Morgunblaðið - 04.02.1973, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 4. FEBRCfAR 1973
23
Skógræiktarmáilum hafði hann
mikil afskipti og beitti sér fyrir
virkri þátttöku skólabarna í
þeim störfum: Um þessi huigðar-
mál sín skrifaði hann merkar
'hvatningargíeinar í blöð og tíma
rit.
Málefni ungmennafélaganna
lét Skúli sig mik’l'u skipta og
var þar ötull starfsmaður allt
frá unglingsárum, og gegndi fjöl
mörgum trúnaðarstörfum, t.d.
var hann um margra ára skeið
bæði varasamibandsstjóri Ung
mennasambands fslands og einn
iig framkvæmdastjóri þess.
En dýpstu sporin í félagsmál-
utn hefur hann þó markað í
sögu kennarastéttarinnar, bæði
með þáttöku Og forystu í kenn-
arafélögum þar sem hann starf-
aði, og þó einkanlega í heildar-
samtötoum kennara. Þannig var
hann formaður Sambands ísl.
bamakennara frá 1960 þar til á
s.L su*nri, eða samfleytt 12 ár,
sem er lengri tími en nokkur
annar hefur gegnt því mikils-
verða starfi. — Mun það sam-
dóma álit allra þeirra, er bezt
til þekkja, að þar hafi verið rétt
ur maður á réttum stað.
1 þessu umfangsmMa starfi
hiaut hann að hafa mikil sam-
skipti við íslenzk stjórnvöld, svo
og sambærileg félagasamtök á
hinum Norðurlöndumum. Fór
hann þeirra erinda oft utan og
annaðist einnig móttöku margra
gesta og forsvarsmanna kenn
arasamtak frá nágrannalöndun
um. Öll þau störf leysti Skúli
af höndum með miiklum ágætum
og glæsibrag, svo eigi varð á
betra kosið.
Auk ýmissa greina, sem Skúli
hefur skrifað í blöð og tímarit
sérstaklega þau, sem fjalla uní
uppeldis- og kennslumál, samdi
hann nokkrar barnabækur, er
hiotið hafa miklar vinsældir og
góða dóma. Hann var og vel hag
mæltur, og hafa birzt eftir hann
allmörg kvæði er sýna, að einn-
ig á því sviði var hann vel lið-
tækur, þó eigi teldi hann það
umtalsvert.
Að vailarsýn var Skúli hár
og gjörvilegur, yfirlitið bjart og
traustvekjandi. Hann var ræð-
inn og góður heim að sækja og
eru þeir margir, sem eiiga góð-
ar minningar um ánægjulegar
samverustundir á heimili hans
og ágætrar eiginkonu Önnu Sig
urðardóttur, skólastjóra á
Hvítárbakka, en þau gengu í
hjónaband 1938, og eru börn
Þeirra: Þorsteinn fulltrúi hjá
yfirborgarfógeta, Ásdís kenn-
ari, gift Sigurði Lúðvíkssyni og
Anna fóstra, gift Sigurði' Jóns-
syni.
Við þessi óumflýjanlegu þátta
skil, vil ég ásamt konu minni og
bornum, votta okkar innileg-
ustu samúð, eiginkonu, börnum,
aldraðri móður, systkinum og
oðrum vandamönnum, sem eiga
nú á bak að sjá góðum dreng,
í þess orðs fyllstu og beztu
merkingu.
Guðmundur Björnsson.
Að morgni fimmtudags 25.
janúar síðastliðinn stuttu eftir
fótaferð, hné Skúli Þorsteins-
son námsstjóri niður heima hjá
sér að Hjarðarhaga 26 hér í
borg, og var þegar örendur.
Enda þótt Skúli hafi átt við
nokkra vanheilsu að stríða
undanfarin 2 ár, gegndi hann
störfum sem námsstjóri Austur-
lands að fullu skólaárið 1970—
‘71, en siðastliðið skólaár
gegndi hann námsstjórn aðeins
að hluta. Hann sagði embættinu
l'ausu frá 1. september síðastliðn
um að telja.
Skúli Þorsteinsson var fædd-
ur á aðfangadag jóla 1906 á
Stöðvarfirði. Foreldrar hans
voru Þorsteinn kaupmaður Þor-
steinsson Mýrmann og kona
hans Guðríður Guttormsdóttir
prests Vigfússonar í Stöð, Stöðv
arfirði.
Að loknu skyldunámi í heima-
sveit sinni — sem þá var fulln-
aðarpróf barnafræðslunnar —
og leiðsögn móðurföður síns, fór
hann á 20. ári til náms í Hvítár
bakkaskóla í Borgarfirði, en ár-
ið áður hafði hann verið far-
kennari á Stöðvarfirði. Skúli
stundaði nám í Hvítárbakka-
skóla hátt í 3 vetur (1926—’29).
Þann skóla stofnaði hinn gagn
merki skólamaður Sigurður Þór
ólfsson árið 1905 og fékk nem-
endum sínum veganesti, sem
kom þeim að góðu haldi, hvort
heldur þeir héldu áfram námi í
öðrum skólum eða ekki.
Á árunum 1929—30 fór Skúli
utan til þess að litast úm i heim-
inum og afla sér aukinnar
menntunar. Mun þar hafa m.a.
gætt áhrifa frá skóladvöl hans á
Hvítárbakka. Á þessum tíma
ferðaðist Skúli um Balkanskaga
og Litlu-Asíu, en mestum tíma
varði hann til náms í lýðháskól-
um í Þýzkalandi, Danmörku og
Noregi. Af þessu má sjá, að hér
var um fróðleiksfúsan og víðför
ulan ungan mann að ræða. Það
var fátítt, að menn legðu svo
land undir fót eins og Skúli
gerði fyrir rúmum 40 árum. En
hann átti eftir að fara margar
ferðir tii útlanda, bæði til þess
að fræðast sjálfur um skóla- og
félagsmál og fræða aðra.
Þegar Skúli kom heim haust-
ið 1930 gerðist hann aftur far-
kennari á Stöðvarfirði, en haust
ið 1931 settist hann í 3ja belck
Kennaraskólans og lauk þar
kennaraprófi næsta vor með
góðri einkunn.
Það var fátítt eftir 1930, að
menn gætu lokið kennaraprófi
eftir 1 árs námsdvöl í Kennara-
skólanum og einsdæmi, að nem-
andi tæki próf í þýzku í stað
ensku. En það gerði Skúli Þor-
steinsson. Þetta er mér minnis-
stætt m.a. vegna þess, að það
mun vart hafa komið fyrir, að
val milli ensku og þýzku hafi þá
átt sér stað í Kennaraskólanum,
menntaskólum eða öðrum fram-
haldsskólum. En við Freysteinn
Gunnarsson skólastjóri vorum
sammála um þetta. Námsdvöl
Skúla á Hvítárbakka og erlend-
is, svo og búnaðarnámskeið hér-
lendis, auðvelduðu þetta. Og
Skúli sýndi það svo í störfum
sínum, að þessi ráðstöfun var
skynsamleg. Slíkt valfrelsi að
því er námsgreinar varðar tíðk-
ast nú talsvert í kennaraskóla,
menntaskólum og sérskólum og
á trúlega eftir að aukast all-
verulega.
Skúli Þorsteinsson hafði nú
haslað sér völl sem skólamað-
ur og uppalari. Sama ár og
hann lauk kennaraprófi gerðist
hann kennari við Austurbæjar
barnaskólann í Revkjavík og
kenndi þar til 1939. að hann
varð skólastjóri við barna- og
unglingaskólann á Eskifirði.
Þar var hann í námunda við
æskustöðvar sínar og naut þess
að fást við ný verkefni bæði I
skólanum og utan hans.
Á þeim 18 árum, sem Skúli
var skólastjóri á Eskiíirði átti ég
allmargar ferðir um Austur-
land í sambandi við skipan
skólamála þar. Það vakti at-
hygli mína — sem annarra —
hvað skólabragur á Eskifirði
var góður, nemendur léttir og
glaðlegir við nám og félagsstörf,
snyrtilegir, prúðir og frjálsir i
framkomu. Skólastjórinn var
ólatur að fara með nemendum
sínum í ferðir, til þess að kynn-
ast náttúrunni og sögu Austfirð
ingafjórðungs og öðrum lands-
hlutum eftir því, sem efni og
aðrar ástæður leyfðu. Hér var
um námsferðir að ræða, sem
jafnframt urðu skemmtiferðir
fyrir nemendur, kennara og
skólastjóra bama- og unglinga-
skólans á Eskifirði.
Enda þótt Skúli helgaði
fræðslu og uppeldi meginhluta
starfstima síns í þágu skólans á
Eskifirði, þá var hann ólatur að
miðla starfsbræðrum sinum af
reynslu sinni og starfsorku. M.a
vegna þessa varð hann brátt
kjörinn formaður Kennarasam-
bands Austurlands, þá voru
Skúla fljótlega falin trúnaðar-
störf í ýmsum öðrum félögum,
bæði á Eskifirði og í Austfirð-
ingafjórðungi og oftast í stjórn
þeirra, svo sem skógræktarfé-
lagi, ungmenna- og íþróttasam-
bandi Austurlands, búnaðarfé-
lagi Eskifjarðar o.fl. o.fl.
Til allra þeirra starfa Skúla,
er hér hefur verið getið — og
annarra, sem ekki hafa verið
nefnd — og hann gegndi heima
í héraði og á landsfundum,
þurfti mikla orku. En andlegt
og líkamlegt þrek hans og
snyrtileg framkoma auðveldaði
honum að fá aðra til að starfa
með sér — og fyrir sig. En
Skúli taldi þó tímabært, þegar
hann hafði verið þar eystra í
18 ár og var orðinn fimmtugur
að láta aðra taka þar við hin-
um margvíslegu störfum sínum
og flytjast aftur til Reykjavík-
ur og gerast þar kennari.
Skólaárið 1955—‘56 fékk
Skúli orlof með fullum launum
frá skólastjórn á Eskifirði til
þess að kynna sér skólamál á
Norðurlöndum og Þýzkalandi.
Næsta vetur var hann skóla-
stjóri á Eskifirði, en haustið 1957
fluttist hann til Reykjavíkur og
gerðist kennari við Melaskól-
ann þar í borg.
Það leið ekki á löngu eftir að
Skúli kom aftur til Reykjavik-
ur, að hann gerðist athafnasam-
ur á sviði landssamtaka félags-
mála, er vörðuðu skóla- og upp
eldismál. Hann var um skeið í
stjórn stéttarfél. barnakennara
i Reykjavík og formaður Sam-
bands íslenzkra barnakennara
frá 1960—‘72 og var þar athafna
samur og umhyggjusamur um
kjör kennara og starfsskilyrði.
Málefni Rauða krossins, ung-
menna- og íþróttahreyfingarinn
ar, skógræktar o.fl. lét hann og
mjög til sín taka.
Hversu vel Skúli vann að mál
um hinna ýmsu félagssamtaka,
er hann stjórnaði má að veru-
legu leyti marka af því, að hann
var gerður þar að heiðursfélaga,
svo sem Sambands isl. barna-
kennara, Rauða kross Islands
og Ungmennafélags Islands.
En hugur Skúla mun þó hafa
verið tengdastur • Austurlandi,
enda flestum hnútum þar kunn
ugastur. Því var það, að haust-
ið 1964 tók hann að sér enn nýtt
verksvið, en þá gerðist hann
námsstjóri Austurlands oig
gegndi því meðan heilsa hans
leyfði. Hann sagði þvi lausu síð
astliðið haust. Námsstjórnina
annaðist Skúli af mikilli sam-
vizkusemi sem leiðbeinandi eftir
lit og góður skipuleggjari. All-
ar skýrslur frá Skúla voru til
fyrirmyndar.
1 síðasta mánuði birtist viðtal
við Skúla Þorsteinsson í einu
dagblaði borgarinnar og ber það
með sér lifandi áhuga og skiln-
ing á skólamálum þeim, er hann
hefur borið fyrir brjósti.
Allmörg undanfarin ár fór
Skúli Þorsteinsson oft utan sem
fulltrúi Islands, til þess að sitja
ráðstefnur eða þing um skóla-
mál og réttindamál kennara. All
oft sátum við báðir sömu ráð-
stefnur og sómdi hann sér þar
vel i hvívetna.
Skúli ritaði talsvert í blöð og
tímarit um áhugamál sín. Þá rit-
aði hann þrjár bækur fyrir
börn og unglinga, svo og sögur
og kvæði i Unga Island og Æsk-
una. Hann ritaði lipurt mál og
markvisst að efni.
Skúli kvæntist vorið 1938 Önnu
Sigurðardóttur Þórólfssonar
skólastjóra á Hvítárbakka. Þau
eignuðust 3 börn, Þorstein, lög-
fræðing, f. 1940, Ásdísi, kenn-
ara f. 1943 og Önnu, fóstru, f.
1948.
Ég þakka Skúla Þorsteinssyni
samfylgdina og samstarfið í ára
tugi. Konu hans, börnum og öðr
um ástvinum hans votta ég ein
læga samúð.
Helgi EHasson.