Morgunblaðið - 22.05.1971, Blaðsíða 15
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. MAl 1971
15
Kjartan Ölafsson
fy. bæjarfulltrúi
Fæddur 16. maí 1894.
Dáinn 15. maí 1971.
Kjartan Ólatfsson fv. beejar-
ífulltrúi í Hafnarfirði andaðist á
Borgarspítalanum hér í Reykja-
v>ík laugardaginn 15. xnaí s 1.
Hafði hann orðið fyrir því slysi
11. fehrúar s.l að lærbrotna og
þrátt fjrrir beztu uimönnun á
sjúkrahúsinu fjaraði líf hans út.
Með honum hefur horfið af
sjónarsviði okkar óvenjulega
gáfaður athafnamaður og góður
örengur, sem miki-1 eftirsjón er
að.
Kjartan var fæddur á Sand-
hölaferju í Rangárvallasýslu 16.
maí 1894. Foreldrar hans voru
Ólafur Guðmundsson, f. 28. maí
1875, ferjumaður þar og Maren
Einarsdóttir frá Miðkotl í
Þykkvabæ.
Foreldrar Ólafs voru Guð-
mundur Benediktsson bóndi á
Burðarholti i Rangárvallasýslu,
sem kominn var af traustum
bændaættum í Þykkvabænum,
sem ég kann þvi rniður ekki að
rekja, og kona hans Ragnhild-
ur Sigurðardóttir. Sigurður fað-
ir Ragnhildar var sonur Einars
prests Þorleífssonar (f. 3. nóv.
1754 d. 22. marz 1834) sem var
prestur í Holtaþingum og sat í
Guttormshaga. Var hann „klerk-
ur góður og vel gefinn en jafn-
an heilsutæpur, búmaður góð-
ur . . .“ Hann var blindur síð-
ustu 23 ár ævinnar. Kona séra
Einars (17. sept. 1783) var
Ragnhildur (d. 27. marz 1829,
73 ára) Sigurðardóttir prests að
Kálfatjöm Jónssonar. Foreldr-
ar séra Einars voru Þorleifur
lögréttumaður Pálmason á
Breiðabólstað I Sökkólfsdal og
kona hans Elín Árnadóttir á
Grund í Skorradal, Sigurðsson-
ar.
Móðir Ragnhildar var Guðrún
Þórhalladóttir. Foreldrar henn-
ar voru Þórhalli Magnússon (f.
14. desember 1758, d. 8. desem-
ber 1816) prestur síðast á Breiða
bólstað í Fljótshlíð og k. h. (6.
júlí 1786) Ingibjörg (f. 10. júlí
1781, d. 28. nóv 1827) Bjarna-
dóttir prests og magisters í
Gaulverjabæ Jónssonar
Foreldrar Marenar móður
Kjartans voru Einar Einarsson
b á Miðkoti I Þykkvabæ og
kona hans Ingveldur Jónsdóttir,
eins og foreldrar Guðmundar af
traustum bændaættum í Þykkva
bee.
Tólf ára að aldri fluttist
Kjartan með foreldrum sínum til
Sfokkseyrar þar sem hann vand
ist öllum venjulegum störfum til
sjávar og sveitar, en sökum fá-
tsaktar var ekki hægt að setja
þennan gáfaða dreng til mennt-
imar, sem hugur hans þó mun
hafa staðið tU, en úr því bætti
hann síðar með sjálfsnámi og
sérstaklega hafði hann áhuga á
kvæðum góðskáldanna íslenzku
og hafði jafnan á takteinum í við
tölum visur og oft heil kvæði eft
ir þau.
Kjartan sálugi hafði mikinn
áhuga á félagsmálum og sparaði
ekki krafta sina í þeim efnum.
Hóf hann félagsmálastarfsemi
sána fyrst í Ungmennafélagi
Sto-kkseyrar.
Árið 1920 fluttist hann og
feona hans Sigrún, sem hann
gekk að eiga 11. október 1918,
og síðar verður getið, ásamt syni
þeirra Magnúsi til HafnarfjEirð-
ar. I fyrstu vann hann venju-
leg verkamannastörf, en árið
1926 varð hann lögregluþjónn
þar, enda prýðilega ger að líkam
legu atgervi ekki síður en and-
legu og hélt þeim starfa til árs-
ins 1931.
Hann tók þá mjög mikinn þátt
í félagsmálum og stjórnmálum.
Hann var eindreginn jafnaðar-
maður í þéss orðs beztu merk-
ingu. Hann varð þegar eftir
komu sína til Hafnarfjarðar fé-
lagi í Verkamannafélagiirau HHtf
í Hafnarfirði og einn af aðalfor-
vígismönnum þess félags í nær-
fellt tvo áratugi. Jafnframt var
hann lengstum í fulltrúaráði
verkalýðsfélaganna og Alþýðu-
flokksins í bænum og einn af
stofnendum Alþýðuflokksfélags-
ins þar. Hann tók þátt í fleiri
störfum I félagsmálum þar, svo
sem í málfundafélaginu Magna
og var kjörinn heiðursrfélagi í
báðurai þessum félögum. Hann
var formaður Iþróttaráðs Hafn-
arf jarðar í nokkur ár. Hann átti
alllengi sæti í stjóm Alþýðu-
sambands Islands og Alþýðu-
flokksins, og eftir að þetta var
aðskilíð átti hann áfram sæti í
stjóm Alþýðuiflokksins og mörg
ár í miðstjóm hans, einnig nokk
ur ár í framkvæmdastjórninni.
Það, sem einkenndi Kjartan
voru ágætar gáfur, óvenjulegt
viðsýni, prúðmannleg framkoma
og orðheldni svo staðföst að af
bar. Það var því í alla staði
eðlilegt að á hann hlæðust opin-
ber störf í miklum mæli, þvi að
auk þess að vera í allrafremstu
röð Alþýðusamtakanna naut
hann virðingar og vináttu
manna langt út fyrir raðir
flokksmanna sinna og þá áhrifa
að sama skapi.
Hann var 1 bæjarstjóm Hafn-
arfjarðar í um 20 ár (1926—34
og 1938—50), jafnframt 8 ár í
bæjarráði eftir að það var stofn
að. I skólanefnd Flensþorgar-
skólans var hann árin 1930—50
og 12 ár i skólanefnd bamaskól-
ans í HafnarfirðL
Hann var einn af aðal hvata-
mönnum að stofnun bæjarútgerð
ar Hafnarfjarðar 1931 og átti
lengstum sæti I útgerðarráði
hennar þar til harrn íluttist bú-
ferlum til Reykjavíkur árið
1950. Hann var einn af
stofnendum útgerðarfélagsins
Hrafna-Flóka h.f. og formaður
þess fyrstu 3 árin.
Hann átti sæti I gjaldeyris- og
innflutnrngsnefnd í 11 ár og síð-
ar um tíma í Viðskiptaráði og
sýndí þar þá sanngimi og við-
sýni að sumum flokksmönnum
hans hraus hugur við
Hann átti og sæti í Fram-
færslunefnd ríkisins meðan hún
starfaði og um skeið í Skipu-
lagsnefnd atvinnumála, hinni síð
ari, svo og í milliþinganefnd í
jarðeigna og lóðarmálum kaup-
staða og kauptúna. í Trygging-
arráði sat hann árin 1939—59 og
í Bankaráði Landsbanka Islands
1946 -54.
í skipulagsnefnd fólksflutn-
inga með bifreiðum sat hann frá
þvi að hún tók til starfa, 1936, til
ársloka 1961, fyrstu árin þar
sem fulltrúi ASI, síðan vax-afor-
maður um skeið, en formaður síð
ustu 17 árin. í stjóm Áburðar-
verksmiðjunnar h f. frá 1955. I
stjórn Samvinnutrygginga frá
stofnun þeirra 1946 til 1964. I
stjórn líftryggingafélagsins
Andvöku 1949—64.
Sést af þessu, og er þó ýmsu
sleppt, að mikils trausts hefur
Kjartan notið og að mikilli
starfsævi er lokið.
Kjartan var sæmdur riddara-
krossi Fálkaorðunnar 1965 og
þótti engum mikið.
Hinn 11. október 1918 kvænt-
ist Kjartan Sigrúnu Guðmunds-
dóttur fæddri í Gröf í Mosfells
sveit, 8. ágúst 1894. Foreldrar
hennar vom Guðmundur EMas
Guðmundsson f. 29. apríl 1867
b. á Rútsstaða-Norðurkoti í Flóa,
svo i Litla-Lambhaga í Hraun-
um. Kona Guðmundar og móðir
Sigrúnar var Guðrún Steingríms
dóttir frá Kópareykjuim i Reyk-
holtsdal, systir séra Jóns Stein-
grimssonar í Gaulverjabæ, Guð-
mundar Grímssonar dómara I
Amei-íku og þeixra systkina.
Guðmundur fór með fjölskyldu
sína að undanskildri Sigrúnu til
Aimeríku um aldaimótin og gerð-
ist þar auðugur raiaður.
Sigrúra lifir mann sinn og hef-
ur verið hans stoð og stytta í
meira en hálfa öld, og honum
að öllu lejrti samboðin.
Þau eignuðust 2 börn, sem
bæðí eru á lífi og bæði voru
sett til wiennta.
1. Magnús Kjartansson alþing
ismaður og ritstjóri Þjóðviljans
f. á Stokkseyxi 25. febr. 1919.
Kona hans ( 22. janúar 1944)
er Kristrún f. 9. april 1920,
Ágústsdóttir sjómanns I
Reýkjavík, en kona Ágústs var
Sigriður Jónsdóttir bónda og
hagleiksmanns I Villingaholti
Gestssonar. Ágúst er látinn én
Sigriður enn á lífi og býr í
Kaupmannahöfn.
Þau eiga eina dóttur Ólöfu að
nafní, bankastarfsmann f. 15. maí
1947, gifta Sigurði Jónssyni
Bjarklind læknanema (sonar-
syni Huldu skáldkonu), eiga
þau einn son, Magnús að nafni.
2. Álfheiður Kjartansdóttir f.
í Hafnarfirði 8. október 1925.
stúdent
Hún giftist 2. apríl 1947
Guðna Guðjónssyní náttúrufræð
ing f. 18, júlí 1913. Foreldrar
hans voru Guðjón jámsmið-
ur Sigurðsson í Reykjavík og
kona hans Guðný Guðnadóttir
á Ljótsstöðum I Landeyjum,
Þórðarsonar. Er Guðjón látinn
en Guðný enn á lífi. Guðni and-
aðíst 31. desember 1948 og var
harmdauði öllum sem þekktu.
Þau eignuðust eina dóttur,
Sigrúnu Guðnadóttur f. 6. marz
1948, sem stundar háskólanám I
erfðafræði.
Hún er gift Ingimar Sigurðs-
syni f. í Reykjavík 16. mai 1945.
Hann stundar háskólanám í við-
skiptafræði. Foreldrar haras eru
Sigurður ísólfsson úrsmiður og
organleikari, Pálssonar i. í
ísólfsskála á Stokkseyri 10. júlí
1908 og k.h. (24. maí 1941) Rósa-
munda Ingimarsdóttir skipstjóra
og oddvita í Hnifsdal Bjamason
ar. Þau eiga eina dóttur að nafni
Guðný Rósa.
Seinni maður Álfheiðar (27.
nóvember 1954) er Jóhannes
Jóhannesson gullsmiður og list-
málari f. i Reykjavík 27. maí
1921. Foreldrar hans eru
Jóhannes Bárðarson sjómaður í
Reykjavík og k.h. Hallgrkna
Margrét Jónsdóttir. Jóhannes er
látinn en Margrét enn á Mfi.
Eiga þau Álfheiður og Jóhannés
4 börn: Kjartan f. 7. mai 1955,
Sigurð f. 11. okt. 1959, Egil f. 5.
janúar 1961, Höllu L 12. júní
1965.
Ég kyamtist Kjartani sáluga
þegar ég rak máiafærsluskrif-
stofu hér í Reykjavík árið sem
allt atvinnulíf í Hafnarfirði var
í rúst og bæjarsjóðurinn hafði
ekki upp á annað að bjóða sem
greiðslu en hina frægu „gulu
seðla" Hjá mér eins og fleiri
málafærslumönnum hrúguð-
ust þessir seðlar upp til inn-
heimtu. Kjartan kom þá til mín
og skýrði vandræðaástandið í at
vinnumálum Hafnarfjarðar svo
vel fyrir mér, að ég lofaði hon-
um að draga eins lengi og ég
gæti að stefna bænum til
greiðslu seðlanna. Þetta varð til
þess að ég fékk greiðslu fyrr en
nokkur samstarfsmaður minn,
sem hafði farið dómstólaleiðina.
Þótti mér þetta dreragilegt og
mat þetta við Kjartan.
Síðar, þegar hann var í Við-
skiptamálanefnd, reis upp mál
miUi heildsala út af innflutningi
á vefnaðarvöru frá Spáni, sem
skjólstæðingur minn hafði flutt
inn, en láðst að fá innflutning®-
leyfi fyrir, sem honum bar lög-
um samkvæmrt, en var aðeins
fonmsatriði, því að irniflutnings-
leyfi á vöruim frá Spáni voru
tafarlaust veitt, vegna fisk-
kaupa Spánverja hjá ofckur. En
svo kom borgarastyrjöldira á
Spáni og fiskmnílutningur þar
hætti. Kröfðust þá nokkrir
vefnaðarvöruinniflytjendur að
vörunum væri skipt upp á milli
þeirra eftir innflutningsmagni á
vörum undanfarin ár, sem að
lokum var gert.
Kjartan kom fram í máli
þessu af hálfu innflutningsyfir-
valdanna af þeirri víðsýni og
sanngimí sem var eínstök
og sýndi að hann var sannkall-
aður mannasættir.
Þessi tvö atriði urðu upphaf
að kunningsskap okkar sem
smátt og smátt breyttist i trygga
vináttu.
Ég sat á Alþingi i 14 ár o>g
kynntist þar mörgum ágætis-
mönnum úr öllum flokkum.
Enginn einn flokkur hafðí þá
meirihluta og voru eilífar sam-
steypustjómir eða minnihluta-
stjómir. Það kom fyrir að AI-
þingi var svo ósamstætt, að for-
seti Islands neyddist tM að skipa
stjórn utanþingsmanna og er
það ekki vansalaust þingirtu, að
slík stjóm sat að völdum er lýð-
veldið var endurreist 1944, þó
að þá stjórn skipuðu mestu ágæt
ismenn.
Árið 1947 var svo ástatt, að
þiragið gat ekki komið sér sam-
an um stjórnarmyndun og var
þá sagt að forseti, sem þá var
Sveinn Björnsson, hefði snúið
sér eða ætlaði að snúa sér til
Kjartans Ólafssonar og fela hon
um að mynda stjóra utanþings-
manna. Úr því varð þó ekki því
að við þessar fréttír sá Alþingi
sóma sinn í því að mjmda nýja
samsteypustjórn þingmanna und
ir forsæti Stefáns Jóhanns Stef-
ánssonar.
Er frá þessu skýrt til þess að
sýrva hversu mikils álits og
trausts Kjartan sálugi naut.
Ég kveð svo vin miim Kjartan
um stundarsakir og óska honum
góðrar heimkomu um leið og ég
læt i Ijós samúð mína við að-
standendur hans út af míssi
þeirra, sem hlýtur að vera sár
þótt ég trúi því fastlega, að að-
eins sé um stundarmissi að ræða.
Lárus Jóbannesson,
t
Maður manni verður að máli
kunnur. Orðín bera boð frá
hug tíl hugar. Félagarnir í Mál-
fundafélaginu Magna kynntust
fyrst Kjartani Ölafssyni af orð-
ræðu hans. Þau kynni urðu góð
og mikil í giftudrjúgu fé-
lagsstarfi í hálfa öld og okkur
effirminnileg.
Kjartan Ólafsson fæddist upp
á láglendinu austanfjalls í skjóli
mikilhæfra foreldra af góðum
ættum við heldur kröpp kjör en
atorku í leik og nytserodarstörf-
um. Frá bemskuheimilinu, Sand
hólaferju í Rangárvallasýslu,
þar sem faðir hans var ferju-
maður, lá leið Kjartans um
Stokkseyri, þar sem hann átti
heima i rúman áratug, og hingað
til Hafnarfjarðar árið 1920.
Á Stokkseyri kvæntist Kjart-
an frú Sigrúnu Guðmundsdóttur
frá Seljatungu í Flóa, mik-
ithæfri sæmdarkon.u.
Kjartan átti ekki kost á lang-
setum i skólabekk. En hann
vaxð vel menntaður maður
og fjölvis. Hann var vítur mað-
ur og ávaxtaði sitt pund.
Kjartani reyndist farsæl heim-
anfyigjan úr foreldrahúsum, og
heilladrjúg voru áhrifin af um-
hverfi því er hann dvaldi við
uppvaxtarárín; þar er enn víð-
ur, hár og tignarfagur fjalla-
faðmur og enn gjálfrar kvgnald-
an við Eyjasand eða brimskafl-
ar hafrótsins sundrast á skerj-
um, — og þau áhrif flutti hann
með sér langa ævi.
Kjartan Óiafsson var miikiii á
velli, œeð hæstu mönnuim, vel
limaður, herðamikill, höfuðstór,
ennið mikið, augun snör, djúp
og leiftrandi við skap-
brígði, munn.svipurinn fastur og
skarð í höku. Hann var f jölhæf-
ur maður til andlegra og líkam-
legra átaka.
Kjartan gekk í Magna árið eft
ir að hann settist að hér i Hafn-
arfirði. Hann mat Magna mikils
og taldi, að í þeim félagsskap
hefði hann aukið við þroska
sinn og þekkingu. Víst mun það
rétt vera, en hann var líka fús
að hjálpa og leiðbeina nýliðum
og öííum glæst fyrirrnynd
i ræðutmennsku. Kjartan var
kjörinn heiðursfélagi i Magna.
Kjartan Ólafsson var mál
snjall maður svo af bar. Mál
sitt flutti hann skörulega. Rödd-
in var hljómmikil og blæbrigða-
rik og hann kunni vel með að
fara. Hann unní þjóðtungunni
af alhug og fjöllesinn var hann.
Ljóð, lausavísur, sög’ur og sagn-
ir voru honum jafnan tiltæk.
Ræða Kjartans varð því ætíð
ljós, myndauðug og sterk, —
einnig og ekki síður þótt slegið
væri á hina viðkvæmari strengi,
og hún var aldrei óþörf og örv-
arnar sem hann sendi
særðu eigi ,en hæfðu þó.
Kjartan var ætíð víðsýnn og
baráttufús. 1 skaphöfn hans
birtist viðátta æskustöðv-
anna með afM hvitfextrar haf-
öldu. En í hópi Magnamanna
var orkara svo tamin og hugsýra-
in svo mótuð, að mælskuilistiii
hófst í æðra veldi. Kom þetta
skýrast fram, þegar sló í brýnu
með mönnum.
Kjartan Ólafsson starfaði
mikið að félagsmálefnuara
Magna, og var jafnan velvirk-
ur og mikilvirkur. Störfín á
vettvanigi stjörnmálanna svo og
hin margþættu þjónustustörf
rækti hann á sama hátt. Barátta
Kjartans fyrir bættum kjörum
manna, — kjörum, er fegrað
gætu og göfgað mannlifið, var
einlæg og sönn eins og ást hans
á tungunni, landinu og þjóðínni.
Viðhorf hans í þessum efnum
leiddu oftlega til orðræðu i
Magna, sem var í seran þrosk-
andi, mannbætandi og skemmt-
andí og okkur ógleymanleg.
Framlag Kjartaras Ólafssonar
til umbóta í bæjarfélagi okkar
þakka Magnamenn og meta. 1
félagsstarfi Magna mun ekki
fenna í hans spor. Þvi þökkum
við honum samfyigdina, nú, er
við kveðjumst um sinn, þökkum
einni.g alla leiðsiögnina og 'vira-
festina.
Við biðjum Kjartani Ólafs-
syni góðs þyrjar á þeirri
siglingu sem nú er hafki, —
austur af sól og suður
aí mána —.
Málfundafélagið Magra' biður
og eiginkonu hans frú S jm>,
börnum þeirra og öllu skyldu-
Mði velfarnaðar, með innilegum
samúðarkveðjum.
S»ffnrg'efr Gnðintindsson.
t
Kjartara Ölafsson frá Hafnar-
firðí verður kvaddur í dag
hinztu kveðju. Hann var læád-
ur 16. mai 1894 að Sandhókt-
ferju, Raragárvallasýslu, sora-
ur hjónanna Marenar Einars-
dóttur og Ólafs Guðmundsson-
ar ferjumanns. Árið 1918, ll.
okt. kvæntist Kjartan eftirltf-
andi konu sinni Sigrúnu Guð-
mundsdóttur og eignuðust þau
tvö börn, sem bæðí eru búsett í
Rej'kjavík.
Kjartan fluttist til Hafnar-
fjarðar árið 1920 og varð hon-
um beerinn svo kær, að alltaf
kenndi hann sig við Hafnar-
fjörð. enda þótt hann flyttist til
Reykjavtkur fyrir um 20 árum.
Kjartan Ólafsson hafði mikil
afskipti af opinberum málum og
þá einkum bæjarmálum Hafnar-
fjarðar, var hann m.a. í bæjar-
stjórn fyrir Alþýðuflokkinh
1926—1934 og 1938—1950, er
hann fluttist úr bænum. FjiB-
Fnumh. á bls. 18