Morgunblaðið - 13.03.1973, Síða 11

MOKGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 13. MARZ 1973
Þjóðleikhúsið:
INDÍÁNAR
Lokaatriðið.
Höfundur: Artluir Kopit
Þýðandi: Óskar Ingimarsson
Tónlist: Bent Axen
Leikm. og bún. Sigurjón
Jóhaimsson
Leikstjóri Gísli Alfreðsson
INDÍÁNAR segja frá át-eksitri,
sem hefux eiuiui-tekið sig nokk-
uð oft og er eran aið geraBt:
tveimur óskyldju-m naenjiimgar-
heiimuim lýstiur samiain, aininar er
tækiniiega stemkará en hinn og
kaninski likia fjölmeihniari, áreiitn-
in er eimnig ákveðmari % mark-
viissairi og sá, sem fyrir verður,
hlýtiur því að verða umdir. Sið-
gíeðitshugmynidíiir stekkari aðiiaims
eru heklur ekki þamrnig, að það
trafOii hamn mikið við að neyta
afLsimumarims, hiinir eru arnmarr-
ar trúar, heiðimgjar og því umdir-
málstfólk, sem á sér varia mobk-
uam tiiverurétt og er því bezt
að það hvertfi til þesis að himin
sterki geti notað lamdið oig liifað
þar eims og homuim hiemtar. En
ein atf höfuðröksemdumum til
réttlætimgar þesisari atfstöðu er
su, að hinir séu villimenn, þ.e.
hugsi ekki eins, leggi ekki sama
mait á hiiruitina og þeir, sem dæma
þá. Laimga leinigd hefur þessi hugs-
■uroariháittiur verið við lýðí og er
semmiilegia enn mjög útbreididiur
imman hiins vesttræma memrtingar-
heiims. En dómaurinm er aðeims
tfrá öðrum aðiiiairaum, hvað gerist
ef reymt er a'ð Kta hluitlaust á
miáiliið og hvaða spurmimgar vakrta
þá? E!r eibfei hvíti maSurimm e.t.v.
grkmrmaisití og um leið heiimsfeasti
viiMimaiður sögumnar? Jú, hiarnm
hefur lagt út í það miikia ævim-
týri að setja si*g fyrtr utain nátt-
úruna, stilla sér upp á móti henni
og þykjast þurfa að aðlaiga hama
sínum viija, en er hamn eíkki
þar einmitt komiinm á þá vilíi-
götu, sem gæti orðið honurn
sjálfuim og öilu ffifi á jörðunni
aið fjortjóni? AflIelOiinigamar af
þessu hugiairfari eru nú grimmi-
lega að koma I Ijós og það er
lamgt frá því, að það sé séð fyr-
ir emdaimn á því og þvi eru nú
uppi háværair maddir um, að hviti
rmaðurínn verðí að semja sig að
nýju hugarfari, láta aif hinum
vílMmiannQjega og kramipafeenroda
útþemsludjöfladanisi og fara að
reynia að li'fa í sanrrsemi og sátt
viið máttúruna — eins og sivokail-
aðar frumstæðar þjóðir hafa
lemgst af gert.
Norður-Ameríka varð á 19. öld-
imnii vettvamgur edns sorgfegasta
þáttarims í ú'tþmsludj öfladian'si
hvita mamn'sdms: IndíániaTHH"
urðu að vifeja, hviitir og kristnir
mienn af evrópakum uppruna
leyfðu sér að myrða heilu kyn-
þættima — og einniiig forsendima
fyrir lífsuppihaiidi þeirra: vis-
undarra.
Leiferit Kópits motar fræga
sýningu Visunda-Viilia siem uppi-
stöðu og fiéttar inn í hana ýmsa
þættí út sögu víðisifeípta rauð-
skinna og fölu andlitamna, sögu,
sem enn er að gerast, eíms og
fréttimar frá Wounded Knee
sýrca. Aðalpersórau feiifcriitsins,
Víisunidia-VMIa, leifeur Gumnar
Eyjóifsson.. Hiotverkið er mjög
stórt og ég held, að það krefjist
þess, að miismjuiniandi iög persón-
unmar komi í ljós. Mér virðdst
persómain hafia verið lögð sem
frekar eimföld í smiðum og und-
irhyggjuiaus. Fyrir bragðið
verður Vísunda-Viili daiufari og
áhriíaminni en ég held að efnið
starodi tiil. Atriðið með rússme.sku
1 stórhertogaynijiunmi er bannsfei
bezst, þar er Viláii heili og samn-
ur, sá sem hiann er: hugsunar-
laus og skotgiaður og byrjaður
að græða perúniga í túrista.brams-
amum. Hann viii græða peminga,
1 eh samt er htann ekfeert mjög
vond mamimeskja, honum þykir
vænt um Indíánama og hiann
firtnur tii með þeim og hann
finmur hjá sér sökina gagnvart
þeim um leið og hahin viðurkenn-
ir að vísunda drápi ð hafi orðið
honum ástríða, en það sem mér
firortst ekfci trúfegt í túlkun per-
sómiunmar, sem þeir hiatfa skapað
saiman Gunnar Eyjóltfsson og
feiksitjórinn, er grunniurinn.
Grummurrrm, harði dugnaðarfork-
urinn, byssuglaði reiðfamturimn,
njósmarirm og visundaf jölda-
morðiiniginin, verður ekki nógu
trúfegur í túJkunimni, veiklyndið
og samvizkubitíö bera hann of-
urfiði.
Önmur blutverk eru flest minni
og eru þeim yfirteiitt gerð mjög
góð skiil, en kannski ber þar
hæst túlkun Áma Tryggvasonar
á höfðiragjanum Joseph, en Árrna
tókst eimmiitt mjög vel að sýna
harmteiikinn i hnotskum og
hvermig þessi harmleikur er svo
gerður aö gróðafyrirtæki, leikj-
um fyrir lýðinn, sem hiær að
Tmrmleikmum -— en það voru
einmSfct stufct bros Áma imm á
miilli setrnimga sem sögöu það,
sem sýniimgin öli er að reyna
að segja okkur: svona er heim-
urinn, hann hliær og gamnar sér
við óhamimigju, sem hann held-
ur að komi honum ekki við,
svona harðtorjósta eru þessir
kriistnu, hvítu merm.
Gísli Alfreðsson á lof og þa’kk-
ir skilið fyrir að hafa unnið vel
við að koma svo góðu og þýð-
inigarmiklu verki á svið Þjóð-
teikhússins. Það, sem að svið-
setniimguinni meetti firana, er að
hún mætti vera harðari, beiskj-
an bitrari og stundum hefði
mátt stytta textann, t.d. í hinni
löngu eimræðu Villa í lokaatrið
inu.
í sýningumni er dams, sem Unn-
ur Guðjónsdóttír hefur æft og
saimið — Sólardiansinn. Það er
ekki vel ljóst, hvað listakonan
hefur ætlað að sýna okkur með
þessum dansi, kannski niðurlæg-
ingu þessara aumdmgja, sem eru
að leifca heiiaga athöfn. Haifi svo
verið, þá tókst það ekfki aíveg,
en hafi dansiiinn áöt að vera
áhrifcumifeiili og sterkur og standa
sem vitoiteburður um hima sér-
stæðu memniimgu Indíánarma, þá
misitókst það gjönsaimtega. Lima-
burðinn skorti tignarlegan
þokka, sem hlýtur að hæfa sMfcri
athöfn, og athöfnina sjálfa skorti
kraft og ris, tjánimgdn varð því
máttlitii og vamdræðafeg.
Leiktjöld Siigurjóns Jóhanns-
sonar eru mjög góð umgjörð utn
leiikánn, en e.it.v. hetfði þetta
hrimgleifchús draugaiborgarimnar
mátt vera slitnara og skituigra,
farið að láta meira á sjá en
sjá mátti, tdl að falla betur að
andrúmi verksins.
Þýðimgin virðtet góð og lætur
ved í muram.
Það 'er lamgt siðan Þjóðleik-
húsið hefur rækt skyldur sdnar
við fóHcið eims vel og nú og von-
aindi kamn nú fólk að meta það.
Þorvarður Helgason.
Seljum þessa viku vegna flutnings
Ritsafn
Jóns Trausta
8 bindi í svörtu skinnlíki kr. 2788,00 m. söluskatti.
Ritsafn Dr. Helga Pjeturss
Nýall - Ennýall - Framnýall - Viðnýall - Sannýall - Þónýall
6 bindi í skinnbandi krónur 2.775,00 m. söluskatti.
Ennfremnr oðror bækur forlngsins
ó gomla góða verðinn meðan birgðir enðast
BÓKAÚTGÁFA GUDJÓNSÓ
Hallveigarstíg 6 A, símar 15434 - 14169.