Morgunblaðið - 13.03.1973, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 13. MARZ 1973
JHat’ípmMa&iír
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavik.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Rítstjórar Matthías Johannessen,
Evjólfur Konráð Jónsson.
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Biörn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjóri og afgreiðsla Aðalstræti 6, sími 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
Áskriftargjald 300,00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasölu 18,00 kr. eintakið.
¥ öllu því stjórnleysi, sem
* ríkir í efnahagsmálum
þjóðarinnar, telja ráðherrarn-
ir þó, að þeir geti flaggað
einni skrautfjöður, þ.e. aukn-
ingu kaupmáttár. Undanfarna
mánuði hafa ráðherrar og ein-
staka málsvarar ríkisstjórnar-
innar haldið því fram, að
kaupmáttaraukningin nemi
28% á tilteknu tímabili, sem
að mestu spannar tíð núver-
andi ríkisstjórnar. í van-
traustsumræðunum á dögun-
um nefndi Ólafur Jóhannes-
son þessa tölu og sagði, að hér
væri um að ræða „meiri
hækkanir á kaupmætti launa
verkafólks á stuttum tíma en
dæmi eru til um í allri sögu
verkalýðshreyfingarinnar á
íslandi".
Þetta eru stór orð hjá for-
sætisráðherra, ekki sízt þegar
tekið er tillit til þess, að þetta
eru ómerkilegar blekkingar.
Forsætisráðherra segir, að
kaupmáttur launa verkafólks
„fyrir hverja greidda vinnu-
stund í almennri vinnu í
Reykjavík“ hafi hækkað um
rúm 28% frá öðrum ársfjórð-
ungi 1971 til fjórða ársfjórð-
ungs 1972. Hér er miðað við
tímakaup, en vegna vinnu-
tímastyttingarinnar hefur
tímakaup hækkað verulega á
þessu tímabili enda þótt
greidd vikulaun sama verka-
manns hafi ekki hækkað að
sama skapi. Til þess að fá
rétta mynd af þessu dæmi, er
nauðsynlegt að taka vegið
meðalvikukaup verkafólks á
þessu tímabili, sem gefur
raunhæfari mynd af þeirri
kaupmáttaraukningu, sem
orðið hefur. Þegar aukning
kaupmáttar vegins meðal-
vikukaup frá öðrum árs-
fjórðungi 1971 til fjórða árs-
fjórðungs 1972 er skoðuð
kemur í Ijós, að kaupmáttar-
aukningin er ekki rúm 28%
eins og Ólafur Jóhannesson
heldur fram, heldur er raun-
veruleg kaupmáttaraukning
aðeins 12,5%. Og í þeirri tölu
er kaupmáttarvísitalan áætl-
uð fjTÍr þriðja og fjórða árs-
fjórðung 1972 í samræmi við
áætlun um vísitölu fram-
færslukostnaðar.
Til samanburðar er ekki
óeðlilegt að taka sambærilegt
tímabil frá lokaskeiði Við-
reisnarstjórnar. Ef t.d. aukn-
ing kaupmáttar vegins með-
alvikukaups verkafólks er
skoðuð frá öðrum ársfjórð-
ungi 1969 til fjórða ársfjórð-
ungs 1970, kemur í Ijós, að
á því tímabili hefur aukning
kaupmáttarins orðið 17,9%
eða verulega hærri en á jafn-
löngu tímabili undir vinstri
stjórn. Þannig er árangur
vinstri stjórnar mun lakari
að þessu leyti en árangur
Viðreisnarstjórnar á loka-
skeiði hennar stjórnartíma-
bils og langt frá því að vinstri
stjórn sé búin að uppfylla
loforð sitt um 20% aukningu
kaupmáttar á tveimur árum.
Þessi lélegi árangur vinstri
stjórnar í að auka kaupmátt
launa er þeim mun meira
áhyggjuefni vegna þess, að á
þessu tímabili hafa gífurleg-
ar byrðar verið lagðar á at-
vinnuvegi landsmanna í
auknum launaútgjöldum.
Þannig var frá því skýrt á
blaðamannafundi, sem Vinnu-
veitendasamband íslands
efndi til fyrir nokkrum dög-
um, að frá síðustu kjarasamn-
ingum, sem gerðir voru í des-
ember 1971 hefði grunnkaup
hækkað um hvorki meira né
minna en 53% og er þá miðað
við II. kauptaxta Dagsbrún-
ar. Þessi mikla aukning
launaútgjalda hefur því ekki
skilað sér betur í aukningu
kaupmáttar en raun ber vitni
um og er því alveg ljóst, að
hinar miklu kauphækkanir
hafa verið étnar upp í verð-
bólgubálinu að verulegu
leyti.
Þessa þróun mátti í raun
og veru sjá fyrir, þegar kjara-
samningarnir voru gerðir í
desember 1971, enda var svo
komið sl. haust að taka varð
upp nýtt styrkjakerfi til fisk-
vinnslu og útgerðar til þess
að rekstur undirstöðuatvinnu-
veganna gæti haldið áfram
óhindraður og í desember-
mánuði sl. greip ríkisstjórnin
til gengislækkunar í sama
skyni. Ef náðst hefði veruleg
kaupmáttaraukning með
þeim miklu byrðum, sem
lagðar hafa verið á atvinnu-
vegina, má segja að til íækk-
urs hefði þó verið unnið,
enda þótt öllum skyniborn-
um mönnum megi vera Ijóst,
að ekki þýðir til lengdar að
leggja meira á atvinnuvegina
en þeir geta undir staðið. En
ofan á hinar miklu byrðar,
sem atvinnuvegirnir rísa ekki
undir bætist nú sú staðreynd,
að afraksturinn er afar léleg-
ur, þegar aukning kaupmátt-
ar er skoðuð.
Þessar staðreyndir, sem
ekki verða hraktar, eru ef til
vill þyngsti áfellisdómurinn
yfir þeirri ríkisstjórn, sem nú
situr. Ráðherrarnir hafa
reynt að beita blekkingum til
þess að fela þessa afleiðingu
verka sinna, en þær blekking-
ar duga ekki lengur. Tölurn-
ar tala sínu máli og niður-
staða þeirra er sú, að á fyrr-
greindu tímabili er aukning
kaupmáttar 12,5%, þegar mið-
að er við raunhæfan grund-
völl, en ekki rúm 28% eins
og forsætisráðherra hefur
gasprað um.
BLEKKINGIN UM
AUKNINGU KAUPMÁTTAR
Rannsóknarréttur
i Egyptalandi
KAÍRÓ — Myndir, sem hafa ver-
ið birtar að undanförnu í egypzka
sjónvarpinu og í biöðum landsins,
hafa átt að sanna þá staðhæfingu
egypzkra stjómvalda, að ró og kyrrð
hafi aftur verið komið á í háskólum
landsins og að kennsia hafi verið haf
in að nýju „í andrúmslofti þroskraðr
ar meðvitundar og ábyrgðartilfinn-
ingar“, eins og það er orðað í opin-
berum yfirlýsingum.
Aftur á móti fengu erlendir frétta
ritarar þau fyrirmæli, þegar emb-
ættismenn stjórnarinnar fóru með
þá i háskólana til þess að leyfa þeim
að kynnast ástandinu, að „horfa á
ast „strangrar holiustu við þjóðlegt
ekki við þá.“
Þessi hlálega kynningarstarfsemi
lýsir vel þvi grátbroslega ástandi,
sem ríkir i Egyptalandi, að almenn-
ingi er sagt að taka gegnsæar blekk
ingar trúanlegar. Kennsla við háskól
ana er að vísu byrjuð aftur eftir þá
ráðstöfun Sadats forseta að loka há
skólunum skömmu eftir áramótin
vegna stjórnmálastarfsemi, sem
leiddi til beinnar uppreisnar, en sett
ar hafa verið nýjar reglur, sem
banna hvers konar starfsemi er brýt
ur í bága við opinbera linu Arabiska
sósíalistasambandsins (ASU), eina
stjórnmálaflokksins sem er leyfður í
Egyptalandi.
Brottrekstur úr skóla er refsing-
in sem er lögð við brotum á þessum
reglum, sem banna „hvers konar
árásir gegn trúarbrögðum" og krefj
stúdentana, ljósmynda þá, en tala
stjórnmálalíf, jákvæðrar og hlutlægr
ar gagnrýni, sem er laus við róg, æs-
ingar eða ögranir og tilhlýðilegrar
virðingar við þjóðlega hefð og lífs-
gtldi háskólanna."
Stjórnmálafundir verða að vera
skipulagðir af opinberum stúdentafé
lögum, sem uppreisnarstúdentar við-
urkenna ekki, og eru háðir leyfi
deildarforseta, sem verður að fá með
þriggja daga fyrirvara tilkynningu
um hvar og hvenær fundurinn skuli
haldinn ásamt nöfnum ræðumanna.
Aðeins örfáar klukkustundir liðu
hins vegar frá því háskólarnir voru
opnaðir að nýju þangað til sú frétt
breiddist út um höfuðborgina að slag
orð fjandsamleg stjórninni hefðu
aftur verið máluð á veggi Kaíróhá-
skóla og að stúdentar við verkfræði-
deildina i Ain Shams hefðu hafið
setuverkfall. Við Kaíróháskóla
dreifði lögregla hópi um það bil 50
mæðra, sem reyndu að gera setuverk
fall til þess að leggja áherzlu á
kröfu sína um að sleppt yrði stúd-
entum, sem hafa verið í haldi síðan i
desemberlok.
1 ræðu sem Sadat forseti héit í
janúarlok í alþýðuþinginu, gerði
hann lítið úr stúdentaóeirðunum og
sagði að þar hefðu verið að verki
„innan við 100 andófsmenn, sem
hefðu óorð á sér“, en samkvæmt
lýsingu hans náði andófið og upp-
steiturinn gegn stjórninni langt út
fyrir veggi háskólanna.
Hann sagði þingheimi, að á nýjárs
dag hefðu „vinstrisinnaðir ævintýra-
menn“ og „hægrisinnaðir afturhalds-
menn" áformað umfangsmiklar að-
gerðir. Hann talaði um „iandeigend-
ur og höfðingja, sem fóru að mynda
skuggaráðuneyti til þess að undir
búa valdatöku . . .“ um „fram-
úrstefnufólk, sem væri í sambandi
við valdamiðstöðvar" um fólk með
sjálfstæða atvinnu, sem ýtti fólki út
i frávik frá réttri stefnu og upp-
reisn, um egypzka blaðamenn og
menntamenn, sem ælu erlend blöð á
skrumskældum lýsingum á ástand-
inu í Egyptalandi og viliandi upp-
lýísingum.
Ræðan. sem Sadat fiutti og stóð í
105 mínútur, hafði þau áhrif, að það
var ekki eins og hann ætti í höggi
við lítinn hóp mótþróafullra stúd-
enta heldur að ráðizt væri á hann
úr öllum áttum: að hann varni ein-
angraður, kvíðinn, hræddur maður,
staðráðinn í þvi að bæla niður alla
andstöðu og gagnrýni.
Sadat sagði sjálfur, að hann nyti
ekki stuðnings „vinstri, hægri,
menntamanna, landeigenda og for-
réttindastéttar minnihlutahópa" og
hann tilkynnti að komizt hefði upp
um undirróður i nýrri mynd. er
beindist gegn „vinnandi stéttum"
Egyptalands.
„í fvrsta skipti á göngu okkar,"
sagði hann þingheimi, „hefur verið
vikið frá pólitískri grundvallariínu
byltingarinnar 1952, það er að segja
Bandalagi vinnandi stétta og
þetta frávik er meira og minna upp-
reisn.“ Þetta bandalag gerði ráð fyr-
ir, að verkamenn og bændur hefðu
helming þingfulltrúa, sagði Sadat.
Aganefnd ASU lét strax til skar-
ar skríða og tilkynnti brottrekstur
64 manna innan sólarhrings. Á fyrsta
lista þessara „fráviksmanna" voru
27 blaðamenn, rithöfundar. lögfræð-
ingar, verkfræðingar, leikarar og
læknar. Brottrekstur hefur í för með
sér sviptingu aðildar að öllum verk-
lýðsfélögum, félagasamtökum, stjórn
um fyrirtækja, samtökum á vegum
ASU og öðrum stjómmálasamtökum
og bann við að stunda hvers konar
starf, sem krefst virkrar þátttöku í
Arabíska sósíalistasambandinu. „Frá
viksmenn" eru lauslega stimpiaðir
ttv^Fí
THE OBSERVER
/ *s, I i
Eftir
Irene Beeson
Sadat.
„vinstrisinnar“, en eru yfirleitt
frjálsl.vndir.
„Fráviksmenn" sem ég hef talað
við eru fullir fyrirlitningar á ákær-
unum. Þeir töldu ástæðuna til þess að
þeim var refsað vera þá, að þeir hafa
allir undirritað áskoranir um prent-
frelsi og tjáningarfrelsi eða krafizt
þess að stúdentar, sem hafa verið
fangelsaðir, verði látnir lausir.
Þeir álíta, að þetta sé fyrsta hreins
unin og upphaf kúgunarherferðar í
þvi augnamiði að bæla niður alla
gagnrýni á stjómina. Sadat hefur
oft gumað af „lýðræðistímabili", sem
sé gengið í hönd og „sjálfstæði lag-
anna“, en hvort tveggja er hrunið
til grunna og við er tekinn rannsókn
arréttur, sem hægt er að nota til þess
að beita algeru gerræði og stimpla
hvern sem er trúvilling og múlbinda
hvern sem er. Egyptar segja, að ef
þessari herferð verði framfylgt,
verði brotin á bak aftur öll sjálf-
stæð hugsun og allt sjálfstætt fram-
tak.
„Sadat reynir að fremja valdarán
gegn egypzku þjóðinni,“ sagði einn
„fráviksmamna“, „en honum mistekst.
Andstaðan er of sterk og útbreidd
Enginn maður og engin ríkisstjóm
geta barizt of lengi á eins mörgum
vígstöðvum.“