Morgunblaðið - 27.01.1972, Page 16

16
MÖRGUtNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 27. JANÚAR 1972
Halldór Jónsson, verkfræðingur:
Um Framkvæmda-
stofnun ríkisins
Jæja, þá er sagan að endur-
taka sig rétt einu sinni enn.
RSkisstjórn hinna svokölluðu
vinnandi stétta (hvar sem þær
óvinnandi eru nú annars) er bú-
Sin að áikveða að hækka kaupið
uan 10% með styttingu vinnu-
vikumnar og auk orlofslenging-
ar. Svo hafa aðiiar vinnumark-
aðarins þar íyrir utan samið um
10—15% hækikamir í áföngum.
Svo framtiðiin er bjort og heið.
J«etta hefur aiQt sarnan gerat
éður og við kippum okkur ekki
upp við það. Hins vegar er
stjórnin búin að ákveða að
feiia ekki gengið á hverju sem
dymur svo nú geingur þetta
allt betur. En eitthvað hlýtur
þetta að kosta, um það eru
menn sammála.
Ég bdrti einu sinni i einfeldni
minni linurit í blaðinu snemma
árs 197C og tengdi tímakaupið
við gengi doliarans yfir 30 ára
itSmabil. Samkvæmt því hefði
gengisfail átt að eiga sér stað
fljótlega eftir 1972. En Hanni-
bal og vtnstrihneigð landsmanna
setti hælkrók á gömlu „gengis-
fellijigaspekuiantana" svo nú
verður framhald Mnuritsins allt
annað að sjálfsögðu. Dollara-
gengið þokast ekki upp á við
eða þá bara feliur en kaupgjald
ið tekur flugið til hæðanna.
HVER.IIR eiga svo
AÐ BORGA
Gíraffinn hefur verið kaiiaður
dýrið sem guð gleymdi, því að
harnn er máilaus eða svo var
mér sagt í bamasikólanum.
Síkattadrottnar okkar hafa yfir
léitt alitaf gleymt því í laun-
þegadýrkun sinni, að þær stofn
anir sem greiða launin, atvinnu-
fyrirtækin, hafa verið rúin ár
frá ári, en sjálf hafa þau verið
máifá eins og gíraffinn og
gieymd af okkar guðum. Meinið
er að aðrir hafa verið lengur
við vöid en Óiafur og verð-
béiga því „meiri hér en annars
staðar". Krónulegur hagnaður
hefur verið skattaður sem slik-
ur, þó um raunveruiegt tap hafi
verið að ræða, eins og verið hef
ur við gengisfeilingarnar. Er
manmi raunvetrulega til efs
hvorf það fái samrýmzt frið-
helgi eignarréttarins, sem hing-
að til hefur þó verið viður-
kenndur hér á landi, hvað sem
verður, að verzluninni sé fyrir-
skipað að afhenda öðrum eigur
sínar eins og gert hefur verið
í gengisföllum. Eða hvort verð-
lagsstjóri getur skipað fyrir-
tækjum að gera sig gjaldþrota
með því að selja með tapi. Væri
fróðlegt að spyrja Mannréttinda
dómstóiinn um þetta.
Söngurinn í Þjóðviljanum um
að allt fé verzlunarinnar sé
eign launþeganina er ekki svara-
verður, svo augijóst sem það er,
að eign er eign þó í skuld sé,
meðan skuld er ekki í vanskil-
um, og með þau kemst enginn
upp til lengdar. Afskriftir fyrir
tækjanna hafa orðið ldtiis viirði
þegar endumýjunarverð hækk-
ar 100% á venjulegum afskrifta
tóma. Allt þetta er hjóm í aug-
um skattáieggjendanna, fyrir
þeim er krónan króna, og stjóm
málamennimir hafa ekki haft
skilning á þvi, að sé fyrirtæki
látið „vanta vaxtarmegn", þ.e.
ágóða, er verið að vega að und
irstöðu efnahagsiifsins, slátra
mjólkurkúnum sem launþeginn
lifir á. Nema þá að það hatfi allt
af verið tilgangur þeirra að
gera þau ósjálfbjarga og upp á
hina pólitísku náð komin. Og
óneitanlega finnst mörgum
þessa dagana, sem við atvinnu-
rekstur fæst, að það væri nú
munur að vera kominn í fangið
á ríkinu eins og Sláppstöðin, Ála
foss og Sana og fá milljónatug-
ina eftir óskalista. En nú sem
sagt eru það þeir, sem breiðust
hafa bökin sem eiga að borga,
segir Ólafur. Mér sýnist nú að
það verði við launþegarnir eins
og nú stefnir. Og kannski höf-
um við ráð á því. Fengum við
ekki nú síðast aukaiega 3—400
miiljóna iaunahækkun af því að
Iðnaðarvélar til sölu
Textíma prjónavél nr. 12. 150 cm nálaborð.
Sjálfvirk Singer hnappagatavél. Hand-prjóna-
vél Diamant nr. 12. 80 cm nálaborð.
Upplýsingar í síma 38172.
Loger- og oigreiðslumoður
(eða stúlka) óskast í matvöruverzlun strax.
Tilboð leggist inn á afgr. Mbl. fyrir föstu-
dagskvöld merkt: „L. A. — 2589“.
Átthugufélug
Halldór Jónsson.
brennivinið hækkaði og fór inn
í vísitöluna. Má nú minnast vísu
Páls:
ARSHATlÐ félagsins verður haldin í átthagasa! Hótel Sögu
laugardaginn 29. janúar og hefst með borðhaldi kl. 20,30.
ARNI TRYGGVASON leikari skemmtir.
Aðgöngumiðar seldir í verzluninni Nóatún, Norðurveri.
STJÓRNIN.
„skipu'ieg áætíunangerð" eins og
þeir orða það, er dagsdns skáp-
an. Bara ef við skipuleggjum,
þá verður alit i lagi. Til hverra
markmiða skipulagningin á að
leiða er ekki ski'lgreint, enda
sjálfsagt ekki heppilegt að það
komi allt í ljós í einu. Eða er
ekki „Sa]amiaðferðdn“ kennd
við Stalin? Fnamlkvæmdaráð
stofnunarinnar á að vera skip-
að 7 mönnum, sem væntanlega
eiga að sjá fyrir ýmsum lands-
hlutahagsmunum í umboði
flokkanna. Formaður þess er
Ragnar Amalds svo einsikis mis-
skilnings er þörf um hin leið-
andi haigstefrnusjónarmið. Ríkis-
stjórnin á síðan að skipa 3 fram-
kvæmdaistjóna tengda hifium 7
með ýmsum hætti. Þetta apparat
á svo að starfa í fulíkominni
samhljóman að því að skipu-
leggja, en það hefur líklega
aldrei verið reynt á undanföm-
um árum að dómi ráðamanna.
Og það sem meira er það á að
ráða stórum hluta af öliu fjár-
magni landsins. Eru nú væntan
lega bjartir dagar í vændum fyr
ir Alþýðubankann.
Við höfum haft Efnahagsstofn
unina um alllanigt skeið oig
menn vissu ekki annað, en hún
hefði unndð mjög merkdlegt
starf og verið braiutryðjaindi í
áætilainageirð og þjóðhagsueikm-
imgum. Þó er ekki vitað, að þeir
menn sem hana hafa uppbyggt
hafi á neinn hátt verið spurðir
ráða um hveunig þeiirra
reynsla væri í þessum efnum né
þeir spurðir áiits á skipulagi
hinnar nýju stofnunar.
Kannski þekkja þessir menn
ekki nóg til díalektískrar hag-
fræði til þess að þeir megi brúk
ast í hinni nýju fHabeinshöM.
Þó segja megi, að viðleitni
frumvarpsins um samræmingu
himma ótöldu fjárféstingasjóða
sé jákvætt, þá ber þó mest á
hinu sósíaiska trúboðd um tak-
mörkun athafnafrelsis þegn-
anna í frjálsu hagkerfi og vax-
andi rikisrekstri. Enda er það
síðara í samræmi við alla þró-
un mála hér á undanförnum ára
tugum — nú er aðeins eftir að
fulikomna verkið.
NAUÐGUNARSTEFNAN
Það er hægt að verða blíðu
kvenna aðnjótandi á tvennan
hátt. Með þvi að laða þær til
samlyndis með hvers kyns ridd-
araskap og iærleika. Hin að-
ferðin er nauögun.
Islenzíkir landsfeður hafa
lengst af haft meiri trú á seinni
aðferðinni þegar til samskipta
kemur við Fjalikonuna og þegna
hennar. Þeir hafa trúað því
lengst af, að sem mest verði að
vera undir þá að sœkja í at-
vimnuiegu tiMiti. Þessu hafa
þeir bezt náð með því að hafa
alræðisvaid yfir mestöllu fjár-
magni landsmanna og ráðstafa
þvi eftir því hveirt þeirra há-
ieitu hugsjónir standa 1 hvert
skipti, áætlaðar eða ekki. Enda
fær Slippstöðim 80 mMÍjónir
meðan aðrir sem eru jafnvel tap
lausir, fá ekki neitt. Síðan eiga
nú aiis kyns hafta- og banna-
spekúlantar að fá að darka í
atvinmufrelsi mamma í Fram-
kvæmdasitofmum ríkisdms og sjá
það verður fullkomnað. Og nú
geta ýmsir gamlir bolsévikkar,
sem iengi voru ekki sigurstrang
legir verið brosmildir í ellinni.
Það er eðli fjármagns að leita
þangað sem því er bezt borgið
og getur gefið ávöxt. Verstöðv-
ar risa þar sem hagkvæmast er
SKOZK—ISLENZKA FELAGIÐ
ÁRSHÁTÍÐ félagsins
Burns Supper
verður haldin i Kristalsal Hótel Loftleiða laugardaginn 29. jan.
Oagskrá samkvæmt fundarboði. Aðgöngumiðar verða seldir
í Tjamarbúð miðvikudag og fimmtudag kl. 17—19.
STJÓRNIN.
landið græðir mest á mér
mest ég drefldk á nótt og degi.
FRAMKVÆMDASTOFNUN
RÍKISINS
Vissulega má benda á dæmi
þar sem hin frjálsa samkeppni
skapar yfirfjölgun í einhverjum
greinum. En hún skapar samt
alltaf lægsta verðlag fyrir neyt
andann. Það hefur hins vegar
ailtaf verið hoilt að reyna að
skipuleggja fram í timann, bæði
fyrir einstaklinginn og heildina.
Þjóðhags- og framkvæmda áætl
anir eru hins vegar töluvert
annað en skipulagning eða dráp
á athafnavilja einstakiinganna
eins og við þekkjum frá fjár-
hagsráðinu gamla.
Einn helzti dragbítur á fram-
þróun atvinnulifsins hjá okkur
hefur verið hin póiitíska stjórn-
un fjármagnsins. Að mönnum
hefur ofboðið má sjá hinn
mikia fjöida getulítiiia pinu
banka, sem risið hafa hér eins
og gorkúlur á undanfömum ár-
um. Þeir hefðu ekki risið ef
stjórn rikisbankarma hefðu
ekki verið misbeitt.
Nú höfum við Isiendingar
fengið sósíaliska stjórn að verð-
leikum og mátti vita að ekki
yrði lengi að biða framkvæmda
í anda þeirrar hugsjónar. Þessa
dagana er nýbúið að keyra lög
um hina almáttugu Fram-
tovæmdastofnun rikisins í gegn
um AJþíngi.
Þvi er háldið fram að hér hafi
skort á skipulagningu og áætl-
anagerð, sem orðið er eitt af
þeim slagorðum sem vinstri
ílokkamir hafa helzt á lofti,
hvort sem þeir skilja merking-
una eða ekki. Skipulagning, eða
að ieita á máðin Ihivar sem þau
er að finna i það skiptið. Þannig
vaxa upp staðir og hnigna eftir
þvi sem aðstæður breytast. Þá
kemur upp byggðajafnvægis-
hugsjónin hjá þeim sem langar
td'l að verða þingmaður. Og þá
hefst nauðgunin. Fjármagnið er
þvingað frá mestu arðsemi til
mimná tiil þeiss að byggð megi
haldast í sögufrægum húsum á
útkjálkum o.s.frv. Og þá er nú
ekki ónýtt að geta kaMað það
áætlanir og kenna þær við yfir-
skilvitlega stofnun. Auðvitað er
sjálfsagt að gireiða fyiriir fólki
sem býr við hnignandi atvinnu-
vegi í öllum byiggðarlögum, ef
það má gerast á arðbæran hátt.
En búsetan á ekki að vera
markmið í sjálfu sér og ef ekki
finnast atvinnumöguleikar, sem
•geta brauðfætt fólkið þá verður
að bíða betri tima og hjálpa
fóikinu til að flytja. Landið
hefur ekkert ilftt aí þvi að hvíla
sig á fólkinu og því sem því
fylgir. Hitt á að vera marfcmið-
ið að f jármagninu sé veitt í þá
farvegi, sem mest gefa í aðra
hönd fyrir þegnana, — þó að
sjálfsögðu með virðingu fyrir
umihverfinu og manninum sjálf-
um. Ég heid að það sé fátt nauð
synlegra fyrir okfcur Islendinga
en að fara að átta okkur á
þessu í smækkandi heimi og
vaxandi samkeppni. Það fer að
verða tótið pftiáss fyriir okkar „is-
lenzku séraðstæður". Við erum
eogar primadonnur sem heimur-
inn biður eftir með öndina í háls
inum.
Það er útilokað að gefa mann
legu samfélagi svo álkveðið
mynstur að ekki verði út af því
brugðið, nema það sé harð-
stjórn. Áætianir eru nauðsyn-
legar við aftftar framkvæmdir og
starfsemd. En forsendur eru
stöðugt að breytast og því verða
áætlanir stöðuigt að taka mið af
þeim breytingum. Geri menn
það ekki þá sitja menn uppi
með úrvals tæki til þess að
leysa vandamál fortiðarinnar.
Fyrir mitt leyti er ég ekki
vonlaus um það, að meirihluti
þjóðarinnar aðhyllist ennþá þá
skoðun, að athaínafrelsi þegn-
anna sé það, sem mestan árang-
ur gefur til lengdar. Ríkisivald-
ið á að sjá um málefni heildar-
innar og réyna með upplýsing-
um og méð því að ieika hvetj-
andí á skattahörpuna fre-mur en
vaíldboðun að beina málum í þá
farvegi sem hinn réttkjömi
meirihluti telur æskilegastar.
En það verður ekki gert með
þvi að hrúga saman meira og
minna trúbldndum spámönnum í
meira og minna gluggalausar
fílabeinshallir, eiins og Fram-
kvæmdastofnunin getur hæg-
lega orðið.
Hendur og hugur þegnanna
eru það, sem láfsbjörgina veitir.
Og hendur frjálsra manna eru
mikiivirkari ein þrælahendur.
Því er alveg áreiðanlegt að góð
uppiýsingamiðstöð eins og Efna
hagsstofnunin sáluga og áætl-
anasmiðja er nauðsynlegt fyrir
hverja rikisstjórn og aðila hags
munasamtaka þjóðarinnar. En
þvi aðeins fær slík stofnun náð
markmiði sinu og notið þess
trausts þjóðarinnar, sem er for-
senda fyrir árangri, að hún sé
óblinduð af pólitískum trúar-
kenningum og starfi aðeins eft-
ir visindalegum reglum með
sannieiksieitina efsta á blaði.
Val hinna ýmsu leiða er svo
þeirra sem með völdin fara
hverju sinni, en framkvæmdirn-
ar eiga írjálsir þegnar að sjá
um, ekki alls herjar rikisappa-
rat.
Það eru alltaf til tvær hiiðar
á hverju máli og oftast tvær
leiðir að sama marki, hvort sem
um er að ræða kverrnamál,
stjómmál, fjármál eða annað.
Auðvitað verða menn seint aiiir
sammála og því eru stjómmál
nauðsynleg í lýðræðisriki. Éðli-
legt er og æskilegt að fram-
gjamir menn leiti eftir bliðú
Fjallkonunnar. En til þesé
fiminsit mamni nú áður ámimmiirt
fyrri ieið viðfkumriainlegTÍ —1
og líftdega fyrirhafnarminni tíl
iengdar.
Halldór Jónsson verkfr.