Morgunblaðið - 18.03.1972, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ, !LAUG ARDAGUR 18. MARZ 1972
Réttur barnsins er hyrningar
steinn allra mannréttinda
Greinargerð frá Barnaverndar-
nefnd Reykjavíkur
„MAI.KI'M bamavemdanwfnd-
ar Reykjavíkur hafa að undan-
förnu nokkuð borið á góma á
opinberum vettvang-i. Að öðru
jöfnu fag:nar barnaverndar-
nefnd því, að mál, er lúta að
barnavernd séu tekin til al-
mennrar umræðu. Málefnið er
þeso eðiis, að veruleg-s árangurs
er þá fyrst að vænta, að alltir al
menningur teiji sig það varða og
sé jafnframt reiðubúinn til þess
að leggja því lið. Nú ber svo við
i þeim umræðum, sem nýverið
hafa komið fyrir almenningssjón
ir, að reynt er að gera hlut
bamavemdamefndar tortr.vggi-
legan. Án þess að víkja að ein-
stökum atriðum í þeim um-
ræðum, sem eltki er mögulegt
nema gerð sé grein fyrir lög-
verndiiðum einkamálum manna,
telur nefndin ástæðu til þess að
skýra nokkuð almenn viðhorf
sín til þess verkefnis, sem henni
lögum samkvæmt er ætlað
að starfa að.“
I þessum tilgangi boðaði
barnaverndarnefnd Reykjavík-
ur á fimmtudag fréttamenn á
slnn fund, þar sem hún m.a.
lagði fram greinargerð, sem
þessi inngangur er tekinn úr.
1 gremargerðiiinni segir enn-
fpermur:
„íslendingar hafa fylgt öðrum
menningarþjóðum i því að setja
lög um barnavernd. Þannig hef-
ur þjóðin lýst þeim vilja sínum
i verki, að ástæða sé til að slá
varðborg um mannréttindi
smæstu borgaranna. Það vill
stundum gleymast, að barnið á
sirun lögverndaða rétt í samfélag
inu. Sá réttur verður ekki skil-
igreindur í fáuim orðuim, en andi
barnavemdarlaganna er á þá
leið, að réttur bamsins sé öllu
öðru fremur fólginn í rétti þess
til þess að njóta ástúðar og um-
önnunar í uppvextinum. En þess
ar kenmdir áisamt öryiggiilniu sem
þeim fylgja leggja grunninn að
heilbrigðum þroskaferli barns-
ins til mannsæmandi lífs. Réttur
barnsins verður seint fullmet
inn, því að hann er sjálfur hym
ingarsteinn allra mannréttínda.
Ríkjandi sjónarmið i barna-
vernd eru samhljóða því Iögmáli
náttúrunnar, að rétti barnsins
sé bezt borgið i höndum foreldr
anna. Þetta sjónarmið kemur m.
a. fram í því, að nú þykir fullt
eins ástæða til þess að tala um
fjðlskylduvernd eins og um
bamavemd. Áherzlan á þetta
sjónarmið réð þvi t.d., að skrif-
stiofa barnaverndamefndar í
Reykjavtk var lögð niður
snemma árs 1970, en í stað henn
ar kom fjölskyldudeild Félags-
málastofnunar Reykjavíkurborg
ar, sem síðan hefur með höndum
alla faglega meðferð þeirra
mála, sem lögð eru fyrir barna-
verndarnefnd.
EJnda þótt þau sjónarmið séu
fikjandi, að réttur barnsins sé
bezt tryggður í höndum foreldra
þess, þá er þvi ekki að leyna,
að í einstökum tilfellum kunna
að vakna efasemdir um að svo
sé í raun og veru. 1 stað þess að
vera baminu það athvarf, sem
því er eðlilegt, stuðlar foreldra-
heimilið beinlínis að skemmdum
á þroska þess og kemur þannig
í veg fyrir, að barnið nái rétti
slnum. Vítaverð vanræksla á for
eldrahlutverkinu er því miður
ekki óþekkt fyrirbrigði í velferð
arsamfélagi nútímans.
Mál af þessu tagi koma stund
um til kasta barnaverndarnefnd
ar. Þá er jafnan leitaat við að
kanna ag reyna tid þraiutar þau
úrræði, sem helzt þykja vænleg
til þess að styðja foreldra til
þess að takast megi eðlilegt sam
band á milli þeirra og barnsins.
Fyrirgreiðsla í formi fjárhagsað
stoðar og húsnæðís stendur til
boða, en oft veltur á mestu,
hvort meðferð hjá lækni, sál-
fræðingi og félagsráðgjafa ber
árangur, ef á annað borð slíkri
meðferð verður við komið. Sé tal
ið fullreynt, að aðgerðir til end
urhæfingar beri ekki tilætlaðan
árangur, ber barnaverndar-
nefnd skylda til þess að taka
barnið úr umsjá foreldra sinna.
Þegar svo er komið er við því
að búast, að foreldrum finnist
gengið á sinn rétt vegna tillits
til réttar barnsins. Eðlilega eru
o.fl. Koma mun I ljós, að með-
lagsgreiðslur í heild eru sízt
lægri, en ákvæðið um Trygg-
ingastofnunina gerir ráð fyrir.
Þykir mönnum þetta háar upp-
hæðir má benda á til samanburð
ar, að algemgt er, að foreldrar
greiði 4—5000.— kr. á mánuði
fyrir gæzlu á barni sína á einka
heimíli frá kl. 9—17 á daginn,
fimm daga vikunnar.
Engin tök eru á því í stuttri
greinargerð að gera málefni
barnaverndar viðhlítandi skil.
Hér hefur aðeins verið drepið á
fátt eitt, sem sérstök ástæða
þykir að skýra. Að öðru leyti er
vísað til laga um vernd barna
og ungmenna nr. 53/1966, reglu
gerð um vernd barna og ung-
um fyrir börn og ungmenni o.
s.frv., sé eftirlitið ekki falið
öðrum samkvæmt sérstökum
lögum.
2. Eftirlit með skemmtunum
barna og ungmenna.
3. Eftirlit með vinnu barna og
ungmenna.
4. Almennt eftirlit með útivist
barna.
5. Umsagnir í ættleiðingar- og
forræðismálum.
6. Úrskurði um meiri háttar mál,
er varða ráðstafanir gagnvart
börnum eða forráðamönnum
þeirra, sbr. 14. gr. laga um
vernd barna og ungmenna.
En félagsmálaráð fer með:
1. Aðstoð við fjölskyldur, þar
Barnavemdamefnd Reykjavíkiir. (F.v.) frú Hulda Valtýsdóttir, frú EIín Guðjónsdóttir, Margrét
Margeirsdóttir, félagsráðgjafi, Gerður Steinþórsdóttir, kennari— ritari nefndarinnar, Jón
Magnússon, hrl., Ragnar Júlítisson, skólastjóri — varaformaður og formaður, dr. Björn Björns-
son, prófessor.
mál af þessu tagi mikil við
kvæmnismál, en barnaverndar-
nefnd hlýtur að láta meiru
skipta rétt barnsins, sem foreldr
ar hafa bnuigðázt, he!<Iur en særð
ar tilfinningar foreldranna
sjálfra.
Samkvæmt lögunum ber
bamaverndarnefnd að fjalla um
öll mál, er varðar fóstur barna.
Skiptir þar engu, hvort málið
er þanniig vaxið, að móðir af eig-
in hvötum óskar að gefa barnið
til ættleiðingar, eða barnavemd
arnefnd verður að hlutast til
um, að barni sé fengið fóstur
gegn vilja foreldra. Greiðslur
meðlaga til fósturforeldra hafa
verið gerðar að umtalsefni. 1 lög
um um vernd barna og ung-
menna segir, að Tryggingastofn
un ríkisins skuli greiða þrefald-
an barnalífeyri með bömum í
fóstri innan 7 ára aldurs og tvö-
faldan með eldri börnum, en
framfærslusveit bams endur-
greiði Tryggingastofnuninni.
Aðeins í tveimur tilfellum frá
því að lögin tóku gildi árið 1966
hefur barnaverndarnefnd
Reykjavíkur beitt sér fyrir því,
að meðlagsgreiðslum til fóstur-
foreldra væri hagað á þennan
hátt. Mikill meirihluti þeirra fóst
urforeldra, sem taka barn með
ættleiðingu í huga, kærir sig
ekki um frekari meðlagsgreiðsl-
ur en sem nemur þeirri upphæð,
er hann mundi fá með sínu eig
in barni. Öðru máli gegnir um
fásitturfore,,.dira, sem taka bam í
fóstur til skemmri tíma, t.d. I eitt
ár. Víð þá er samíð séstaklega
og eru greiðslur misháar. Eðli-
legt er talið, að greitt sé meira
en í mieðallliaigi rrne'ð böirouim, se:n
þarfnast óvenju mikillar umönn
unar, til dæmis vegna hegðunar
vandkvæða eða aðstoðar við
skólanám. Árið 1971 lætur nærri
að meðal meðlag með þeim börn
um, sem hér um ræðir, hafi num
ið kr. 6000,— á mánuði. Þess ut-
an eir greiididiur tiftfafflanidi kostn-
aðiuir aif ýmisiu bagi, t.d. fatn-aður,
skólakostnaður, ferðakostnaður
menna frá 9. júní 1970, sem og
til reglugerðar um verkaskipt-
ingu á milli félagsmálaráðs
Reykjavikurborgar og barna-
verndarnefndar Reykjavíkur
frá 15. april 1970."
Á fundinum með fréttamönn-
um kvaðst dr. Bjöm Björnsson,
prófessor, formaður nefndarinn-
ar, vílja taka fram, að ofar
nefndinni starfaði barnavemdar
ráð og að þeir aðilar, sem ekki
gætu sætt sig við úrskurði
nefndarimnar og þesis, æbbu aillf
af opna leið fyrir dómstólum.
Ennfremur var á fundinum í gær
lögð fram greinargerð um verka
skiptingu milli félagsmála-
ráðs og barnaverndarnefndar
Reykjavíkur. Samkvæmt þessari
regtuigenð fer barmavermdar-
nefnd með:
1. Eftirflit með upp«!disstofinu.n-
um, svo sem barnaheimilum,
vöggustofum, dagheimilum,
leikskólum, gæzluvöllum, sum
ardvalarheimilum, fávitahæl-
eftiriit með þvl að öðru leyti
en gneinir í 2. gr. 6. ti, hér að
framan.
Loks kvað dr. Björn Björns-,
son barnavemdarnefnd vilja-
koma fyrir almenningssjónir 35.
gr. laga um vernd bama og ung
menna og 14. lið 35. gr. reglu-
gerðar um vernd barna og umg-
menna.
1 35. gr. laga um vernd barna
og ungmenna segir:
Enginn má taka barn eða
ungmenni í fóstur, nema með
saimþykki barnavemdarniefndiar
í heimiliisumdæmi hans. Skal sú
barnaverndarnefnd kynna sér
gaumgæfilega hagi og uppeldis-
hæfi væntanlegra fósturforeldira
og hagi barnsins, þar á : meðal
skal nefndin kynna sér _ heilsu-
far aðila og heimUisfólks vænt-
anlegra fósturfóreldra. Nefndin
veiti ekki samþykki sitt til þess,
að barn verði tekið í fóstue,
nema tryggilegt þyki, að bam
njóti göðrar aðhlynningar og
uppeldis á fósturheimili og ekk-
ert sérstakt geri það varhugar
með talið eftirlit með aðbúð vert að fallast á umsóknina.
Eriginn má ráðstafa barni til
fósturs, nema til aðíla, sem femg
ið hefur samþykki barnavemd-
arnefndar tU þessa samkv. 1.
málsgr.“
Og 14. liður 35. gr. reglugerð-
ar um vernd bama og tingmenna
hljóðar svo:
„Dagvistun borna á einkaheim-
iliim. Óheimilt er að taka barn/
börn í dagvist á einkaheimili
gegn gjaldi, nema viðkomandi
heimili hafi verið veitt leyfi tii
slíkrar starfsemi frá viðkomandi
barnaverndarnefnd. Áður en
leyfi er veitt, skal barnavernd-
arnefnd ganga úr skugga um, að
heimili uppfylli þau skilyrði,
sem sett eru um fósturheimili ai-
mennt. Lagt sé fram heilbrigðis-
vottorð, sem kveði á um líkam-
legt og andlegt héilbrigði heim-
Uisfólks. Þá séu vandlega kann
aðar aðstæður dagvistarheimilis
með tilliti til húsrýmis, bruna-
hættu, aðstöðu til innileikja, sem
og möguleika til útiveru, þar
sem aðgát sé höfð með slysa-
hættu vegna umferðar. Telcið sé
tillit til fjölda heimilisfólks og
aOdurs bama, siem fyrir enu á
heiimiTimu, og æskilegiur fjöliii
dagvistarbarna ákvarðaður með
hliðsjón af því, sem og með til-
liti til fyrrgreindra atriða. Dag-
vistarheimili eru háð eftirliti
barnavemdarnefndar.“
barna og uppeldi á heimilum
og eftirlit með hegðun þeirra
utan heimilis.
2. Aðstoð og eftirlit með börn-
um, sem eru siðferðislega, lík
amlega eða andlega miður sín,
hafa framið afbrot eða eru á
annan háöt á glapistiiguim.
3. Ráðstöfun í vist eða fóstur og
Búast má við mann-
eklu á Seyðisfirði
SEYÐFIRÐINGAR eru mjög
bjartsýnir á útgerð skuttogarans
Gullvers NS 12, sem nýkominn
e*r til Seyðisfjarðar. Verið er itú
að búa togarann á veiðar, setja í
hann veiðarfæri o.fl. Sveinn
Guðmundsson, fréttaritari Mbl.
þar eystra sagði í gær, að búast
mætti við mjög mikiili atvinnu
þar nú.
Sveinn sagði, að líkur v*ru
á að stórkostfeg fóMcsekla yrði
á Seyðisfirði, þegar skuttogariim
færi að veiða og ef hann og aðrir
bátar veiddu sæmitega. Auk þess
sem búast má við auknu hráefni
til vinnslu, hafa ekki lertigi verið
jafnmargir Seyðfirðingar á sjó
og nú.
Rafmagnsveitur ríkisins:
170 millj. kr. fjárfest-
ing árið 1972
— þar af 102 milljónir til sveitarafvæðingar
FJÁRFESTING Rafmagnsveitna
rikisins á þessu ári eni ráðgerðar
um 370 milljónir króna, þar af
um 102 milljónir til rafvæðingar
sveita. Kom þetta fram á árleg-
um fundi rafveitu- og deilda-
stjóra Rafmagnsveitna ríkisins,
sem haldinn var á Hótei Loft-
leiðum dagana 9. og 10. marz sl.
Á fundinum voru flutt mörg
erinidi <uim ýmsa þætti rekstnar-
mála rafveitma og nýjungar á
aviöi raforkuxnála, og eiranig voru
hópramræður um kostoiaðaráætl
anir. Meðal þeirra mála, sem
rædd voru á fundinium, voru:
Hækkutn spenmu á sveitalínum til
að auka flutningsgetu þeirra,
framkvæmdahættir við byggingu
lína um landið, þörf á fræðslu
raotenda um notkun raforku, og
raforkumál í dreifbýli Norður-
Skotlarads og sá lærdóimiur, sem
af þeim má draga.
Gerð vair grein fyrir tækjabún-
aði við fjarstýringu Lagarfose-
virlkjuiraar, sem raú er í byggingu,
en í framhaldi af því er fyrir-
huguð fjarstýring alla aðalkerfis
Austuriamds frá Egilsstöðum. —
Varðandi siveitarafvæðingu var
upplýsit, að fyrirhugað væri að
rafvæða 328 býli á áriniu 1972 og
áætlaður kostnaður þeirra fram-
kvæanda væri 102 millj. króina. —
Þá var skýrt frá tillögum raf-
mag rasveitrtianina um nýj ar framr
kvæmdir á árinu til virkjaraa,
stofnlíma o. íl., en samkvæmt til-
lögumum er sú fjárfestiing að upp
hæð um 270 millj. kr., án tolla
á efni til stofralána og vinkjaraa.
— Ásamt með rafvæðingu sveita
yrðu þá fjárfestimgar áiwis til
nýrra framkvæimda um 370 rrudj.
króma.