Morgunblaðið - 31.10.1972, Síða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 31. OKTÖBER 1972
Eitt rif - eða eitthvað meira?
Oxford, Eng'landi.
„Eitt rif úr mannsins siðu — ann-
að ekki . . .“ syngjum við á góðra
vina fundi og höllum okkur kannski
upp að næstu karlimannssíðu, harð-
ánægðar með að vera þaðan komn-
ar. Og segir ekki í fyrstu Mósebók:
„Og Drottinn Guð sagði: Eigi er það
gott, að maðurinn sé einsamall; ég
vil gjöra honum meðhjálp við hans
hæfi. Þá myndaði Drottinn Guð af
jörðinni öll dýr merkurinnar og alla
fugla loftsins, og lét þau koma fyr-
ir manninn, til þess að sjá, hvað
hann nefndi þau, og hvert það heiti,
sem maðurinn gæfi hinum lifandi
skepnum, skyldi vera nafn þeirra.
Og maðurinn gaf nafn öllum fénað-
inum og fuglum loftsins og öllum
dýrum merkurinnar; en meðhjálp
fyrir mann fann hann enga við sitt
hæfi. Þá lét Drottinn Guð fastan
svefn falla á manninn; og er hann
var sofnaður, tók hann eitt af rifj-
um hans og fyliti aftur með holdi.
Og Drottinn Guð myndaði konu af
rifinu, er hann hafði tekið úr mann-
inum, og leiddi hana til mannsins.
Þá sagði maðurinn: Þetta er loks
bein af mlnum beinum og hold af
mínu holdi; hún skal karlynja kall-
ast, af því að hún er af karlmanni
tekin.“
Deilur eru nú að mestu hljóðnað-
ar um það, hvort konan hafí orðið
til á framangreindan hátt. En i öll-
um þeim þróunarkenninjgum, sem
vísindamenn síðari tíma, allt frá Dar
win til hins nakta apa, Desmond
Morris, hafa borið á borð, er þó
margt skylt frásögn Biblíunnar. 1
þessum kenningum er nefnilega geng
ið út frá því að það sé karlinn, sem
ráði þróun mannkyns — þróun kon-
unnar beindist síðan að því að vera
„við hæfi“ karlsins og honum góð
meðhjálp í því, sem honum dettur í
hug að taka sér fyrir hendur. En því
heldur kona nokkur að nafni Elaine
Morgan a.m.k. fram, eftir að hafa
lesið allt, sem hún hefur náð í um
mannifræði. Blöskrar henni svo, hve
þáttur konunnar i þróun mannkyns
er gerður lítill, að hún hefur nú
skrifað bók, sem hún kallar „The
Descent of Woman". Bókin kom út
í Bandarikjunum fyrir nokkru og
hefur vakið þar mikla athygli og
komizt á metsöluiista og hér i Bret-
landi, þar sem bókin kom út í byrj-
un október, er Elaine Morgan nú
meira í fréttum en aðrar konur.
Elaine Morgan, sem er rúmiega
fimmtug, er enginn „fræðingur".
Hún er „bara húsmóðir" í Mountain
Ash, litlu námuþorpi í Wales, sem
hingað til hefur ekki verið frægt fyr-
ir annað en vera fæðingarstaður
Tom Jones. Hún ólst upp í Mountain
Ash, fékk styrk til enskunáms við
Oxfordháskóla, giftist, settist að i
þorpinu sinu og átti þrjú börn. Eft-
ir að hún hafði unnið leikritasam-
keppni gerði BBC-sjónvarpið við
hana samning um að skrifa árlega
fjögur sjónvarpsleikrit. Þegar hún
er ekki að sinna heimilisstörfum eða
skrifa hin samningsbundnu leikrit,
sezt hún inn í stofu með fætuma
upp á arinhilíiu og les um áhugamál
sitt, mannfræði.
Dag ndkkum, er Elaine var að lesa
„Nakta apann“ hreifst hún mjög af
því, sem þar er sagt um „vatna-
kenninguna" svonefndu, en fannst
kenndngunni allt of lítil skil gerð
(bls. 42—43 í ísl. þýðimgu bókarinn-
ar.) Upphafsmaður þessarar kenn-
ingar er Sir Aiistair Hardy, prófess-
or í Oxford og kom hann fyrst fram
með hana árið 1960, en kenningin
er í stytztu máli þessi: Fyrir um 11
milljónum ára varð Afríka að eyði-
mörk. Hitinn og samkeppnin um þá
litlu fæðu, sem á boðstólum var, rak
forfeður okkar niður að ströndinni
og út í sjó — og næstu 10 milltjón
árin dvöldust þeir að mestu við og
í sjó. Til að geta vaðið sem lengst
út í leit að fæðu fóru forfeðumir að
ganga uppréttir, en misstu líkams-
hárin eins og flest önnur sjávarspen-
dýr, en hárið á höfðinu skýldi þeim
i sólarhitanum. Fitulag myndaðist
undir húðinni eins og á öðrum sjáv-
arspendýrum. Til þess að brjóta
skeljar fóru þeir að nota fjöru-
steina — fyrstu verkfærin. Frá þessu
10 milljón ára tímabili hafa engar
steingerðar leifar fundizt á landi af
forföður mannsins og leitar Hardy
skýrin/garinnar í sjávardvöMnni.
Elaine Morgan hreifst eins og fyrr
segir mjög af þessari kennimgu
Hardy og fókk leyfi hans til þess að
koma henni á framifæri í bók, ásamí
þeim hugmyndum, sem hún hafði
sjáif fengið í framhaldi af þessu:
t.d. að við grátum söltum tárum eins
og selurinn, en það gerir apinn ekki,
og að við samfarir kemuir karlinn
venjulega framan að konunni eins
og tíðkast hjá sjávarspendýrum, en
ekki aftan að, eins og apinn. Og í
sjávardvölinni leitar Elaine Morgan
skýringa á því hvers vegna konur
eru eins og þær eru, hárprúðar með
brjóst og þrýstna þjóhnappa. Hún
segir að hingað til hafi þessi ein-
kenni kvenna eingöngu verið skýrð
með því, að þannig væri konan að-
laðandi í augum karlsins — nógu
aðlaðandi til þess að hann sækti til
hennar oftar en um há-fengitiímann.
Þessum skýringum visar Elaine al-
gerlega á bug og kemur með sín-
sr eigin: Þessi einkenni konunnar
hafa ekki þróazt vegna karlsins, held
ur konunni sjálfri og afkvæmum
hennar til þæginda. Höfuðhárin uxu
og urðu sterk meðan hún var í sjón-
um, til þess að börnin ættu auðveld-
ara með að halda sér föstum, og
minnir Elaine á þá staðreynd, að
enn í dag þykknar hár kvenna og
Elaine Morgan — húsmóðirin, sem
w að hrista upp í manníræðinni.
styrkist um það leyti, sem þær aia
börn. Brjóstin urðu útstæð til þess
að afkvæmin gætu náð á þeim betri
tökum. Og hvað þjóhnöppunum við-
kemur, þá hlóðst á þá fita, til þess
að þægilegra væri fyrir fonmóður
okkar að sitja á fjörusteinunum,
meðan hún útbjó fæðuna handa sér
og bömunum.
Elaine Morgan heldur sig þó ekki
eingöngu við sjávarstigið, heldur
tekur hún einnig fyrir veiðistigið,
það stiig í þróun mannkyns, þegar,
samikvæimt hefðbundnum skýringum,
kariarnir fóru út að veiða og afla
fæðu, en konumar sátu heima í hell-
unum, hugsuðu um börnin og biðu
bóndans. Elaine blæs á þessar kenn-
ingar og segir, að ef konurnar hefðu
eimgöngu setið og beðið eftir fæð-
unni hefðu þær fljótlega dáið úr
hungri, því karlamir hafi oft verið
lengi að heiman og ekki alitaf fært
mikla björg í bú. Því hafi konurnar
safnað ávöxtum, grænmeti og korni,
Framh. á bls. 30
MADDAMA
Guðmundur S. Alfre5sson skrifar frá New York;
Um 300 manns starfa hjá
Loftleiðum í Bandaríkj unum
Flestir Amerikanar vita lítið
um fsland. f sumar vissu þó flest
ir tvennt. Fischer og Spassky
voru að tefla þar, og íslenzkt
flugfélag, oftast bara kall-
að „Icelandic", býður ódýrustu
fargjöld á leiðinni milli Amer-
íku og Evrópu. Þeir eru ótrúlega
margir, sem hafa haft viðdvöl i
Keflavík á þessari leið, og þá
er oft sagt, bæði í gamni og al-
vöru, að þeir hafl bætt tveimur
orðum við vitneskju sina um ís-
land: rigning og hraun. En á með
an skákeinvígið er frekar tíma-
bundin auglýsing, þá eru Loft-
leiðir fastur og þekktur aðili á
ferðamannamarkaðnum, og í því
er fólgin mjög mikil landkynn-
ing.
Sigurður Helgason er for-
stjóri Loftleiða vestanhafs og
formaður fslendingafélagsins í
New York. Ég ræddi við Sigurð
á skrifstofu hans, og hér fara á
eftir nokkrir punktar úr viðtali
okkar.
Samkeppni á flugleiðinni yfir
Norður Atlantshaf er geysihörð
og stendur milli 46 flugfélaga.
Þess vegna hafa fargjöld lækk
að á síðustu tveimur árum, en
nú hefur sú þróun stöðvazt oig
má jafnvel búast við einhverj
um hækkunum. Útlitið fyrir Loft
ieiðir er mjög sæmilegt, og ný-
liðið sumar kom vei út. Loft-

Skrifstofur Loftleiða i New York.
leiðir eru enn með iægstu far-
gjöldin á tittnefndri leið, og það
kvað Sigurður grundvallar-
atriði fyrir tilveru félagsins
vegna króksins til ísiands
og meðfyigjandi óhagræðis fyrir
farþega. 65% alira miða Loftleiða
seljasit í Bandaríkjunum, og
álíka stór hluti „stopover" gest
anna kemur þaðan. Ekki bjóst
Sigurður við kaupum á stærri
vélum á næstunni, enda reynd-
ust DC-8 vélarnar vel. U.þ.b.
300 manns vinna hjá Loftleiðum
í Bandaríkjunum, og af þeim
40—50 Islendingar. Rekstur In-
temational Air Bahamas, sem
Sigurður veitir forstöðu gengur
einnig sæmilega vel, þrátt fyrir
harðnandi samkeppni. Á félaga-
skrá hjá íslendingafélaginu eru
400—450 nöfn. Félagið heldur
samkomur 17. júní og 1. desem-
ber og að auki 1—2 kaffi- eða
rabbkvöld, þar sem eru
m.a. sýndar kvikmyndir -frá Is-
landi.
Skrifstofur Loftleiða I New
York eru til húsa á dýrum og
áberandi stað I Rockefeller
Center, miðsvæðis á Manhattan.
Þar veitti ég því sérstaka at-
hygli, hversu vel skrifstofuhús-
næðið var nýtt, fólki og verk-
efnum raðað þröngt og skipu-
lega niður. Skammt frá skrifstof
unum er frægur útiveitingastað-
ur, og I kringum hann
hanga fánar allra aðildarrikja
S,Þ. þar á meðal hinn islenzki.
Enn er við sömu götu
(5. Avenue) Skandinaviuhús, og
utan á þvi blakta fánár Norður-
landaþjóðanna, en inni er m.a.
íslenzk ferðaskrifstofa svo að
þama getur á nefndu svæði að
lita nokkur tákn um tilveru Is-
lands. Og er það gleðilegt.