Morgunblaðið - 19.11.1972, Blaðsíða 14

4-6 MmeUMB-LAÐIÐ, SWíiNUtDAGU51 19. NÓVESMiBER 1972
— Rætt við
Hrefnu
Kristm anns-
dóttur
Framhald af bls. 44
— En hvers vegma er nauð-
eynlegt að vita hvað gerffist
þama fyrir lömgiu síðan?
Skiptir ekki mestru máli
hvernig ástandið er nú, þeg-
ar á að nýta jarðhitann? Ef
jarðhitasvæði hefur breytzt
einhvern ttaia, eru þá líkur á
að það breytist aftur, annað
hvort hitni eða kólni?
— Öll jarðhitasvæði breyt-
ast líktega stöðugt, karanski
eitt svæði hraðar en önmur.
Ö1 aukin vitneskja uim þess-
ar breytingar hefur hagmýtt
giidi.
— Kom eitthvað sér-
etaklega I ljós af þessu tagi,
þegar þú varst að athuga
Reykja.n essvæði ð ?
— Með greiniragu leírsteina-
tegundanna þar gat ég fyMt
upp í þá mynd, sem fumdin
var af kerfisburadirani breyt-
ingu í ummynd/un svæðisins.
Þær sveiflur, sem orðið hafa
á svæðirau vegna innrásar
kalds saltvatns og eru serani-
lega teragdar jarðsikjáiift-
um hafa haft áhrif á samsetra
iragu steirategundanna. Breyt-
iragar á hitaástandi hafa orð-
ið sums staðar á svæðinu. 1
einni borholumni, sem n.ú er
köld, fundum við t.d. merki
um fyrri háhita. Jarðhita
svæðið hiýtur því að hafa
færzt til.
— Eru þessi nýju rönttgen-
tæíki, sem Orkustofraun fékk,
ekkd nokkuð dýr? Er hægt
að nota þau mikið við jarð-
íræöi r an nsókni r ?
— Ftestir jarðfræðingar
á jarðhitadeild þurfa rönt-
geragreiniragar við úrvinnslu
á verkefraum siraum. Rauravís-
indastofnun Hás/kólans á
röntgeratæiki, sem Orkustofn-
un hefur fengið að raota, en
þau eru raú raær fullmýtt og
notkun þeirra eykst stöðugt,
m.a. vegna kenraslu. Tækin
eru vissulega dýr, en nauð-
synteg. Þau kosta hims veg-
ar helmingi miinna en ein
ranrasótonarhola á háhita-
svæði og auka verulega þær
uppdýsiragar, sem fást við
hverja borun. Auk þess er
ráðgert að koma á fót jarð-
könnunardei'ld á vegum
Orkustofrwunar og wrður
þetta teeki raotað í sambaradi
við jarðefraaíeit deildarinnar.
— Hrefna, heldurðu að það
sé etas skemmtitegt að vinna
að jarðfræðilegum rannsókn-
wn eftir að verkefndn eru orð
in svona sundurgreind í
marga þætti? Ég heltí að það
hljótd að vera skemmtilegra
að horfa á heilí fjall og nota
hugimyndaflugið til að iláta
sér detta í huig hvað hali
gerzt þegar það varð til og
færa svo rök að þeirri kenn-
imgu heldur en að bogra yf-
ir eimu komd í rannsófknar-
stofu.
— Þetta er einstakl-
iragsbundið og fer eftir sam-
vinrau á vinnusitað hvernig
skemimtitegast er að vtana. Á
jarðhitadeild Orkustofraun-
ar held ég að við röðum sam-
an fjalltaiu úr kornunum.
— Hver er ástæðan til þess
að þú valdir þessa grein jarð
fræðtaraar? Sbemdur það í ein
hverju sambandi við að það
sé meira tandvinna á rann-
sótonarstoíu en iöng ferðalög
upp um fjödl og firraindi og
að það samræmist frekar
heimilishaldi og barmaupp-
eldi?
— Við háskóladeildiraa, þar
sem ég lærði, unnu mjög mang
ir að rannsóiknum á leirstein-
tegundum. Það var því eðli-
tegt, þegar ég hélltt áí ram að
vinna þair eftir að ég lauk
námi, að áhugi mdnn beinddst
inn á þær brautir, þar sem
ábugi var fyrir því heima að
gera skipulegar rannsóknir á
siíkuim steintegundum í bergi
frá jarðhitasvæðum. — E. Pá.
— Rætt viö
Helga
Björnsson
Frambaid af bls. 45
er 10—100 sinnum meiri en
siíkum jöklum væri eðlilegt,
t.d. 20 m á dag, en svo hratt
hreyfast aðeins örfáir skrið-
jöklar á V-Grænlandi. Gögn-
um um hlaup Eyjabakka-
jökuls hefur verið safnað íyr
ir Orkustofnun. Vonandi
firanst af þeím hvar hlaupið
hefst, hvemig það breiðist út
frá þeim stað og hver ein-
kenni hreyfingar eru á ýms-
um stöðum meðan á hiaupi
stendur. Eftir hlaupið
verður að taka loftmyndir af
jöklinum, svo að teikna megi
kort af jöklinum fyrir og eft-
ir hlaup. Þá fæst mynd af
heildarflutningi ísmassans,
hvernig yfirborð fellur efst á
jökli og hækkar neðst.
En til þess að finna orsak-
ir hlaupanna þarf að mæla
ýmsa þætti á jökli áður en
hann hleypur. Það heíur
aldrei verið gert, segir Helgi.
Nú vita menn að jöklar, sem
hlaupa fram, gera það aftur
og aftur. MilJi hlaupa mætti
því finna hvort hlaup stafar
af skyndilegri breytingu eða
hvort það á sér aðdraganda.
Ég hallast að hinu síð-
ara vegna þess hve regludega
sumir jöklar hlaupa. Þeir
virðast ganga með í ákveð-
inn tíma, BrúarjökuU t.d. í
70—100 ár, Múlajökull í um
10 ár. Þó er athyglisvert að
Brúarjökulil og Eyjabakka
jökulil hlupu samtímis ár-
ið 1890, en nú hljóp Brúar-
jökull 8 árurn á undan hin-
um. Næsta sumar hetfi ég hug
á að hefja athugarair á
Tungnaárjökili, sem er
skammt frá skála Jökla-
rannsókinafélagsins í Jökul-
heimum og gæti hlaupið iran-
an fárra ára. Hann hljóp síð-
ast fram árið 1945.
— Haga þarf mælingum
þannig, að úr því fáist skor-
ið, hvort önraur, báðar eða
hvorug skýringartiigátam fær
staðizt. Með hitamæiinigum
má komast að því hvort skrið
jöklar okkar geti una árabil
haidizt svo ósprungnir og
vafcnsiþéttir, að frost nái
botni. Hraðamælingar sýna
síðan hver áhrif það hefði á
framrás iss ofan af hájökli
og með landmælingum má sjá
hvort skriðjökuilltan veirður
stöðugt brattari. Þó kynrau
að myndast sprungur ofar-
iega á jökultungunni. Hita-
stág hækkar við botn, vatras-
eilgur nær undir jökui, sem
rennur af stað. Vatrasprýst-
tag má mæla í brunnum og
borholum. Þetta eru, eiras og
þú sérð, meira eða minna
óljósar hugmyndir, en ég
heid að það sé gagniegt að
hafa þær í buga við stkipu-
iag mæiinga og endur-
bæta þær í ljósi mæliniðuv-
staðna. Eitt er vist, að óvíða
er betri aðstaða tái þess að
leysa gátu jökiafræðdnnar en
á íslandi. Svo margir jöklar
hlaupa fram hér.
Þig ætti því ekki að skorta
verkefnin? Er notkkuð ákveð
ið hvernig þú vinraur í fram-
tíðinnd?
— Nei, ég er ráðinn
til haustsims á Raumvisinda-
stofnun. En verkefnin eru
vissuiega mörg. — E.Pá.
f4>
*♦
Bridge - Kanasta - Whist
Fjölmargar gerðir af
spilum.
Ódýr spil, dýr spil, spil í
gjafakössum, plastspil
og plasthúðuð spil.
Landsins mesta úrval
FRÍMERKJAMIÐSTÖÐiN
Skólavörðustíg 21 A-Sími 21170
BLAÐBURÐARFOLK:
VESTURBÆR
Lynghagi - Vesturgata 2-45 -
Túngata.
AUSTURBÆR
Þingholtsstræti - Laugavegur 1-33 -
Miðbær.
Sími 16801.
ÚTHVERFI
Skipsund.
KRAKKA EÐA FULLORÐNA VANTAR
TIL AÐ BERA ÚT í LUNDUNUM
GARÐAHREPPI.
Sími 42747.