Morgunblaðið - 04.02.1973, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 4. FEBRÚAR 1973
3
STÆBSTA VEBSTÖÐ
LANDSINS
Vestmannaeyjar hafa áratug-
uim saman haft þahn heiðurssess
að vera stœrsta verstöð íslands.
Framtak i sjávarútvegi hefur
aRt frá því upp úr síðustu alda-
mótum verið þar mjög þrótt-
mikið, og hafa Vestmannaeying-
ar alltaf aflað miMu meira en
þeir gátu með eigin mannafla.
Þetta hefur gert Eyjamar að
miklu framfaraplássi með al-
mennri velsæld. Sem daemi má
nefna hið mikla átak Eyjamanna
í byggingu einbýlishúsa og nú
seinni árin rúmgóðra og af vönd
uðustu gerð, sem þekkist hér á
landi og þó víðar væri leitað. Þá
er þar fyrirmyndarhöfn, svo að
aldrei skortir bryggjurými fyrir
hvort heldur hinn mikla fiski-
skipaflota og aðkomubáta, sem
oft eru margir, né fyrir flutn-
ingaskip, sem mikið er jafnan
af i Eyjum. Þá er að nefna vatns
veituna, sem var stórfyrirtæki á
maalikvarða ekki stærra byggð-
arlags, en þar var bætt úr brýnu
nauðsynjamáli. Rafmagn og sími
hefur verið lagður í sjó yfir hið
12 km breiða sund, sem er milli
lands og Eyja.
Það mætti tiuhda margt í
menningarlegu tiMiti, þó að þvi
sé sleppt hér, þar sem Eyjamenn
hafa sýnt fruimkvæði og mynd-
arskap á þeim 7 áratugum, sem
landið hefur að mestu -byggzt
upp á og þótt lengra sé farið
aftur í timann.
1 Eyjum eru 70—80 vélbátar
af ýmsum stærðum, og þar eru
framleidd 15—20% af sjávaraf-
urðum landsmanna í 5 einhverj-
um stærstu hraðfrystihúsum
landsins, lýsisbræðslu, mörgum
saltfiskstöðvum, þurrkhúsi, og
svo mætti lengi telja. ibúatala
Eyjanna er þó aldrei nema rúm
5 þúsund, eða 2%% þjóðarinnar.
23. JANÚAB 1973
Þennan dag dundu ósköpin
yfir. Hans verður lengi minnzt
i sögu Eyjanna. En þó er það
mikið lán í óláni, að enginn
skyldi týna lifi í þeim náttúru-
hamförum, sem brutust út með
gosinu á austanverðri Heimaey.
Ef þá hefði verið hvöss suðaust-
anátt, sem allir Vestmannaeying
ar kannast svo vel við, er óvíst,
eftir þvi sem í ljós hefur komið
síðar, að svo vel hefði til tekizt.
Það hefði verið geigvænlegt í
vikursorta og svartnætti.
Frá þvi gosið hófst hefur ver
ið unnið látlaust björgunarstarf
fram að þessu, fyrst að sjálf-
sögðw á íbúum eyjarinnar og
siðan eignum, fyrst með því að
fiytja alit lauslegt burtu og sið-
an að verja fasteignir fyrir eldi
og ösku.
Vikurinn hefur valdið gifur-
legu tjóni á eignum manna og
lagt al'lt atvinnulíf í rúst. En þó
er hið andlega áfall enn tilfinn-
anlegra, og getur í mörgum til-
fellum orðið erfitt að bæta það,
þó að gera verði ráð fyrir, að
veraldlegu hlutirnir verði að
fullu bættir.
HVABF INN í ATVINNULÍF
LANDSMANNA
Það fólk, sem lifði og starfaði
í Eyjum og undi þar glatt við
sitt, hefur nú að minnsta kosti
í bili og sumir fyrir full't og allt
flutt í nýtt umhverfi. Það er
viðbúið, að sumir samlagist þar
hinum nýju nágrönnum, háttum
þeirra og siðum, meira að segja
að sum skipin fyigi með, en mik
ill fjöldi mun kjósa að hverfa
aftur til eyjunnar sinnar, ef þar
verður gert byggilegt ir,nan til-
tölulega skamms tíma. Það er
því mjög mikilvægt, að endur-
reisnarstarfið geti hafizt sem
fyrst og það þó að gosinu sé
ekki lokið. Hingað til hefur bar-
áttan verið varnarstríð við vik-
urinn, en nú þarf sóknin að hefj
asf. Bílhlass eftir bBhlass verður
að fjarlægja úr byggðinni og
það þó að áfram haldi að fenna
í skörðin. Að lokum standa hús-
in fin og falleg eins og fyrr
nema þau, sem. orðið hafa ösku
og eldi að bráð, og þau verður
að reisa að nýju ennþá betri og
glæsilegri og auðvitað hinum
rúna eiganda að kostnaðarlausu.
Fyrir framtíð Eyjanna eru um
skiptin — brottflutningur fólks-
ins — hættulegust. Allsstaðar
vantar hráefni og verkafólk og
þar á meðal ekki sízt iðnaðar-
verkafólik. Og þarna er jafnvel
mesta hættan á blóðtöku, jafn-
vel meiri en á eignurn, þvi að
þær er hægt að bæta. Það getur
tekið langan tíma að bæta góð-
an brottfluttan borgara, þó að
málitækið segi, að maður komi
manns í stað.
EYJABNAB OG FBAMTÍÐIN
Vestmannaeyjar eru þannig í
sveit settar, að þær eru nokkum
veginn mitt á milli Þorlákshafn-
ar og Hornafjarðar sem lifhöfn
fyrir hinni hafnlausu suður-
strönd iandsins. Það eru auðug
fiskimið báðum megin, sem
verða ógjarnan nýtt að ráði af
öðrum verstöðvum. En skilyrði
þess er vitaskuld, að lifæð Vest-
mannaeyja, höfnin, spillist ekki
varanlega. Við það eru meira að
segja líka bundnar vonir manna
um endurheimt eigna sinna. Lífs
þægindum, svo sem rafmagni,
vatni og símá, ætti ekki að verða
vandkvæði á að bæta úr, þó að
ilda færi. Um flugvöllinn þarf
ekki að ræða, það er svo sjálí-
sagt, að hann kemur betri og
fullkomnari úr þessari eldskirn.
Að þessu öllu uppfylltu og þó
einni ósk i viðbót, góðri ferju,
sem gengi daglega milli Þorláks-
hafnar og Eyja, verða Eyjarnar
vonandi lífvænlegri staður og
betri til búsetu en flestir aðrir
staðir á landinu. Það er því eng-
inn vafi á, að byggð verður end
urreist í Vestmannaeyjum strax
og gosinu lýkur og jafnvel að
einhverju leyti fyrr, ekki sízt ef
öskufallið hættir.
Menn eru nú að ná meira og
meira valdi á björguninni og
vona, að komið sé yfir erfiðasta
hjallann, þó að enn sé of snemmt
að kveða nokkuð upp úr með
það. Visindin styðja að visu von-
ina. 1 dag getur því enginn sagt,
hvenær aflafréttir fara að ber-
ast frá Eyjum á ný, og mörgum
mun á meðan þykja þar skarð
fyrir skildi, þegar Vestmanna-
eyjar vantar.
Komið mötune yti í Eyjum
á vegum Rauða krossins
675 máltíðir á 2 klukkustundum
BÚIZT er við að 1000 manns
mimi verða í fæði hjá mötuneyti
Bauða krossins í Vestniannaeyj-
um fram yfir næst.u helgi. Mötn-
neytið tók til starfa undir um-
sjón Bauða krossins fyrir þrem-
ur dögum en fram að þeim tínia
hafði Sigurgeir Jóhannsson ann
azt matseld fyrir björgnnar-
menn í Eyjum. í gær og í fyrra-
dag voru gest.ir í niötuneytinu af
greiddir við mjög erfiðar aðstæð
ur um 5000 sinnum hvorn dag-
inn með mat og hressingu, en í
Eyjum voru þá 1000 manns, 200
við björgun á búslóðnm, 200 við
önnur björgunarstörf og 600
Vestmannaeyingar, sem heimild
höfðu fengið til að fara til Eyja.
Þeir Erling Aspeliund, hótel-
stjóri á Hótel Loftleiðum og
Stefán Ólafsson, eigandi Múla-
kaffis i Reykjavík, fóru til Vest-
mannaeyja á þriðjudagimn sem
sjálfboðaliðar á vegum Rauða
krosisins. Var verkefni þeirra að
skipuleggja mötuneytisnekstur i
Eyjuim, sem hafði reynzt erfiður
vegna skorts á starfsfóiki og bún
aði.
Að sögn þeirra Erlings og
Stefáns voru afgreiddar 675 mál-
tíðir í mötuneytinu sem er í
húsakynnum ísfélagsins, á tveim
klukkustumdum, á timabi'llnu frá
ld. 20 til kl. 21 á þriðjudag, en
40 sendar út til slökkviliðs-
manna. Lögð er áherzla á að
bjóða heitan og næringanmikinn
mat, og má geta þess að í kvöld
málitíð hafa farið 200 lambalæri
og 300 kíló af pylsum. Á mið-
vikudaginn borðuðu 1500 manns
í mötuneyti Rauða krossins i
Vestmanmaeyjum. Matvælainm-
kaupin annast skrifstofa Rauða
krossins i Rey'kjavi’: og eru þar
nú birgðir sem endast munu
fram yfir helgi.
Matsveinar af hótelum í
Reykjavífc og nemar úr Hótel-
og veitingaskóla íslands hafa
unnið mjög mikið og gott starf
í mötiumeytinu, en Sigurgeir Jó-
hammsson er þar bryti. Mötuneyt
ið er opið frá kl. 7 að rraorgni til
1 eftir miðnæfcti oog sfarfa þar
rúmlega 30 manns á hvorri vakt.
Við afgeiðslu á slíkiuim fjöitía
hefur ekki verið hægt að nota
venjulegan borðbúnað. Loftleiðir
h.f., gá'fu pappa- og plastílát og
bakka sem notuð hafa verið til
þessa, og sömuleiðis mjólikur-
dufit. Þá hefur Chef Orchid, mat-
vælafyrirtæki á Kennedy-flug-
velli, sem Loft'leiðir verzla við,
EFTIBFABANDI samþykkt
var gerð á fundi fulltrúaráðs
Kaupmannasamtaka fslands
þriðjudaginn 30. janúar sl.:
„Fulltrúaráðsfundur Kaup-
mannasamtaka Islands vottar
Vestmannaeyingum samúð sína
sent rúmlega 200 kiló af plastílát
um að gjöf til mötumeytisins. Á
miorgun eru svo væntanlegar
15000 einingar af plastborðbúnaði
með flugvél frá Bandarikjumum.
Verksmiðjam Vifilfell hefur líka
gefið talsvert magm af drykkjar-
íláifcum.
Þeir Eriing Aspelund og Stefán
Ólafsson munu verða áfram til
aðstoðair við rekstur mötuneytis-
Vestmannaeyjum. Jafnframt læt
ur fundurinn í ljós virðingu sína
fyrir stillingu og kjarki Eyja-
búa á öriagastund. Fundurinn
samþykkir að Kaupmannasam-
tök íslands bjóði fram alla þá
félagslegu aðstoð sem þau geta
í té látið.“
ins og ætluðu til Eyja í dag að
huga að frekara skipuiagi þess-
ara mála, en þeir áætla þó að
verði björgun búslóðia lökið um
mæstu helgi muni fóilki i Vest-
mannaeyjum fækka um 500 frá
því sem nú er.
Keyptu fiskflök
vegna
eldgossins
MBL. BABST í gær svohljóð
andi frétt frá rússnesku frétta
stofunni APN:
í REYKJAVÍK standa yfir við-
ræður milli íslenzku fyrirtækj-
anna „Sölumiðstöðvar hraðfrysti
húsanna" og „Sambands ísl. sam
vinnufélaga" annars vegar og
fulltrúa sovézku utanríkisverzl
unarsamtakanna „Prodintorg"
hins vegar um söliu á frystum
fisk: og flökum til Sovétríkjanna
árið 1973.
Þann 26. 1. 1973 þegar Prodin
torg frétti um náttúruhamfarir
þær, sem geisuðu i Heimaey voru
samþykkt kaup á fiskflökum frá
Vestmannaeyjum og þar með lát
inn í ljós skilningur á þeim erfið
leikum, sem komið hafa upp á
íslaradi.
Flökin, sem eru um borð i
Hofsjökli verða send beint til
Sovétríkjanna og verður ekki
skipað upp á íslandi. — APN.
Kaupmannasamtökin:
Bjóða Eyjafólki
félagslega aðstoð

MALLORCA
1973
MALLORCA OG LONDON (12 eða 19 dagar)
Brottfarardagar: 18. apríl (páskaferð), 20. og 23. maí, 7. og 20. júní, 10. og 24. október.
MALLORCA BEINT MEÐ LEIGUFLUGI ÁN LUNDÚNAVIÐKOMU (14 eða 28 dagar)
Brottfarardagar: 20. júní, 4. — 18. júli, 1. -— 15. — 29. ágúst, 12. — 26. september.
14. APRIL (10 DAGA PÁSKAFERÐ)
Frjálst val um dvöl í hótelum eða íbúðum. Islenzk skrifs tofa Sunnu í Palma annast fyrirgreiðslu farþega okkar.
Pantið snemma i Mallorcagerðir Sunnu.
FERBASKRlfSTOFftN SUNNA RANKASTRIETI SiMAR 1640012070