykill sannfærandi hvorlki sem
útsendari frá hinum stóna heimi
né sem kvennaflagari. Og jafn-
vel glettni og hlýja Börge
Hilperts í hlutvenki uppgjafa-
prestsins, sem skýtur upp
kollinum í fjórða þætti, naut
sín ekki, þar sem mestu alvöru-
orðin eru sögð. Hann — og sama
máli gegndi um flesta aðra leik-
ara kvöldsina — voru í leikn-
um sem eins konar hugarfósturs
leikbrúður, sem hlupu um innan
í óhófslegum orðavefi La^-
ness. Þá var oft erfiitt að fylgjast
með.
En boðskapur leikBins er
góðra gjalda verður — bæði í
reiðirmi vegna þesa hvernig
mennimir hafa farið mieð heim-
inn, og hlýjan í garð þeirra, sem
enn halda hinar gömlu dyggðir.
Ekki er fært að segja að Lax-
ness hafi skapað meistaraverk.
En viðfeílidin afstaða hans til
man-neiSkjunniar og sprikHandi
ádeila hans er það góður sam-
setningur að Árósaleikhúisið hef-
ur möguleika á því að fá sjálft
gleði af.
BÓKAÚTGÁFAN ÖRN OG ÖRLYGUR HF.,
REYNIMEL 60, SÍMI 18660.
FORELDRAR OG BORN
eftir Dr. Haim G. Ginott
í þýðingu Björns Jónssonar, skólastjóra, með formála eftir
Jónas Pálsson, skólasálfræðing.
Höfundurinn er oft nefndur Dr. Spock, barnasálfræðinnar.
Hann bendir á nýjar lausnir gamalla vandamála.
Bókin á erindi tii allra: heimila, skóla og uppeldisstofnana.
Þér munuð skilja barn yðar betur — og bárnið yður.
GEFIÐ HEIMILINU GLEÐI — GEFIÐ BÓK SEM
STUÐLAR AÐ GLÖÐU OG GÓÐU HEIMILISLÍFI.
uppeldís
liimd-
liókiiv
OKKAR BÆKUR ERU YKKAR BÆKUR.
GULLINSTJÖRNU BÆKURNAR
eru komnar í bókabúðirnar.
FJÖLVI
LITAUÐGI - LESTRARGLEÐI