Morgunblaðið - 17.04.1971, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. APRÍL 1971
Stuðla læknar að aukinni ávana-
fíknilyf janeyzlu hérlendis ?
EINS og öllum er kunnugt, er
áfengi hinn eini löglegi vimu-
gjafi hér á landi og geta allir,
sem náð hafa 20 ára aldri, keypt
það í áfengisverzlunum.
Vandamál áfengisneyzlunnar
þekkja allir landsmenn, en nú
eru farnir að berast hingað nýir
vímugjafar eins og cannabis og
lysergie (LSD). Þá hefur notk-
un róandi lyfja stóraukizt, svo
og svefn- og örvandi lyfja. Allt
eru þetta efni og lyf, sem fram-
kalla mismunandi vímu eða ,rús‘ I
sé þeirra neytt í óhófi eða ekki ,
samkvæmt læknisráðum.
Ég leyfi mér því að ræða um i
þessi lyf sem ávanalyf, enda þótt
sterk verkdeyfandi lyf eins og
ópíum, heróin, morphin, metha-
idone, meperdine, petidin o.fl. séu
fyrst og fremst talin til ávana-
og fiknilyfja.
Neyzla á eannabisefnum (has-
ijis — marihuana — hamp) virð-
ist hafa byrjað fyrst hér á landi
fyrir u.þ.b. tveimur árum að
nokkru ráði. Nú er svo komið að
þeir skipta hundruðum, menn
og konur, sem nota þessi efni í
nokkrum mæli, sérstaklega hér
I á þéttbýlissvæðunum á Suðvest-
i urlandi. Stór hópur notar þessi
i efni að staðaldri, en sennilega
hafa yfir þúsund manns að ein-
hverju leyti reynt efnin í neyzlu-
formi.
Notkun cannabis fer hraðvax-
andi hér á landi sem annars stað-
ar í hinum vestræna heimi og
verður sú þróun ekki stöðvuð
nema með mjög samstilltu og
ábyrgu átaki stjórnvalda. Þetta
er vandamál, sem ekki verður
leyst með óskipulögðum eða
seinvirkum aðgerðum, eins og
oftast hefur einkennt fram-
kvæmd þessara mála hingað til.
Fljótvirkar og afgerandi ákvarð-
anir verða að koma til strax, því
Zoéga nafnið hefur nú verið tengt ferðamálum á íslandi í heila öld.
Að þeirri reynzlu býr ferðaþjónusta Zoéga í dag.
Húnerung
í anda, fersk og hugmyndarík. Við
bjóðum yður ferðir jafnt til fjölsóttra
staða sem lítt þekktra, innan lands
og utan. Við tryggjum yður góðan
aðbúnað bæði á leiðinni og i áfanga
Hún er virt
Spurningin um hvort þér séuð
á vegum áreiðanlegrar ferða-
skrifstofu, sem standi við sínar
skuldbindingar skýtur ekki upp
kollinum. Slíkt er löngu hafið yfir
allan efa.
Öld
aöbaki
og enn ung
7 Húnerauöug
I af reynzlu heillar aldar. Viðskipta-
I sambönd okkar erlendis hafa
| staðið í allt að 100 ár. Við vitum
| af reynzlunni hvaða þjónustuupp-
lýsingar eru áreiðanlegar. Hverjum
sé treystandi til að veita yður
1 þá þjónustu sem þér óskið.
HúneryÖar
ef þér óskið. Við höfum góða
aðstöðu til að taka vel á móti yður
nú, eftir stækkun húsnæðisins
í Hafnarstræti 5.
Gjörið svo vel. Komið og veljið
yðar ferð hjá okkur.
þér fáió
yóar feró
hjáokkur
hringiö í
síma 25544
FERÐASKRIFSTOFA HAFNARSTRÆTl 5
P
KRIST.JÁN Pótnrsson, höf-
undur þcssarar greinar,
starfar nú, ásanit fleiri að-
iluni, að fíkniefna- og fíkni-
iyfjarannsóknum á veg-
um dónisniáiaráðuneytisins.
Hann hefur farið hæði til
Bandarikjanna og nokkurra
Evrópulanda til að kynna
sér þessi málefni þar.
að þessum málum getur enginn
ábyrgur aðili slegið á frest.
Neyzlu á lysergic (LSD) hefur
einnig nokkuð orðið vart hér á
landi, en notkun þess virðist
vera, enn sem komið er, hend-
ingum háð. Um notkun örvandi
lyfja, róandi- og svefnlyfja, vil
ég taka fram eftirfarandi:
Eins og mörgum mun kunn-
ugt eru örvandi lyf mikið mis-
notuð með samneyzlu við áfengi.
Hér á ég aðallega við ampheta-
mine, ritalin, dexamphetamine,
hydon asa, dobesin, mirapront
og preludin. Þessi örvandi lyf
eru öll, að undanteknu preludin,
gefin út samkvæmt lyfseðlum
lækna og virðist stundum ekkert
til sparað, enda þótt viðkomandi
læknum hljóti að vera ljóst, að
um misnotkun lyfjanna sé að
ræða, þegar móttakendur eru af-
gerandi áfengissjúklingar eða
taugasjúklingar og oftast að
sjálfsögðu hvort tveggja.
Slíkuni sjúklinguni liafa sumir
læknar ávísað vikulega 50—80
töflum af dexaniphetamine, 40—
60 töfluni af mebiiinaluni (svefn-
lyf) og 50 töflum af róandi lyfj-
um. Vitað er nm enn stærri
lyf jagjafir, en að framan greinir.
Mig langar að spyrja viðkom-
andi lækna, hvernig þeir réttlæti
það að ávisa svo miklu lyfja-
magni? Ennfremur er augljóst,
að sumir læknar ávísa saman
ávanalyfjum, eins og svefnlyfj-
um, róandi lyfjum og örvandi
lyfjum á þann veg, að engin
skynsemi getur réttlætt slika út-
gáfu. Ég skora á viðkomandi
lækna að skýra frá viðhorfum
sínum í þessum efnum og þann-
ig koma í veg fyrir að heiðar-
legir læknar liggi undir óverð-
skuiduðum grun.
Þá virðast þvi lítil takmörk
sett hvað sjúklingar geta orðið
sér úti um af slíkum lyfjum.
Þeir geta einfaldlega farið á
milli lækna og fengið ávísað 30—
50 töflum af fyrrgreindum lyfj-
um frá hverjum lækni og þannig
náð sér í hundruð taflna og
hylkja á mjög skömmum tíma.
Ekki hef ég heyrt um neina
skipulagsbreytingu af hendi heil-
brigðisráðuneytisins í þessum
etnum.
Það er talin misnotkun lyfja
ef þau eru notuð umfram lækn-
ingalega nauðsyn. Læknum ber
þvi að sjálfsögðu skylda til að
ávísa einungis lyfjum vegna
lækningalegra þarfa sjúklinga
sinna. Læknar verða þvi að sýna
fyllstu varúð og aðgætni, þegar
þeir ávísa lyfjum, sem geta vald-
ið ávana og fikn.
Á þessu virðist hafa orðið
verulegur misbrestur hjá sum-
um læknum, sérstaklega er varð-
ar ávísun á róandi lyf, örvandi-
og svefnlyf. 1 sumum tilfellum
virðist beinlínis vera um vítavert
gáleysi að ræða af þeirra hálfu,
en hér á ég aðallega við ávísun
á framangreindum lyfjum til
áfengissjúkra og taugaveiklaðra
manna. Oftast fara slíkir sjúkl-
ingar ekkert eftir læknisráðum
nm inntökur slíkra lyfja, enda
er takmark þeirra og ætlun að
framkalla vírnu en lækningin
algjört aukatriði. Þetta hljóta
viðkomandi læknar að vita og
því verður ekki skilið það gá-
leysi, sem sumir þeirra viðhafa
í þessum efnum.
1 fjöli-ituðu handriti, sem var
j útgefið af dóms- og kirkjumála-
ráðuneytinu 1970, segir m.a.:
„Ávani i róandi lyf og svefnlyí
stafar í flestum tilfellum einmitt
af því, að læknar hafa ávísað
sjúklingum, sem þjást af svefn-
leysi, óra- eða óttakennd eða öðr-
um svipuðum kvillum, slíkum
lyfjum um of í þeirri von, að
geta bætt eða bægt frá þessum
kvillum. Þessi lyf eru því stund-
um gefin samfleytt vikum eða
mánuðum saman. Slikt er þó yf-
irleitt til lítils gagns nema lækn-
irinn reyni samtímis að leysa
vandamál sjúklingsins með við-
tölum, áminningum eða félags-
legum ráðleggingum. Lyfin ein
fjarlægja í þessu tilliti fremur
sjúkdómseinkennin en sjúkdóm-
inn sjálfan. Miklu máli skiptir,
að læknar geri sér þetta atriði
ljóst."
Viðurkennt er erlendis, að
notkun þessara lyfja er oft und-
anfari neyzlu sterkari efna og
lyfja og þess vegna getur auð-
veldlega þessi gáleysislega með-
ferð orðið til þess, að stórauka
fjölda ávana- og fíknilyfjaneit-
enda.
Ég tel, að ekki verði hjá þvl
komizt að kannað verði hvernig
ákveðnir læknar ávísa framan-
greindum lyfjum og þannig
verði reynt að staðreyna, hvort
þeir stuðli óeðlilega mikið að
ávana- og fiknilyfjaneyzlu.
Ég vona, að þessi stutta grein
megi verða til þess, að vekja al-
menning til frekari umhugsunar
um þessi vandamál og umfram
allt að flestir verði virkir þátt-
takendur í baráttunni gegn þess-
um vágesti.
Þessi grein er alls ekki ætluð
til að kasta neinni rýrð á starf-
semi læknastéttarinnar í heild,
heldur aðeins viðvörun til ákveð-
inna lækna, sem virðast hafa
gleymt eða farið á mis við sitt
mikilvæga hhitverk.
Kristján Pétursson,
Stóragerði 5, Reykjavík.
Súdönsk sendinefnd
SÚDAN nmn senda „háttsetta"
sendinefnd í þriggja vikna ferða
lag til Norðurlanda i því skyni
að vinna gegn áróðursskrifum,
sem þar er dreift af aðskiinaðar-
hreyfingn tippreisnarmanna í
Suður-Súdan." Það er Bolin Al-
er, upplýsingaráðherra, sem
verður formaður sendinefndar-
mnar, en hún á að fara til Sví-
þjóðar, Noregs og Danmerkur
og halda fundi með fréttamönn-
um í höfuðborgum þessara landa.
Nafn ráðhcrrans þykir benda til
þess, að hann sé sjálfur frá Suð-
ur-Súdan.
Þá á sendinefndin einnig að
ræða við stjórnmálaleiðtoga til
þess að „útskýra stefnu Súdan-
stjórnar varðandi lausn vanda-
mála Suður-Súdans."
Landprófskennsla
í Málaskóla Halldórs
NÚ, eins og undanfarin þrjú ár,
gengst Málaskóli Halldórs Þor-
steinssonar fyrir námskeiði í
þyngstu landsprófsgreinunum,
það er að segja í íslenzkri mál-
fræði, stafsetningu og setning-
arfræði, eðlisfræði, stærðfræði,
bæði þeirri eldri og nýju (þ.e.
mengi), ensku óg dönsku.
Námskeiðin hófust 16. þ.m. og
þeim lýkur 24. maí, eða dag-1
inn fyrir dönskuprófið. Fyrst
verður kennsla í eðlisfræði, sið-
an tekur islenzkan við og svo
koll af kolli.
Tilhögun kennslunnar er I
eíns miklu samræmi við próf-
töfluna og frekast er unnt. Þá
verður fjöldi nemenda i hverj-
um flokki takmarkaður til þess
að sem beztur árangur náist.
í Kennsluna annast reyndir kenn-
| arar hver á sínu sviði.