Morgunblaðið - 03.10.1971, Blaðsíða 16

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 3. OKTÖBER 1971
1
r» 16
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavtk.
Framkvaomdastjóri Hsraldur Sveinsson.
Rilstjórar Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Aðstoðarritstjóri Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritsljórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, slmi 10-100
Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
Áskriftargjald 196,00 kr. á mánuði innanlands.
f lausesölu 12,00 kr. eintakið.
KJÁNASKAPURINN
KEYRIR ÚR HÓFI FRAM
ársfundi Þingmannasam-
bands Atlantshafsbanda-
lagsríkjanna fyrir skömmu
lagði formaður stjórnmála-
nefndarinnar, Mr. Blumen-
feld frá Hamborg, fram
skýrslu sína, þar sem m. a.
er komizt svo að orði: „Ef
ísland kýs að fara úr At-
lantshafsbandalaginu eða
^ dregur svo úr þátttöku sinni,
að hún verði nánast óveruleg,
hlýtur það að kalla á aukna
ásókn frá Sovétríkjunum. í
því tilviki yrði tapið fyrir
íslendinga sjálfa alvarlega
heldur en tapið fyrir banda-
lagið. í heild. í þessu sam-
bandi vill framsögumaður
vekja athygli yðar á stöðu
Finnlands, sem eftir stöðugan
þrýsting frá Sovétríkjunum
árum saman er nú að athuga
möguleikana á því að ganga
í Komekon (Efnahagsbanda-
lag kommúnistaríkj anna).
Þetta er lærdómsrík lexía
fyrir allar smáþjóðir á Yest-
urlöndum, sem gætu freistazt
til að halda, að þær geti leyst
vandamál sín með því að
standa utan við Atlantshafs-
bandalagið.“
í fréttatilkynningu, sem
ríkisstjómin sendi frá sér
um þingmannafundinn, eru
ummæli Mr. Brumenfelds
kölluð „ósmekkleg og vill-
andi“. Gefur það vissulega
tilefni til þess að láta í ljós
áhyggjur yfir taugaveiklun
rfkisstjórnarinnar, því að
ummælin eru í hæsta rnáta
eðlileg og skiljanleg viðbrögð
erlendra stjórnmálamanna
við þeirri stefnubreytingu,
sem orðið hefur í öryggismál-
um þjóðarinnar síðasta miss-
erið, og á rætur sínar að
rekja til, að hér hefur setzt
að völdum ríkisstjórn með
aðild kommúnista.
Þess vegna hefur það nú
verið sett á oddinn, að varn-
arliðið hverfi úr landi, jafn-
framt því sem yfirlýst er, að
innan ríkisstjórnarinnar er
ágreiningur um aðild íslands
að Atlantshafsbandalaginu.
í þessu sambandi er ekki
hægt að komast hjá því að
átelja þau vinnubrögð ríkis-
stjórnarinnar að gefa út svo
fáránlega fréttatilkynningu
um ársfund þingmannasam-
bandsins. íslenzka sendi-
nefndin hefði átt að gefa
slíka tilkynningu út sameig-
inlega, ef það á annað borð
var talið eðlilegt. Ríkisstjórn-
in sem slík á enga aðild að
þingmannafundunum. Þeir
eru vettvangur þingmanna
og eftir að þeir hafa setzt í
ráðherrastól, eiga þeir ekki
rétt til setu þar.
Það er hægt að fyrirgefa
vinstri stjóminni ýmsan
kjánaskap í innanlandsmál-
um, en við höfum ekki efni
á því að sendar séu út opin-
berar tilkynningar í utan-
ríkis- og öryggismálum með
orðalagi götuistráka.
Hvað er að gerast í vegamálum?
ERns og Ingólfur Jónsson
vakti athygli á í Morg-
unblaðinu í gær, eru þau um-
mæli Hannibals Valdimars-
sonar, samgöngumálaráð-
herra, á algjörum misskiln-
ingi byggð, að vegafram-
kvæmdir næsta árs séu
bundnar af vegaáætlun.
Þvert á móti var yfirlýst á
síðasta Alþingi, að þar væri
aðeins um bráðabirgðaáætl-
un áð ræða, en ákveðið að
ganga frá vegaáætlun fyrir
árin 1972—1975 á Alþingi
því, sem kemur saman inn-
an skamms.
Þessi afstaða ráðherrans,
að hverfa frá ákvörðun fyrri
ríkisstjómar og hafa framlög
til vegamála óbreytt frá því,
- sem ráðgert er í bráðabirgða-
áætluninni fyrir árið 1972, er
þeim mun furðulegri, sé þess
gætt, að tekjur ríkissjóðs
hafa stóraukizt á þessu tíma-
bili. Þar við bætist, að þeir
menn, sem nú sitja í ríkis-
stjóm, voru manna eindregn-
astir á þeirri skoðun, meðan
þeir voru í stjórnarandstöðu,
að allar tekjur af umferðinni
skyldu renna til vegamála.
Vegaáætlunin fyrir árin
1972—1975 verður gerð á
næsta Alþingi. Af því tilefni
og vegna þeirrar yfirlýsing-
ar samgöngumálaráðherra,
að ekki verði unnt að leggja
meira fé til vegagerðar en
fyrirhugað var í bráðabirgða-
áætluninni fyrir árið 1972;
er tímabært að bera fram
tvær fyrirspurnir til ráð-
herrans:
1. Hve miklar vom „tekj-
ur af umferðinni“ árið 1970?
Hve miklar em þær áætlað-
ar í ár, og hvað er gert ráð
fyrir, að þær verði miklar á
árinu 1972?
2. Hve mikill hundraðs-
hluti tekna „af umferðinni“
rann til ríkissjóðs síðastliðið
ár? Hve mikill verður hundr-
aðshlutinn í ár og hve mikill
næsta ár?
Hannibal Valdimarsson,
samgöngumálaráðherra, er
kunnur af því að vera skjót-
ur til svars. Hann er og kunn
ur baráttumaður fyrir vega-
málum strjálbýlisins frá gam
alli tíð, svo að þess er að
vænta, að honum verði ekki
svarafátt nú.
Ingri Hrafn: Bergstaðastræti 4.
Alþjóðleg- Grafík:
Norræna húsnu.
Kagnheiðnr Jónsdóttir Beani:
Bogasal.
Björn Halldórsson: Unuhúsi.
Eftirþankar við
Haustsýningn.
Inntökupróf i listaskóla.
Á vinnustofu sinni að Berg-
staðastræti 4, þar sem áður var
til húsa leirmunagerðin „1300
gráður", sýnir Ingi Hrafn
Hauksson um þessar mundir 20
relí'fmyndir. Ingi Hrafn vakti
fyrst á sér athygli fyrir stórar
og kröftugár myndir í einfaldri
og hnitmiðaðri byiggingu, og
mun ágætt dæmi um þetta tírna-
skeið 'hans vera til sýnis í Lista-
safni Islands. Hin seinni ár hef-
ur hann snúið sér að minni gerð
mynda, þar sem hann nostrar
mun njeira við formin og notar
um leið fleiri liti, undantekning
arlaust unna í spraututækni.
Þessi aðferð með liti krefst mjög
mikillar skólunar ef vel á að
fara, einni-g í meðferð margra
smárra ðlíkra forma i mismun-
andi efnum, eigi þau ekki að
vinna hvert gegn öðru. Myndir
Inga á sýningu hans bera vott
um hugmyndaauðgi og sérkenni
í mótun, en ég verð að viður-
kenna, að ég geri meiri kröfur
til hans en þessar myndir hans
risa undir. Ingi Hrafn mun hafa
ætlað út í kvikmyndalist
og ætla má að myndrænt nám
hans sé mjög æskileg undirstaða
fyrir slíkt nám, þvi mjög mör-g
dæmi eru ti'l um gilda einstaki-
inga annarra listgreina, sem
þannig hafa hafið feril sinn. E-n
ætli In-gi Hrafn að gera hreina
myndlist að ævistarfi væri æski
legt að hann skólaði sig meir og
kynntist því með eigin augum
sem gert hefur verið og nú er
verið að gera í þessum efnum.
1 nýju sýningarhúsnæði í
kjallara Norræna hússins stend-
ur yfir Alþjóðleg Grafík-sýning,
sett upp af félagýnu „Islenzk
Grafík“ og er liður í kynning-
arstarfsemi félagsins á þessari
rótgrónu listgrein. Myndirnar á
sýningunni hafa þó flestar verið
gerðar á sa-ma verkstæðinu
„Atelier 17 í París" eða £if lista-
mönnum sem hafa verið í tengsl
u-m við það, en þeir eru af mörg-
um þjóðernum (22) svo sýning
in stend-ur sannarlega undir
nafni. Stofnandi þessa verkstæð
is, Stanley William Hayter, er
löngu heimsfrægur fyrir störf
sin á sviði grafískrar tækni og
margvíslegra tilrauna, enda
koma listamenn frá öllum heims
hornum til að vinna og nema á
verkstæði hans. Sýning þessi er
gott dæmi um tiira-unir á sviði
þessarar listgreinar, næsta of
áberandi, þar sem viðleitnin til
tæknilegrar ful-ikomnunnar
virðist ósjaldan gera það
að verkum, að önnur eigindi list
greinarinnar verði útundan,
jafnvel gleymast með öllu, svo
líkast er að tölva standi að baki
myndanna frekar mennsku-m
verum. Sýningin er óþarflega
einhæf að því leyti að yfirgnæf-
andi meirihluti sýnenda vinnur í
lit og notar sömu tækni við það
eða í öl'l-u falli keiml'íka. — Hin-
ar fáu svart-hvitu myndir sýn-
ingarinnar gefa l'íka ljóslega í
Skyn, að oft tapa grafík-mynd-
ir formstyrkleika við að yfirfær
ast i lit. Grafík-list er upprunn
in í Austrinu og á þessari sýn-
ingu eru það að mínu viti ótví-
rætt menn frá þeim heimshluta,
sem ríkasta tilfinningu virðast
hafa fyrir listgreininni. Hér eru
lista-menn frá Japan, Indlandi,
Kóreu og Kína með ágæt verk.
Einna mesta athygli mína vakti
Japaninn Yas Kiliara, sem ræður
yfir glæsilegri tækni og hefur
jafnframt ríka þróaða ti'lfinn-
ingu fyrir því lífræna. Annars
er óþarft að fara út i upptaln-
ingu nafna, og listamennirn-
ir margir (47), en þess skal get-
ið, að íslenzku þá-tttakendurnir
Bagnheiður Jónsdóttir og
Björg Þorsteinsdóttir, gefa hin-
u-m lltið eftir í tæknilegu-m brögð
um og umbúðalausri fram-
setnin-gu. Sýnin-gin er ágætt
dæmi um vissar hliðar nút-íma
gra-fíklistar, en sem kynningar-
sýnin-g er hún helzt til einhæf,
þrátt fyrir fjölda sýnenda. Með
limir félagsins, sem að sýnin-g-
unni standa, eiga þakkir skyld-
ar fyrir að hafa komið þessari
sýningu upp, og þeir sýna sann
arlega hugrekki í viðleitni sinni,
því skam-mt er liðið frá sýningu
á verkum Edwards Munch,
Brezkri graifík svo og sýningu
á erlendri grafi-k 1 Listasafni Is-
lands. Samt er að vona að list-
unnendur höfuðborgarinnar
taki við sér og auki við þekk-
ingu sína á sviði myndlista með
því að fjölmenna á sýn-
ingu þessa.
I Bogasal sýnir Bagnheiður
Jónsdóttir Keam, 25 málverk.
Frúin, sem er nýflutt hei-m eftir
25 ára búsetu í Washington
D.C., sýndi síðast hér heima á
sama stað árið 1967, og er sú
sýning mér enn í fersku minni.
Stíll listakonunnar hefur ekki
’tekið ýkja miklum stakkaskipt-
um á þessu fjögurra ára tíma-
bili, en vel hefur hún þó rækt-
að sinn garð. Mér finnst hún
koma þroskaðri og ákveðnari frá
þessari sýningu, og hún hefur
styrkt burðargrind málverka
sinna. — Dæmi þess get-ur að líta
í mynd nr. 15, sem er einföld,
ákveðin og kröftug í byggingu
þannig að helzt minnir á Rich-
ard Diebenkorn hinn ameríska.
Annars eru myndir hennar stíl-
færðar lyriskar landslags-
stemningar, sem geta gengið yf-
ir i hreinan skynrænan abstrakt
expressj ónsi-ma, lí'kt og sér stað
í myndum nr. 2 og 3, — eða
hreina-n leik viðami-killa litaflata
og einarðlegrar myndbyggingar,
svo sem mynd nr 11, þar
ÞEIR Björn Ólafsson og Árni
Kristjánsson hleyptu af stað vetr
arstarfsemi Tónlistarfélag-sins á
þriðjudagskvöldið í Austurbæjar
bíói. Án tillits til ágætis tónleik-
anna var hér strax i byrjun starfs
árs lyft upp stöðutákni islenzkr
ar tónlistariðkunar, og er það
vel. Vonandi mun Tónlistarfélag
ið og aðrar góðar vættir halda
því sem hæst og lengst á loft
með allri þeirri ábyrgð, sem fylg
ir.
Á efnisskránní var „Systur í
Garðshorni“ eftir Jón Nordal,
æskuverk, sem heyrðist fyrst á
listamannaþingi fyrir 26 árum.
Þarna er innilegt samband eins
konar „þjóðlegs módalítets" og
„síðsumarsmeginlandsloftslags“!
Forvitnilegast við æskuverk
góðra tónskálda er oftast nær að
heyra þar bryddað á einkennum,
sem síðan eru mótuð og skerpt
með hverju eftirfarandi verki. —
Tækni og stíll skáldsi-ns, listrænn
þroski, kann að taka ýmsum
breytingum, en eðii, eða sjálfur
lífsmeisti þess, hlýtur að vera
sem einungis nafnið raskar.
Ragnheiði lætur naumast að
nálgast útlinur landslagsins
áþreifamlega hlutlægt, verður
hún þá öll'U óákveðnari er hu-g-
iægt hugmyndaflu'gið fær ekki
frjálst að ráða ferðinni ásamt
sjálíum innri lög-mái-um mál-
verksins.
1 Unuhúsi við Veghúsastig
stendur yfir sýning á verkum
Björns heitins Halhlórssonar let
urgrafara. Leturgröft-ur Björns
er hrei-nt handverk, þar sem vél
tækni nútí-mans kemst hvergi að,
og sem slí-kur var hann hreinn
völundur. Björn var verkstæðis-
lærður og m-un ekki hafa gengið
í skóla frjálsrar hönnunar, held
ur var það hið -gilda handverk
sem öllu máli skipti, og hafa Is-
lendingar mikinn sóma af þess
um manni sem slí'k-um. 1 okkar
litla þjóðfélagi voru sjálfsagt fá
ir til að miðla slík-um manni
verðugum hugmjmdum, -— að
gera tækisfærisgripi til gjafa
varð eitt aðalhlutskipti völund-
arins. Það er miki-lvægt að þjóð-
inni lærist að meta að verðleik-
um sérgáfu og hæfni slíkra
manna, á ýmsum sviðum, og
krefjast ekki að þeir fari út fyr
ir sitt afmarkaða svið. Sam-
vinna mikils hönnuðar og völ-
undar i handverki skilar óve-
fengjanlega mestum árangri, efa
samt að þeir eigi mikið erindl
inn á svið hvors annars. Ég
hafði mi'kla ánægju af sýningu
Björns Halldórssonar, handverk
ið í reisn sinni á sýningunni tók
mi-g sterfeum tök-um.
Nýafstaðin Haustsýning Fé-
lags Islenzkra myndlistar-
manna dró að sér fleiri áhorf-
endur, og skilaði meiri sölu en
nofekru sinni áður, og er það
ánægj'Uleg framvinda og í sam-
ræmi við slífear sýningar á Norð
urlöndum og víðar. Þó láta hér-
lendar stofnanir og fyrirtæfei sig
ennþá alveg vanta við kaup á
listaverfeum i húsakynni sín, sem
er hins vegar algengt erlendis.
Hví skýldi Island vera eina
landið, þar sem stofn-unum eru
ætlaðir sjóðir til flestra hluta
nema ka-upa á listaverkum? Hér
eigum við ótvírætt eitt heimsmet
ið. Hvað sýninguna sjá-lfa
Framliald á bls. 22.
sjálfum sér samkvæmur leiðina
á enda.
Sama má segja um túlkendur
— ekki sízt þá Bjöm og Árna,
sem hafa lengi verið, hvor á sinn
hátt, sem s-toðfrumur í músíkvef
landsins. Oft hafa þeir flutt okk-
ur c-moll sónötu Beethovems áð
ur. Líklega er það engin tilvilj-
un, að konsertmeistarinn skuli
halda svo mikla tryggð við þá
sónötu, sem mest hefur „sinfóm—
ísk“ einkennin. A-dúr sónata Moz
arts (K.V. 526) er sjaldheyrð
smíð, þar sem fiðlan er oftast
lítið annað en fylgja píanósins —
um sérkennilega lagrænan fyrsta
þáttinn og Schubert-legan An-
dante-feaflin-n og umfram állt í
„perpetuum mobile“ lokaþáttar-
ins.
Allur leikur þeirra félaga hlaut
ágætar undirtektir.
Rétt er einnig að geta þes-s, að
tónleikarnir voru nú haldnir á
„góðum tónleikatíma". Laugar-
dagseftirmiðadaga- og matartíma
tónleikar voru orðnir skelftmg
óvin-sælir.
Þorkell.
Þorkell Sigurbjörnsson skrif ar um:
TÓNLIST