Morgunblaðið - 12.02.1972, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12. FEBROAR 1972
Lárus Jónsson, alþm.:
Kvittað fyrir
tilskrif
Hermóðs bónda
Heill og sæll Hermóður.
Svo að ég notist við fleyg orð
úr seinni tima pólitík á Islandi,
þá kom það yfir mig eins og
„köld vatnsgusa", þegar ég las
í Morgunblaðinu tilskrifið frá
þér. Ég bjóst sannast að segja
ekki við þvi að þú hefðir tíma
aflögu frá búsýslu og ritverk-
um til þess að hripa mér línu
og allra sízt að þér kæmi i hug
að brigzla mér um uppdigtaða
„kúvendingu" í orkumálum
Norðlendingá, né heldur gauka
að mér nafnbótinni „smákóng-
ur“. Hið fyrra er heldur nepju-
lega til orða tekið, ef haft er í
huga að Hermóður nokkur Guð
mundsson, formaður Ræktunar-
sambands Þingeyinga, setti fram
skriflega tillögu um hóflega
virkjun Laxár í Þingeyjarþingi
fyrir allnokkru, sem svo sá sami
Hermóður Guðmundsson taldi
óferjandi og raunar stórhættu-
lega þessu fagra fljótí, þegar
hann var orðinn formaður Fé-
lags landeigenda við Laxá og
Mývatn. Mig uggir að þetta sé
afdrifaríkasta „kúvendlng" í
Laxármálinu, ef út í það er far-
ið. Um smákóngsnafngiftina
ræði ég ekki. Hitt vil ég segja
þér í fullum trúnaði, að ég sæk-
ist ekki eftir að gerast „smá-
kóngur yfir bændum við Laxá
og Mývatn", eins og þú virðist
halda. Þar mun annar fyrir, sem
telur sig fullfæran og öllum kost
um til þess búinn.
Áður en lemgra er haldið, viþ
ég ekki láta hjá líða, að geta
þess, að tilefni greinar þeirrar í
Morgunblaðinu, sem varð
kveikja bréfs þíns og eldmóðs
á ritveilinum, laugardaginn 5.
febrúar s.i., var alls ekki að
stofni til um neitt það, sem þú
skrifaðir mér um. Ég minntist
þar ekki einu orði á Laxá né
virkjun hennar. Á Norðurlandi
eru margir álitlegir virkjunar-
staðir, eins og þú hefur manna
oftast bent á, svo þess vegna
þarf ekki að ráðast í dýr mann-
virki til þess að flytja þangað
raforku úr öðrum landshlutum.
Grein mín fjallaði um orðaskipti
okkar forsætisráðherra á Al-
þingi. Ég sagði þar, „að veruleg-
ur styrr stæði milli Norðlend-
inga og ríkisstjórnarinnar í
orkumálum." Þessu sá forsætis-
ráðherra ástæðu til að mótmæia
í sérstakri þingræðu. Það
gladdi mig, Hermóður, að jafn-
vel þú reyndir ekki að bera
brigður á að ég hefði rétt fyrir
mér í þessu efni.
Veiztu hvað vakir fyrir for-
ustumönnum Norðlendinga í
orkumálum? Þeir óska eftir þvi
að fá að tala um þau við ríkis-
stjórn, sem gefið hefur þau fyr-
irheit, að aukin samráð skuli
höfð við fölkið í landinu í sveit
og við sjó. Þetta hefur ríkis-
stjórnin gjörsamlega hunzað,
þótt einn ráðherranna muni
hafa lofað því að samstarfs-
nefnd skyldi skipuð til athug-
unar málinu. 1 sama mwnd og
viðræður fóru fram um þetta
milli forustumanna Norðlend-
inga og ríkisvaldsins, kom bein
og afdráttarlaus yfirlýsing fram
um það í fjölmiðlum að ákveð-
ið væri að ieggja línu norður árin
1973 og 1974. Sá valdhroki, sem
birtist í þessu og er hliðstæður
vinnubrögðum ríkisstjórnarino-
ar á öðrum sviðum t.d. í kjara-
deilu B.S.R.B., hefur magnað
Jörð til sölu
Jörðin Hólabak í Austur-Húnavatnssýslu er til sölu og laus
til ábúðar á næstkomandi vori.
Á jörðinni er gott íbúðarhús og 14 kúa fjós, nýjar hlöður fyrir
3000 hestburði af heyi og fjárhús fyrir 200 fjár. 30 hektara tún.
Beitiland stórt og því nær allt ræktanlegt, afgirt að mestu
leyti. Lax- og silungsveiði á vatnasvæði Víðidalsár. Rafmagn.
Áhöfn og vélar geta fylgt.
Semja ber við undirritaðan eiganda jarðarinnar fyrír 12. marz
1972.
BALDUR MAGNÚSSN, Hólabaki.
Tilkynning
frá fjárveitinganefnd Alþingis
Fjárveitinganefnd Alþingis hefur ákveðið að
setja eftirfarandi reglur um frest til að skila
umsóknum um fjárveitingar í fjárlögum fyr-
ir árið 1973:
Umsóknir um fjárveitingar til fjárfestingar-
framkvæmda skulu hafa borizt viðkomandi
ráðuneyti eigi síðar en hinn 1. maí nk.
TJmsóknir um fjárveitingar til annarra mála-
flokka frá einstaklingum og félagasamtök-
um skulu hafa borizt viðkomandi ráðuneyti
fyrir 1. júní nk.
Gera á ráð fyrir, að umsóknum, sem síðar
berast, geti nefndin eigi sinnt við afgreiðslu
næstu fjárlaga.
Fjárveitinganefnd Alþingis.
Lárus Jónsson.
ágreining Norðlendinga og rik-
isvaldsins í orkumáium. Eðlileg
samráð ríkisvaids við skipuleg
samtök fólksins í byigigðum
landsins eiga ekkert skylt við
„að skipta landinu i smáríki"
eins og þú gefur í skyn. Slík
krafa um samráð er tímanna
tákn og hluti þeirrar viðleitni
að auka áhrif fólksins á eigin
málefni, þannig að þe.ir verði
ekki um þau einráðir, sem alls
ekki þurfa við lausn þeirra að
búa sjálfir. Þetta er viðleitni,
sem við ölil erum fylgjandi, sem
enn búum úti um land, eða er
ekki svo? í annan stað vakir
það fyrir forustumönnum Norð-
lendinga á sviði orkumála, að
kannaðar verði leiðir til orku-
öflunar innan fjórðungsins og
þær bornar saman við aðrar
lausnir, áður en ákvarðanir
verða teknar um hver skuli telj
ast hagkvæmust og jafnframt
nægilega öruigg. 1 þeirri athug-
un yrði frekari virkjun Laxár
auðvitað einungis einn kostur-
inn af mörgum.
Þá er að ræða „kúvendingu"
mína út af „hundinum". Þú af-
sakar, en áður en ég ræði það
mál, langar mig að skjóta því
að þér, að kunningi okkar, Er-
lingur Davíðsson, ritstjóri Dags
á Akureyri, hefiur kallað há-
spennulínu yfir öræfin „Náðar-
spena að sunnan." Napuryrt-
ur maður, ErMngur Davíðsson,
en stundum þó meinlega forspár
einkanlega þegar hann er að
koma sjálfum sér og Framsókn í
kiípu. Þetta var fyrir bæjar-
stjórnarkosningarnar 1%6 og
þá sagði sami ritstjóri, að
„Hvert atkvæði greitt Fram-
sókn tryggði ný,ja Laxárvirkj-
un.“ Nú hefiur Erlingur „kú-
vent“ í þessu máli, en ástæðan
til þess að ég minni þig á þetta
Hermóður, er sú að misminni
mig ekki studdir þú Framsókn
i alþingiskosningunum árið eft-
ir. Var það vegna stefnu þess
flokks i Laxárvirkjunarmálinu?
M.a.o. hver var afstaða þín þá
til virkjunar Laxár? Nú, nú
svo ég komist að efninu, þig
misminnir hrapallega, þegar þú
segist muna viðræður við mig á
Hótel K.E.A. haustið 1969 og að
ég hafi þá viljað leysa raforku-
mál Norðlendinga „fyrst og
fremst með samtengingu við
Búrfellsvirkj u n.“. Þetta hef ég
aldrei sagt hvorki fyrr né síð-
ar, svo þess vegna hefðirðu get
að sparað þér bréfaskriftir að
þessu sinni.
Mér er einkar ljúft að upp-
lýsa þig um hverndg á þessu mis
minni þínu stendur, Hermóðiur,
einkum og sér í laigi þar sem
mér býðst um ieið kærkomið
tækifæri tíl þess að gera opin-
berlega grein fyrir afstöðu
minni til mál's, sem í mímum
huga er grundvallaratriði varð-
andi orkumál og framþróun á
Norðurlandi. í áðurnefndum
einkaviðræðum okkar kom fram
sú skoðun min, sem enn er
óbreytt, að með tilkomu orku-
freks notanda eða notenda
nyrðra þá eða litlu síðar, sem
stóraukið hefðu orkuþörfina á
næstu árum, gerbreyttust öll
viðhorf í orkumálum Norðlend-
inga. Þá virtíst íyrsta, hag-
kvæma skrefið tiil að fullnægja
verulega aukinni orkuþörf vera
gerð sérstaklega hannaðrar
línu frá orkuverum syðra og
virkjun Dettifoss strax í kjölfar
ið. Við siíkar aðstæður hefðu
einnig breytzt viðhorf til virkj-
unar Laxár, en mergur málsins
er sá að slik framvinda máia
hefði tryggt Norðiendingum
mikla, ódýra og örugga raf-
orku, sem er forsenda iðnþró-
unar, aukinna umsvifa í öðrum
atvinnurekstri og alhliða stór-
stígra framfara á Norðurllandi.
Þess vegna hef ég barizt og
berst enn fyrir því að orku-
frekur iðnaður rísi á Norður-
landi. Veiztu til þess að núver-
andi ríkisstjórn geri það?
Öllum meðalgreindum mönn-
um ætti að vera vorkunnarlaust
að skilja, að nú eru gjörólíkar
forsendur fyrir hendi um orku
notkun á Norðuriandi þeim, sem
framangreindar hugmyndir snú-
ast um. Jafnvorkunnarlaust ætti
mönnum að vera að skilja að
það er engin „kúvending" að
gagnrýna nú þau vinnubrögð
ríkisstjórnarinnar, að legigja
háspennulínu norður án athug-
ana á öðrurn orkuöflunarieiðium
og jafnframt til þess að f'lytja
tiltöiulega lítið orkumagn. Hér
er um svo gerólík fyrirbrigði að
ræða að það væri þvert á móti
„kúvending" að líta sömu aug-
um á þau og leggja að jöíin.u.
Sér á parti í þessu öllu saman
eru svo þær reikningsikúnstir
ráðherra að segja: Hundurinn
verður afskrifaður með einu
pennastriki (300 milljóna fram-
kvæmd) svo að Norðlendingar
þurfa ekki að hafa áhyggjur af
að borga hann. (Hvað um „hina
íslendingana"?) Ef þetta dæmi
væri svona einfalt, eins og ráð-
herra vill vera láta, þá væri
gaman að lifa fyrir okkur Norð-
anmenn. Á borðinu liggur, að
virkja ætti Dettifoss næst — áð
ur en Sigalda kæmi til greina
- ef ekki þyrftd að taka tittlit
til flutningskostnaðar frá virkj
un ti'l neytenda, þegar bornir
eru saman hagkvæmir virkjun
arstaðir og ákveðið í hvaða
röð skal vdrkja. Það er spurn-
ing hvort orkuráðherra vill
ekki búa til afskrifaðan hund
frá Dettifossvirikjun til þess að
flytja hluta af orku hans suður
og hætta við Sigölduvirkjun.
Hvers vegna beitir þú þér ekki
fyrir því Hermóður, svo mikill
áhrifamaður, sem þú ert í þess-
um málum, að svo verði gert?
Þér er óhætt að bera mig fyr-
ir því að sú tillaga ætti fullan
rétt á sér, ef reikningsaðferð
orkuráðherra reynist á rökum
reist, þegar hann er að rétt-
læta þá ákvörðun að legigja
fremur „náðarspena" í norður
en að athuga aðra kosti til orku
öflunar fyrir Norðlendinga.
Ástæðan er sú að líkur benda
tM þess að framleidd orka í
Dettifossvirkjun sé ódýrari en
í fyrirhugaðri Sigölduvirkjun,
Lífið er undarlegt, Hermóður,
það er fuilt af óþægiliegum stað
reyndum, sem þvæiast fyrir og
taka verður tillit til. Ein þeirra
er flutningskostnaður á raf-
orku. Sá kostnaður er hár á
hverja kílóvattstund orku, ef
fáar eru fluttar og öfugt, ef
margar eru fluttar. Þess vegna
er hundur norður dýr fjárfest-
ing og óhagkvæm, sé hann ætl-
aður til að flytja lítið orku-
magn, en hann verður þeim
mun hagkvæmari eftir því sem
orkuflutningarnir eru meiri. Þú
mátt ekki ásaka mig fyrir þetta.
Því miður fæ ég engu um það
breytt. Þessi er ástæðan fyrir
því að fróðir menn telja að
flutningskostnaðurinn einn —-
sem einhver þarf að borga —
með ráðgerðum hundi orkuráð-
herra muni nema 70 til 80 aur-
um á kílóvattstund fyrstu ár-
in. Við það þarf að bæta heild-
söluverði Landsvirfcjunar við
stöðvarvegg, sem nú mun vera
tæpir 90 aurar, og geta þá alilir
séð hvað orkan kostar komin
norður á heildsöluverði. Þetta
kann þó allit saman að vera í
himnalagi, ef hvergi væri unnt
að finna ódýrari orkuöfllunar-
leiðir nyrðra fyrir Norðlend-
inga. Kjarni inálsins er sá að
þetta þarf að kanna áður en sú
ákvörðun er tekin að leggja
línu norður. Sú ákvörðun er
annars tekin alveg út í bláin-n,
en ekki samkvæmt „samræmdri
heildarstefnu." Um þessa vinnu
aðferð ættum við báðir að vera
sammála, þar sem þú seg-ir í
bréfi þínu til mín, að fámenn
þjóð megi ekki sóa fjármunum
sínum í algjöru skipulagsleysi.
Jæja, Hermóður, bréfið er orð
ið lengra en ég ætlaði í upp-
hafi, en að lokum vil ég látið
þess getið við þig, að tiligangur
minn með umræSum um orku-
mál Norðlendi-nga á Alþingi og
með grein m-inni í Morgunblað-
inu, var fyrst og fremst sá að
vekja athygli alþjöðar á því, að
ríkisstjórnin hefu-r neitað að
hafa samráð við Norðlendinga
um brýnustu hagsmuni þeirra,
hún hefur nei-tað að tala við þá
um orbumál. Ég vi-1 undirstrika
að frekari virkjun Laxár og
skiptar skoðanir þar um eru ein
ungis einn þáttur í orkumálum
Norðlendinga, því þar eru
margir álitlégir virkjunarstaðir,
eins og þú hefur sjálfur bent á
og áður er vikið að. Með því
að ræða þessi fráleitu vinnu-
brögð ríkisstjórnarinnar fyrir
opnum tjöldum viidi ég freista
þess að knýja hana tid samráðs
og samvin-nu við NorðUendinga í
orkumálum. Ég þakka þér til-
skrifið vegna þess að það hef-
ur gefið mér tilefná til að á-rétta
þetta markmið mitt og seigi að
lokum: Þú veizt eins vel og ég,
að tali ríkisstjórnin ekki þegar
í stað við Norðlendmga um
þessi mál í því formi, sem þeir
viilja, kun'na Norðlendingar
allra manna bezt það tungumál,
sem ríkisstjömin og stuðnings-
lið hennar á Alþingi ski'lja og
munu beygja sig fyrir þótt síðar
verði. Skilaðu þessu til ráðherr
anna með kærri kveðju frá mér.
Ég bið svo kærtega að heilsa
norður.
Reykjavík 7. febr. 1972.
Stnlko til Þýzkulands
Stúlka, 17—19 ára, óskast til heimilisaðstoð-
ar hjá íslenzkri fjölskyldu í Suður-Þýzka-
landi frá næstkomandi júní til 1 árs.
Upplýsingar í síma 85417 eftir kl. 20.
Hin heimfræga
L Ladró
postulín er komið.
Cleðjið augað
komið og skoðið útstillinguna um helgina.
BLÓMAGLUGGINN,
Laugavegi 30, sími 16525.