Morgunblaðið - 11.02.1972, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUlDAGUR 11. FEBRÚAR 1972
17
„Lífsspursmál að fá veiði-
rétt í nýju landhelginni“
— segir Birgir Daníelsen, forstjóri Fiskisölu
Færeyja, sem selur 90% af fiski Færeyinga
ALLVÍÐTÆKT samband hef-
ur tekizt á milli ísiendinga og
Færeyinga um sölu á fær-
eyskiun fiskflökum til Banda-
ríkjanna. Er hér um að ræða
samvinnu milli Fisksölu Fær-
eyja (Föroya Fiskasöla) og
Coldwater S.H. Vinnsia á
frystum flökum hefur marg-
faldazt í Færeyjum síðustu
ár, en Færeyingar telja að með
útfærslu íslenzku Iandhelginn-
ar á grunnlínusvæðum komi
til með að skapast mjög alvar-
legt ástand í útvegsmálum
Færeyinga nema þeir fái
sérstök réttindi í íslenzku
landhelginni.
Birgir Danielsen heitir 'or-
stjóri Fisksölu Færeyja og
við röbbuðum við hann um
þessi mál fyrir skömmu í
Færeyjum.
„Hvað selur Föroya Fiska-
söla tmikintn hluta af sjávaraf-
urðum frá Færeyjum?“
„Við seljum um 80% af Öll-
um frystum flökum og svo
seljum við einmig um 90—95%
af öllum saltfiski. Árið 1971
seldum við flö(k fyrir 100
millj. fcr. og saltfisik fyrir 80
millj. kr. Með þessu eru flök-
in komin upp fyrir saltfiskinn
í verðmætum og magni, en
lengst af hefur það verið
öfugt. En framvegis mun það
verða svo að flökin- verða
stærsti þáttur íramleiðslunm
ar.
Til fróðleiks um stökkbreyt-
inguna í þessu efni má nefna
að 1968 voru fryst 4300 tomm
af flökum. 1969 voru fryist
1165 t. og 1970 15400 t. Á
sama tíma hefur magnið af
saltfiskinum verið svipað.
1968 voru söltuð 24 þús. t.,
1969 25800 t. og 1970 23500 t.“
„Hvert seljið þið ykkar hrá-
efni?“
„Saltfiskinn seljum við til
Ítalíu, Spánar, Grikklamds og
Portúgal, en við erurn hættir
með klippfisfcimm til Suður-
Amerífcu. Við getum efcki
keppt þar á markaðmum leng-
ur, það er betra í Karabiska
hafinju og Evrópu.
Helmingur flafcarana fer til
B and arík j anna og hinm til
Englands, Frakklands, Sví-
þjóðar og Vestur-Þýzifcalamds.
Síðasta ár fór einm þriðji
hluti flafcanna til Bamdaríkj-
anna, einn þriðji hluti til
Vestur-Þýzkalands og síðasti
hlutinn dreifðist nokkuð.
Ég hef þó þá trú að magnið
til Bandaríkjamma muni aftur
fara upp í helming allra
frystra flaka frá okkur vegna
samvinnu ofcfcar við Cold-
water.
Allur okkar -fisfcur tii
Banidaríkjanmia fer í gegnum
Coldwater síðan í desember
1970 að nokkru en fastbundið
síðan í maí s.l.
Ég held að við höfum náð
mjög góðum sammingum í
Bandaríkjunum og hef mikia
trú á starfi Coldwaters og
möguleifcum þeirra til þess að
ná góðum árangri ístarfinu.“
„Hvað vinna margir hjá
Fisfcsölunmi?“
„16 manms vinma hjá okkur
og þar af eimm íslendingur,
Sigurð'ur Njálssom, sem er
yfirfiskeftirlitsmaður. Frá
maíbyrjum í ár mumim við
einmig ráða tæknistjóri, en
aranars er mikil aukning í öllu
ofckar starfi og útflutmimgur
okfcar 1971 var 15% meiri en
1970.
Þróunin er í þá átt að salta
minma, em frysta meira. Síld-
anmjölsvinmsla er þó einmig á
uppleið, en 1 Færeyjum er
eim slík verksmiðja í Fugla-
firði.“
„Fáið þið eíkkí mestan
hluta ykkar fiskumbúða frá
íslamdi?"
„Svo til allar umbúðir
Fisfcasölunnar eru keyptar frá
Birgir Danielsen forstjóri
íslandi, frá Kassagerðinmi og
Umbúðamiðstöðinni, eða um
90% af umfoúðumum. Við
erurn mjög ánægðir með alla
samvinnuna við fslendinga og
alla fyrirgreiðslu og þjónustu.
Umbúðirnar dreifast hjá okk-
ur til 15 frystihúsa og 4 verk-
smiðjutogara, en aufc þe®s
vinnum við fisfc af 140 bátum,
sem eru yfir 20 tonn að stærð
auk smærri báta.“
„Hvernig líta Færeyingar á
útfærslu íslenzfcu landhelg-
innar?“
„Þar er um mjög alvarlegt
mál að ræða fyrir okkur. Við
höfurn svo margt sameiginlegt
með fslendingum að við skilj-
um vel yfckar afstöðu, en það
er lífsispursmál fyxir okkur að
fá sérsamninga við fslendinga
um rétt til fiskveiða í nýju
landhelginni. Annars yrði
mjög alvarlegt ástand hjá
okkur."
- á.j.
Frá höfninni í Þórshöfn í Færeyjum. — Ljósm. Mbl.: á.j.
Færeyingar ánægðir með
alla samvinnu við Islendinga
,Eins og allir vita bað ungverska
ríkisstjórnin um aðstoð 1956....4
EFTIR
STYRMI GUNNARSSON
„Eins og allir vita, óskaði
lungverska ríkisstjórnin eftir
aðstoð Sovétríkjanna 1956 til
þess að fcoma í veg fyrir frek-
ari bl ó ðsú thel 1 in ga r. “ Þetta
var svarið, sem ég fðkk í ung-
versfca utanrifcisráðuneytinu i
Búdapest, þegar ég spurði tvo
blaðafulltrúa ráðuneytisins,
hver þróunin hefði verið í sam
sfciptum Ungverjalands og Sov-
étrilkjanna, frá þvi 1956 er
Sovétmenn hefðu haft afskipti
af málefnum Ungverja.
1 raiuninnd var það eins og
að koma í annan heim að koma
I utanríkisráðuneytið i Búda-
pest og hitta þar að máli emb-
ættismenn, eftir að hafa verið
í samfylgd með venjulegu fólki
I þrjá daga. Hér var talað allt
annað tungumál. Hefðbundnar
„klisjur" toommúnisfcs áróðurs
hljómuðu skyndilega í eyrum
olkkar. „Stundum er talað um
mismunandi „rmodel" sósíalískra
rtkja. En það er bara til eitt
slíkt „model“, hið sama i Sovét
rfflcjunum og Ungverjalandi og
það byggist á marxisma-lenin-
4sma“. Með þessum ummæUim
sfcildu hinir tveir blaðafulltrú
ar utanríkisráðuneytisins við
ofckur eftir eins og hálfs
Ikilúkkutíma samtal en s'kömmu
áöur höfðu þeir með mikilli
ánægju skýrt okkur frá þvi,
að félagi Breshnev hefði toomið
á síðasta flokksþing Komrnún-
tstaflokks Ungverjalands og
upplýst, að engin vandamál
viæru fyrir hendi i samsfciptum
Ungverjalands og Sovétríkj-
anna.
LANDHELGI
OG ÖRYGGISMÁL
Kannski var það ekki sann-
gjarnt að spyrja þessa fulltrúa
hins ungverska sósíalisma hver
afstaða ungversku ríkisstjórn-
arinnar væri til útfærslu fisk-
veiðilögsögunnar við Island.
Ungverjaland liggur hvergi að
sjó og því tæpast að búast við
miklum áhuga á slikum málum.
En svörin voru næsta furðuleg.
Fyrst í stað virtust viðmælend
ur okkar telja, að íslenzka rík
isstjórnin hefði í huga að færa
út landamæri hins íslenzka lýð
veldis. Þegar sá misskilningur
hafði verið leiðréttur spurðu
þeir, hvort islenzk stjórnvöld
hefðu rætt þetta vandamál við
ungversk stjórnvöld. Ég taldi
litlar llkur á því en benti á, að
senn mundi koma til kasta
Ungverja eins og annarra
þjóða á alþjóða vettvangi að
taka afstöðu til þessa máls. Og
þá kom svarið: viðmælendur
okkar í ungverska utanrikis-
ráðuneytinu lýstu yfir því fyr-
ir hönd ungversku ríkisstjórn
arinnar, að þeir litu á útfærslu
fiskveiðitakmarfcanna við Is
land, sem hluta af öryggismál-
um Evrópu, og bæri að leysa
það mál í samhengi við önnur
öryggisvandamál Evrópuríkj-
anna. Ég leyfði mér að gefa þá
yfirlýsingu fyrir hönd rikis-
stjórnar Ólafs Jóihannessonar,
að hún liti aldeifis ekki á land
helgismáííð sem hluta af ör-
yggisvandamálum Evrópuríkja,
heldur séríslenzkt vandamál.
Við það breyttu Ungverjarnir
um bóntegund og kváðust að
sjálfsögðu gera sér grein fyrir
mikilvægi fiskveiða fyrir ís-
lendinga og spurðu hvort við
hefðum bragðað fisk i Ung-
verjalandi. Þar með lauk sam
ræðum okkar um landhelgis-
málið.
ENGIN VANDAMÁL MILLI
V-ÞÝZKALANDS
OG UNGVERJALANDS
Ég spurði Ungverja, hver af
staða þeirra væri til austur-
stefnu Willy Brandts og hvort
gera mætti ráð fyrir, að Ung-
verjar fylgdu í kjölfar Sovét
ríkjanna og Póllands og gerðu
*
I
Buda
og
Pest
sérstaka griðasáttmála við V-
Þýzkaland. Þeirri spurningu
var svarað á þá leið, að hér
væri um tvlhliða samninga milli
viðkomandi ríkja að ræða.
Milli Ungverjalands og V-
Þýzkalands vaaru engin sér-
stök vandamál en Ungverjar
væru mjög hlynntir þeirri þró
un, sem orðið hefði í samskipt-
um V-Þjóðverja og annarra A-
Evrópurikja. Þá innti ég þá
eftir afstöðu Ungverja til hugs
anlegrar öryggismálaráðstefnu
Ehíiópu. Þeir kváðust mjög
fylgjandi henni og sögðu, að
ungverska ríkisstjórnin teldi
unnt að halda þessa ráðstefnu
þegar á þessu ári. Ég spurði,
hvort þeir væru reiðubúnir til
þess að samþykkja aðild
Bandaríkjanna og Kanada að
slíkri ráðstefnu og svöruðu
þeir því játandi. En yfirleitt
voru svör þeirra við spurning
um mjög almenns eðlis og erf-
itt að fá áikveðin og skýr svör
við þeim spurningum, sem til
þeirra var beint.
SOVÉZKUR HER
Viðmælendur okkar í ung
verska utanríkisráðuneytinu
voru ákaflega vinsamlegir, en
þegar komið var að síðustu
spurningunni, sem vikið var að
í upphafi þessarar greinar
harðnaði tónninn mjög og létu
þeir engan bilbug á sér finna
í þeim efnum. Eftir þessar við-
ræður við starfsmenn utanríkis
ráðuneytisins héldum við til
fundar við ungverska blaða-
menn. Þar hitti ég að máli
fréttamann frá ungverska út-
varpinu, sem vissi nánast allt,
sem vita þurfti um íslenzk
stjómmál. Hann spurði mik-
ið um úrslit kosninganna og
ástæðurnar fyrir þeim úrslitum
og var sérstaklega vel kunnug
ur því hlutverki, sem Hannibal
Valdimarsson hefur leikið í ís
lenzkum stjórnmálum. Hann
byrjaði fljótlega að tala um
bandaríska varnarliðið á Kefla
víkurflugvelli, hvers vegna
það væri á íslandi og hver af-
staða fólks væri til þess. Ég
svaraði þeim spurningum sam
kvæmt beztu samvizku en við
mælandi minn glotti mjög og
var bersýnilega þeirrar sfcoð-
unar, að dvöl varnarliðsins hér
væri tilefnislaus. Eftir að hafa
vakið athygli hans á þvl að
varnarliðið væri hér samkvæmt
samningi við Bandarikin og
mundi fara héðan, ef þess væri
óskað, vék ég talinu að sov-
ézka hernum í Ungverjalandi.
Þá var umræðum um þessi mál
slitið.
Þessi vel upplýsti ungverski
útvarpsmaður sagði, að heims-
mynd þeirra í Ungverjalandi
liti þannig út, að á nýbyrjuð-
um áratug mundi þróun al
þjóðamála markast af þríhym
ingnum, Bandarikin, Sovétrik-
in, Kína, en að Japan og Efina
hagsbandalag Evrópu mundu
ekki blanda sér í stórveldabar
áttuna fyrr en á níunda ára
tugnum. Hann kvað kínverska
kommúnista hafa sagt skoðana
bræðrum sínum í Ungverja
landi það, að sjálfsagt væri að
hafa góð samskipti milli land-
anna í menningarmálum og við
skiptamálum og jafnvel að ein
hverju leyti á diplómatíska
sviðinu, en h’ins vegar væri hug
myndafræðilegt stríð miill
Kína og þeirra - sósíalísku
Framh. á bls. 28