Morgunblaðið - 08.03.1974, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 8. MARZ 1974
Útgefandi hf. Arvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
Enda þótt hart sé
deilt um flest í íslenzk-
um stjórnmálum eru þó
flestir sammála um, að
skattránsstefna ríkisstjórn-
arinnar hafi keyrt svo um
þverbak, að ekki sé viðun-
andi. Ein meginkrafa
verkalýðsfélaganna á sl.
hausti var um stórfellda
lækkun tekjuskatta, enda
virðast nú allir sammála
um nauðsyn þess, að þeir
verði lækkaðir, þótt stjórn-
arflokkarnir mikluðust af
því á sínum tíma, að þeir
væru að gera úrbætur í
skattamálum og kæmu
hvað eftir annað fram í
fjölmiðlum og fullyrtu, að
skattar mundu lækka en
ekki hækka. Var þar um að
ræða einhverjar blygðun-
arlausustu falsanir, sem
um getur, enda hafa menn
nú sannfærzt um, að allt,
sem sagt var hér í Morgun-
blaðinu og af stjórnarand-
stöðunni yfirleitt um
skattamálin þá, hefur
reynzt rétt, en allt, sem
stjórnarflokkarnir sögðu,
rangt. Ríkisstjórnin hefur
þess vegna orðið að láta
undan þrýstingnum og fall-
ast á tekjuskattslækkun.
Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson,
Styrmir Gunnarsson
Þorbjörn Guðmundsson
Björn Jóhannsson
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, sími 10 100.
Aðalstræti 6, sími 22 4 80
En hvað tekur við? Það er
von að menn spyrji?
Þegar loksins var gerð
gangskör að því á síðustu
dögunum fyrir boðað verk-
fall að leitast við að finna
úrlausn í skattamálunum,
gerði ríkisstjórnin sér lítið
fyrir og notfærði sér tíma-
skortinn og þrýstinginn,
sem orðinn var, til þess ým-
ist að blekkja samninga-
menn verkalýðsfélaganna
eða notfæra sér tryggð
þeirra fylgismanna sinna í
verkalýðshreyfingunni,
sem einskis meta hag laun-
þeganna, þegar hagur rík-
isstjómarinnar er annars
vegar. Þannig tókst að fá
hluta launþegasamtakanna
til að fallast á, að ríkis-
stjórnin mætti hækka sölu-
skatt um 5%, gegn því að
tekjuskattur yrði lækkaður
um 2,8 milljarða. Nú er
komið á daginn samkvæmt
upplýsingum ríkisstjórnar-
innar sjálfrar, að 5% sölu-
skattur muni á ársgrund-
velli gefa um 4 milljarða
króna, svo að með þessari
breytingu einni ætlar ríkis-
stjórnin að næla sér í allá-
litlega fjárhæð. Að vísu
reynir hún að réttlæta
þessa nýju aðför sína í
skattamálum með því, að
hún fái ekki söluskatts-
hækkunina allt árið. En
það eru haldlítil rök, því að
tekjuskatturinn greiðist
heldur ekki allur upp á ár-
inu, og venja er sú, að um
áramót standi eftir um
fimmti hluti hans, eða svip-
að og verður með söluskatt-
inn í ár.
Öll stjórnarandstaðan
hefur að vonum lýst sig
andvíga 5% söluskatts-
hækkun. Samt sem áður
leggur ríkisstjórnin fram
frumvarp, sem gerir ráð
fyrir þeirri hækkun, þótt
hún viti, að hún hafi ekki
þingmeirihluta fyrir því á-
kvæði. Og ýmislegt fleira
kemur á daginn, þegar at-
hugaðar eru þær tekjuöfl-
unarleiðir, sem vinstri-
stjórnin hyggst fara til að
bjarga skinni sínu. Og eru
raunar heildartekjurnar,
sem hún hyggst afla sér
umfram það, sem ráð var
fyrir gert í fjárlögum,
hvorki meira né minna en
714 milljarður króna. Er
þar um að ræða þá fjóra
milljarða, sem 5% sölu-
skattsaukning þýðir, 1%
viðlagasjóðsgjald í
svonefndan oliusjóð, sem
gefur 800 milljónir, verð-
bólguaukning á 11% sölu-
skattinum, sem fyrir var,
samkvæmt nýjum upplýs-
ingum rikisstjórnarinnar
sjálfrar 1430 milljónir, toll-
tekjur, sem innheima á af
Viðlagasjóðshúsum 477
milljónir, tekjuaukning af
bensínsölu einni vegna
hærra verðs 300 milljónir
og launaskattur 550
milljónir.
Tekjur ríkissjóðs skerð-
ast hins vegar um 2,8 millj-
arða króna vegna tekju-
skattslækkunarinnar og
dregst sú upphæð fráþeim
7,5 milljörðum, sem tekj-
urnar hækka um frá fjár-
lögunum, þannig að ný
skattheimta ríkissjóðs
verður um 4,7 milljarðar.
Láta mun nærri, að ríkis-
stjórnin telji sigvanta þessa
fjárhæð til þess að ná end-
um saman í því bullandi
verðbólguflóði, sem fram-
undan er, og vegna hinnar
skefjalausu útþenslu ríkis-
báknsins. Og þessu smá-
ræði ætla stjórnarherrarn-
ir sér að ná fram með ein-
stæðum töfrabrögðum.
Fjármálaráðherra kemur
meira að segja fram f fjöl-
miðlum nú eins og þegar
nýju skattalögin voru af-
greidd á sínum tíma og
fullyrðir, að verið sé að
létta skatta af landslýðn-
um, þó að hann sé með á
Áskriftargjald 420,00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasölu 25,00 kr. eintakið.
SKATTRANSSTEFNA
RÍKISSTJÓRNARINNAR
prjónunum nýjar skatta-
hækkanir, sem nema 4,7
milljörðum króna.
En nú er mælirinn full-
ur. Ríkisstjórnin hefur
leikið þann leik að blekkja
landslýð svo lengi, að allir
sjá nú gegnum vefinn. Ein-
stakir verkalýðsforingjar
eru að vísu svo trúir þess-
ari ríkisstjórn, að þeir taka
undir ósannindavaðal
hennar og fórna hagsmun-
um alþýðu í hinu pólitíska
valdatafli, sem nú er að
komast á lokastig. Þeir
halda því raunar fram, að
kjör manna hafi stórlega
batnað. Segjast gera hag-
stæðari kjarasamninga, en
vita fyrirfram, að kjara-
bæturnar á strax að taka til
baka með verðhækkunum
og vísitölufölsunum, ásamt
stórfelldustu skattahækk-
unum, semumgetur.
En mest er þó snilldin
hjá fjármálaráðherranum.
Hann fær til dæmis land-
búnaðarráðherrann vin
sinn til að stuðla að mestu
hækkunum landbúnaðar-
vara sem um getur. Og í
hvert sinn, sem neytandi
greiðir 100 kr. meira fyrir
kjötvöru en áður, ætlar
fjármálaráðherrann að
taka til sín 18 kr. af þessum
100 kr. neytandans.
Svikavefur þeirrar ríkis-
stjórnar, sem kennt hefur
sig við vinnandi stéttir, og
þeirra ráðamanna f verka-
lýðshreyfingu, sem glott-
andi fórna hagsmunum
launþega, er orðinn svo
augljós, að engum dylst
lengur.
Tvöfalt húrra
Frökkum
»'v\jr
fyrir
WASHINGTON — Bandarísk
saga hófst með Lafayette og
síðan hafa Frakkar, eða ein-
hverjir aðrir snillingar með
spádómsgáfur, verið reiðubún-
ir að koma okkur til hjálpar á
örlagastundum. Við skulum
rifja upp nokkur nöfn: de
Toqueville, Pierre L’Enfant,
Paul Valery, Jean Monnet og
auðvitað ótalmargir aðrir. Hinn
síðasti af þessum sjálfskipuðu
og ósérhlífnu bjargvættum
okkar er Michel Jobert hinn
granni, fyndni og fluggáfaði
sendimaður Pompidous og
frönsku rikisstjórnarinnar.
Þar til Jobert kom til hjálpar
var Nixon forseti og stjórn hans
i mestu vandræðum í samskipt-
um sínum við Evrópurikin,
Japan og raunar alla aðra.
Heima fyrir og erlendis var
ríkisstjórnin að missa nær alla
stuðningsmenn sína og hún var
að verða eldsneytislaus. Jafn-
vel hin margumrædda þiða i
samskiptunum við Sovétríkin
virtist standa á ótraustum
grunni eftir að rithöfundinum
Alexander Solzhenitsyn hafði
verið vísað á brott úr heima-
Iandi sínu fyrir að segja sann-
leikann.
Sem talsmaður skoðana
Pompidous forseta, á orkumála-
ráðstefminni í Washington á
dögunum lagði Jobert i raun
áherzlu á hættuna, sem fylgdi
því, að láta þjóðernisrembing
stjórna gerðum manna, sem
fe.lgjust við vandamál land-
varna, gjaldeyrismála, milli-
ríkjaverzlunar og orkuskorts-
ins. Jobert breikkaði bilið á
milli Frakka og bandamanna
þeirra i Efnahagsbandalagi
Evrópu, og honum tókst líka að
auka á samstöðu Bandaríkja-
manna og Evrópubua, — að
Frökkum þó undanskildum.
Bandaríkjastjórn var í krögg-
um og virtist helzt vera farin að
aðhyllast einangrunarstefnu
þar til Jobert birtist með
skipanirnar frá Pompidou.
Nixon forseti hafði talað opin-
berlega um að ieysa orkuvanda-
máiin með því að auka þjóð-
erniskennd Bandarikjamanna,
stefna hans var af sumum
kölluð „sjálfstæðisáætlunin" og
samkvæmt henni gátum við
bjargað Bandaríkjunum með
því að láta aðra sigla sinn sjó.
Ef við erum hreinskilin verð-
um við einnig að viðurkenna,
að bandaríska þingið hafði tek-
ið heldur leiðinlega afstöðu,
það neitaði að samþykkja fjár-
framlög til aðstoðar fátækum
þjóðum. Svo virtist sem þing-
menn væru næsta uggandi út af
pólitískum erfiðleikum Heaths
í Bretlandi, Brandts í Þýzka-
landi og Brezhnevs f Sovét-
ríkjunum. Og þeir veltu því fyr-
ir sér hvort þeir ættu nú ekki
að einbeita sér að því að leysa
vandamálin heima fyrir í stað
þess að röfla út af vandamálum
annarra þjóða?
Og þá kom Michel Jobert til
ráðstefnunnar í Washington.
Hann lýsti því strax yfir, að
ráðstefnan væri iila undirbúin
^eUrJJork Etmes
v S?
Eftir
James Reston
og að hún væri haldin alltof
snemma. Um hvort tveggja
hafði hann rétt fyrir sér. En
síðan bætti hann við: Iðnaðar-
rikin eiga ekki að vinna saman
að lausn olíukreppunnar, jafn-
vel þótt Arabar hafi staðið
saman að hækkun olíverðsins.
Samstaða iðnaðarríkjanna
Michel Jobert utanríkisráð-
herra Frakklands.
myndi einungis leiða til orrustu
á mi lli kaupenda og seljenda.
Frakkar vilja ekki sjá slika
samvinnu, sagði Jobert. Við
ætlum að fara okkar eigin leiðir
og þar að auki verður að gæta
þess, að Bandarfkjamenn voru
ekki að hugsa um lausn vanda-
málsins heldur um að tryggla
forréttindaaðstöðu sína.
Þetta var hin gamla
Gaullistakenning, en hún var
ekki einungis ónákvæm heldur
einnig næsta skopleg. Stjórn
Nixons ræður ekki einu sinni
eigin gerðum, hún getur ekki
sagt þingmönnunum fyrir verk-
um nú orðið, hvað þá að hún
geti ráðið yfir Vestur-Evópu,
sem er nú stærsti og voldugasti
a5linn í heimsviðskiptunum,
eða Japönum, sem eru jafnvel
að leggja undir sig bandaríska
markaðinn. Sjaldan hefur
heimska úreltra hugmynda
komið jafn glöggt fram sem í
ræðu Joberts.
Hið athyglisverðasta við
orkuráðstefnuna var ekki
styrkleíki heldur veikleiki
Bandaríkjamanna og einmitt
þess vegna urðu þeir að taka
skynsamlega afstöðu og slá af i
mörgum deilumálum. Banda-
ríkjamenn voru ekki að reyna
að kúga bandamenn sína held-
ur að leita hjálpar þeirra. Við
báðum í rauninni um láns- og
leigukjarasamning við Evrópu,
þar sem við vorum í hlutverki
þiggjandans.
Þetta var inntakið i ræðu
Henry Kissingers, sem hann
flutti á Waldorf — Astoria
hótelinu í aprilmánuði síðast-
liðnum. Þá grátbændi hann
Evrópumenn um aðstoð við
uppbyggingu nýrra skipunar
heimsmálanna. Og þetta var
það, sem Kissinger reyndi að
segja f ræðu sinni á Washing-
tonráðstefnunni, þegar hann
bauð fram tækni og orkulindir
Bandaríkjanna. Hann bauð
bæði olíukaupendum og ólíu-
framleiðendum til samvinnu
um lausn orkuvandamálanna
og lagði til, að allir sameinuðust
um rannsóknir á nýjum orku-
gjöfum, kjarnorku, sólarorku
og jarðhita.
En Nixon og Kissinger tókst
ekki að sannfæra Evrópumenn
um gildi samvinnu í þeim til-
gangi að koma á nýrri skipan i
gjaldeyris-, verzlunar- og orku-
málum heimsins.
Það þurfti Frakka til þess að
skýra málin og nákvæmni og
harðfylgi Joberts til að koma
þeim í höfn. Jobert hélt þvi
fram, að olíuskorturinn væri
ekki stærsta vandamálið, held-
ur offramboð á bandarískri
pólitik, og sagði að Frakkar
vildu ekkert hafa með banda-
ríska heimsvaldastefnu aðgera,
þeir hygðust leysa sín orku-
vandamál sjálfir.
Bandarískir stjórnmála- og
blaðamenn hafa gagnrýnt
Jobert harðlega fyrir þessa
afstöðu, en þeir hafa verið mjög
ósanngjarnir. Hann eyðilagði
ekki þessa illu undirbúnu ráð-
stefnu heldur bjargaði henni.
Hinar vinsamlegu deilur þeirra
Kissingers voru svo sannarlega
uppbyggjandi. Þær leiddu í ljós
ágreininginn sem lengi hefur
verið milli Bandaríkjamanna
og ráðamanna þeirra ríkja, sem
eiga aðild að Efnahagsbanda-
laginu. Og svo fór að lokum, að
allar þjóðir Efnahagsbanda-
lagsins nema Frakkar ákváðu
að reyna að finna sameiginlega
lausn á þessum miklu vanda-
málum, sem augljóslega eru
sameiginlegöllum heiminum.
Þess vegna skulum við hrópa
tvöfalt húrra fyrir Jobert. I
stað þess að skammast út i
hann, ættum við að gefa honum
rós. Ef hann hefði ekki haldið
uppi svo snjallri vörn fyrir
eigingjarnri þjóðernisstefnu,
hefðum við e.t.v. aldrei skilið
hve heimskuleg hún er.