Morgunblaðið - 18.03.1972, Page 16

16
MORGU'NÓL.AÐIÐ, LAOGARDAGUR 18. MARZ 1972
Útgefandi hf. ÁrvaJcuL Rfey'kjaví'k
Rnamkvæmdastjóri Haraidur Sveinss.on.
.RitSítjórar Mattihfas Johannessen,
Eýfóllfur Konráð Jórisson.
AðstoSarrítstióri SÍtyrmir Gunnarsson.
RitstfómarfwHtirái Þiorbjönn Guðmundsson
Fréttastfóri Björn Jóhannsson
Augiýsing'as’tjiöri Ámi Garðar Kristirvsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðaistrseti 6, sfmi 10-100.
Aug!ý.singar Aöalstræti 6, slrni 22-4-BO
Ásfcriftargjatd 225,00 kr á 'miánuði innaniands
I fausasöiiu 15,00 Ikr einta'kið
að því spurður, hvort það
væri hans mat, að ekki væri
um teljandi aukningu skatt-
þunga að ræða. „Nei, hann
svaraði því mjög fljótt til, að
það væri alls ekki sitt mat.
En hann hefði ekki haft aðra
forsendu að ganga út frá og
hefði verið gefin sú forsenda,
að skattvísitalan væri 6,5 eða
106,5 stig. Og út frá þessu
ætti að reikna.“
Þá var forstjórinn spurður
að því, hvað hann teldi eðli-
lega skattvísitölu til að halda
í horfinu, þannig að menn
SKATTVÍSITÖLUFALS
að getur ekki hjá því far-
ið, að trúverðugir les-
endur stjórnarblaðanna, þeir,
sem engra upplýsinga hafa
aflað sér annars staðar frá
um skattafrumvörpin, hafi
fyllzt innilegri gleði í gær-
morgun, þegar þeir sáu því
slegið upp á forsíðu Tímans,
að almennir skattar yrðu 370
millj. kr. lægri en samkvæmt
gildandi lögum. Og fyrir þess-
um upplýsingum bar mál-
gagn forsætisráðherra Hag-
rannsóknadeild Framkvæmda
stofnunarinnar.
Að sjálfsögðu er hér al-
gjörlega hallað réttu máli.
Það er hvort tveggja, að
Hagrannsóknadeildin hefur
ekki komizt að slíkri niður-
stöðu í sjálfstæðri könnun á
áhrifum þessara tveggja
skattkerfa, og forsendur
samanburðarins slíkar, að
honum var ekki ætlað að
gefa rétta mynd af því, sem
hér er um að ræða. Það er
því sannarlega ástæða til að
víta slík vinnubrögð harð-
lega, að draga hlutlausa emb-
ættismenn inn í stjórnmála-
deilur með þessum hætti og
grafa þannig undan trausti
almennings á þeim.
Sannleikurinn í málinu er
sá, eins og Magnús Jónsson
upplýsti við umræðurnar á
Alþingi, að ráðherrarnir gáfu
Hagrannsóknardeildinni for-
sendurnar, sem reikna átti
eftir, þegar samanburðurinn
milli skattkerfanna var gerð-
ur. Þannig skýrði Magnús
Jónsson frá því, að á fundi
fjárhagsnefnda beggja þing-
deilda hefði forstjóri Hag-
rannsóknardeildarinnar verið
borguðu hlutfallslega ekki
meira af tekjum sínum en
þeir hefðu áður gert, ef mið-
að væri við gamla kerfið. —
„Þá svaraði hagrannsókna-
stjóri því til, að eftir því sem
hans stofnun vissi nú bezt,
væri hækkunin frá fyrra ári
21,5%.“
Þegar þessi ummæli for-
stjóra Hagrannsóknadeildar-
innar á fundum beggja fjár-
hagsnefnda Alþingis eru skoð
uð, fer merking þeirra ekki
milli mála. Með því að miða
skattvísitöluna við 106,5 eins
og ríkisstjórnin gerir í öllum
sínum samanburði, er raun-
verulega verið að þyngja
skattbyrðina frá sl. ári um í
kringum 11% á einstaklinga,
og enn meir, ef aðeins eru
tekin tekjuskattur og tekju-
útsvar, eða í kringum 15%.
121,5 STIG
Fhns og fram hefur komið
hafa sjálfstæðismenn
markað þá stefnu, að úr því
sem komið er eigi ríkisstjórn-
in ekki annarra kosta völ en
draga skattafrumvörpin til
baka og leggja á eftir gild-
andi lögum, enda sé miðað
við skattvísitöluna 121,5, sem
er sama viðmiðun og for-
stjóri Hagrannsóknadeildar
sagði á þingnefndarfundi, að
stofnun sín teldi eðlilega, til
þess að skattbyrðin þyngdist
ekki frá sl. ári.
Stjórnarmeirihlutinn hefur
talið, að hér sé um yfirboð að
ræða og viljað miða við 106,5
stig. Sú afstaða á sér þá eðli-
legu skýringu, að fjárlögin
urðu ekki afgreidd hallalaus
nema með þyngingu skatt-
byrðarinnar. En að sjálfsögðu
er hin gífurlega útgjalda-
aukning fjárlaganna algjör-
lega á ábyrgð ríkisstjórnar-
innar. Við fjárlagaafgreiðsl-
una vöruðu sjálfstæðismenn
einmitt við því, að fjárlög
væru afgreidd með þeim
hætti, sem gert var, útgjöld-
unum var slegið föstum, áð-
ur en fyrir lá, hvernig tekna
yrði aflað í staðinn.
Þegar sjálfstæðismenn
leggja það nú til, að skatt-
vísitalan sé ákveðin 121,5
stig, liggur að baki því sú
hugsun, að stefnt sé að því,
að laun Dagsbrúnarverka-
manns með einn yfirvinnu-
tíma á dag, séu undanþegin
tekjuskatti til ríkisins. Þessi
stefnumörkun var m.a. ákveð
in með Viðreisnarlöggjöfinni,
en hins vegar tókst ekki allt-
af að halda henni. Þannig
var skattvísitalan ákveðin of
lág á erfiðleikaárunum, enda
lýsti þáverandi fjármálaráð-
herra, Magnús Jónsson, því
yfir þá þegar, að þennan mun
yrði að vinna upp, þegar bet-
ur áraði. Á næstu tveim ár-
um þar á undan, 1965 og 1966
var skattvísitalan hins vegar
ákveðin svo há, að hlutfallið
við kaup Dagsbrúnarverka-
manna hélzt fullkomlega. Það
sýndi sig líka í raun á sl. ári,
að þessi var stefna þáverandi
ríkisstjórnar, en þá var skatt-
vísitalan hækkuð um 20%,
þótt meðal framfærsluvísitala
hefði ekki hækkað nema um
13 stig og kaupgreiðsluvísi-
talan um 18,4 stig.
Eins og sýnt héfur verið
fram á, er sú stefnumörkun
Sjálfstæðisflokksins nú, að
miða skattvísitöluna við 121,5
stig, tekin í fullu samræmi
við fyrri yfirlýsingar og
gerðir. Að baki henni liggur
sú hugsun, að skattar eigi
ekki að hækka hlutfallslega,
þegar almennar launahækk-
anir verða í þjóðfélaginu,
heldur eigi að miða við það,
að laun hins almenna Dags-
brúnarverkamanns séu und-
anþegin tekjuskatti til ríkis-
ins. Með þeirri ákvörðun rík-
isstjórnarinnar að miða við
106,5 stig er verið að þyngja
skattbyrðina á öllum almenn-
ingi í landinu, sem þessu nem
ur, eða um 11%.
Eftir
Bjöm Jóhannsson
ÞAÐ kom enn einu ainni í ljós á
tuttugasta þingi Norðarlandaráðs í
Helsinlki á dögunuim, hversu mi/kilvæg
norraen aamvinna er fyrir íslendinga.
Það þarf aðeints að nefma eitt dæmi
til að sýna fram á það.
Norðurlandaráð samþykkti ein-
rórma að fela ríkisstjórnum Norður-
lamda að vinna að alþjóðlegri sam-
þykkt um hafréttarmál, þar sem sér-
stakur réttur strandríkja, sem eiga
allt sitt undir fiskveiðum, verði við-
urkenndur.
Þessi samþykkt var mi'kill sið-
ferðilegUT sigur fyrir okkur, sem eig-
um um þessar mundir í baráttu við
að fá viðurkenndan rétt okkar til út-
færslu landhelginnar.
Samþykkt Norðurlandaráðis sýnir
mi/kinn skilning á hagsmunum íslend-
iinga og hún náði fram að ganga, þótt
umsagnir ríkisstjórnia Norðurlanda
um tillöguna væru allar mjög nei-
kvæðar og ýnnsir fulltrúar á þinginu
væru í sjálfu sér andvígir einhliða
útfærslu. En þingfulltrúar vildu
saimt lýs'a þeim vilja sínum, að sér-
stakt tillit yrði tekið til hagsmuna
íslendinga og annarra, sem hafa svip-
aða aðstöðu. Norðurlandaráð getur
ekki bundið hendur ríkisstjórmann'a,
en með samþykktinmi hefur það laigt
þeim siðferðiiegar Sky'dur á herðar.
Alþingi Islendinga kýs sex fulltrúa
á þing Norðurlamdaráðs, en auk þess
hafa ráðhemair rétt til að sitja fundi
ráðsirts. Samþykktin um hafréttar-
mál er dæmigerð íyrir það, hvernig
pólitígkir flokkadrættir falla í
skuggann, þegar þjóðarhagsmunir
eru í veði. HafréttaTtillagan var upp-
haflega borin fram af Magnúsi Kjart-
amssyni og Erlendi Paturssyni. En
tillagan hefði aldrei náð fram að
gantga í þeirri mynd, sem hún var
upphaflega. Tillagain var rædd í laga-
nefnd Norðurlandaráðs, en varafor-
maður nefnidarinniar er Matthías Á.
Mathiesen. Hann hafði stöðugt sam-
band við Ólaf Jóhannesson, forsætis-
ráðherra og Magnús Kjartansson,
iðnaðarráðherra um framvindu máls-
ins og þeir komu sér saman um,
að yrðu ákveðnar máisgreinatr felld-
ar niður úr röksituðminigi með tillög-
unni, þar sem einihliða aðgerðir voru
fordæmdar, þá gæti íslanid stutt til-
löguna.
Vegna reynislu Matthíasair Á. Mat-
hiesen af störfum Norðurlandaráðs,
harnn var um tíma forseti ráðsins, gat
hanin tryggt að breytingamiar næðu
fram að ganga í laganefnd ráðsins.
Niðurstaðan varð sú, að laganefndin
mælti einróma með hafréttartiliög-
unnii. Hún var síðan samþykkt ein-
róma sem ályktun Norðurlandaráðs
sem fyrr segiir.
9
Allir íslentziku stjómmálaflo'kkarnlr
eiga fulltrúa í sendinefnd Aiþingis í
Norðurlandaráði. Formaður íslenzku
sendinefndarinmiar er Jón Skaftason
og er hann þar með einn af vamafor-
setum ráðsins, á sæti í forsætisniefnd-
imni (presddium). Forseti og varafor-
setar eru yfirleitt úr stjómarand-
stöðu viðkomandi landa. Ástæðan er
sú, að ríkisstjórnirniar hafa yfirleitt
meirihluta á þjóðþingunum og ráða
stefnumini. Það þykir því rétt, að
stjómaramdstaðan á Norðurlöndum
geti beitt áhrifum sínium í gegmum
Norðurlandaráð. Þar sem það er ráð-
gefandi hafa rikisstjárniimar og þjóð-
þinigin úrslitavaldið hvort sem er. En
hugmyndin er í samræmi við lýð-
ræðishugsjánir norrænna manna.
Fulltrúi íslands í forsætisnefndinni
hefur yfirleitt verið úr röðum stjóm-
arsinna. Það er svo emmiþá, en flokk-
arniir hafa gert með sér það sam-
komulag, að núverandi stjórnariand-
staða fái fulltrúann í forsætisnefnd
tvö síðari ár kjörtímabilsins. Fram-
kvæmdastjóri íslandisdeiidar Norður-
landaráðs er skrifistofusfjóri Alþimgis,
Friðjón Sigurðsson.
Aðalstörf NorðUTlandaráðis fara
ekki fram á þingum þess, heldur alit
árið í nefindum ráðsins, og nú orðið
einmig í hinni nýju ráðherranefnd
og menningarmálas'lcrifstofuMnii í
Kaupmaniniahöfin.
Norræn samviinna er hins vegar
eðlilega mest í sviðsljósimu, þegar
þing Norðurlandaráða komia saman.
Mörguim finnast stöirf ráðsiinis of þumg
í vöfuim og hafa komið fram ýmisair
hugmyndir um breytingar, m. a. að
takmiarka hinar almennu umræður,
sem venjulega standa í tvo daga.
Jens Otto Krag, forsætisráðherra
Danmerkur, heifur lagf til, að hinar al
mennu uimiræður standi aðeirns í einn
daig. Það miuni skerpa umræðuirnar.
Finnst sumium, að þingmenn taki þar
oft til máls í því skyni að vekja at-
hygli á sjálfum sér og til að ganiga
í augun á kjósendum í heimakjör-
dæminu. Skipulagning á starfsregU
um Norðurlandaráðs er nú mjög til
umiræðu og má búast við, að breyt-
inga sé að vænta í næstu framtíð.
Veizluglaumurinn í sambandi við
þing Norðurlandaráðs hefur löngum
þótt keyra úr hófi fram og sætt
miktUi gagnrýnd. En hvaða þjóð viU
sýna minni gestrisni en sú næsta?
Ég hef sótt þrjú þing Norðurlainda-
ráðs og það er safct, að veizlurmar
geta verið mjög þreytandi, ef menn
kunma sér ekki hóf.
Hins vegatr tel ég, að veizlurmar og
boðin gegmi mikilvægu hlutverki.
Það hef ég oft séð í reynd. Þar hittast
þingmenn, ráðherrar og aðrir frá
öllum Norðuirlöndunum óform'lega og
á óþvingaðain hátt. Þar takast kynnt,
sem síðar reyniast ómetanileg á sviðí
stjórmmálalegra samskipta. Og í þess-
um samkvæmum eru oft rædd mái,
og ákvarðainir tekmar, sem ekiki ar
unnt að ná samstöðu u«n á formileg-
um fuindum.