Morgunblaðið - 22.03.1974, Blaðsíða 18
18
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 22. MARZ 1974
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthias Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson,
Styrmir Gunnarsson
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, simi 10 100.
Aðalstræti 6. simi 22 4 80.
Áskriftargjald 420,00 kr á mánuði innanlands.
f lausasölu 25,00 kr. eintakið.
ÓSTARFHÆF STJORN
Of litlar umbætur
Enda þótt Alþýðu-
flokkurinn gengi til
liðs við ríkisstjórnina og
hjálpaði henni að koma í
gegnum þingið lögunum
um skattkerfisbreytingu er
augljóst, að ríkisstjórnin
hefur ekki starfhæfan
meirihluta á Alþingi. Fram
að þessu hafa stjórnarand-
stæðingar í neðri deild ver-
ið taldir 20, en stuðnings-
rnenn ríkisstjórnarinnar
jafn margir, þannig að
unnt væri að fella öll mál
fyrir ríkisstjórninni. Nú
hefur hins vegar brugðið
svo við, að enn einn þing-
maður úr stjórnarliðinu
hefur ýmist greitt atkvæði
með stjórnarandstöðunni
eða setið hjá við atkvæða-
greiðslur. Við fyrri af-
greiðslu frumvarpsins um
skattkerfisbreytingu hélt
Björn Pálsson þingmað-
ur Framsóknarflokksins
ræðu, þar sem hann sagði
m.a., að sum ákvæði frum-
varpsins væru tóm enda-
leysa og bætti við:
„Það var þess vegna, sem
ég vildi ekki vera hér í
kvöld. Mér er óskaplega
nauðugt að vera með vit-
leysum. Þetta er allt satt,
sem ég hef sagt, og hafið
betta fyrir, að láta mig ekki
í friði.’1
Þingmaðurinn hafði ekki
hugsað sér að mæta á þess-
um fundi, en ef hann hefði
verið fjarstaddur, hefðu
allar breytingartillögur
Sjálfstæðisflokksins verið
samþykktar og frumvarp-
inu gjörbreytt. Hins vegar
neyddi fjármálaráðherra
hann til að mæta til fund-
ar, og þannig var frum-
varpið marið í gegnum
deildina, en þó með tals-
verðum breytingum.
Við lokaafgreiðslu máls-
ins í fyrradag sat Björn
Pálsson hjá við atkvæða-
greiðslu, þannig að frum-
varpið hefði fallið með 20
atkvæðum gegn 19, ef Al-
þýðuflokkurinn hefði ekki
gengið til liðs við ríkis-
stjórnina. Af þessu er ljóst,
að ríkisstjónin getur ekki
einu sinni treyst á jafn
mörg atkvæði í neðri deild
og stjórnarandstaðan hef-
ur. Hún á það á hættu að
stjórnarandstaðan geti
komið sínum málum f
gegn, en ríkisstjórnin ekki.
Við slíkar aðstæður er
auðvitað alveg ljóst, að
þessi ríkisstjórn er ekki
starfhæf. Hún getur ekki
tekist á við þann mikla
vanda, sem framundan er í
efnahagsmálum. Þess
vegna mun óðaverðbólga
flæða yfir landslýðinn með
sívaxandi hraða, og er þó
ekki á bætandi, þegar at-
vinnuvegirnir eru að kom-
ast í þrot og frystihúsin
hafa t.d. séð sig knúin til að
hætta við, eða a.m.k. að
draga verulega úr fryst-
ingu á blokk fyrir Banda-
ríkjamarkað.
En ráðherrarnir neita að
horfast í augu við stað-
reyndir og ætla sér að sitja
á meðan sætt er.
Við umræðurnar um
skattkerfisbreyting-
una í neðri deild Alþingis
flutti Gunnar Thoroddsen
formaður þingflokks Sjálf-
stæðisflokksins ræðu og
sagði m.a.:
„Það er stefna Sjálfstæð-
isflokksins, að almennar
launatekjur landsmanna
skuli skattfrjálsar og að
tekjuskatti sé að öðru leyti
stillt svo í hóf, að hann
dragi ekki úr framtaki og
vinnulöngun.
Þessi stefna er mótuð í
þvf frumvarpi um stór-
fellda lækkun tekjuskatts,
sem sjálfstæðismenn hafa
flutt á þessu þingi.
Núverandi stjórnar-
flokkar hafa gengið í þver-
öfuga átt við þessa stefnu.
Vorið 1972 fengu þeir lög-
festar skattabreytingar,
sem lögðu stórauknar byrð-
ar á allan almenning. Þessi
skattalög vinstri stjórnar-
innar hafa vakið svo magn-
aða andúðaröldu, að stjórn-
inni er ekki stætt lengur
á skattpíningarstefnunni.
Barátta stjórnarandstöð-
unnar, almenningsálitið og
nú síðast þrýstingur frá
samtökum launþega hafa
knúið stjórnarflokkana til
undanhalds. Ber að þakka
þá viðleitni verkalýðssam-
takanna að fá leiðréttingu
á hinum ranglátu skatta-
lögum, þótt hún hafi vegna
framkomu stjórnarinnar
ekki borið þann ávöxt, sem
við teljum æskilegan.
Stjórnarumbætur á
tekjuskattslögunum. Skatt-
prósentur eru of háar, bilin
milli þeirra, skattþrepin, of
þröng, skattstiginn rís of
ört. Þessir alvarlegu ann-
markar munu valda því, að
fjöldi manna með meðal-
tekjur mun lenda í há-
marksskatti.
Auk þess eru ákvæði
frumvarpsins um svokallað
skattaafsláttarkerfi gölluð
og að sumu leyti ranglát."
Sjálfstæðisflokkurinn
gerði margítrekaðar til-
raunir til að fá fram nauð-
synlegar breytingar á
þessu frumvarpi, en ríkis-
stjórnin hafnaði öllum til-
lögum hans. Þess vegna
hlaut flokkurinn að greiða
atkvæði gegn frumvarpinu
í heild, enda var ljóst, að
ríkisstjórnin mundi taka
upp samninga við stjórnar-
andstöðuna strax þegar
frumvarpið væri fallið,
annarra kosta átti hún ekki
völ. Þá hefði verið lögð
áherzla á léttbærari skatta
og sparnað í rfkisrekstrin-
um. En því miður tókst
ekki að knýja þetta fram,
vegna þess að Alþýðu-
flokksþingmenn gengu til
liðs við ríkisstjórnina og
bera því ábyrð á því, að
skattar verða nú þungbær-
ari en þurft hefði að vera,
bæði söluskatturinn og
tekjuskattar.
Undarlegt vopnahlé
1 Víetnam
STRÍÐIÐ í Víetnam heldur áfram þrátt fyrir yfirlýst vopna-
hlé. Fyrstu tólf mánuðu vopnahlésins var tilkynnt um
335.000 vopnahlésbrot, 60.000 féllu í bardögum, álíka
margir særðust og 80.000 nýir flóttamenn voru skráðir.
Þúsund falla í hverri
\iku: Stríð heldur áfram
Ástæðan til þess að stríðið heldur
áfram er sú að friðarsamningarnir
eru óljóst orðaðir og framkvæmd
þeirra byggist á velvilja, sem er af
skornum skammti eftir stríð sem
hefur staðið i aldarfjórðung
Alþjóðaeftirlitsnefndin, ICCS, er
máttlaus vegna innbyrðis ágrein-
ings. Sama máli gegnir með her-
málanefndina, sem er skipuð fulltrú-
um Viet Cong og stjórnarinnár í
Saigon.
Verkefni hernefndarinnar er að
ákveða mörkin milli yfirráðasvæða
Saigon-stjórnarinnar og Viet Cong.
Þessi mörk eru breytileg og á báð-
um svæðunum eru einangraðir
andspyrnuhópar. Þess vegna hefur
það verið mikil freisting að hagræða
þessum mörkum.
Það hefur verið stefna Þjóðfrelsis-
fylkingar Viet Cong og stjórnarinnar
í Hanoi að stofna þriðja Vietnamrikið
svokrllaða og steypa þannig saman
í eina heild öllum þeim svæðum sem
hafa verið á þeirra valdi og setja
svæðið allt undir stjórn svokallaðrar
bráðabirgðabyltingarstjórnar, PPR
Þetta hefur haft hernaðaraðgerðir
i för með sér i fjallahéruðunum með-
fram landamærum Laos og
Kambódiu. IVIörg útvirki Saigon-
stjórnarinnar hafa verið tekin í þess-
um aðgerðum.
Þá hefur ekki verið lögð minni
áherzla á að leggja steinsteyptan veg
frá vopnlausa svæðinu á landamær-
um Norður- og Suður-Víetnam suð-
ur á bóginn eftir öllu yfirráðasvæði
Þjóðfrelsisfylkingarinnar. Vegurinn
endar 1 80 km frá Saigon og þar eru
nú fimm herfylki við því búin að
ráðast á höfuðborgina með stuðn-
ingi 300 skriðdreka.
Áður voru Norður-Víetnamar um
fjóra mánuði að fara eftir Ho Chi
Minh-slóðanum um Laosog Kambó-
díu til óshólmasvæðis Mekongfljóts
suður af Saigon. Nú tekur ferðin
nokkra daga.
Nýlega hafa verið gerðir tólf flug-
vellir. Á þeim geta lent herþotur af
gerðinni MIG-21 og þar eru til varn-
ar loftvarnaeldflaugar af gerðinni
SAM-2.
Nguyen Van Thieu, forseti Suður-
Víetnams, hefur fyrir sitt leyti haft að
engu ákvæði Parísarsamninganna
um myndun svokallaðs Þjóðarsátta-
ráðs skipað fulltrúum Þjóðfrelsisfylk-
ingarinnar, Saigon-stjórnarinnar og
hlutleysissinna. í þess stað hefur
hann treyst eigin völd og reynt að
uppræta einangraða hópa Viet
Cong-hermanna á Mekongóshólma-
svæðinu með efnahagslegum refsi-
aðgerðum, hótunum og hervaldi.
Suður-vletnamski flugherinn hef-
ur haldið uppi allt að hundrað árás-
um á dag gegn „liðssafnaði og að-
flutningsleiðum" að sögn Thieus.
Gert er ráð fyrir því að Hanoistjórn-
in hafi sent 70 000 menn til Suður-
Víetnams síðan friðarsamningarnir
voru gerðir. Hanoi-stjórnin heldur
því fram fyrir sitt leyti að Bandaríkja-
menn hafi ekki kallað alla hermenn
sína heim og skilið eftir nokkra borg-
aralega „ráðunauta".
Alls munu vera um 170.000
Norður-Víetnamar og um 80 000
Viet Cong-hermenn sunnan vopn-
lausa svæðisins. Fræðilega séð ætti
Saigon-stjórnin að hafa yfirburði þar
sem her hennar er skipaður 1.1
milljón manna. En ýmislegt annað
kemur til greina.
Striðsþreyta veldur þvi að allt að
12.000 hermenn svíkjast undan
merkjum i hverjum mánuði. Agi og
dugnaður hermanna Saigonstjórnar
innar er miklu minni en hermanna
andstæðinganna. Þvi trúa fáir að
Thieu gæti sigrað ávigvellinum þó
að ósigur virðist raunar einnig
ósennilegur i fyrirsjáanlegri framtið.
Framtiðin er dimm frá sjónarhóli
Thieus og stjórnar hans. Varnirnar
gleypa 60% af ríkisútgjöldunum og
eru geysileg byrði landi þar sem
viðreisn er brýn nauðsyn eftir ára-
tuga mannskæða styrjöld.
Vopnahléð hefur reynzt blekking,
Vonirnar um að friður leiddi til bjart-
ari tima hafa verið blekking. Hjá
Suður-Víetnömum hefur ekkert
breytzt
Síðan bandaríska herliðið var flutt
burt hefurerlendurfjármagnsstraum
ur nánast stöðvazt Bandarlsku her-
mennirnir eyddu milli 400 og 500
milljónum dollara á ári í Suður-Víet
nam og eyðsla þeirra var einn helzti
hornsteinn efnahagslifsins.
Nú hefur verð á lifsnauðsynjum
hækkað upp úr öllu valdi Verð á
hrisgrjónum hefur til dæmis þrefald-
azt á einu ári. Framfærslukostnaður-
inn jókst I fyrra um 50% og fella
varð gengi pjastrans niu sinnum.
Margir misstu atvinnuna þegar
Bandarikjamenn fluttu burtu herlið
sitt og þar á ofan bætist það vanda-
mál við að útvega vinnu handa fimm
milljónum flóttamanna sem hafa
verið skráðir siðan 1 964.
Suður-Vietnamar eru nú algerlega
háðir erlendri aðstoð. f fyrra fékk
Saigon-stjórnin 504 milljónir doll-
ara frá Bandaríkjunum og i ár er gert
ráð fyrir því að hún fái 500 milljónir
dollara.
Hækkandi framfærslukostnaður
getur orðið banabiti Saigonstjórnar-
innar Óánægjan er mikil og litið
mark er tekið á andstæðingum
stjórnarinnar. Fyrr eða siðar getur
þolinmæði almennings brostið og
þá yrði sprenging.
Farið getur svo að Thieu verði
látinn svara til saka fyrir að fylgja
stefnu sem færði ekki frið, sem
striðshrjáð þjóð þráði framar öllu,
heldur falsfrið. ( stað þess að stuðla
að þjóðarsáttum hefur Thieu nær
eingöngu hugsað um að treysta
valdaaðstöðu sína.
Þannig hefur Thieu fengið þjóð-
þingið, þar sem stuðningsmenn
hans hafa tögl og hagldir, til þess að
veita sér umboð til að gefa kost á sér
til endurkjörs 1975. Þrátt fyrir
þrýsting frá Bandaríkjamönnum hik-
ar hann við að taka fulltrúa stjórnar-
andstöðunnar i stjórnina.
Parfsarsamningarnir höfðu þau
Nguyen Van Thien
jákvæðu áhrif að Bandaríkjamenn
gátu hætt ógæfulegri stríðsþátttöku
án þess að missa alveg andlitið og
fengið stríðsfanga sína senda heim
og Norður-Víetnamar höfðu þann
hag af þeim, að loftárásum var al-
gerlega hætt og þeir gátu snúið sér
að nauðsynlegri viðreisn. í Suðaust-
ur-Asíu sem heild komst aftur á
eðlilegt jafnværi í samskiptum Kína
og Japans eftir nauðsynlega breyt-
ingu á stefnu sem Bandaríkin mót-
uðu.
Hætta er á nýrri stórsókn Viet
Cong og Hanoimanna og hætta er á
að slík stórsókn valdi nýjum stór-
pólitiskum árekstrum í Suðaustur-
Asíu. Að vísu mælir það gegn nýrri
sókn að Hanoimenn verða að ein-
beita sér að viðreisninni og mega
ekki við alltof miklum áföllum.
„Verndarar" deiluaðila i Vletnam,
Bandaríkin, Sovétrikin og Kína, telja
það gagnkvæma hagsmuni slna að
stríðið blossi ekki aftur upp. Hvað
sem þvi líður finnst Vletnömum það
einkennilegt vopnahlé sem kostar
rúmlega þúsund mannslíf I hverri
viku.