Morgunblaðið - 29.03.1972, Page 16

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 29. MARZ 1972
Oítgefandi hif, Árvalcuc R’ð-ylqjavfk
Pram'kvæmdastjóri Haratdur Sveinaaon,
Ritatj'órar Matfhías Johanwessen,
Eýjólfur KonráO Jórisson.
AOstoOarritstjóri SÍtywnir Gunnarsson.
Rftstjórnarfuittnúi Þorbljdnn Guðrrrundsson
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Augilýsingástföri Ámi Garöar Kristirvssoo.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstrærti 6, sfmi 1Ó-100.
Augiýsingar AOafstrætí 0, sfmí 22-4-80.
Áskriftargjaid 225,00 kr á 'mánuði innanlands
t SaiusasöTu 15,00 Ikr eintakið
fylgir kaupum á skuttogur-
um.
En svo mikilsvert sem það
er, að við íslendingar til-
einkum okkur á hverjum
tíma nýjustu tækni og þekk-
ingu í aflabrögðum og með-
ferð aflans, er ekki síður þýð-
ingarmikið, að allar þjónustu-
greinar sjávarútvegsins séu
efldar og okkur takist að
vera sjálfum okkur nógir á
því sviði. Fyrrverandi ríkis-
stjórn beitti sér fyrir því í
samræmi við þessi sjónarmið,
að nýr skipasmíðaiðnaður
ins, hlýtur að vakna sú spurn-
ing, hver verði hlutur ís-
lenzka skipasmíðaiðnaðarins
í þeirri endurnýjun. Lárus
Jónsson vakti máls á þessu í
sambandi við frumvarp rík-
isstjórnarinnar um skuttog-
arakaupin á síðasta degi þing
haldsins fyrir páskahlé, en
þar sem enginn ráðherranna
var viðstaddur umræðurnar,
fékkst ekkert svar við fyrir-
spurn alþingismannsins. Við
því er kannski heldur ekki
að búast, að greiðlega takist
að fá upplýsingar um sjávar-
HVAÐ ER FRAMUNDAN
í SKIPASMÍÐAIÐNAÐINUM?
16
að er kunnara en frá þurfi
að segja, að það var fyrst
eftir að síldaraflinn brást,
sem fyrir alvöru var farið að
hugsa fyrir nauðsyn þess, að
togskipaflotinn yrði efldur
og endurnýjaður. Þá var af
hálfu ríkisvaldsins stuðlað
að því með margvíslegum
ráðstöfunum, að hinum ýmsu
sjávarplássum á Norður- og
Austurlandi yrði gert kleift
* að komast yfir togskip til
hráefnisöflunar fyrir fisk-
vinnslustöðvarnar í landi.
Ný stefna í sjávarútvegsmál-
um sigldi þannig í kjölfar
breyttra aðstæðna. — „Við
erum að fara inn á þá braut
að umþótta víða um landið
frá síldveiðum og yfir í
þorskútgerð,“ eins og Lárus
Jónsson komst að orði á Al-
þingi fyrir skömmu.
Einn liðurinn í þessari um-
þóttun sjávarútvegsins er nú
að komast í framkvæmd með
tilkomu skuttogaranna. Við
stjórnarskiptin í sumar hafði
sú stefna verið mörkuð og
núverandi ríkisstjórn hefur
haldið henni áfram. Þannig
hafði þá þegar verið samið
um smíði 13 skuttogara, tíu
erlendis en þriggja hér á
landi. Jafnframt höfðu verið
keypt til landsins fjögur ný-
leg skutskip. Enginn vafi er
á því, að reynslan af þeim
og frábær aflabrögð þeirra
hafa verið einn helzti hvati
þess, hversu óhræddir út-
vegsmenn leggja nú í þá
geysilegu fjárfestingu, sem
risi upp í landinu. Að vísu
lamaðist starfsemi hans á
erfiðleikaárunum vegna verk
efnaskorts, en þá voru gerð-
ar sérstakar ráðstafanir af
hálfu stjórnvalda til þess að
afla aukins fjármagns til lán-
veitinga í sambandi við smíð-
ar fiskiskipa innanlands, svo
að mjög skipti sköpum á
sviði þessarar atvinnugrein-
ar. Þannig voru um áramót-
in 1970 til 1971 í smíðum 67
fiskibátar innanlands, þar af
18 yfir 100 rúmlestir.
í sambandi við hinn mikla
fjölda skuttogara, sem nú er
fyrirhugað að kaupa til lands-
útvegsmál á Alþingi, þegar
sá ráðherra, sem með þau
mál fer, þykist ekki hafa
tíma aflögu til þess að gegna
þeirri þingræðislegu skyldu
sinni að veita alþingismönn-
um upplýsingar um þau mál,
sem hann sjálfur leggur fram
og ætlast til, að samþykkt
verði.
Alþingismaðurinn varpaði
því einnig fram, að sér væri
ekki kunnugt um, að það
hefði verið kannað, hvaða af-
leiðingar hinar ýmsu ráð-
stafanir ríkisstjórnarinnar,
svo sem í skattamálum, hefðu
haft á samkeppnishæfni ís-
lenzka skipasmíðaiðnaðarins.
Er mjög brýnt, að einmitt
þessi hlið málsins verði könn-
uð til hlítar, ekki sízt meS
hliðsjón af því, að í sumum
samkeppnislöndum okkar á
þessu sviði er vinnuafl ódýrt
og skipasmíðarnar greiddar
niður beint og óbeint. Það
er því veruleg ástæða til
þess að spyrja, hvort ríkis-
stjórnin hyggist grípa til ein-
hverra gagnráðstafana eða
hvort hún ætlar að láta reka
á reiðanum.
Enn má spyrja um það,
hvort ríkisstjórnin hyggist
beita sér fyrir því, að byggð-
ir verði aðrir smærri skut-
togarar í Slippstöðinni á Ak-
ureyri í stað þeirra tveggja
1000 lesta, sem nú er hætt
við smíði á, eins og Fram-
kvæmdastofnunin hafði gefið
fyrirheit um. Ekki heldur
við þessari spurningu fengust
svör á Alþingi, þar sem ráð-
herrarnir voru ekki við.
En þessi mál verða ekki
svæfð með þögninni. íslenzki
skipasmíðaiðnaðurinn er eitt
af óskabörnum íslenzku þjóð-
innar, sjálfstæðismál henn-
ar á sína vísu. Þess vegna
er krafizt svars um það,
hvort eitthvað sé framundan
eða hvort ríkisstjórnin hefur
einnig á þessum vettvangi
gefizt upp á því að feta í fót-
spor fyrrverandi ríkisstjórn-
ar til frekari uppbyggingar
og aukinnar fjölbreytni í ís-
lenzkum atvinnuháttum.
< ( tófcs#‘7
JíeitfJIorkSimejí
V / » \>
.—.y-'c-A ■■
Óháðari utanríkis-
stefna Japans
Eftir John M. Lee
— Heimsókn Nixons, forseta, til
Kina, og yfirlýsingin sem gefin var
út að henni lokinni, hefur mjög ýtt
undir Japani að finna sjálfstæða
stefnu í utanríkismálum. Að áliti
japanskra og bandarískra diplomata
hér í Tokyo, eru þetta helztu áhrií-
in, sem ferðin hafði á japönsku
stjórnina.
Þetta er af flestum talið ágætt,
þótt Bandaríkin hafi misst nokkuð af
þeim blinda trúnaði og virðingu, sem
Japan hefur sýnt frá lokum síðari
Ricliard Nixon.
heimsstyrjaldarinnar. Japanskir
dipíómatar, sem um langt árabil, hafa
fúslega viðurkennt, að þeir hafi
enga umtalsverða stefnu haft í utan-
rikismálum, eru nú að þreifa sig
áfram. Með mikilli varkárni að vísu,
en það er komin hreyfing.
1 augum þeirra sem starfa i jap-
anska utanríkisráðuneytinu kom
fyrsta áfallið vegna breyttrar stefnu
Nixons ekki þegar tilkynnt var um
heimsóknina til Kína, heldur tveim ár
um áður, þegar forsetinn kynnti
„ Gu am -ke nmi n g' una “ um brottfilutn-
iing bandariskra hersveita frá Asiu.
Chou En-liti.
Þótt Bandaríkin fullvissuðu Jap-
an og aðra bandamenn um, að þetta
þýddi ekki að hætt yrði að gegna
varnarskyldum Bandarikjanna i
Asíu, fundu Japanir að hlut-
verk Bandaríkjanna var að breytast
og að stefna þeirra hlyti einnig að
breytast, í stað þess að fylgja Banda
ríkjunum i blindni.
Takmarkanir á hernaðarmætti, sem
Japanir hafa sjáMir sett sér, sér-
staklega varðandi kjarnorkuvopn,
verða áifram í gMi og með þeiim ná-
in tengsl við Washington. En utan-
m'kisstefnain er nú dófllítið opnari og
efnahagis'legur máttur veruilegur.
KREF.IAST MEIRA S.IÁLFSTÆÐIS
Sumir fréttaskýrendur telja að
Japan hafi byrjað að láta meira til
sín taka í maí 1970, þegar japanskir
embættismenn tóku þátt I Asíu-ráð-
stefnu tólf landa í Jakarta, þar sem
reynt var að finna leiðir til að binda
enda á bardaga í Kambódiu.
En mótun sjálfstæðrar japanskrar
utanrí'kis'stefniu hefur verið svo var-
færnisleg undir hægfara stjórn Eis-
aku Sato, forsætisráðherra, að fram-
kvæmdasamari mönnum liggur við
örvinglan.
Tilkynning Nixons, í júlí, og svo
Kinaferðin sjálf í þessum mánuði,
hefur hvatt Japan til aukinna athafna
og á síðustu vikum hafa Japanir
einhliða leitað eftir sambandi við
Hanoi, Mongólíu og Sovétríkin.
Það voru þó margir hræddir um,
að forsetinn myndi koma japönsku
stjórninni í bobba i sambandi við mik
ilvægasta málið af þeim öllum —
Kína. Gagnrýnir japamskir fjölmiðl-
air og stjórnarandstaðan, hafa held-
Hirohito
ur ekki sparað ásakanir um að Jap-
an „hafi misst anidsJiitiö" eins og þeir
segja hér, og krefjast þess að Sato
flýti afsögn sinni, en við henni er
búizt í siumarbyrjiun. Frá innanrikis-
pólitisku sjónarmiði, virðist þó Jap-
an ekki hafa orðið sérlega illa úti, í
höndum þeirra Nixons og Chou En-
lais. Einn bandarískur diplomat seg-
ir: „Þótt þetta hafi valdið Japan
nokkrum sársauka er það þó ekkert
sem Japanir geta ekki staðið af sér.“
Mesta vandamál Japana, ekki síð-
ur en Bandaríkjamanna, er að
standa við skuldbindingar og halda
sambandinu við Formósu, um leið og
samskipti við Kína eru aukin. Sum-
ir telja að tilslökun Bandaríkjanna
við Peking, muni verða til þess, að
Formósa byggir meira á Japan en áð-
ur.
Samskipti Japana við Formósu eru
nánari en Bandarikjanna. Þar kem-
ur margt til, m.a. að Japanir stjórn-
uðu eynni í fimmtíu ár, og að þeir
hafa fjárfest geysimikið þar, auk
þess sem þeir eru þakklátiir þjóðern-
issinnum fyrir veglyndi þeirra gagn
vart Japan eftir stríðið.