Morgunblaðið - 02.10.1973, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 2. OKTÓBER 1973.
15
Mestu bardagar
eftir vopnahlé í
Suður-Vietnam
AÐ AUDEN
LÁTNUM
Á þeim veitingahúsum og
bjórkrám Vínarborgar, sem
hvað mest eru sótt aí skáldum
og menntamönnum, stúdentum
og bóhemum mátti löngum sjá
mann svo lífsbarinn og velktan
að draga hefði mátt þá ályktun,
að hann væri að minnsta kosti
jafngamall þessari menningar-
borg. Wystan Hugh Auden
hafðji þannig andlit, að engu
var líkara en skaparinn hefði
saumað það satr.an úr gömlum
skinntjásum sem orðið höfðu
afgangs við fyrri sköpunarverk.
Samband Audens við almættið
var kannski svolítið í samræmi
við þetta.
Því var það, að þegar skáldið
W.H.Auden lézt af hjartaslagi i
Vínarborg á föstudagskvöldið
var hann ekki gestur í ókunnri
borg. Strax fyrir aðra heims-
styrjöld hafði hann búið þarna
um sig í sveitakofa nærri Sankt
Pölken vestur af Vínarborg, og
þar dvaldi hann nokkra mánuði
ár hvert og ræddi bókmenntir
og stjórnmál við stúdenta og
starfsbræður. Hann hélt m.a.
alloft fyrirlestra við háskólann,
og það var einmitt eftir að hann
hafði haldið fyrirlestur um
ljóðagerð hjá austurríska bók-
menntafelaginu, að dauðinn
sótti hann heim.
W.H.Auden var og verður tal-
inn eitt af höfuðskáldum
þessarar aldar. Sjálfur var
hann þeirrar skoðunar, að
mestu rithöfundar aldarinnar
væru angló-Ameríkanar,
—He'nry James, TS. Eliot og
hann sjálfur. Auden var fædd-
ur í Englandi,—í Jórvík— árið
1907, en iðnaðarhéruð Mið-
Englands settu löngum mark
sitt á ljóð hans. Þegar hann var
15 ára fékk hann köllun sína
sem skáld, raunar vegna þess,
að einn vina hans hafði mælt
með því. I allmörg ár lagði
hann stund á bókmenntir í
Oxford, en hélt árið 1928 til
Berlínar þar sem hann kynnti
sér kenningar bandaríska sál-
fræðingsins Homer Lane.
Það var þó ekki fyrr en með
útkomu bókarinnar „Poems“
árið 1930, að Auden hlaut al-
menna viðurkenningu sem
skáld. Þá tók hann að skrifa af
mikilli orku, jafnframt því sem
hann vann fyrir brauði sínu
sem skólastjóri í Englandi. M.a.
vann hann talsvert með vini
sinum Christopher Isherwood
að samningu söngleikrita í
anda Brechts, auk ferðasögu
frá Kína (Journey to a War,
1939).
Og i millitiðinni sendi hann
frá sér ferðabókina frægu
„Letters from Iceland" ásamt
öðrum vini sínum Louis
MacNeice, en alla tíð var
Auden mikill áhugamaður um
Island og forna islenzka menn-
ingu, og kom hingað til lands
aftur árið 1964. M.a. fékkst
W. H. AUDEN
hann nokkuð við þýðingar á
fornum islenzkum-kvæðum, og
eitt sinn iét hann í veðri vaka,
að hann héti raunar Auðunsson
og væri ættaður norðan úr
Húnavatnssýslu.
Á þessum árum fyrir stríð
var Auden talinn í hópi róttæk-
ustu skálda Bretlands, nálgað-
ist það að vera marxisti, var
harður andfasisti og barðist
mikið með skáldum eins og
Stephen Spender, Cecil Day
Lewis og MacNeiee. En í strið-
inu og eftir það gerðist Auden
fráhverfur marxismanum og
hneigðist æ meir til kristinna
lífsviðhorfa. Það var á þeim
tíma, sem hann fluttist frá Eng-
landi og settist að í Bandarikj-
unum til langframa. Það var
árið 1939, og orsökin var eink-
um sú, að hann reiddist mjög
undanlátssemi Breta við
nasista. Þrátt fyrir það, að hann
Franihald á bls. 18.
Klofningur í Bonn
stytti dvöl Brants
Bonn, Washington
1. október, AP—NTB
Willy Brandt, kanslari Vestur-
Þýzkalands, hélt heim til Bonn á
sunnudag, úr vikuheimsókn sinni
til Bandaríkjanna, og varþað degi
fyrr en ráð var fyrir gert. Brandt
sagði sjálfur, að hann færi fyrr
vegna mikilla verkefna heima
fyrir, en stjórnmálaskýrendur
telja víst, að óvænt árás gamals
vinar hans, og eins af áhrifamestu
foringjum í Jafnaðarmannaflokki
kanslarans, á stefnu hans í sam-
skiptunum við Sovétrikin hafi
valdið þar miklu um. Herbert
Wehner, sem nú er formaður
þingflokks jafnaðarmanna, sagði
við blaðamenn í Moskvu þar sem
hann var á ferðalagi í síðustu
viku, að stjórn Brandts tæki of
harða afstöðu I samningaumræð-
um við Sovétríkin, og legði of
mikla áherzlu á, að hún hefði
fullan fulltrúarétt fyrir Vestur-
Berlín gagnvart Austur-Evrópu.
Brandt hefur sjálfur neitað að
segja álit sitt á þessum ummælum
Wehners, en þau hafa vakið gífur-
legt umtal og blaðaskrif í Vestur-
Þýzkalandi. Einn leiðtogi stjórn-
arandstöðunnar sagði, að Wehner
hefði „stungið ríkisstjórnina i bak
,ið“ og mjög veikt samnings-
aðstöðu hennar í Berlinarmálinu.
Heinz Kuehn, sem nýlega tók við
af Wehner sem varaformaður
Jafnaðarmannaflokksins, gagn-
rýndi hann harðlega fyrir að gefa
út slíkar yfirlýsingar í Moskvu en
ekki á þinginu í Bonn.
Wehner er væntanlegur frá
Moskvu til Bonn á morgun, og er
gert ráð fyrir, að hann muni þá
hitta Brandt til þess að Jeiðrétta
misskilning" eins og talsmaður
kanslarans sagði. Aður höfðu þeir
deilt um stefnu Vestur-ýzkalands
í viðræðum við Tékkóslóvakíu um
bætta sambúð Iandanna tveggja,
en þær hrukku í baklás í sumar.
NIXON Á LEIÐINNI
Brandt sagði á blaða-
mannafundi áður en hann hélt
frá Washington, en þar átti hann
klukkustundarlangan fund með
Nixon forseta, að hann teldi allar
líkur á þvi, að Nixon færi i ferð
sina til Evrópu á næstu mánuð-
um.
Um viðræður leiðtoganna um
sambandið milli Bandaríkjanna
og Evrópu sagði Brandt, að þeir
hefðu skipzt vinsamlega á skoð-
unum. „Við vorum sammála um
að slökun spennu í heiminum
hefði nokkra áhættu i för með
sér, en stefna okkar í því er líka
almennt áhættustefna.“ En bæði
vestur-þýzkir og bandarískir tals-
menn voru varkárir í yfirlýsing-
um sínum um fund leiðtoganna,
og ekki gætti mikillar bjartsýni
um árangur. Einnig ræddi Brandt
við Henry Kissinger, utanrikis-
ráðherra.
Saigon l.október-AP-NTB
Hersveitir kommúnista gerðu
um helgina harðar árásir á bæki-
stöðvar fótgönguliðs Suður-
Víetnamstjórnar um 80 kílómetra
norðvestur af Saigon, og eru þetta
mestu bardagar svo nærri höfuð-
borginni frá þvivopnahléð gekk í
gildi. Talsmaður stjórnarhersins
sagði, að í um sólarhringslöngum
bardögurh hefðu meir en 300
manns látizt, særzt eða týnzt hjá
báðum aðilum, — um 180 fallið
hjá kommúnistum, en mun færri
hjástjórnarhernum.
Hefðu kommúnistar gert mikl-
ar sprengjuárásir á eina stöð, á
meðan fótgöngulið þeirra réðst á
aðra. Stjórnarherinn hefði hrund-
ið árásunum með öllu fótgöngu-
liði, sem tiltækt var, en erfið veð-
urskilyrði hefðu komið I veg fyrir
aðstoð úr lofti.
Nguyen Van Thieu, forseti
Suður-Víetnams varaði í dag við
Leggja olíu-
leiðslu
Kairo, 1. okt. — AP
Stjórn Egyptalands hefur gert
samning við bandaríska fyrir-
tækjasamsteypu um lagningu
olíuleiðslu frá Suez til
Alexandriu. Var frá þessu skýrt í
Kairo og því með, að tilboð Banda-
ríkjamanna hefði verið 15.5
milljónum dollara lægra en tilboð
evrópskrar fyrirtækjasamsteypu,
sem næst komst.
Sprenging
Að minnsta kosti þrjár
manneskjur hlutu meiðsl af völd-
um mikillar sprengingar, sem
varð í morgun í skrifstofu chile-
anska flugfélagsins Lan-Chile í
Rio de Janeiro.
aukinni hættu á nýrri stórsókr,
skæruliðanna, og taldi að þróunir
siðustu vikur benti til, að hún
væri yfirvofandi. Taldi hann, að
hún myndi skella á árið 1974.
Hvatti hann til, að reynt yrði að
koma í veg fyrir birgðaflutninga
til þeirra svæða, sem kommúnist -
ar ráða yfir, og að beitt yrði efna-
hagsþvingunum til þess, að svo
mætti verða
Er það mái manna í Saigon, að
bardagarnir um Le Minh fyrir um
tveimur vikum siðan hafi verið
vísbending um aukningu á víg-
búnaði kommúnísku skæruliða-
sveitanna.
Newsweek:
2800 líf-
látnir í Chile
New York 1. október AP.
Bandaríska vikuritið News-
week, sem kom út í gær segir
eftir fréttaritara sínum í
Santiago, höfuðborg Chile, að
herforingjastjórnin i landinu
hafi látið taka um 2800 manns
af lífi á sl. tveimur vikum.
Fréttaritarinn hefur þessar
tölur eftir ónefndri dóttur eins
af yfirmönnum líkhúss borgar-
innar. Er sagt, að sl. laugardag
hafi líkskoðarinn skráð 2796
Iík, frá því að bylting hersins
vargerð.
Fréttaritarinn segist sjálfur
hafa heimsótt líkhúsið tvo
daga i röð og séð um 200 lík
hvorn dag. Flest hafi líkin ver-
ið með skotsár undir hökunni
og að greinilega hafi verið um
aftökur að ræða. Þá voru sum
líkin með sár eftir vélbyssu-
kúlur. Herforingjastjórnin
segir, að 284 hafi fallið í bylt-
ingunni og 10 verið teknir af
lifi.
*
Launastöðvun
Santiago 1. október AP.
Herforingjastjórnin í Chile
fyrirskipaði i dag launastöðv-
un i landinu, sem nauðsynlega
ráðstöðvun til að forða frekari
hnignun í efnahagslífi lands-
ins. Skv. loforði Allendes, hins
látna forseta landsins, átti
verkafólk að fá launahækkun
nú 1. október.
JT
Islenzkír úrslitakostir að
dómi Kristeligs Dagblads
„Burtséð frá þvf hver ýtir við
hverjum á fiskimiðunum um-
hverfis lsland, hefur fslenzka
rfkisstjórnin nú gengið svo
langt, að stjórnmálasamband
Islands og Bretlands hlýtur að
rofna í næstu viku. Bretar
munu ekki telja sig geta Iátið
undan úrslitakostum sem þeim,
er f ’enzka ríkisstjórnin hefur
sett.“ Svo segir í upphafi rit-
stjórnargreinar f Kristcligt
Dagblad f Kaupmannahöfn 28.
sept. sl„ en það blað hefur sem
kunnugt er stutt málstað
tslendinga f fiskveiðideilunni
öðrum dönskum blöðum frem-
Blaðið heldur síðan áfram:
„Þrátt fyrir mikla samúð með
málstað Islendinga — einnig
varðandi það hverjir eigi að
stunda veiðar á hinum góðu
fiskimiðum í Atlantshafinu —
er erfitt að loka augunum fyrir
þeim hætti, sem hafður hefur
verið á meðferð þessa máls. Is-
lenzka ríkisstjórnin hefur
auðvitað brotið allar reglur og
hunzað fjölda grundvallar-
atriða um góð samskipti milli
þjóða, sem eru vanar að geta
rökrætt málefni sín. Hugsan-
legt er, að það komi henni til
góða við næstu þingkosningar
— og þess er stuðningsflokkum
ríkisstjórnarinnar full þörf.
Það breytir þó engu um, að
sanngjarnt hefði verið að bíða
með svo afdrifaríkt skref, þar
til Alþingi kemur saman 10.
október. En ef til vill er það
þess vegna, sem stjórnin flýtir
sér að leggja út á þessa sóknar-
braut
Ymislegt bendir til þess, að
fyrir stjórn Ölafs Jóhannes-
sonar sé yfirstandandi þorska-
stríð orðið að deilu um grund-
vallarsjónarmið (princip) frek
ar en að það sé málefnaleg
deila — og þá ekki sízt fyrir
stjórnartalsmanninn Hannes
Jónsson, sem lætur ekkert
tækifæri ónotað til þess að láta
frá sér fara ummæli, er spreng-
ingum valda.
Aður en Islendingar hættu
frekari samningaviðræðum var
málið komið á það stig, að
tiltölulega fá þúsund tonn af
fiski skildu milli deiluaðila, og
Bretar hafa látið á sér skilja, að
þeir geti vel hugsað sér að fara
dálftið niður fyrir þau 145.000
tonn, sem þeir krefjast. Og síð
an verði samið eftir 2—3 ár.
Þar með hafa þeir í raun og
veru viðurkennt forgangsrétt
Islendinga til fiskveiða innan
50 milna markanna.
Nú sýnist áhugavert að
fylgjast með þvi, hvernig deilu-
aðilar snúa sér i málinu til þess
að koma samningaviðræðum á
aftur. Það ætti að vera fram-
kvæmanlegt.“