Morgunblaðið - 10.02.1972, Blaðsíða 16

Morgunblaðið - 10.02.1972, Blaðsíða 16
16 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 10. FEBRÚAR 1972 O.tgefandl hff. ÁrvatoJC íteylcjaivík Pnamltvóemdastjór! Haratdur Sve'msson. RHatjóirar Mattlhías Johannessen/ EýíóIlfiH' Konráð Jónsson. Aðstoðarrítsljóri Styrmlr Gunnarss,on. Ritstj&marfalteúl Þíorbjörn Guðmundsson Fréttastjórt Björn Jóhannsson. Aug'Iýsingástjörl Árnl Garðar Krlstinsson. Ritstjórn og affgreiðsla Aðaistrærti 6, sfmi 1Ö-100. Augilýsingar Aðalistr’aati 6, sfmí 22-4-80. ÁakriftargjaW 226,00 kr ó mániuði innanlands I íausasöTu 15,00 Ikr eintakið MIKIL SKUTTOGARAKAUP l^yrir dyrum stendur nú mikil endurnýjun togara- flotans. Grundvöllur að þess- ari endurnýjun var lagður í tíð viðreisnarstjórnarinnar og fyrstu ákvarðanir um tog- arakaup voru teknar af henni. Eins og skýrt var frá í glöggu yfirliti í Morgun- blaðinu í gær um fyrirhuguð skuttogarakaup er forsendan fyrir hinni stórfelldu endur- nýjun togaraflotans sá bati, sem varð á hag útgerðarinnar á árunum 1969—1971 í kjölfar víðtækra efnahagsaðgerða viðreisnarstjórnarinnar 1968. Nú munu samningar hafa verið gerðir um kaup og smíði 43 skuttogara, stærri og smærri og verða a.m.k. þrír þeirra smíðaðir hér inn- anlands, tveir 1000 tonna skuttogarar í Slippstöðinni á Akureyri og einn minni skut- togari í Stálvík í Arnarnesi. Af þessum 43 skuttogurum var ákvörðun tekin í tíð viðreisnarstjórnarinnar um smíði átta 1000 tonna skut- togara. Þá veitti sú ríkis- stjórn leyfi til kaupa á fimm skuttogurum fyrir útgerðar- fyrirtæki á Vestfjörðum og í hennar stjórnartíð voru keyptir þrír skuttogarar frá Frakklandi. Miðað við tonna- tölu má segja, að skuttogara- kaup þau, sem ákveðin voru í stjórnartíð viðreisnarstjórn- arinnar hafi svarað til 25 skuttogara af minni stærð- inni. Híkisstjórn Ólafs Jóhann- essonar hefur fram til þessa aðeins veitt leyfi fyrir fjórum skuttogurum til viðbótar þeim 13 nýsmíðuðu skuttog- urum, sem viðreisnarstjórnin hafði veitt leyfi til kaupa á. Ekki er vitað til þess, að nú- verandi ríkisstjórn hafi sér- staklega beitt sér fyrir smíði skuttogara innanlands, en það var einmitt ein mikil- vægasta ákvörðunin, sem tekin var af viðreisnarstjórn- inni, að tveir stórir skuttog- arar skyldu byggðir hér heima. Sú tækniþekking og verkreynsla, sem sú smíði tryggir okkur, getur haft ómetanlega þýðingu í fram- tíðinni. Talið er, að fjárfesting sú, sem þjóðin er nú að leggja út í vegna skuttogarakaupa nemi um 5 milljörðum króna, eða talsvert meiri fjárfesting en bygging Búrfellsvirkjunar var. Má af þessu glöggt marka hver þýðing sjávarút- vegsins er í þjóðarbúskap okkar. Á hinn bóginn er ekki vitað til þess, að ríkisstjórn Ólafs Jóhannessonar hafi gert aðrar ráðstafanir til út- vegunar fjármagns en þær, að leyfa mönnum að taka 8 ára lán erlendis. Með hinum miklu fyrir- huguðu skuttogarakaupum verður stökkbreyting í sjáv- arútvegsmálum okkar, eins og Magnús Jónsson benti réttilega á í umræðum á Al- þingi á dögunum. Benti Magnús Jónsson á þá stað- reynd, að fjárreiðurnar skipta ekki minnstu máli í þessari endurnýjun. Nauðsynlegt kynni að reynast að tryggja skip til staða, sem atvinnu- lega séð þyrftu á þeim að halda en hefðu ekki fjárhags- legt bolmagn til kaupanna. Jafnframt benti Magnús Jónsson á, að menn yrðu að gera sér grein fyrir hlutverki innlendrar skipasmíðar í þessu sambandi. Má treysta orðum ráðherra? Cérstakur fulltrúi utanríkis- ráðherra á ritstjóm Tím- ans stekkur upp á nef sér í forystugrein blaðsins í gær vegna þess, að Morgunblaðið hefur lagt áherzlu á nauðsyn þess, að ráðherrar verði fram- vegis skýrmæltari en þeir hafa verið, og að almenning- ur geti treyst orðum þeirra. Það er vissulega ekki af til- efnislausu, sem Morgunblaðið vakti athygli á efnislega ósamhljóða ummælum utan- ríkisráðherra í sjónvarpi og viðtalí við Tímann um leng- ingu flugbrautarinnar á Kefla víkurflugvelli. Hér er um mikilsvert mál að ræða og framkvæmd, sem kostar hundruð milljóna króna. Auk þess er þessi framkvæmd þannig vaxin, að ólíklegt er talið, að hún skili af sér nægilegum arði til þess að standa undir vöxtum og afborgunum af lánum. Um slíkt málefni er ekki hægt að gefa léttúðugar fullyrðingar í sjónvarpi og draga svo í land í flokksmálgagni. Því miður er staðreyndin sú, að almenningur á erfiðara og erfiðara með að treysta orðum ráðherranna vegna þess, að hvað eftir annað kemur í ljós, að hvorki er samræmi í málflutningi þeirra innbyrðis, eða í mál- flutningi sama ráðherra frá degi til dags. Til marks um hið fyrrnefnda eru gagnstæð ummæli fjármálaráðherra, forsætisráðherra og sjávarút- ! Einkarekstur og þátttaka almennings STUÐNINGUR við einkaframtakið hefur frá upphafi verið eitt helzta atefnumál Sjálfstæðisflokksins. Einin af veigameiri þáttum í þessum stuðningi hefur verið að gæta hagsmuna fyrirtækja, sem rekin eru af einstaklingum, gagnvart öðrum rekstrarformum, sérstaiklega opinberum rekstxi. Einkarefostur í þágu heildarinnar grundvallast á frjálsri samkeppni og eigin áhættufé eigenda fyrirtækja a.m.k. í höfuðatriðum. Bæði þeissd atriði eru forsendur þess, að þes-si einkarekstur sfoili þeim árangri, sem stuðningsmenn hans ætlast til. Frjáls samkeppni og valfrelsi neytandans efla hag þeirra, sem láta af hendi eftirsótta vöru eða þjónustu á lægsta verði, og kröfur neytandans ráða hvað framleitt er eða selt. Af þessu leiðir, að einungis vel rekin fyrirtæki með eftirsótta framleiðslu skila veruleg- txm arði og geta aukið starfsemi sína. Illa rekin fyrirtæki verða að draga sam- an seglin eða gefast upp, svo að stjórn- un aithafnalífslns verður í höndum þeirra, sem sýnt hafa ótvíræða hæfileika. Þetta fyrirkomulag tryggir, að flestir vinni arðbær störf, en það er undirstaða aukinnar vehnegunar. Fyrir launþega er mikilvægt réttlætismál, að einkarekin fyrirtæki velja menn fremur eftir hæfi- leikum til ákveðinma starfa en flokks- pólitískum eða perisónuiegum viðhorfum, sem eru oft látin ráða hjá opinberum fyrirtæfojum. Sú skoðun er útbreidd, að samband sé milli einlkaxeksturs og ýmiss konar lögbrota, sem fjárglæframenn fá að framkvæma, að því er virðist, oft óáreitt- ir. Þetta sjómarmið kom m. a. fram í sjónvarpsþætti fyrir skömmu. Hér beinist rétbmæt gagnrýni að röngum aðila. Svindlarinn er ekki síður þyrnir í aug- um þeirra, sem styðja einkaframtakið, vegna þess að hann græðir fé án þess að leggja nokkuð af mörkum til annarra en sjálfs sín. Þeir, sem amdvígir eru opinberum rekstri þar sem ekki er þörf fyrir hann verða að vinna að því, að hætt verði hiki og linkind gagnvart fjár- glæframönnum. Því auk þess að slæva réttlætiskemnd almennings ala þeir á andúð í garð einkarefcsturs, sem leiðir til afskiptaleysis, þegar ríkisvaldið seilist til aukinna áhrifa á sífellt fleiri sviðum. Hörð samfoeppni á erlendum mörkuð- um gerir það að verkum, að nauðsynlegt er að koma á fót stórum rekstrareining- um, sem geta hagnýtt nútímatækni til hins ítrasta. Með góðri stjómun slíkra fyrírtækja gætum við haft lífskjör svipuð þeim, sem verða hjá nágranna- þjóðum okfoar í firamtíðinni. Áður fyrr og fram á seinni ár gátu rnenn af eigin ramieik eða með aðstoð nokkurra kunn- ingja stofnsett fyrirtæki, sem voru sam- keppnisfær á þeim tíma. En mú á tím- um verðum við að stofna stænri fyrir- tæki en svo, að þessi aðferð sé nothæf. Sjálfstæðismenn og aðrir, sem andvígir eru mifclum opinberum refcstri, verða að gera sér ljóst, að ríkisvaldið mun beita sér fyrir slíkum refcstri ef aðrir verða ekki fynri til. Til að mæta þessum vanda hafa kornið fram mjög athyglisverðar til- lögur um stofnun almenningahlutfélaga, sem hefðu bolmagn til að reisa slífc stór- fyrirtæki. Frjáls framlög myndu treysta grundvöll atvinnulífsins án óþarfa að- gerða hins opinbera. Sala á almenninga- lilutabréfum safnar fjármagni til nauð- synlegra framkvæmda í atvinmulífi jafn- framt því sem almenningur heldur eign- arétti á fjármunum sínum. Fjármagn til að standa fyrir sömu eða svipuðum framikvæmdum mundi ríkisvaldið að öðr- um kosti taka með slfcattheimtu, enda er nauðsyn slíkra framfcvæmda óumdeiian- leg. Þegar almenningi gefst kostur á að kaupa hlutabréf, opnast leið til að ávaxta sparifé í skj óli fyrir verðbólgunni, sem hefur rýrt sparifé svo margra. Mikill fjöldi einstaklinga jrrði þátttafcendur í atvinnurekstri en það eflir fjárhagslegt sjálfstæði þeirra og dreifir valdi, sem annars yrði í höndum stjómmálamanna. Kaup á slífcum hlutabréfum myndu grundvallast á arðsvon og þannig veita stjómendum fyrirtæfej anna aðhald og stuðla að hagkvæmum rekstri. Jafnframt myndu eigendumir vinna gegn beinum áhrifum ríkisvaldsins á athafnalífið, sem með einokun eða séraðstöðu útrýmir frjálsTÍ samkeppni til tjóns fyrir borgar- ana. Á undanfömum árum hefur það vakið ugg hjá einistaklingshyggjumönnum að svo virðist sem enginn, utan rfkisvalds eða erlendra aðila, hefði bolmagn til að reisa stórfyrirtæki framtíðarinnar. Eh stofnun aimenningshlutafélaga myndi fjölga stórkostlega þeim, sem legðu eigið fjármagn í atvinnurekstur. Það myndi tryggja að sjónairmið einkarekst- urs yrðu lögð til grundvallar í stjórnun siíkra fyrirtækja. Mikilvægi almennings- hlutafélaga fyrir framtíð einstaklings- hyggju er því augljóst og kominn timi til'að láta hendur standa fram úr ermurn til að tryggja framtíð einkareksturs. Eiríkur Benjamínsson. ^0% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%% W Gífurleg aðsókn í Iðnó Að meðaltali 7 AÐSÓKN að sýningum L,eikfé- lags Reykjavíkur í Iðnó er svo mikil um þessar mundir að þess miinu fá eða engin dæmi fyrr í sögu félagsins. Þetta kemur fram í fréttatilkynningu frá L,. R. og þar segir ennfremur: Fimm leikrit eru á verkefna- skránni og er undantekning, ef ekki er selt hvert sæti á hverja sýningu, og iðulega er uppselt á einar fimm til sex sýningar fram í tímann. Miðar á sýning- ar á Skugga-Sveini seljast yfir- leitt upp sama dag og þeir koma í sölu, en það er að öðru jöfnu sex dögum fyrir sýningu. Ekk- ert lát er að aðsókn að Kristni- haldinu, sem nú nálgast 125. sýn- inguna; uppselt var á Kristni- sýningar á viku haldssýninguna á miðvikudag- inn, en næst er leikurinn sýnd- ur á fimmtudaginn kemur. Sama máli gegnir um Spansk- fluguna, sem nú hefur verið sýnd 110 sinnurn; um helgina voru t. d. tvær sýningar á Spanskflugunni, báðar að sjálf- sögðu fyrir fuliu húsi. Sýning- um á Hjálp átti að ljúka fyrir hálfum mánuði, en enn var upp- selt og var skotið inn tveimur aukasýningum, sem verða hinar alira siðustu. Hin fyrri verður n.k. miðvikudag, hin síðari ann- an sunnudag. Loks er svo Hita- bylgja, en hafa átti þrjár auka- sýningar núna vegna komu höf- undar. Aðsókn eir svo mikil að ekki er viðliit að hætta sýning- um, og verður þvi að bæta við nokkrum aukasýningum, fram að því að Atómstöðin verður frumsýnd, en það verður 1 lok mánaðarins. Loks er svo Plógur og stjörnur og liggja sýningar á því niðri um skeið vegna þrengsla, en vonir standa til að hægt sé að skjóta inn nokkrum sýningum í viðbót i marz. Leik- urinn var í fuilum gangi fyrir hátíðar, þegar hætta varð sýn- ingum í bili vegna veikinda Helga Skúlasonar. Sem dæmi um aðsóknina má geta þess, að félagið er nú með að meðaltali 7 sýningar í viku. Og nú um helgina voru t. d. fjórar sýningar, tvær á laugar- dag og tvær á sunnudag og upp- selt á allar. vegsráðherra um BSRB-mál- ið, en sem dæmi um hið síð- arnefnda eru ummæli utan- ríkisráðherra í sjónvarpi og Tímanum um fyrirhugaðar framkvæmdir á Keflavíkur- flugvelli. í framtíðinni verða ráðherrarnir að gæta þess, að orðum þeirra verður að treysta — ella skapast óbrú- anlegt bil milli stjórnarvalda og almennings.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.