Morgunblaðið - 24.11.1971, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 24. NÓVEMBER 1971
21
6% sænskra fyrirtækja hafa
hætt starfsemi í ár
Palme boðar ráðstafanir til að
ciraga úr atvinnuleysi. Vaxandi
samhugur borgaraflokkanna
Olof Piilnie, forsætisráðherra
skýrði frá þvi á blaða-
mannafnndi sl. mánudag, að
ríkisstjórnin hefði ákveðið að
verja rúmlega fimm milljörðum
sænskra króna til aukningar at-
vinnu í landinu. Þar að auki
yrðu lagðar tvær milljónir
króna til byggingaframkvæmda
þar sem atvinnuleysi hefur ver
ið livað tilfinnanlegast í bygg-
ingariðnaðinum. Forsætisráð
herrann spáði því, að á næsta
ári mundi efnahagslífið hafa
náð sér að fullu og atvinnu-
leysi verða upprætt.
Palme varaði menn við að
gera of mikið úr þvi hve at-
vinnuleysi væri víðtækt og
sagði, að menn yrðu að gera
sér grein fyrir því, að Svíar
hefðu í meiri mæli en nokkur
iðnaðarþjóð nýtt vinnuafl
„Ref-
skinna“
Ný bók eftir
Ref bónda
HÖRPUÚTGÁFAN á Akranes)
sendir frá sér nýjia bók eftir Ref
bónda — Braga Jónsson frá Hof-
túnum á Snæfellsnesi. I bókinni
eru sagnaþættir af sérkennrlegu
fóliki, þjóðsögur, skopsögur og
Bragi Jónsson.
(Itefur bóndi).
frásagnir af dulrænuim a burð-
um. Bókin ber heitið Refskinna.
„Sikáldið og fræðimaðurinn Bragi
Jónsson frá Hoftúnuim (Refur
bóndi) hefmr um árabil viðað að
sér frásögnuim af sérkennilegu
fóíki og atburðum á Snæfells-
neisd og víðar,“ segir í bókankynn
ingu, „m.a. af sr. Árna Þórarins-
syni,. sem höfundu.r þekkti per-
sónulega. Ekkient af þessu efni
hefuir birzt áður á prenti. — Ref-
ur bóndi er lömgiu landskunnur af
kveðskap sínum og eru ijóðabæk-
'ur Hans flestar löragu uppseldair."
giftra kvenna, aldraðs fólks og
fatlaðra.
Atvinnuleysið í Svíþjóð hef-
ur valdið miklum deilum þar í
landi. Nú nær það til um
116.000 manna og kvenna. En
þar fyrir utan hafa 50 þúsund
manns verið settir til endur-
þjáifunar fyrir önnur störf en
þeir höfðu og 25.000 fengið
vinnu við framkvæmdir, sem
stjórnin efndi til í þvi skyni að
draga úr atvinnuleysinu.
Vöxtur sænsks efnahagslífs
hefur verið hægari í ár en
nokkru sinni sl. 20 ár. Hafa
brúttó-þjóðartekjurnar ekki
aukizt nema um hálft prósent,
neyzla hefuir ekki auikizit svo
neinu nemi en vörur hækkað í
verði um 7%.
Á fyrstu þremur ársfjórð-
ungunum dró úr íbúðabygging
um um 12% og eru nú um
10.000 manns atvinnulausir í
byggingariðnaðinum. Tíundi
hver vörubíll landsmanna hef-
ur verið ónotaður þetta árið og
6% framieiðsilufyrirteekja
landisins hafa orðið að hætta
rekstri auk þess sem fjölmörg
önnur hafa dregið saman segl-
in.
Á síðasta ári höfðu um þetta
leyti komið til starfa í Svíþjóð
35.000 útlendingar. I ár hafa
einungis 3000 komið til viðbóí-
ar og síðus'u mánuðina hafa
fleiri Sviar leitað eftir störfurr
erlendis er. enendir menn i Sví
þjóð. Undanfarnar vikur er vit
að um uppsagnir um 5000
manna er hætta væntanlega
störfum um áramót.
Svíar eru yfirleitt svo vanir
tryggri afkomu velferðarþjóð-
félagsins, að þeim. verður mjög
um að búa nú allt í einu við
öryggisleysi. Atvinnuleysis
styrkur getur séð mönnum fyr
ir brýnustu nauðsynjum, en
hann nægir ekki til að bjarga
ibúð eða öði’um eignum.
Ókvæntur maður fær 24 sænsk
ar krónur í atvinnuleysis-
styrk á dag, fimm daga vikunn
ar, — kvæntur maður fær 28
krónur að viðbættum 2 krónum
fyrir hvert barn, sem hann á.
En um leið og atvinnan bregzt
Á SÍÐASTLIÐNU ári nam heild-
arinnfflutniraguir fóðurvara til
landsins um 70.000 toranum, og
flútti Sarnbandið inn um 47.000
tonn af þvi magni, segir í Sam-
bandsfréttum. Við þessa miklu
notkun kjarnfóðurs vegna lé-
iegrar heysikapartiðar hér i
fyrrasumar bæ'ttist, að verðið
var talsvert hærra í vetur sem
leið en verið hafði áð>ur, sem
kemur skarð í grundvöll lífs-
afkomu manna og ástandið hef
ur lika sterk áhrif á þá, sem
enn hafa starf en vita ekki
hvað lengi og búa því við stöð
ugan ugg um framtíðina.
Stjiórnmálamenn greinir mjög
á um orsök atvinnuleysisins í
Svíþjóð. Ríkisstjórnin segir, að
orsakanna sé að leita utan Sví-
þjóðar. Versnandi efnahags
ástand stórþjóða hafi orðið til
þess að draga úr útflutningi
Svía á pappír, málmi, vélum og
bifreiðum. Stjórnin bendir á,
að ástandið í alþjóðafjármálun
um sé nú á batavegi, þó svo
bæði Bandaríkjamenn og Danir
hafi sett á aukna innflutnings-
tolila. Stjórnin segir ennfremur,
að þessari efnahagslægð muni
fylgja blómaskeið, sem komi öll
um í fulJa vinnu á ný. >ar fyr
ir utan muni ástandið ba'na
m'eð lækkandi vöxtum, nýjum
afskriftareglium fyrir vélar og
vörubirgðir, hækkun eftir-
launa og barnalífeyris — en
þetta eru ráðstafanir, som
stjórnin hefur þegar fram-
kvæmt eða boðað.
Stjórnarandstaðan og for-
ystumenn í efnahagslífinu eru
ekki jafn vissir um skjótan
bata. Vegna launaviðræðn-
anna, sem stóðu yfir í hálft ár
og voru hvað eftir annað nær
komnar í strand, tóku Svíar
upp sparnaðarstefnu til þess að
húa sig undir verkfall sem þeir
bjuggust alitaf við. Til þess að
vega upp á móti óhagstæðum
greiðsiujöfnuði og hækkandi
verðlagi voru skattar hækkað-
ir á almenningi og innleiddur
2% launaskattur á vinnuveit-
endur.
f grein í Berlingske Tidende
um ástandið í Svíþj'óð, segir,
að stjórnin sænska geti vissu-
lega státað af því að hafa bætt
greiðslujöfnuðinn. Hann hafi
verið óhagstæður um 1600 millj
ónir sænskra króna á árinu
1970 en sé nú hagstæður um
750 milljónir. Blaðið segir, að
útfl'utningur Svía hafi aukizt
um 3% í ár en innflutningur
dregizt saman um 5%. Því fái
röksemdin um áhrif efnahags-
ástands erlendis ekki staðizt.
Og bættan greiðsluhaHa verða
Svíar nú að greiða verði at-
vinnuleysis.
orsakaðist af mirani uppskeru 1
Evrópu og Ameríku.
Nú i haust reyndi'st uppskera
flestra korntegunda hins vegar
mjög góð, bæði i Vestur-Evrópu
og Norður-Ameríku, og lækkaði
verðið af þeim sökuni veruiega
i september, aðallega þó byggið,
sem er uppistaðan í fflesbum fóð-
urblöndum, sem hér eru notaðar.
Festi Sambandið þá kaup á
um 20.000 tonnum í Danmiörku,
Ve.st'U r- Þýzk a! a nd i og Kanada,
sem nú er verið að afgreiða og
endast miunu eittihvað fram yfir
rak. áramót.
I október brá svo við, að vegna
mjög mikiila kaupa Austur-
Evrópulandanna fór byggverð
stöðugt hækkandi aftur, og er nú
orðið rúmlega 30% hærra en það
var fyrir tveimur márauðum.
Þessar mi'kilu og öru verð-
sveiflur erlendis gera fóðurinn-
flytjendum mjög erfitt að halda
S'töðugu verði hér, og e-r ekki
annað fyrirsjáanlegt en að hið
núverandi hagstæða kjarnfóður-
verð hækki talsvert, þegar líða
tekur á veturmn.
Útlit ei’ fyrir, að heildarinn-
fl'U'tningurinn árið 1971 verði
55—60 þúsund tonn eða verulega
mi'kiu minni en hann var í fyrra.
styður sjónarmið ríkisstjórnar-
innar og heldur því fram, að
vinnuveitendur notfæri sér
ástandið til að segja upp fle'Ta
starfsfóiki en þeir þurfi. Jafn-
framt er þó hreyfing á því,
að grípa þurfi til róttækra ráð
stafana til þess að koma i veg
fyrir allsherjar svrrtsýni 'aun
þega'. Bent er á, að Svíar hafi
tiihneigingu til of mikillar
bjartsýni, þegar vel árar og
ætla sér þá um of. Á sMkum
uppgangstimum hefur fjöldi er
lendra veramanna aukizt
mjög en verkalýðshreyfingin er
þeirrar skoðunar, að hafa beri
hemil á slíkrl þróun.
Forystúmenn atvinnulífsins
benda hins vegar á, að raun-
veruleg fyrirskipun stjórnar-
innar um 30% launahækkun á
þremur árum og 2% launa-
skattur hljóti að auka reksturs
kostnað og valda atvinnuvegun
um erfiðleikum. Minnkandi
neyzla hljóti líka að hafa í för
með sér samdrát' i framleiðsl-
unni og þar aí leiði að sjálf-
sögðu minnkandi atvinnu.
Þetta ástand bitnar harðar á
minni fyrirtækjum og miðlungs
stórum, þau hafa ekki nógu
sterfcan fjárhagsgrundvöil til
að standast slíka þróun. Milli
verkalýðshrefingarinnar og
vinnuveitenda standa svo
starfsmenn eins og vegagerðar-
menn, skolphreinsunarmenn og
aðrir í þjónus'tugreinum, en
þar hefur atvinnuleysi aldrei
verið meira en nú. Þetta bitn-
ar harðast á eldra fólki og ófé-
lagsbundnu fólki.
Þetta ástand efnahagsmál-
anna hefur mjög orðið til að
efla samhug borgaraflokkanna
sænsku, en klofningur þeirra
hefur tryggt valdastöð'u jafnað
armanna frá því árið 1932.
Borgaraflokkarnir krefjast
þess að reynt verði að auka
neyzlu iandsmanna með því
að lækka söluskatt. Þeir vilja
einnig afnema launaskattinn nl
að lækka framleiðslukostnað
og segja, að na.uðsyn beri til
að auka samkeppnishæfni
sænsks atvinnulífs.
Á þetta vilja sósialdemokiat
ar alils ekki fallast. Þeir telja,
að ástandið muni fljótiega
batna með batnandi ástandi
efnahagsmála erlendis og beim
ráðstöfunum, sem þegar hafa
verið gerðar — og muni þegar
verða orðin fuU atvinna næsta
vor. Hefur stjórnin haft við
orð, að eins sé gott fyrir vinrau
veitendur að halda fast i það
vinnuafl, sem þeir nú hafi, þvi
ekki sé víst, að þeir eigi
margra kosta völ næsta sumar.
Hugmyndir borgaraflokkanna
segir stjórnin, að mundi leiða
til of mikiliar atvinnu, of mik-
illar eftirspurnar vinnuafls og
áframhaldandi verðbóligu.
Menn velta því fyrir sér
hvaða áhrif þessi þróun mála
muni hafa á stjórnmálin í Sví-
þjóð. Sem fyrr segir hefur ein
ing borgaraflokkanna aukizt
verulega og spá margir því, að
svo muni enn verða, batni efna
hagsástandið ekki mjög veru-
lega á næsta ári. Haustið 1973
eru kosningar og verði kjós-
endur ekki búnir að gleyma
harðæri atvinnuleysisiras, gætu
hæglega orðið m’eiri háttar
breytingar í sænsikum stjórn-
miálum.
Leikarar
frá Þjóðleik-
hússkólanum
í TILEFNI af þeim umræðum,
sem undanfarið hafa átt sér stað
um leiklistarskóla og stofnun
ríkMeikilis'tarskóla, eru hér birt
nöfn 25 leikara, sem útskrif-
azt hafa úr Leiklistarsikóla Þjóð-
lei'khússins og einna mest komið
við sögu á leiksviðum síðustu
árin.
Margrét Ólafsdóttir leikur
hjá Leikfélagi Reykjavíkur.
Bessi Bjarnason og Margrét
Guðmundsdóttir hjá Þjóðleikhús
inu. Sigríður Haga'lín, Guðmund
ur Pálsson, Guðrún Stephensen
og Helgi Skúlason hjá Leikfél.
Reykjavíkur. Jón Laxdal
hj'á Schauspielhaus Ziirich.
Þóra Friðriksdóttir og Erlingur
Gíslason hjá Þjóðleikhúsinu.
Guðrún Ásmundsdóttir, Leikfél.
Reykjavikur, Ólafur Þ. Jónsson
hjá Óperunni í Meinz í Þýzka-
landi, Flösi Ólafsison, Krist-
björg Kjeld, Sigríður Þorvalds-
dóttir, Brynja Benediktsdóttir
og Bríet Héðinsdóttir hjá Þjóð-
leikhúsinu. Arnar Jónsson hjá
Þjóðleikh. og Leikfél. Akureyi'-
ar, Jón Júlíusson, Sigurður
Skúlason og Þórhallur Sigurðs-
son hjá Þjóðleikhúsitnu. Fjórir
eftirtaidir aðailega sem leikstjór
ar úti á landsbyggðinni: Guðjón
Ingi Sigurðsson, Eyvindur Er-
lendsson, Bjarni Steingrímsson
og Kristján Jónsson.
HarSur árekstur varð á Skúlagötu í gærmorgun, þegar ökumaff-
ur fólksbíls sveigði yfir á vinstri götuhelminginn beint í veg fyr-
ir jeppa, sem á móti kom. Ökumeiiiiirnir voru einir i bíluiium og
var öknmaður fólksbílsins fluttur í Borgarspítulann. Hann
meiddist á höfði.
ÍCCI ICTT
ihiiiiiii1.
mFITSE3ILL mEílU
Glóðarsteikt lambakjöf
Tehina salat
Vínberialauf í hrísgriónum
Graensalat
Eftirlœhsrétturinn hans Pasha
e3a
Lambarifjasteík Nefertiti
Skyrsalat Zabati
Grænsalat
Vínberjalauf t hrísgriónum
Fingur Kleopötru
Kr. 505,00
— Þjónuslugjuld 15% •Wcl innifallð ■—
d * V-La-Lw
3j9
vkJL,
LJI c-
*
^uLj'ik!------
(fliJI ^L)
Shishkebab
Tehina salad
Grape leaves with rfca
Green salad
Pasha's Ðelight Pakíava
or
Riash á la Nefertiti
Zabadi salad
Green salad
Grape leaves with rioa
Cleopatra fingers
Kr. 505,00
- Service charge 15% not included —
HOTEL LOFTLEIÐIR
Verkalýðshreyfingin sænska
70 þúsund tonn af
fóðurvörum sl. ár