Morgunblaðið - 18.03.1972, Blaðsíða 17

MORGUN0L.AÐIÐ/ LAUGARDAGUR 18. MARZ 1972 1 7
Gnðni Gnðmiindsson rektor með Magnúsi Torfa Ólafssyni, menntamáiaráðherra, og: Halldóri E. Sigurðssyni f jármálaráðherra, í
einni stofunni þar sem svo þröngt er, að ekki var hægt að mynda nenia brott af bekknum. Ljósm. Mbl. Sv. Þorm.)
Hcimsókn í MR:
Ráð-
herrar
inn —
kenn-
arar
út
MENNT.VSKÓIJN X í Reykjavík
fékk í gær heimsókn tveggja
ráðherra, þeirra Magnúsar Torfa
Ölafssonar, menntamálaráðherra
og Halldórs E. Signrðssonar,
fjármálaráðherra. Eins og sagt
hefur verið frá í blaðinn efndu
neniendnr og kennarar Mennta-
skólans í Reykjavík til mótmæla-
göngu fyrir nokkru þar sem nær
allir neniendnr og kennarar skói-
arns fylktu liði og gengu frá MR
að menntamála- og f jármálaráðu
neytinu. Ræddu fulltriiar göngu-
manna þar við Magnús Torfa
Ólafsson og Halidór E. Sigurðs-
son og kynntii þeim þau miklu
húsnæðisvandamál, sem skólinn
á við að glima, því svo niikil
þrengsli eru í sunium kennsiu-
stofinn skólans að heilbrigði
nemenda er í hættu.
1 gær fóru ráðherrarnir um
skólann I fylgd Guðna Guð-
mundssonar rektors og fuUtrúa
kennara og nemenda. Fyrst var
farið um gamla skólahúsið og
„kenn.slustofur" þar heimsóttar,
síðan i Casa Nova og jafnvel
þar i nýjasta húsi skólans
eru talisverð vaindamál vegna
þrengsla. Þá var farið í kennslu-
húsnæðið í Miðstræti, en þar eru
sMk þtengsli að þegar ráðherr-
arnir voru komnir inn í kennslu-
stofuna, komst keninarinn ekki
fyrir. í einni stofunni t.d. eru 20
nemendur á 15 fermetra gólffleti
og í annarri er piltabekkur þar
sem Guðni rektor orðaði það
þannig, að piltarnir gætu ekki
einu sinni hallað sér út af eí
þeir yrðu veikir, þvi þrengslin
væru svo mikil. Þ>á var farið í
Þrúðvang þar sem svo þröngt
hefur verið í kennslustofum, að
nemendur hafa orðið að fara út
á gang til þess að komast upp að
töfiunni. Er þó rýmra þar um
þessar mundir heldur en verið
hefur, þar sem nemendur hafa
hætt í skólanum einhverra hluta
vegna. Iþróttahús skólans var
skoðað, en það er líklega með
minnstu iþróttahúsum á landinu.
Guðni rektor sagðist hafa rif-
beinsbrotnað í þeim sal I þrengsl
um á sínum skólaái um og Hall-
dór, fjármálaráðherra, skaut því
þá inn í að líiklega hefðu fleiri
rif brotnað ef salurinn hefði ver-
ið stæfri.
I menntaskólanum eru nú lið-
lega 1000 nemendur, en Guðni
rektor taldi 600 nemendur hæfi-
legan fjölda með þvi kennslu-
fyrirkomulagi, sem nú væri.
Nemendur skólans komu mjög
kurteislega fram, en sögðu sína
meiningu á húsnæðismálum skól-
ans og röbbuðu við ráðherrana í
stofunum. Könnuðu þeir nokkuð
ti.1 gamans hvað margir væru úr
kjördæmum þeirra hvors um sig
og kom í ljós, að þeir, sem voru
úr kjördæmi Halldórs, létu
óspart í ljós sina skoðun, enda
kvað Halldór þar vera kjarnmik-
ið fólk.
Framliald á bls. 21
Ingólfur Jónsson:
Ekki undir 60% heild-
arafla ísl. togaranna
fást á landgrunnspallinum
utan 50 mílna markanna
fslendingar byrjuðu sókn i
landhelgismálinu meðan þröng-
sýni var enn ráðandi meðal þjóð
anna um hæfilega rúma fiskveiði
lögsögu. Ólafur Thors beitti sér
fyrir löggjöf um vísindalega
verndun fiskimiða landgrunns-
ins, sem samþ. var árið 1948. Jó-
hann Þ. Jósefsson var sjávarút-
vegsráðherra, þegar sú mikil-
væga löggjöf var sett. Hann
vann alla tíð að hagsmunamálum
sjávarútvegsins. Árið 1949 var
Bjarni Benediktsson utanríkis-
ráðherra og sagði þá upp land-
helgissamningnum frá 1901, sem
Danir gerðu við Breta um það.
að landhelgi íslands skyldi vera
3 sjómílur. Haldið var áfram að
vinna að stækkun landhelginn-
ar af hyggindum og með festu.
Árið 1952 var Ólafur Thors sjáv
arútvegsráðherra. Hann gaf þá
út reglugerð um útfærslu fisk-
veiðilögsögunnar frá grunnlín-
uim í 4 sijöm'illiur. Fjörðum og ffló-
um var lokað með þvi að draga
beina grunnlínu kringum landið
á milli ákveðinna grunnlínu-
punkta. Með þessum hætti
stækkaði landhelgin mjög mikið
eða um 75%. Þegar þetta var
igiert þóbti fllestum mikið í ráðizt.
ÞORSKASTRfÐ NR. I OG NR. 2
Bretar settu löndunarbann á
íslenzkan fisk og gerðu ýmsar
gagnráðstafanir. Má segja að
þorskastríð nr. 1 hafi þá hafizt
milli Breta og íslendinga. Islend
ingar unnu það strið án þess að
nokkuð væri eftir gefið. Grund-
völlur að öllum aðgerðum síðar
í landhelgismálinu var þannig
láigðuir aif öryggi og viðsýn.i, und-
i'r forysbu sjáifstæðismianna.
Skial enn mimnt á landlgrunnslög
in frá 1948. Uppsögn landhelg-
issamningsins frá 1901 og loks
reglugerð frá 1952 um beinar
grunnlinur á milli ákveðinna
grunnlínustaða. Þegar landhelg-
in var stækkuð úr 4 sjómílum í
12 mílur 1958, var aukningin
62,5%. Þá hófst þorskastríð nr.
2. Það kom í hlut rikisstjórnar
Ólafs Thors að leiða þá deilu til
farsælla lykta, með samkomu-
lagi við Breta og V-Þjóðverja
árið 1961. Með samkomulaginu
stækkaði landhelgin um 5000
ferkm. frá því sem hún var á-
kveðin 1958. Lausn landhelgis-
deilunnar árið 1961 var Islend-
ingum hagstæð. Þá vann ísland
stóran sigur, sé miðað við þær
reglur, sem þá voru í gildi um
fiskveiðilögsögu. Þá höfðu flest
ar þjóðir aðeiirns 3 till 4ra sjó-
mílna landhelgi. Síðan hefur
margt breytzt. Nú þykir ekki
rríikið þótt þjóðir heims hafi 12
mílna land'helgi. Margar þjóðir
hafa fært út einhliða landhelgi
Ingólfur Jónsson.
í 50—200 sjómílur. Það fordæmi
er mikili styrkur fyrir aðgerðir
íslands i landhelgismálinu og
þeirri deilu, sem virðist vera
fraimundan við Breta og V-
Þjóðverja.
SAMKOMl EAGIH FRÁ 1961
HEFUR NÁÐ TILGANGI
SÍNUM
Saimfcomullagiið frá 1961 hefur
niáð tilligangi siimum og á ekki
lenguir við, eftir að alHar aðstajð
iuir ha fa gjörbreytzt. Sá samniing
uir tiorvef'dar þvii ekki á neinn
háb1:, að Islendingar nái settu
imariki í Lanictti'éllgiisimáliinu. Land
hefligisimiálliið hefuir veirdð kynnt
imeðal þjóðanina bæðii af fyrrver
andi oig núveraindi rSkiissitjórn.
Rí'kisstjórnin hefur látið dreilfa
lupplýstiinigariitum um málið meðaj
fjölmargra þjöða. Þeiim þjóðum
fer sitöðugt fj'ölga'ndi, sem kynna
sér máilstað fsilandis o.g fá ski'ln-
iing á sérstöðu isilenaku þjóðar-
innar. Engim þjóð byggir af-
komu sína í jafn riikum mæli á
sjávarútvegi og fsaendiinga'*
gera. Af heittdarútiflliU'fcniingi þjóð
arinmar árið 1969 voru sjávaraf-
urðir 81,9%. N'orðmienm hafa alla
.tíð verið miikil fiakveiðiiþjóð, þó
voru sjávarafurðir það ár að
eins 10,6% af heildarútfiliutningi
Norðmanna. Sjávarútvagur hef-
ur misjafnlega mikla þýðiingu
fiyrir þjóðiirnar.
Hjá Bretium og V-Þjóðverjum
er s'jávaraflinin liíftilll þáttur i
þjóðarbúskapnium. Árið 1969
voru sjávarafurðir aðeins 0,2%
af he iildarúbfl utnii-nigi V-Þjóð-
verja og Breta. Þegar þjóðir
heims gera sér þetta Ijóst verð-
ur aðstaða Breta og V-Þjóðverja
veiik tdl þess að hefja deiiliur við
ísland út af úffærsilu landhelg-
innair. Diklegt er að málstaðuir
fsiandis fiái au'kið fyilgi og stuðn-
inig nægittegra margra þjóða, titt
þess að stækkum landhelginnar
rnegi fara firam friðsamlega og
átakal'ausit.
ísilendliingar villja hafa vinsam
teg saimskipbi við alllar þjóðir. ís
lendimigiar óska þess eindragið,
að mennimigartenigisll', vimátta og
imangháttuð samsikiipti megi efl-
asit við Bneta oig Þjóðvarja. Þess
vieginia þawf að koma í veg fyr'ur,
að deittia mil'li þjóðarana hefjist út
af úflfærs'iu landlhettiginmar.
BRETAR HEFJA EKKI
ÞORSKASTRÍÐ NR. 3
Þær dieiilur gætu ekki endað
nema á einm vag. Það er ólllk-
legt, að Bretar hefji þorsikastrið
nr. 3. Þeir hafa þá reynsLu og
þekkimgu tifl að bera til þess að
ttiáta það ekki verða. fslenidinig-
ar viiija halda áfram að ræða við
Breta og V-Þjóðverja með það
fyrir auguim að ifiimnia heppiitega
leið fcitt friðsamlegrar lausnar.
Fiskveiðilögsiaigan verður
færð út i 50 sjómníliuir 1. sept. n.
k. Fyrrverandi stjórnarfiMtókar
samþykktu þái. í aprilimámuði
1971, uim að landlhelgin skyldi
miðast við lamdgrunmið aliit, eða
400 metra jaf'ndýpisi’.'ínu. Núver-
andi stjórnarflokkar gáflu ekki
faMizt á að framfyl.gj'a þeimni
ste.fmu. Það leiðir til þess, að fs-
tendi'ragair verða á ný að flaka
uipp banáttu fyrir laindgrumnimiu
ölliu, á grundveíli landgruninsi-
laganina firá 1948.
Guðmumdur Jörundsson úft-
gerðarmaður og reyndiur togara
skiipsitjóri telur, að sá hluti lamd
gruinn'siin®, sem efitir er skiilimn
utain 50 mi'ilraa markanna sé mjög
þýð'.raganmiikið veiðisvæði fyrir
togaraflota'nn. Telur -Guðmiumd-
ur að afiaskýrsl'ur og dagbækur
fcogaranna sými, að ekki undir
60% af hei'ldairaLfia ísl. togaim-.
anna hafi femgizt á landgrunra-
inu utan 50 milna marikamna. Bú-
ast má við, að ásókn erlendu
togaranma aukiist mjög á þessi
svæði. Aðfttaða ísll. fcogararana
g.ebur þvi versmað mjög til veiða
á þessuim aflasæ’iu miðum.
Það er slæmt, aS ekki skylldi
fást samstaða á-Aiþimgii til þess
að miiða útifiærslu landhelgimm.ar
við landgrunnið alilt og 400
rraetra jafndýpisiirau. Það hefði
ekki reyn.zt erfiðara i fram-
kvæmd heldiur em sá áfanigi, sem
nú er ákveðimm og samstaða Al-
þimigiis varð urn- að raá, eftir að
till!.. fyrrverairadli stjórnarflokka
uim landgruiraraið allit hafði veriði
flalld.