Morgunblaðið - 19.11.1972, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, SUNINUDAGU'R 19. NÓVEMBER 1972
37
Sir Fraiicis Draike.
áteka iwenn á Englandi undan
yfirráð'uim hennar. Uim og eftir
1580 var hvert samsærið af.
öðru igert gegn EMzabetu oig
fór svo eins og fram kom í
fjórða þætti m ynda floíkfcsi ns,
að María Stuart var hákshöggv
in árið 1987. Eftir það varð
andistaðan gegn kaþölistoum æ
temgdari samskiptunium við
Spán og iioiddu að lolkum til
styrjaMar millii ríikjann’a.
Átökin viö Spán
Eiízabet lagði sig, frá upp-
hafi mjög fram um meðferð ut-
anríkismála og allar ákvarðan
ir í þeim efnurn voru í hennar
Ihöndum. Hún hafði mikið gagn
af sinni víðtæku tungumália-
kunnáttu og talaði jafnan við
sendimenn helztu Evrópuirikja
á þeirra eigin tungum. Hún sá
tryggilega um, að sér bærust
ailar upplýsingar um þróun
máia erlendis og voru útsend-
arar hennar svo margir og svo
•viða, að einstakir ráðherrar,
sem reyndu að halda að henni
einhliða upplýsingum komust
ekki upp með moðreyik.
BJízabet reyndi í lengstu iög
að komast hjá styrjöldinni við
Spón, svo sem fram kom í 5.
þætti mynd'aflokkisins og lék i
þvi skyni þann leik árum sam-
an, að etja Spánverjum og
Frökkum saman. Heliztu átaka-
svæðin urðu smiám saman Nið-
•urlönd þar sem Elízabet
studdó mótmæOiendur í baráttu
þeirra gegn FiQáppusi og íriand
þar sem Spánverjar og Frakk-
ar studdiu kaþóiiska í barátt-
urani gegn Englandi. Ellizjabetu
var siízt í mun að lenda i stór-
átötoum við Spánverja, því að
draegi úr þeirra veMi í Evrópu
mundi FrakkEand eflasí. Frakk
er höfðu um aMaraðir verið
aðal andslæðingar Bnglendinga
sem kærðu ság ekki um að eitt
ríki hefði öl tögl og hagldir á
meginlandin'U.
Frá sjónarmiiði Englendimga
voru Niðurlönd hins vegar
hernaðarlega mikilivægt svæði
— og hafa aliltaf verið — og
þvi taldi Ellízahet nauðsyniegt
að styðja vtið bakdö á andistæð
imguim Spánverja 'þar.
Eftir lát hertogians aif Aíten'C-
on árið 1584 tók fyrir aðstoð
Frakka við Niðurlendiniga og
Elízabet sá fram á sigur Spáin-
verja, ef ekki yrði 'að gert.
Spánverjar sáu fyrir sitt lieyti
fram á, að þeim tækiisit aldirei
að ■ tryigigja sér Niðlurlötnd
nema siigra Englendiniga fyrst
og eftir aftöku Mairíu Stúart
var tenámgunum kaetað.
Sagaai segir, að himn 29. júlií
4rið 1588 hafi sigiimgiakappinn
og sjóræninginm Sir Francis
Drake verið að spilá kiúliuspil
við kunninigja sóna í Plymouth,
þegar skipstjóri af njósnaskipi
eimu ensiku kom til hans með
öndina í hállsinium og sagðá, að
Anmadam — spántská flotinn
sem átti að vena ósigrandi,
væri í augsýn. Sir Francis á
þá að haifa sagit: „Við höfum
nógan tíma til að ijúka spffiinu
og signa Spánverjama lika.“
Þessi fræga orrusta um Emg-
land stóð ekki lentgá. — 1
íyns'tu vilku septem'bermámaðar
kom helminigur spænska flot-
ans aftur til heimahafnar iHa
til reika eftir bardaga og sjó-
hraikninga.
Eiizabet hvaitti menn sima
óspart til dáða, fór oÆt til búða
þeirra og fræg er ræðan sem
hún héllt váð Tillbury, þax sem
10.00 hermenn undir stjórn
jarlsims af Leioester bjuiggust
til að verjast væntanlegri iand
göngu Spánverja.
Átökin við Spánverja héldiu
áfram þrátt fyrir sigur Emg-
lendinga á hafimu. Þeir höfðu
sannað yfirburði þar en kostn
aðurinn vegma stuðnings við
uppreisnarmenm á Náðurlömd-
um og mótmiæiliendur i Frakk-
landi og við að bæla niður
uppreisnir á Irlandd varð smám
saiman meiri en Emg!l)endingar
gáitu risiö undir. Fjárhirzlurn
ar tæmdiust og dugði skammt
þó Elázabet seMi lönd og skart
gripi til að mæta kost naði.
Húrn gerðist gömul og hætti að
ráða við vandamálim. Yngri
menn kormu fram á sjónarsváð-
ið með aðtrar huigmyndir en
igömlu tryggu ráðgjafamir sem
óðfliu.ga týndu tölunmá. Jardánm
af Leicester hafði dáið mámuði
eftir sigurimn yfir Armödumni
Og smám saaman fyligdu þeir á eft
ár Walshingham, Drake og
Burghltey iávarður (áðiur Wiilá-
am Oecil). Sir Robert Cecil,
sonur hins sáðastnefnda tók
við sem hægri hön'1 'tnottn-
imigár.
Vissulega mikil
drottning
Samband Eliízabetar við jarl-
Robert Bevereux, jarl af Essex, yndi Etízabetar á efri árum.
Hið fræga Armáda-málverk af Eiízabetu, kallað svo vegma myndamna í baksýn af sjóorrust-
unni miklu við Spán.
inn af Bssex, fóstursom Leic-
esters, varð sterkur þáttur i
ISfi hennar á síðustu æviárun-
um. Hún hafði mikið dálæti á
þessum uniga mannd og dekraði
við hann á allar lundir fra/nan
af, jafinframt því sem hún bað-
aðii sóig í skjaRi hams og sikemmti
sér við félagsskap hans. Hann
'gerði sér smám saman dœOla
við drottningu og fór svo, að
hiúm taMi sér nauðsynlegit -að
stemma stigu við uppivöðslu-
semi hans.
Essex var fríðiur maður og
hefur samband þeirra frá upp-
hafli verið tilefni hvá'ksagna og
af mörgum taláð ástarsamband.
Allt eins telij-a sagm.fræðingar
þö, að hann hafi fyrst og fremst
komið hennd í stað sonar, sem
hún aidrei eignaðist, — jafn-
fram þvl, að hann fulinægði
hiégómagirnd hennar og daðurs
þörf. Heldur hefur hamn verið
talinm vitgramnur, en að mörgu
leyti diuigandi herforimgi, en
hann reyndist ekki, þegar til
kom, maður til að standa und-
ít meínaði sinum, homum urðu.
á hver mistökin af öðrum, sem
hanm þó vildi ekki viður'kenna,
og þegar hann komst að raun
um, að hann gæti ekki vafið
drottniinigu um fimgur sér í
skjólii þess, að húm værd gömul
orðim og lúin, greip hann til
þess örvæntingarráðs að reyna
að efna til bylitingiar. Sú til-
raun mistókst eins og fram kom
í iJtokaþætti myndaflokksins og
hann lét þar fyrir láf sdtt. Br
talið að hún hafi syrgf hanm
mjög, þrátt fyrir þá hörku, er
hún sýndi honum.
Ehzabet nei'taði sífelt beiðni
ráðigjafa sinna og þimigs um að
ákveða eftirmann. Sið'ustu ævi-
ár hennar tóku nokkrir þeinrá,
einkum Sir Robert Oecil upp
samband við Jafcob VI Skota-
konumg, son Mariu Siuart, með
það fyrir augum að hann tæki
við krúnumni. Jakob var mót-
mælamdi og mikill unnandi
menmta og liis’ta. Frseðimaður
var hann saigður góður og
heiztiu áhugamál hans voru
dýraveiðar og efflimg Jeikl'istar.
Um faðerni hans var ekki vit-
að óyg’gijandi, Darnley lávarð-
ur annar eiginmaður Mariu
h’afði gengizt við honum sem
synd stoum en eins hkltegt var
taJið að hann væri sonur ítai-
ans Rizzio, sem verið hafði ást-
maður Maríu á undan Damiey
Framhald á bls. 38
Margir telja, að mennimir tveir, sem sitja hér að tafli séu
Shakespeare og Ben Jolmson.
Þetta málverk af Elizabetu er talið sýna einkar vel íburðiim í
kJæðaburði hennar, stífaðir kragar lir fíngerðustu blúndum;
geysistórar ermar, þröngur bolur og mikið 101110101 — og bún-
ingiirinn allur settur perhim og dýrum steinnm.