Morgunblaðið - 17.06.1971, Blaðsíða 2

2
MOftGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 17. JUNÍ 1971
t
>
*
>
>
Yfirheyrslur vegna
Vietnam-leyniskýrslu
Ritskoðun sem á sér enga skýrslunni. Hún er sögð mjög
rækileg, er í 47 bindum og hef
hliðstæðu í Bandaríkjunum ur NTB fyrir satt, að byrjað
. bafi verið að vinna upp úr
— segir New York Times henni fyrir þremur mánuðum.
Þá hafði Neil Sheehan, blaða-
maður, flutt frá skrifstofu „N.
Y. Times" í Washington og
setzt að í gistihúsi á Manhattan
ásamt 5—6 öðrum biaðamöran-
um og þar hafi þeir síðan dval
izt við lestur og úrvinnslu skýrsl
unnar.
Þyngdarmælingum
lokið á öllu landinu
Verður landgrunnið tekið næst?
Gunnar Þorbergsson kemur úr þyngdarmælingaferð með
þvrlii Andra Heiðberg.
Washington, 16. júní
AP—NTB
BANDARÍSKA dómsmálaráðu-
neytið hefur falið leynilögregl-
nnni — FBI — að yfirheyra allt
það fólk, sem vitað er að hafði
aðgang að hinni umdeildu leyni
skýrslu Bandarikjastjómar um
styrjöldina í Vietnam. Er sagt
af hálfu FBI, að aðeins 15 ein-
tök hafi verið til af skýrslunni
og sé auðvelt að rekja feril
þeirra. Verði rannsakað ræki-
lega hvort hér sé um að ræða
brot á alríkislögum.
Dagblaðið „New York Times"
hafði, eins og frá hefur verið
skýrt, komizt yfir skýrsluna og
birt úr henni þætti, en í gær-
kveldi fékk dómsmálaráðherr-
ann, John Mitchell, dómsúrskurð
um, að birting efnis úr skýrsl-
unni skyldi stöðvuð i fjóra sól
arhringa. Hafa ráðamenn „New
York Times" lýst því yfir, að
þeir muni beita öllum lögleg-
um ráðum til þess að fá birt
efni skýrslunnar og saka dóms-
málaráðherrann um ritskoðun,
sem ekki eigi sér hliðstæðu i
skiptum bandariskra stjómvalda
við dagblöðin í landinu.
Samkvæmt bandarískum lög-
um um njósnir telst glæpsam-
legt að birta opinberlega leynd
arskjöl rikisins og getur bæði
sá, er lætur slík skjöl af hendi
— og sá er tekur við þeim átt
yfir höfði sér 10 ára fangelsis-
dóm og/eða 10.000 doilara sekt.
Demókratinn Mi'ke Mansfield,
leiðtogi öldungadeildar þingsins,
hefur lýst því yfir, að efni
trúi Frakklands í framkvæmda
nefnd Efnahagsbandalagsins, sá
fulltrúi nefndarinnar er einkum
fjallar um meðferð þeirra mála
er varða stækun bandalagsins,
sagði í dag að nefndin hefði í
hyggju að stinga upp á breyting
um á stefnu bandalagsins í fiski
málum til að koma til móts við
kröfur Norðmanna, Breta og íra.
Hann sagði í samræðum við
markaðsmálanefnd danska
þmgsins, að of snemmt væri að
segja nokkuð í einstökum atrið
um um þessar tillögur þar sem
málið væri emn í athugun. —
Astæða er þó til að ætla að tek
ið verði tillit til hagsmuna fólks
á svæðum er einkum byggir af
komu sina á fiskveiðum. Fiski
máUn verða tekkn fyrir á ráð-
herrafundi Noregs og EBE í
Luxemborg 21. júní nk.
Dönsku þingmennirnir og P.
Nybö Andersen voru mjög
ánægðir með heimsóknina til
Brússel og viðræðurnar við Deni
au og fleiri framámenn. Formað
ur markaðsmálanefndarinnar,
Anders Andersen (Vinstri
flokknum), sagði að stofnanir
bandalagsins mundu taka tillit
til. hagsmuna einstakra aðildar-
landa og ávallt reyna að leysa
vandamál þannig að öll aðildar
löndin gætu vel við unað.
f viðræðum fastanefndar sendi
herra EBE-landanna og brezkr
ar sendinefndar í Brússel í dag
kom fram, að Bretar eru fúsir
að fallast á tillögur bandalags-
ins um atkvæðisrétt nýrra aðild
skýrslunnar verði birt opinber-
lega, hvað sem öllu líður, því
að öldungadeildin muni láta
kanna málið ýtarlega, e.t.v. á
vettvangi utanrikismálaaiefndar
innar eða hermálanefndarinnar.
Sagði Mansfield í dag, að al-
menningur í Bandarikjunum
æfcti rétt á því að vita í smá-
afcriðum, hvemig Bandaríkin
flæktust í styrjöldina í Vietnam
stig af stigi. Haft er eftir Hu-
bert Humphrey, fyrrum vara-
forseta, að harnn hafi ekki haft
hugmynd um gerð þessarar
skýrslu.
★ ★ ★
f NTB-frétt frá Washington
segir, að bandarískir embættis-
menn þar virðist hafa meiri á-
hyggjur af þeim áhrifum, sem
birting leyniskýrslunnar kann
að hafa á sviði njósna og á
hinu diplómafcíska sviði, heldur
en af upplýsingum þeim, sem
hafa komið fram. Hafi þeir sér
stakar áhyggjur af birtingu sím
skeyta, sem geti, að þeirra sögn
lagt Sovétmönnum upp í hend-
urnar efnivið, er dugi þeim til
að ráða dulmálslykla annarra
símskeyta, frá byrjun síðasta
áratugar. Hefur NTB eftir emb
ættismanni einum, að engir lesi
greinamar i „New York Times"
af meiri athygli en starfsmenn
rússneska sendiráðsins.
Murray Gufein, dómari, sem
úrskurðaði, að birting efnis úr
skýrslunni skyldi stöðvuð í fjóra
sólarhringa, hafnaði jafnframt
kröfu stjómarinnar um að blað
ið sendi henni eintak sitt af
arlanda í ráðherranefnd þess,
og er talið að hin ríkin þrjú,
sem sótt hafa um aðild, sam
þykki einnig tillögumar. Til-
lögurnar miða að því að vernda
hagsmuni lítilla og meðalgtórra
aðildarlanda og koma í veg fyr
ir að núverandi aðildarlönd
þröngvi fram vilja sínum. Bret
ar fá 10 atkvæði í ráðherra-
nefndinni er fulltrúunum hefur
verið fjölgað í 61, en Danir, ír
ar og Norðmenn þrjú atkvæði
Framh. á bls. 31
NÚ er laxveiðitíminn byrjaður,
veiðimenn farnir að hugsa til
hreyfings og víða em veiðileyfi
svo til uppseld. Hér á landi hafa
verið stofnuð nokkur félög, er
selja veiðileyfi og skipnleggja
veiðiferðir, þeirra á meðal er
Veiðival, sem stofnað var á sl.
ári og hefur á leigu nokkrar ár í
Þistilfirði og á Héraði.
Mbl. snéri sér til Svavars
Kristjánssonar formanns félags-
ins og spurði hann um starf-
semina í sumar. Svavar sagði að
frá 9. júlí til ágústloka slkipu-
legði félagið þrjár flugferðir í
viku til Þistilfjarðar, þar sem
veiðileyfi eru seld í 4 ám, Deild-
MEÐ mælingaleiðangri þeim,
sem farinn var á Vatnajökul á
þessu vori á vegum Orkustofn-
unar, er lokið þyngdarmæling-
um á öllu landinu. Hefur þann-
ig fengizt net þyngdarpunkta
með jöfnu millibili, sem gera
má eftir þyngdarkort. Mæling-
ar þessar hefur Orkustofnun
unnið á undanfömum 3 sumr-
um undir verkstjóm Gunnars
Þorbergssonar, en á kostnað
Landmælingastofnunar banda-
ríska hersins.
Mbl. fékk nánari útskýringar
á þessum þyngdarmælingum
hjá þeim dr. Guðmundi Pálma-
syni og Jakobi Björnssyni hjá
Orkustofnun.
— Verkefnið var að gera
þyngdarmælingar á fslaindi, þ.e.
að kortleggja aðdráttaraflið á
ýmsum stöðum á landinu, út-
skýrði Guðmundur. Áður hefur
að vísu verið gert þyngdar-
mælingakort og g£if dr. Trausti
Einarsson það út árið 1954, en
þar sem hann varð að velja
eingöngu staði með þekktri
hæð, þá vom miklar eyður í
þvi, einkum á hálendinu. Nú er
verið að vinna jafnþétt net af
mælingum, þar sem eru mæl-
ingapunktar með 10 km milli-
bili, og nær það yfir allt landið.
— Og að hvaða gagni kemur
það?
— Það kemur í fyrsta lagi að
notum fyrir þá, sem velta fyrir
sér lögun jarðarinnar og síðan
fyrir þá, sem eru að huga að
gerð jarðskorpunnar. Sá aðili
sem kostar þessar þyngdar-
mælingar hér, Landmælinga-
stofnun bandariska hersins,
hefur áhuga á lögun jarðar og
er þvi að safna slíkum upplýs-
ingum í mörgum löndum. Þeir
settu sig fyrir mörgum ánxm i
samband við Rannsóknaráð rík-
ará, Ormarsá, Hölkná og Hafra-
lónsá auk nokkurra veiðivatna.
Á Héraði eru seld veiðileyfi í
Selfljóti, Bjarglandsá og Gilsá.
Verðinu er stillt í hóf og er
hægt að velja um 2—5 daga
ferðir. Félagið sér um flugferðir,
gistingu, uppihald, veiðileyfi og
akstur til og frá flugvelli. Ferð-
imar kosta að öllu meðtöldu frá
7,900 krónum.
Svavar sagði að Veiðival réði
yfir 20 laxveiðistöngum á dag
auk veiðivatnanna og væri oft
hægt að útvega fólk veiðileyfi,
sem leið ætti um Austurland. Að
lokum sagði Svavar að nokkur
íyrirtæki hefðu pantað veiðileyfi
íyrir starfshópa sína.
isins, og það varð til þess að
viðræður fóru fram við okkur.
Byrjað var að gera þessar
þyngdarmælingar af landinu
1968 og síðan hefur því verið
haldið^ áfram á hverju sumri.
— Á ýmsan hátt var eðlilegt
að við tækjum þetta að okkur.
Landmælingar skipta megin-
máli við gagnsemi þyngdarmæl-
inga og við höfum starfandi
landmælingadeild. Eitt árið höfð
um við svo lítil peningaráð, að
við gátum ekkert látið mæla
sjálfir, en vorum með lið til
slíks. Og við getum nýtt þessar
mælingar fyrir okkur sjálfa.
Það er svo umsamið að við fá-
um að nota allar niðurstöður,
sem þama eru fengnar, þótt
greifct sé fyrir verkið. Áhugi
Orkustofnunar á þessum þyngd-
armælingum er jarðfræðilegs
eðlis, en jarðfræðin er einmitt
Aberdeen, 16. júni. Einkaskeyti
til Morgunblaðsins frá AP.
• FREGNIR um fyrirætlun
fslendinga að færa út fisk-
veiðilandhelgi sína úr tólf míl-
um í fimmtíu hefur komið mjög
illa við skozka togarasjómenn.
Þeir sjá fram á að tapa nærri
þremur mllljónum sterlings-
punda á ári (um 630 milljónum
íslenzkra króna) og vildu upp-
haflega ekki trúa orðrómi, sem
þeim hafði borizt um þetta.
• Aberdeenbúar veiða fisk
fyrir um tíu milljónir sterlings-
punda á ári og koma um tólf
prósent af íslandsmiðum.
• Af hundrað toguriim frá
Stjórnarfundur
Norræna hússins
á Hornafirði
NORRÆNA húsið í Reykjavík
hélt hinn árlega stjómarfund
sinn að Hótel Höfn i gær. Voru
aílir stjórnarnefndarmenn mætt-
ir.
Um kvöldið var auglýst opið
hús, þar sem ýmis skemmtiatriði
yrðiu. Framkvæmdastjóri Norr-
æna hússins, Ivar Eskeland,
bauð gesti velkomna með
skemmtiliegri ræðu. Einnig gaf
hann yfirlit yfir starf hússins.
Þá flutti Sigiurður Þórarinsson,
jarðfræðinigur, gltöggt og greini-
legt erindi um Grimsvötn og
Skeiðarárhlaup og skýrði það
með sku ggamyndum. Margir
fleiri tóku til máls. Sýndar voru
skuggamyndir frá Finnl'andi.
— Gunnar.
annað nytsemissjónarmiðið, euu
og við sögðum áðan.
Orkustofnun hefur haft flokk
manna við þessar þyngdarmæl-
ingar, sem hafa staðið frá því
í apríl eða maí ár hvert og allt
fram í október. f honum eru
4—5 memn undir stjónn Gunnars
Þorbergssonar. Til verksins hef-
ur verið notuð þyrla, sem Andri
Heiðberg á, og sem tekin var
á leigu með sérstökum sanm-
ingi til þriggja ára. Þyrluna hef
ur verið hægt að nota til atwv-
arra hluta líka.
í aprilmánuði í vor var lokið
við þyngdarmælingar á svæði
á Vestfjörðum, sem var eftir,
en að því loknu var aðeins eft-
ir Vatnajökulssvæðið. Var
því farinn leiðangur á Vateva-
jökul, sem tók 3 vikur. Farið
var á 3 snjóbílum og kom eitm
á jökulinn að austan og var
Aberdeen, sem stunda veiðar á
fjarlægum miðum, eru tíu tog-
arar við fslandsstrendur á vet-
urna og tuttugu á sumrin. Verð-
ur það reiðarslag fyrir þá að
missa þessi fiskimið.
Robert Alhen, f ramkvæmdia-
stjóri sambands skozkra togara-
eigenda segir, aö samtökin murii
áreiðanlega bera fram mótmælii
og samtök yfirmanna á togur-
um í Aberdeen hafa látið í ljós
áhyggjur sínar.
Skozk dagblöð segja eftir tals
manni brezka utanriíkisráðuneyt
isins, að fslendingar hafi fyrir
nokkrum vikum dreift á AHs-
herjarþingi Sameinuðu þjóð-
anna þingisályktun um stefmu
sína í fiskveiðimálium og skýr-
ingum á henni. Komi þar
glöggt fram, að stefna íslenzkra
stjórnvalda er að miða yið haf
réttarráðstefinuna, sem fyrirhug
uð er árið 1973 og aiiþjóðasamn-
in,gia um fiskveiðúögsögu en
ekki einhliða aðgerðir.
12 laxa
byrjun
- í Víðidalsá
VEIÐI hefst nú í laxánum,
hverri af annarri, og á veiði að
hafa hafizt alls staðar um '20.
júní.
Veiði hófst í Víðidalsá á
þriðjudag. Frétti Mbl. að 12 laxr
ar hefðu komið á land fyrsta
aaginn, og talið að aokkuð
mikill lax væri 1 ánni
EBE:
Breytt fiski
málastefna
Briissel, 16. júní — NTB
JEAN-FRANCOIS Deniau, fuU
Starfshópar
til laxveiða
- í Þistilfirði og á Héraði
Framh. á bls. 11
Reiðarslag
— ef Island færir út landhelgina
telja skozkir sjómenn