Morgunblaðið - 02.10.1973, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 2. OKTÓBER 1973. 1 7
Málstaður íslendinga
- málstaður allra sjómanna
EFTIRFARANDI grein, sem er eftir Tom Christie, birtist í ágústhefti brezka
blaðsins Skipper & Owner, en það er málgagn þeirra sjómanna sem stunda
veiðar á heimamiðum. f henni jafnar Christie baráttu fslendinga í land-
helgisdeilunni við baráttu brezkra sjómanna fyrir eigin heimamiðum og
tengir hana um leið á athyglisverðan hátt þeim vanda sem fiskiðnaðurinn
almennt er nú staddur i.
A undanförnum mánuðum
hefur ýmislegt gerzt til að gera
þá mynd sem nú blasir við
fiskiðnaðinum skýrari. Það sem
yfirgnæfir allt, eins og graftar-
kýli hinnar djúpstæðu mein-
semdar sem nú plagar þennan
iðnað, er hin harðnandi fisk-
veiðideila milli okkar og
Islendinga. Hún minnir okkur
á að eigi sjúklingurinn ekki að
biða óbætanlegt heilsutjón þá
má ekki ganga fram hjá sjúk-
dómseinkennunum. Hvort sem
okkur líkar betur eða verr þá er
sá tími að koma að alger endur-
skoðun fiskveiðimarka og afla-
getu fiskveiðiþjóða verður
óumdeilanleg nauðsyn og að
gera verður fyrirbyggjandi ráð-
stafanir áður en það er um
seinan.
Það er ákaflega einfalt fyrir
okkur sem ekki erum beint við-
riðin þorskastríðið að yppta öxl-
um og segja að þetta komi okk-
ur ekkert við. En því miður
kemur það okkur mjög mikið
við. Það kemur hverjum þeim
manni við sem sækir lífsviður-
væri sitt að einhverju leyti til
fisks og hverri húsmóður sem
kaupir I soðið hjá fisksalanum á
horninu. Það er að verða æ
erfiðara að mæta eftir-
spurninni eftir fiski og fisk-
verðið rýkur upp í samræmi við
það, og um leið verður það
kappsmál margra að reyna að
græða sem mest á slíku ástandi
án tillits til hver og hvað ber
þar skaða af. Jafnvel sú vitn-
eskja að nýtízku veiðarfæri og
veiðiaðferðir eru að eyðileggja
endurnýjunarmátt fiskstofn-
anna nægir ekki til að vekja
menn af dvala.
Og þannig eru íslenzku fiski-
miðin, — skotmark allra veiði-
flota I leit að auðveldri bráð —
nú nýjasta svæðið sem verður
fyrir slíku áfalli. Verði önnur
svæði, þar sem fiskstofnarnir
hafa kynslóðum saman verið
tiltölulega stöðugir, fyrir svip-
uðu áhlaupi, þá er fiskiðnaður-
inn kominn í slíka kreppu að
erfitt verður að bjarga honum
úr henni.
Ég hef áður sagt að íslending-
ar hafi góð rök fyrir útfærslu
landhelgi sinnar. Þeir hafa
fært fram tölur og staðreyndir
sem sanna að mikilvægur hluti
efnahags landsins svo og
lífskostir stórs hluta þjóðarinn-
ar er i hættu, og það er skiljan-
legt að þeir reyni að gera
ráðstafanir til að verja sig eins
og þeir geta. Engin þjóð með
sjálfsvirðingu gæti gert minna.
Og gleymum því ekki að þeir
vöruðu alla aðila við fyrirfram
um áætlanir sínar og skýrðu
nauðsyn þeirra.
En hvað geristr Enginn
veitir þeim minnstu athygli.
Hvern varðar um landkríli eins
og Island? Sérstaklega þar sem
Bretum og Þjóðverjum veitist
■enn auðveldt að fá fullfermi á
Islandsmiðum vegna siaukinn-
ar tækni og þekkingar á fiski-
málum. Maður veltir því fyrir
sér hvernig aðgerðum Islend-
inga hefði verið tekið ef þeir
væru valdamikil og áberandi
þjóð á borð við t. d. Sovétmenn.
Vissulega neitar enginn sjó-
mönnum Hull og Grimsby um
rétt til að stunda atvinru sína
eins og aðrir sjómenn. En þó að
þeim og vinnuveitendum þeirra
sé vel k'unnugt um hinar hrika-
legu afleiðingar sem ofveiði
hefur haft annars staðar hafa
þeir ekki hugsað um framtíðina
og kannað möguleika á nýjum
fiskimiðum i staðinn. Svo
virðist sem þetta sé það siðasta
sem hvarflar að þeim, — mögu-
leiki sem aðeins verður veru-
leiki þegar búið er að skrapa
upp allan fisk á Islandsmiðum
og þar með enn einn naglinn
negldur I Iíkkistu fiskiðnaðar-
ins.
Ekki svo að skilja að það þýði
að gagnrýna brezku sjómenn-
ina of harðlega fyrir að halda
áfram að einblína á miðin við
Island þar sem þeir geta enn
gert ráð fyrir að þeim takist að
fá góðan afla og fullnægja þar
með kröfum togaraeigenda.
Þessir togarasjómenn eiga fyrir
konu og fjölskyldu að sjá og
þurfa að axla fjárhagsskuld-
bindingar eins og allir aðrir, og
þeir vita sem er að atvinna
þeirra er örugg aðeins ef þeir
skila viðunandi árangri. Það er
þeirra óhamingja að vera fórn-
arlömb þess óreiðuástands sem
rikir innan fiskiðnaðarins og
nú gengur fram úr öllu hófi þar
sem enginn sem einhverju ræð-
ur virðist hafa hugmynd um
hvað eigi að gera.
Það er erfitt að komast að
annarri niðurstöðu en að sú
valdamaskína sem ræður
stefnu Bretlands I fiskveiði-
málum almennt og fiskveiðitak-
mörkum sérstaklega sé ekki i
neinum tengslum við raunveru-
leikann. Niðurstaðan verður
jafnvel óhjákvæmileg þegar við
minnumst þess að þessir sömu
háu herrar samþykktu fyrir
ekki ýkja löngu slðan að gefa
upp hin verðmætu mið undan
ströndum Bretlands eftir örfá
ár svo að þeir og vinir þeirra á
meginlandinu gætu skriðið I
eina sæng (Innsk. Mbl.: Hér er
átt við inngöngu Breta I Efna-
hagsbandalagið, og afleiðingar
hennar fyrir brezka sjómenn
sem veiða á heimamiðum). Þá
varð ljóst, að þeir hafa einfald-
lega ekki á dagskrá sinni að
verja okkar eigin heimamið,
sem eru uppspretta mikils
fæðumagns fyrir landið.
Kannski að sú augljósa ör-
vænting, sem neyðir Islendinga
til að verja hendur sínar með
öllum tiltækum ráðum, verði sú
kveikja sem þarf til að löggjaf-
ar okkar taki málin til endur-
skoðunar áður en þau drepa á
dyr hjá þeim sjálfum, þ. e. al-
gert veiðifrelsi fyrir hvern sem
er, sem stofna mun lífsviður-
væri okkar eigin heimafiski-
manna I bráða hættu og valda
óbætanlegu tjóni á miðum
undan ströndum landsins.
Eftir síðustu atburðum að
dæma, þá eiga tslendingar nú I
raunverulegu stríði, og okkur
væri hollt að hafa I huga að það
er okkar stríð llka. Allir hugs-
andi menn sem bera hag fisk-
iðnaðarins fyrir brjósti óska
þeim sigurs I baráttunni.
Utanríkisráðherra og ráðgjafi í senn
— góðar vonir tengdar við Kissinger
Trúlega er Henry
Kissinger hæfari en
nokkur maður annar til
að gegna embætti utan-
ríkisráðherra Bandarfkj-
anna, og þrátt fyrir
núverandi ömurleika-
ástand í stjórnmálum
landsins, eru réttlætan-
legar vonir manna um,
að hann skili hlutverki
sínu meðprýði.
Vitaskuld hafði Fulbright
öldungadeildarþingmaður rétt
fyrir sér, er hann sagði, að
Kissinger hefði I raun réttri
verið utanríkisráðherra Banda-
ríkjanna um fjögurra ára skeið.
Það er ekkert launungarmál, að
hann stjórnaði utanrikisstefnu
Nixons forseta og var William
Rogers fremri hvað snerti
Ieiftrandi gáfur og diplómat-
iska hæfileika.
Samt sem áður er það tvennt
ólfkt að vera aðalráðgjafinn í
Hvfta húsinu og sitja I ráð-
herrastóli og fara með mikil-
vægasta málaflokkinn. Þetta er
þeim mun áhrifaríkara, þar
sem maðurinn leikur það eftir
John Foster Dulles að fara með
bæði embættin samtímis.
Aður en Dulles varð ráð-
herra, var hann hreint ekki viss
um, hvort hann vildi gegna þvf
embætti, því að ráðherra var
„of bundinn af pólitískum
brellum og skuldbindingum
flokkanna", og það gæti verið.
„miklu skemmtilegra" að feta
I fótspor Harry Hopkins I for
setatíð Roosevelts eða House
ofursta á dögum Wilsons. Hann
leysti vandamálin með því að
gera hvort tveggja I senn,
ferðast um heiminn eins
og Kissinger hefur gert, en
hafa jáfnframt I hendi sér
ákvörðunarvald I málefnum
ráðuneytisins og undirdeild
þess. Hinn nýskipaði ráðherra
getur með glöðu gleði sinnt
báðum störfunum I einu, þar
sem Bandaríkjaforseti hefur
sérstaklega tilkynnt, að
Kissinger muni ekki láta af ráð-
gjafastörfum sínum við Hvíta
húsið.
Tveir kostir koma sér vel fyrir
Kissinger I þessu nýja starfi
hans. Hann er kunnugri utan-
ríkismáium I hvers konar mynd
en nokkur fyrirrennara hans,
að Dulles ef til vill undan-
skildum, og svo vill einnig til,
að hann er fyrsti utanríkisráð-
herrann I aldarfjórðung, sem
hefur ekki Iögfræðilega mennt-
un.
Síðasta utanríkisráðherrann,
sem ekki var lögfræðilega
þenkjandi, var George C.
Marshall hershöfðingi. Eftir
menn hans voru Dean
Achesson og Dulles, báðir
kunnir málflutningsmenn,
síðan komu Christian Herter og
Dean Rusk, sem báðir höfðu
lokið prófum I lögfræði, sem og
Rogers, sem síðast gegndi em-
bætti utanrlkisráðherra.
Arið 1713 ritaði Francois de
Callieries einksritari Loðvíks
14. sína athyglisverðu ritgerð
Henry Klssinger.
„Hvernig semja á við þjóð-
höfðingja," og þar segir meðal
annars. „Að jafnaði hefur lög-
fræðileg menntun I för með sér
venjur og þankagang, sem eru
ekki heppileg fyrir þá, er starfa
I utanríkisþjónustunni."
Að áliti Callieries voru mál-
flutningsmenn gjarnan áhuga-
samri um að vinna mál heldur
en að þróa langtímaáætlanir,
fremur mátti um þá segja, að
þeir væru kænir en vitrir, þeir
kunnu að hafa meiri áhuga á
kórvillum í röksemdarfærslum
andstæðinganna heldur en að
komast að skynsamlegri og
varanlegri lausn. Loks voru
þeir vanir því frá störfum
sínum að skipta um skoðanir án
þess að láta sér bregða.
Allt þetta, sem talið hefur
verið upp, á vissulega við hinn
gneistandi persónuleika Dulles,
sem var I senn frábær
samningamaður og fljótur að
skipta um skoðanir, án þess þó
að við þurfum að nota ályktanir
Callieries, sem algildan mæli-
kvarða um aðra lögfræðinga,
sem gegnt hafa utanríkisráðu-
herraembætti i Banda-
ríkjunum.
Jafnvel hinir áköfustu gagn-
rýnendur Kissingers geta ekki
sakað hann um vankunnáttu á
þvl flókna sviði, er að utanríkis-
málum lýtur, og við erfiða að-
stæður hefur honum jafnvel
tekizt, að viðhalda góðum, per
sónulegum tengslum við
þingheim, sem nú eldar grátt
silfur við rikisstjórnina. Enn
fremur er ástæða til þess
fyrir utanríkisráðuneytið og ut
anríkisþjónustuna að hafa þá
bjargföstu sannfæringu, aö
þeim verði nú stjórnað af harð-
snúnum gáfumanni.
Kissinger hlýtur að komast
að raun um, að nauðsynlegt er
að efla utanríkisþjónustuna
erlendis við hvert tækifæri,
sem býðst, I þeirri viðleitni
nýtur hann væntanlega
stuðnings Alexanders Haig, en
til allrar hamingju hefur hann
tekið við af H:R. Haldeman sem
hægri hönd Nixons I Hvíta
húsinu. Olíklegt er, að Haig
meti hæfni manna til sendi-
herraembætta eftir framlögum
þeirra I kosningasjóð
repúblíkana, eins og virtust
vera ær og kýr Haldem- ns.
I þessum efnum ma einnig
búast við, að Kissinger tileinki
sér skoðun Callierie, en I rit-
gerð hans stendur ennfremur:
Fyrir kemur, að menn, sem
ekki hafa hlotið frama smám
saman vegna reynslu sinnar,
hæfni og sannreyndra kosta,
eins og venja er til I
styrjöldum. Hafa heldur aldrei
hleypt heimdraganum, aldrei
gefið sig að opinberum málum
og eru I þokkabót heldur
treggreindir, eru svo að segja
fyrirvaralaust skipaðir til
starfa - i mikilvægum sendi-
ráðum hjá þjóðum, sem
þeir eru gersamlega ókunnar.
Þeir vita ekkert um hagsmuni
þeirra, né heldur lög, venjur og
tungu, og hafa jafnvel ekki
hugmynd um, hvar á hnettinum
þær búa.
EFTIR
C.L.
SULZBERGER
JíeUrllorkShnes