Morgunblaðið - 11.05.1974, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 11. MAÍ 1974
Islenzk listsýning
í Kaupmannahöfn
Konur, sem taka börn f einkagæzlu, á fyrsta fræðslufundi Féiagsmálastofnunar
NÁMSKEIÐ FYRIR KONl
ER TAKA BÖRN í GÆ2
UM MIÐJAN aprí) var opnuð sýn-
ing á verkum nokkurra íslenzkra
listamanna í Nikolaj-kirkju í
Kaupmannahoíii og ber hún nafn-
ið: H20, íslenzk farandsýning.
Um hana skrifar Henrik Bramsen
i Berlingske Tidende þann 15.
apríl og hefst grein hans á þess-
um orðum:
Leitað að olíu
milli Islands
og Grænlands
KAUPMANNAHÖFN — Danskir
jarðfræðingar munu rannsaka
hafið milli Isiands og Grænlands
f sumar til þess að komast að raun
um, hvort þar finnist oifa.
Forstöðumaður Jarðfræðirann-
sókna Grænlands (GGU), F.
Ellitsgaard-Rasmussen skýrði frá
þessu á blaðamannafundi í Kaup-
mannahöfn. Jafnframt verða
jarðfræðirannsóknir stundaðar í
norðurhluta Grænlands og úti
fyrir vesturströnd Grænlands.
Ellitsgaard-Rasmussen sagði, að
aðstæður i Vestur-Noregi og við
strönd Vestur-Grænlands væru
jarðfræðilega mjög svipaðar. Þar
bæri mest á sams konar leifum
frá Jura-tímanum. I slíkum lögum
hefði fundizt mikil olía á Ekofisk-
svæði Norðmanna.
„Mörg Ekofisk-svæði rúmast á
yfirráðasvæði Grænlands,“ sagði
Ellitsgaard-Rasmussen —
Harboe.
SATTASEMJARI rfkisins, Torfi
Hjartarson, hafði f mörgu að snú-
ast á meðan prentaraverkfallið
stóð yfir. Samningar náðust f
kjaradeilum sjómanna á fiski-
skipum, blaðamanna og lyfja-
fræðinga áður en til verkfalls
kom, en verkfall yfirmanna á far-
skipum skall á aðfararnótt 16.
aprfl. Þá voru verkfræðingar, sem
starfa hjá ráðgefandi verkfræð-
ingum I verkfalli í tvo daga,
28.—30. marz. Tæknifræðingar f
þjónustu sömu aðila fóru einnig f
tveggja daga verkfall sömu daga.
Kjaradeilu sjómanna og útvegs-
manna lauk 1. aprfl, þegar samn-
ingar tókust við undirmenn á
fiskiskipunum. Samningar við
yfirmenn tókust 9. marz.
Að sögn Kristjáns Ragnars-
sonar formanns LlU, voru samn-
ingarnir í mörgum atriðum. Þau
helztu voru hækkun á kauptrygg-
ingu, sem nam 21,6%. Þá hækk-
uðu fæðispeningar nokkuð, og er
sú hækkun greidd úr áhafnadeild
Aflatryggingasjóðs, sem var talin
geta tekið á sig auknar greiðslur.
Þá var ennfremur samið um kjör
sjómanna á minni skuttogurunum
og tilhögun hafnarleyfa sjó-
manna. Gildistíminn á samningn-
um við undirmenn er til 1. janúar
1976, en samningurinn við yfir-
menn gildir til 15. maí 1976.
Kristján sagði, að samninga-
fundirnir hefðu alls orðið 30 tals-
ins, flestir hjá sáttasemjara.
Reiknaðist honum til, að alls
hefðu farið 240 klukkustundir í
samningagerðina, og væri það
óheyrilega langur tími. Væri orð-
in nauðsyn á því að endurskoða
form samningaviðræðnanna.
„Hópur afkomenda íslenzkra
víkinga hefur búið um sig í Nikol-
aj-kirkju. Er það hefnd fyrir alda-
langa nýlendustefnu og einokun-
ar-verzlun? Nei, þeir tímar eru
liðnir. Nú er það sjálf islenzka
þjóðin, sem skal upplýst. Sú þjóð
er — lesum við f formála sýn-
ingarskrárinnar — andlega van-
þróuð, eilíflega hneyksluð. .. Þó
lesum við siðar í formálanum, að
einstaka menn hafa mannað sig
upp til mótmæla og ganga ótroðn-
ar slóðir. Þessir fáu réttlátu eru
einmitt þeir, sem sýna listaverk
sín hér.“
Bramsen segir siðar, að sýn-
ingin sé i rauninni ósköp hógleg
mótmæli og frjálsleg í uppsetn-
ingu sinni. Skilst áhorfendum, að
þar hafi verið útilokuð hin alþjóð-
lega abstraktlist, sem geti verið
einhæf og haft þrúgandi áhrif á
listsýningar. Lögð sé áherzla á
þjóðernið í þessum listaverkum
og áhorfandi sé jafnan minntur á,
hvar hann er staddur, m.a. með
sterkum ljósmyndum af húsi með
torfþökum, með verkum „naiv-
ista“, sem lýsi hversdagslegri önn
á sögueynni, og af þeim sé Sigur-
laug Jónasdóttir einkar sannferð-
ug. Þarna eru ofin teppi eftir
Hildi Hákonardóttur í hefð-
bundnum stíl, en með góðum lit-
um og skýrri frásögn. Þarna eru
þó líka almennari útgáfur af
bandarískum ný-realisma í verk-
um Eyborgar Guðmundsdóttur og
Þorbjörg Höskuldsdóttir á þarna
nokkur „spil“, sem mörg eru
skemmtileg og einkennast af
skynsemi og hugarflugi.
Samningar tókust milli samn- ;
inganefnda blaðamanna og blaða-
útgefenda að morgni 2. aprfl eftir
langan sáttafund. Samningar
blaðamanna voru lausir 1. nóv sl.
Voru haldnir alls 13 samninga-
fundir, þar af tveir hjá sáttasemj-
ara. Fundirnir stóðu f alls 72
klukkustundir.
Magnús Finnsson formaður
samninganefndar Blaðamannafé-
lagsins tjáði Mbl., að niðurstöður
samninganna hefðu í stórum
dráttum verið þær, að blaðamenn
hefðu fengið 31% launahækkun á
alla flokka. Þá var samið um 3%
hækkun 1. desember 1974 og
önnur 3% hálfu ári áður en samn-
ingar ganga úr gildi, en gildistím-
inn er sá sami og í samningum
prentara. Einnig náðust fram
smávægilegar leiðréttingar á
fyrri samningi.
Samningarnir voru samþykktir
nær samhljóða á fundi blaða-
manna 4. apríl, og á fundi blaða-
útgefenda sama dag voru þeir
einnig samþykktir.
Lyfjafræðingar og apótekarar
undirrituðu samninga 5. aprfl, og
höfðu þá aðeins farið fram tveir
samningafundir hjá sáttasemj-
ara. Samningarnir voru sam-
þykktir á félagsfundum beggja
aðila.
Werner I. Rassmusson for-
maður Lyfjafræðingafélags ís-
lands.tjáði Mbl., að samningarnir
hefðu f stórum dráttum fjallað
um 16,3% kauphækkun frá 1.
september 1973, sem síðan
breyttist í 20% 1. febrúar 1974.
Þá bætist 3% kauphækkun við 1.
UM 200 konur f Reykjavfk taka
börn f gæzlu á heimili sfnu. Sl. 3
ár hefur Féiagsmálastofnun borg-
arinnar haft eftiriit með þessari
einkagæzlu og veitt leyfi til slíks.
Munu um 400 börn vera f þannig
einkagæzlu á daginn, ýmist allan
daginn eða hálfan daginn. En nú
er f fyrsta skipti komið upp
fræðslu fyrir þessar konur á veg-
um Félagsmáiastofnunar og
stendur yfir námskeið með fyrir-
lestrum fyrir þær þeirra, sem
vilja.
Mbl. fékk upplýsingar um þetta
námskeið hjá Margréti Sigurðar-
dóttur, sem hefur annazt mál
einkagæzlunnar fyrir Félagsmála-
október 1974. Auk þess náðu
lyfjafræðingar fram ýmsum smá-
vegis leiðréttingum á fyrri samn-
ingi. Samningurinn gildir til 1.
september 1975.
Samningar lyfjafræðinga og
apótekara voru lausir 1. maí 1972,
og hafa lyfjafræðingar síðan
reynt að ná samningum, en það
gekk hægt að sögn Verner I.
Rasmusson, og árangur fékkst
ekki fyrr en nú. Lyfjafræðingar
höfðu boðað yfirvinnubann frá og
með 6. apríl, en til þess kom ekki.
Stéttarfélag verkfræðinga, sem
er deild innan Verkfræðingafé-
lags Islands og annast kjaramál,
samdi við Reykjavfkurborg um
miðjan febrúar og Félag ráðgjaf-
ar verkfræðinga 30. marz. Verk-
fræðingar sem vinna á stofum hjá
ráðgefandi verkfræðingum, fóru f
verkfall 28. marz, og voru þeir þvf
f verkfalli f tvo daga.
Ölafur Bjarnason formaður
Stéttarfélags verkfræðinga tjáði
Mbl., að samningarnir við Reykja-
víkurborg hefðu falið í sér 16,3%
kauphækkun frá 1. september
1973. Samningurinn á að giida til
1. september 1975, og kauphækk-
unin á samningstímabilinu
verður um 20%. Auk þess náðust
fram leiðréttingar á fyrri samn-
ingi. Samningaviðræður við
Reykjavíkurborg hófust síðast-
liðið haust, en þeim var síðan
frestað fram í febrúar. Voru
bráðabirgðasamningar í gildi á
þeim tfma.
Samningarnir við ráðgefandi
verkfræðinga gera ráð fyrir
19,5% kauphækkun frá 1. apríl,
stofnun. Sagði hún, að f þetta sinn
yrðu fyrirlestrar haldnir einu
sinni í viku f fimm vikur í Norður-
brún 1, en í haust yrði svo efnt til
vikunámskeiðs. Fyrsta kvöldið er
fjallað um meðferð ungbarna, en
mjög mikið er einmitt af mjög
ungum börnum i einkagæzlu.
Kvað Margrét það oft takast mjög
vel og væri þetta kannski einmitt
sá hópurinn, sem helzt ætti rétt á
sér í slíkri persónulegri einka-
gæzlu. Aðra vikuna er fjallað um
andlegan þroska barnsins. Og í
þriðja kvöldið um leikþörf barna,
útivist og leikfangaval.
Fyrirlestrar um leikfangaval
verða föstudaginn 3. maí og í sam-
að viðbættum 3% 1. desember
1974 og 4,5% 1. júní 1975. Samn-
ingurinn gildir til 1. aprfl 1976.
Einnig var það nýmæli tekið inn f
samninginn, að vinnuveitendur
skyldu taka þátt í fjárhagslegum
kostnaði við viðhaldsmenntun
verkfræðinga. Svipað samkomu-
lag hafði áður verið í gildi við
Reykjavíkurborg. Samningavið-
ræður stóðu yfir frá sl. hausti,
með hléum.
Tæknifræðingar f þjónustu ráð-
gefandi verkfræðinga sömdu við
vinnuveitendur sfna 31. marz,
eftir að hafa verið f verkfaili f tvo
daga. Tæknifræðingarnir höfðu
samstöðu með verkfræðingum við
samningagerðina, og voru þetta
fyrstu kjarasamningarnir, sem
Tæknifræðingafélag Islands ger-
ir fyrir félagsmenn sína.
Sigurður Georgsson fram-
kvæmdastjóri Tæknifræðinga-
félags Islands tjáði Mbl., að samn-
ingaviðræður hefðu tekið langan
tíma, enda hefðu vinnuveitendur
fyrst ekki viljað viðurkenna
Tæknifræðingafélagið sem samn-
ingsaðila. Þegar sú viðurkenning
fékkst, komst skriður á samning-
ana.
Samstaða tókst með kjaradeilu
Tæknifræðingafélagsins og stétt-
arfélaga verkfræðinga, þannig
að tæknifræðingar studdu verk-
fræðinga að launatölu, en verk-
fræðingar studdu tæknifræðinga
að rammasamningi. Fékkst sá
rammasamningur án launatölu.
Þar sem um er að ræða fyrsta
kjarasamning tæknifræðinga, er
ekki hægt að gera neinn saman-
burð við fyrri samninga. Samn-
ingurinn gildir til 31. marz 1976.
bandi við það er ráðgert að koma
upp sýningu á leikföngum, svo
konurnar geti séð hvað er til af
sliku og hvað það kostar. Og er
vonazt til, að hægt verði að hafa
sýninguna opna þá helgi fyrir al-
menning. Einnig er áformað að
reyna að gefa út bækling um gildi
leikfanga, til leiðbeiningar og
hliðsjónar. Sagði Margrét, að tek-
ið hefði verið upp samband við
þá, sem selja leikföng, með það
fyrir augum, að þessar konur,
sem taka börn í einkafóstur, geti
fengið með afslætti slík leikföng,
sem Félagsmálastofnun mælir
með, og hefur milligöngu um leik-
föng, sem Félagsmálastofnun
mælir með, og hefur milligöngu
um. En leikföngin eru dýr.
I fjórðu viku þessa fræðslunám-
skeiðs verður rætt um afbrigðileg
börn og fötluð á einhvern hátt. Og
fimmta og síðasta kvöldið mun dr.
Þuríður Kristjánsdóttir ræða um
skólabörn en alltaf er eitthvað af
6—8 ára börnum í gæzlu á einka-
heimilum. Jafnframt verður það
kvöld rædd starfsemin, ýmsar
reglur, sem fylgja þarf o.fl.
Margrét Schram fóstra mun hafa
umsjón með þessum fræðslu-
kvöldum.
I haust er svo ætlunin að koma
á vikunámskeiði fyrir konur, sém
taka börn I einkagæzlu, og taka þá
fyrir ýmiss konar viðfangsefni,
svo sem leiki, söng, sögur og fönd-
ur.
Margrét sagði, að reynslan af
einkafóstrinu væri yfirleitt góð.
Reynslan hefði sýnt, að ef einhver
kæmi fram, sem ætlaði að reka
slfkt af glannaskap og eingöngu í
gróðaskyni, þá gæfist hann strax
upp og dytti út. En leyfi eru að-
eins veitt til þriggja mánaða fyrst
og kvaðst Margrét reyna að fylgj-
ast bezt með í byrjun. Kæmi þá
fljótt f ljós hvar bezt gengur.
Traustustu konurnar hefðu líka
oftast mikið samband og sam-
vinnu við hana. Þær konur, sem
vildu gæta barna, væru yfirleitt
hlýjar konur með gott viðmót. En
í miklum fjölda mætti alltaf gera
ráð fyrir afbrigðum. En þó að þau
hyrfu fljótt, væri óneitanlega
slæmt, að það bitnaði á börnunum
og slæmt að þurfa að skipta um
fóstur.
Margrét lagði að lokum áherzlu
á það, að mikilvægt væri, að bæði
mæður og fóstrur barnanna
gengju frá öllum skilmálum og
tilhögun f upphafi.
Margrét kvaðst telja, að um 200
heimili fullnægðu nokkurn veg-
inn þörfinni fyrir einkafóstur. En
gallinn væri sá, að þau væru ekki
öll, þar sem þörfin er fyrir þau.
Til dæmis væri alltaf skortur á
heimilinum, sem tækju börn í
gamla Austurbænum, Vesturbæn-
um og í Skerjafirði, en í Breið-
holti væri nóg framboð. Um verð-
lag sagði hún, að gæzla allan dag-
inn kostaði orðið upp í 9500 krón-
ur, en allur tilkostnaður hækkaði
líka mjög ört.
Sjómenn, blaðamenn og lyfja-
fræðingar sömdu án verkfalls
Tæknifræðingar og verkfræðingar í tveggja daga verkfall