Morgunblaðið - 10.11.1973, Blaðsíða 7

Morgunblaðið - 10.11.1973, Blaðsíða 7
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 10. NÓVEMBER 1973 7 — nýjasta kúgunarvopnið UTANRIKISSTEFNA stór- veldanna er oft háð einkahags- munum viðkomandi þjóðar, og sjaldan hefur það komið betur í ljós en nú að því er varðar Vesturveldin þrjú, Bretland, Frakkland og Bandaríkin. Um það leyti, sem Rússar voru með herstyrk sínum að bæla niður uppreisnina í Ung- verjalandi haustið 1956, voru uppi miklar deilur milli Breta og Frakka annars vegar, og Egypta hins vegar varðandi rekstur Súesskurðarins. Fór svo, að Nasser þáverandi for- seti Egyptalands ákvað að þjóð- nýta skurðinn og nota þær tekj- ur, sem af rekstrinum fengjust, til byggingar Aswan-stíflunnar. Ekki sættu Bretarog Frakkar sig við þessar aðgerðir, enda var meirihluti hlutabréfa í Súesfélaginu í þeirra eigu. Þá var það, að Bretar og Frakkar gripu til gagnaðgerða og sömdu við Israela um hernaðaraðgerð- ir gegn Egyptum. ísraelar gerðu skyndisókn inn á Sinai- skaga 29. október og tókst fljótt að leggja skagann undir sig. Franskir og brezkir hermenn voru sendir ísraelum til aðstoð- ar, og gengu þeir á land við Port Said. Þótt Bandarikin hafi frá upp- hafi stutt við bakið á Israels- ríki, snerust þau strax gegn innrásinni í Egyptaland, og beittu áhrifum sinum til að koma á friði. Með áhrifum Bandaríkjanna og afskiptum Sameinuðu þjóðanna féllust ísraelar á að skila aftur Sinai- skaganum, og Bretar og Frakkar að kalla innrásarsveit- ir sínar heim. Nú er öldin önnur. Fyrir rúmum mánuði hófu Sýr- lendingar og Egyptar árásar- stríð gegn Israel. Viðbrögð Breta voru þau að lýsa yfir hlutleysi, en halda þó áfram að afhenda her- gögn, sem samið hafði verið um sölu á til Araba- ríkjanna. ísraelar fengu hins vegar ekki skotfæri, sem þá vantaði frá Bretlandi. Frakkar brugðust einnig þessum fyrri bandamönnum sínum og gerðu lítið úr ábyrgð Araba á styrjöld- inni. Þegar svo Bandarík- in hófu loftflutninga á hergögnum til Israels til að mæta svipuðum flutningum Sovétríkjanna til Araba, neituðu Frakkar og Bretar — ásamt fleiri vestræn- um þjóðum — bandarísku flugvélunum um lendingar- leyfi. Nú var það ekki Súesskurður- inn, sem máli skipti, því skurðurinn hafði verið lokaður allri umferð frá þvi í sex daga stríðinu sumarið 1967. Nýtt kúgunarvopn var komið til sög- unnar, olían. Eins og önnur riki Vestur- Evrópu þurfa Bretar og Frakkar að flytja inn megnið af þeirri olíu, sem þar er notuð, og um 95% innflutningsins kemur frá Arabaríkjunum. Öttuðust Frakkar og Bretar, að skrúfað yrði fyrir olíuna, ef þeir sýndu málstað israels of mikla hlut- tekningu, og óttinn reið bagga- muninn. Fleiri ríki fylgdu fordæmi Frakka og Breta, og af sömu ástæðu, jafnvel þótt vitað væri, að í löndum þessum væri yfir- gnæfandi samúð með málstað ísraela. Fór svo nú um miðja vikuna, að Bretum og Frökkum tókst að ná samstöðu allra níu ríkja Efnahagsbandalagsins um að samþykkja sérstaka yfirlýs- ingu, þar sem bein afstaða er tekin með Arabaríkjunum gegn israel. Ekki hefur þessi ákveðna afstaða ríkjanna þó forðað þeim með öllu frá refsi- aðgerðum Araba, því Arabarík- in hafa minnkað oliuvinnslu sína um fjórðung, og í mörgum löndum er nú verið að ganga frá neyðarráðstöfunum til að draga úr olíunotkuninni. Olíubirgðir heimsins eru ekki ótakmarkaðar. Arið 1971 var áætlað að alls væru um 100 milljarðar tonna af olíu í þeim lindum, sem þekktar voru, og ef til vill tvöfalt það magn á svæðum, sem ekki hafa verið fyllilega könnuð. Tveir þriðju olíunnar, sem vitað er um, eru í Arabalöndunum. Á undanförnum 50 árum hefur oliunotkunin i heiminum numið alls um 35 milljörðum tonna, en neyzlan fer sífellt vaxandi, og er áætlað, að á næstu 15 árum nemi notkunin 50 milljörðum tonna. Er því ljóst, að olíulausu löndin verða í æ ríkari mæli háð þeim löndum, sem ráðayfir auðlind- unum. Með tilliti til þess, og svo hins, að Efnahagsbandalags- ríkin hafa nú þegar hagað utan- ríkisstefnu sinni að nokkru leyti í samræmi við kröfur Araba, er uggvænlegt að hugsa til þess, hver áhrif Arabaríkin geta haft i framtíðinni á stefnu- mótun annarra þjóða. Annað atriði er rétt að minnast á, en það er varðandi tekjur Arabaríkjanna af olíu- sölunni. Mestu olíuríkin, eins og til dæmis Saudi Arabfa, Lýbfa og Kuwait, hafa safnað gífurlegum gjaldeyrissjóðum, og ekki dregur úr sjóðunum á næstu árum með hækkuðu olíu- verði og aukinni framleiðslu. Ekki ber hagfræðingum saman um hve miklir þessir sjöðir séu eða verði eftir 10 tii 15 ár, og ber þar mikið á milli. Telja þeir varkárustu að sjóðirnir muni nema 3.000 til 7.500 miiljörðum króna árið 1985, en þá er reikn- að með, að olíuútflutningurinn nemi 2.000 til 3.000 milljörðum króna á ári. Aðrir segja þessar tölur allt of lágar og reikna jafnvel með að varasjóðir Arabaríkjanna í erlendum gjaldeyri geti numið 45.000 milljörðum króna árið 1985. Áhrif þessara gífurlegu sjóða á efnahag annarra ríkja eru auð- sæ. Með fjármagnsflutningum milli ríkja og kaupum og sölu á gjaldeyri gætu Arabaríkin nokkurn veginn ráðið gjald- eyrisskráningu ýmissa ríkja, eins og raunar er talið, að hafi sýnt sig bæði í sambandi við dollar og sterlingspund. Þá geta þessir sjóðir veitt Aröbum áhrif á innanríkismál fjölda rikja með beinum fjár- festingum í fyrirtækjum og fasteignum. Og með banni á olíusölu til ákveð- inna riKja, eins og nú hefur verið sett á Holland og Banda- ríkin, geta Arabarikin hrein- lega komið á neyðarástandi í þeim rikjum. Til þessa hafa Bandarikin verið einna bezt sett að því er varðar olíu Arabaríkjanna, því þótt þau hafi flutt inn um fjórð- ung þeirrar olíu, sem þar er notuð, hafa þau aðeins keypt 3% heildarmagnsins frá Araba- ríkjunum. Olíunotkunin fer hins vegar vaxandi í Bandarikj- unum eins og annars staðar, og einnig þau verða meira og meira háð Aröbum, ef ekki kemur annað til. Af öllu þessu er auðséð að breytinga er þörf. Þess vegna er það, að rannsóknir hafa verið efldar viða um heim til að finna nýjan orkugjafa í stað olíunnar. Beinast rannsóknirn- ar þá fyrst og fremst að ódýrari virkjun kjarnorku og sólar- orku, og getur árangur þeirra ráðiðframtíð heimsins. bt BÍLAVIÐGERÐIR Tökum að okkur allar almennar bclaviðgerðir Bilaverkstæðið Bjargi, við Sundlaugaveg, simi 38060 BLÝ Kaupum blý hæsta verði Málm- steypan, Skipholti 23 Simi 16812 BARNAGÆZLA Get tekið barn r gæzlu á daginn. Upplýsingar i sima 2949, Kefla- vik UNGTPAR óskar eftir atvinnu, margt kemur tcl greina. Hann hefur bilpróf. Uppl. í dag og á morgun i sima 37404. BODDÝ-HLUTIR Höfum ódýrar hurðir, bretti, húdd, skottlok og rúður á flestar gerðir eldri bíla Opið til kl 5 i dag. Bilapartasalan, Höfðatúni 10 simi 1 1397. CORTINA '69 — '70 vel með farin, óskast til kaups. Upplýsingar í sima 53383 ÚRVALS SÚRMATUR Súrsaðir lundabaggar, hrútspung- ar, sviðasulta, svínasulta. Úrvals- hákarl, sild og reyktur rauðmagi. Harðfiskur, bringukollar. Kjötmiðstöðin, Laugalæk 2, simi 35020 HEY ÓSKAST Óska eftir að kaupa 3 tonn af heyi. Upplýsingar i sima 53405. HÚSMÆORASKÓLAR Handavinnuunnendur, við bjóðum dúkadralon og harðangursjafa í 20 litum Margir litir og gerðir af kongress efnum og hör. Allar gerðir af garni og úrval af dúka- munstrum Hannyrðabúðin, Linnetstíg 6, Hf. Merkjasala Blindrafélagsins Sölubörn Merki afgreidd frá kl. 10 f.h., sunnudaginn 11. nóv. Afgreiðslustaðir: Barnaskólar Reykjavíkur, Barnaskólar Kópavogs, barnaskólar Hafnarfjarðar, barnaskóli Garða- hrepps, Holtsapótek, Blindraheimilið, Hamrahlíð 17. Seljið merki Blindrafélagsins. Góð sölulaun. SÖNGUR GRÍN OG GAMAN Styrktarfélagar Fóstbrædra Síðasta haustskemmtunin verður haldin í Fóstbræðrahús- inu í kvöld. FóstbræSur. ÓSKA EFTIR AÐ TAKA Á LEIGU 3ja til 4ra herb. ibúð Fyrirfram- greiðsla. Uppl. i síma 26797. BARNLAUSEKKJA vill kaupa 3ja herb. ibúð. Skipti á stærri ibúð kæmi til greina. Tilb. sendist afgr. Mbl merkt: ..Reglu- söm — 4689” HAFNARFJÖRÐUR 2ja eða 3ja herb. ibúð óskast strax. 2 fullorðnir i heimili. Tlb. sendist Mbl. fyrir 14 þm merkt ..ibúð 4564" KEFLAVÍK — NJARÐVÍK 3ja herb. ibúð til leigu i YtriNjarð- vik Uppl. i sima 92-2478 TÖKUM AÐ OKKUR flisalagnir á böð og eldhús. Upp- lýsingar i sima 51087 og 33438, eftir kl. 7. TILSÖLU VW. 1303 árg. '73 Uppl. í sima 50471 og 42297 milli kl 1 0—2 og 8— 1 0 eh BÍLAVARAHLUTIR Varahlutir í Cortinu, Benz 220, '62, og eldri, Taunus 1 7 M '62, Opel '60—'65 og flest allar gerð- ir eldri bíla. Bilapartasalan, Höfðatúni 10, sími 1 1 397. ULLARJAFADÚKAR löberar, púðar og strengir, nýjar gerðir Antikmyndirnar úttöldu, allar gerðir komnar aftur Ha nnyrðabúðin, Linnetstig 6, Hafnarfirði S. 51314, r

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.