Morgunblaðið - 12.07.1974, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 12. JULl 1974
Alþýðuflokkurinn ræðir við
A1 íýðubandalagið og SFV
FLOKKSSTJORN Alþýðuflokks-
ins kom saman til fundar 1 gær og
tók afstöðu til bréfa, sem flokkn-
um höfðu borizt frá Alþýðu-
bandalaginu og Samtökum frjáls-
lyndra og vinstri manna. Flokks-
stjórnin samþykkti samhljóða að
verða við óskum þeim, sem fram
komu f bréfum þessum um við-
ræður við Alþýðuflokkinn um
viðhorfin f fslenzkum stjórnmál-
um.
Samkomulag
við Júgóslav-
ana 1
nánd
VEL miðar nú 1 samkomulagsátt f
deilu verkalýðsfélaganna í Árnes-
sýslu við júgóslavneska verktak-
ann við Sigöldu, Energoprojekt. I
gær var haldinn samningafundur
þessara aðila frá kl. 9—5, og að
sögn Sigurðar Öskarssonar,
starfsmanns verkalýðsfélaganna,
miðaði vel f átt til fulls samkomu-
lags. Kvaðst Sigurður ekki á
þessu stigi málsins geta sagt,
hvaða atriði ágreiningur væri um,
en hann sagðist hafa góða von um,
að allur ágreiningur yrði úr sög-
unni eftir næsta fund aðilanna,
sem verður nk. mánudag.
Mbl. tókst ekki að ná sambandi
við Gylfa Þ. Gíslason, formann
Alþýðuflokksins, í gær, en spurði
Benedikt Gröndal, varaformann
flokksins, að því, hvort þessi
ákvörðun þýddi, að Alþýðuflokk-
urinn væri reiðubúinn til að taka
þátt í stjórnarmyndun með þess-
um flokkum.
Benedikt sagði, að ekkert væri
getið um það í bréfi flokks-
stjórnarinnar. Alþýðuflokknum
hefðu ekki borizt tilboð um við-
ræður frá öðrum flokkum en
þessum tveim og tilmælum þess-
ara flokka hafi verið svarað á
almennan og kurteislegan hátt
eins og sjálfsagt hefði verið. Sagði
Benedikt, að Alþýðuflokkurinn
gengi alveg óbundinn til þessara
viðræðna um það almenna
umræðuefni, sem stjórnmála-
ástandið á Islandi væri.
Nýir ræðismenn
Hinn 29. júní var Aleck
Thorarinson, sem verið hefur
kjörræðismaður íslands með
vararæðismannsstigi í Winnipeg,
settur kjörræðismaður á sama
stað.
Hinn 21. júní 1974 var
Francisco Javier Pérez-
Bustamante de Monasterio skip-
aður kjörræðismaður með vara-
ræðismannsstigi f Madrid.
— Flugslysið
Framhald af bls. 36
sjúkrabíl. Voru þau Málfríður,
Arni, Inga og Kristján lögð inn á
sjúkrahúsið á Patreksfirði. Þau
kvörtuðu um meiðsli f baki.
Voru meiðsli þeirra í rannsókn í
gærkvöldi, þegar Mbl. hafði sam-
band við sjúkrahúsið. Heilsa
þeirra var góð eftir atvikum.
Marías fékk að fara af sjúkrahús-
inu eftir stutta rannsókn og Hörð-
ur flugmaður fór til ísafjarðar.
Flugfélagið Ernir á Isafirði átti
vélina, en Hörður Guðmundsson
er eigandi þess. Vélin var tiltölu-
lega ný, kom til landsins í marz
s.l. Hún var þannig útbúin, að
hún þurfti mjög stutta braut til
lendingar. Vélin er talin ónýt, og
var búið að draga flakið upp á
flugvöllinn, þegar Mbl. hafði sam-
band við Bíldudal í gærkvöldi.
Menn frá Loftferðaeftirlitinu
fóru vestur til að rannsaka orsak-
ir slyssins strax í gær. Flugfélagið
Ernir á aðra flugvél, og er hún
líka eins hreyfils.
Félaaslíf
Heimatrúboðið
almenn samkoma að Óðinsgötu 6 a
á morgun kl. 20,30. Allir vel-
komnir.
— Hjálpaði
mikið
Framhald af bls. 36
við hana. Hún var að sjálfsögðu
tryggð. Loftferðaeftirlitið kom á
staðinn til að finna út, hvað kom
eiginlega fyrir.“
— Er beygur 1 þér eftir þennan
atburð?
„Ég dembdi mér strax upp í flug-
vél, þegar ég kom til ísafjarðar til
að ná úr mér hrollinum. Eg byrja
svo af fullum krafti eftir eihn til
tvo daga, enda verið í þessu svo
lengi, er með 4000 flugtíma að
baki.“
— Launadeildin
Framhald af bls. 36
vinnu síðan, en þegið laun allan
tímann, sagði Ölafur, að hann
hefði komið með læknisvottorð,
sem gilt hafi frá 11. janúar, og
kvað hann, að í því hafi staðið,
að maðurinn væri veikur og
yrði að vera frá vinnu um
óákveðinn tíma. Ólafur sagði,
að læknisvottorðið hefði ekki
verið gefið út af trúnaðarlækni
Fríhafnarinnar, heldur hafi
maðurinn aðeins komið með
læknisvottorðið og afhent það.
Ólafur sagðist jafnframt hafa
tilkynnt utanríkisráðuneytinu
það samstundis og maðurinn
hafi ekki mætt til vinnu og
jafnframt, þegar hann afhenti
læknisvottorð. Hann sagðist
K.S.I. K.R.R.
Laugardalsvöllur
I. deild
Valur — Í.B.V.
leika f kvöld kl. 20.
Valur.
Veiðileyfi
Laxveiði — Silungsveiði
á Norðurlandi í sumar, 1. stöng.
Uppl. í síma 31239 eftir kl. 6 á kvöldin.
hafa margtilkynnt ráðuneytinu
fjarvistina. Kvaðst honum ekki
vera kunnugt um það, hvers
vegna starfsmaðurinn hafi ekki
verið lækkaður 1 launum og
síðan tekinn út af launaskrá,
eins og lög og reglur um rétt-
indi og skyldur opinberra
starfsmanna kveða á um.
Þar segir, að mæti maður
ekki til vinnu í 90 daga á fyrstu
12 mánuðum starfs hans, skuli
laun hans lækkuð um helming,
en eftir 180 daga fjarvist á
fyrstu 12 mánuðunum, félli
maðurinn út af launaskrá. Sam-
kvæmt þessu hefði viðkomandi
starfsmaður átt að missa helm-
ing launa sinna 1. marz og 1.
júní hefði hann átt að missa öll
laun sfn. Þá ber starfsmann-
inum einnig að afhenda læknis-
vottorð eftir 10 daga fjarveru,
en læknisvottorð það, sem af-
hent var 5. febrúar sagði, að
starfsmaðurinn hefði orðið
óvinnufær hinn 11. janúar 1974
vegna sjúkdóms og væri enn og
yrði um óákveðinn tíma.
Samkvæmt upplýsingum frá
launadeild fjármálaráðuneytis-
ins var þessi starfsmaður tek-
inn út af launaskrá og fékk
ekki laun greidd við sfðustu
mánaðamót. Steingrímur Páls-
son í launadeildinni var að því
spurður, hvort tilkynning um
það hefði komið frá utanríkis-
ráðuneytinu og kvað hann svo
ekki vera. Hins vegar hefðu
starfsmenn launadeildar tekið
eftir því f einu dagblaðanna
fyrir skemmstu, að maður þessi
hefði aldrei mætt til vinnu
sinnar og þá hafi hann verið
sviptur launum sínum.
Ólafur Thordersen var þvf
næst spurður að því, hvers
vegna þessi starfsmaður, sem
aldrei hefði mætt til vinnu í
Fríhöfninni, hefði verið
hækkaður í tign og gerður að
fulltrúa og þar með hækkaður
um 5 til 7 launaflokka. Ólafur
sagði: „Það er hlutur, sem ég
ætla ekki að svara fyrir. Það er
utanríkisráðherra sem ákveður
það.“ Ólafur ságði hins vegar,
að hann væri ekki búinn að fá
bréf, er staðfesti ráðningu
mannsins í fulltrúastarf, „en ég
hef grun um það, skulum við
segja“ — sagði Ólafur.
Morgunblaðinu er kunnugt
um það, að í fyrra urðu tveir
starfsmenn Fríhafnarinnar
brotlegir við tollalög. Sóttu þeir
báðir um endurráðningu, en
var synjað. Endurráðningar
þær, sem hér um ræðir, voru
allar gerðar rétt fyrir kjördag,
30. júní. Að því er varðar ráðn-
ingu tollvarðstjórans, virtist
utanríkisráðherra mjög í mun,
að skipunarbréf hans bærist til
Keflavíkurflugvallar og fyrir
kjördag, því að það var boðsent
frá utanríkisráðuneytinu og til
tollgæzlunnar á Kefiavfkur-
flugvelli, og því var engin
áhætta tekin á því, að tafir yrðu
hjá póstþjónustunní.
— Sinatra
Framhald af bls. 17
ekki sagt neitt, sem ekki væri rétt
og satt.
Mikil ólga greip um sig eftir
ummæli Sinatra f gærkvöldi. Tón-
leikum hans var aflýst í skyndi,
blaðamannasamtökin mótmæltu,
og sfðan komu til liðs við þau
listamenn úr ýmsum greinum og
sfðan verkamenn og flugvallar-
starfsmenn, sem m.a. neituðu að
setja eldsneyti á einkavél söng-
varans, fyrr en hann hefði borið
fram afsökunarbeiðni.
Sinatra á eftir að koma fram á
fjórum söngskemmtunum f
Ástralfu. Hefur verið ákveðið, að
þær verði haldnar, en löggæzla
mun verða stórefld hverju sinni,
þar sem óttast er, að reiðin sé alls
ekki af mörgum runnin.
— Nixon
Framhald af bls. 1
kunnugt, en kemur nú fyrir al-
menningssjónir í heild. Eitthvað
er þar þó nýtt að finna m.a. 240
blaðsíðna greinargerð James St.
Clair, lögfræðings Nixons forseta,
og afrit af sfmtölum milli Hvfta
hússins og einstakra starfsmanna
þess. Þá kemur þar fram, að á
einni af segulbandsupptökum
Hvíta hússins af samtölum forset-
ans truflar háreysti mikil, einmitt
þar sem forsetinn er að því kom-
inn að upplýsa, hversu mikið
hann veit um Watergate málið og
hversu mikið hann vill að almenn-
ingur fái að vita.
Samkvæmt fréttum NTB er það
mat manna í Washington, að þær
upplýsingar, sem nýlega hafa
komið fram um misræmi í af-
ritunum af segulbandsupptökum
og upptökunum sjálfum, breyti
engu um stöðu Nixons, hvorki
lagalega né pólitískt. Samkvæmt
skoðanakönnunum, sem fram
hafa farið meðal almennings og
þingmanna, eru flestir enn þeirr-
ar skoðunar, að eftir sem áður sé
óljóst, hver raunverulegur þáttur
forsetans í máli þessu er.
Þá hefur það komið fram í dag í
sambandi við fjármál Nixons for-
seta að honum hafi ekki enn þá
tekizt að útvega 226.440 dollara,
sem hann þarf að greiða af húsi
sínu í San Clemente í Kaliforníu
fyrir næstkomandi sunnudag.
— Hring-
vegurinn
Framhald af bls. 15
Áður en ég bar fram
ályktunartillöguna, var mér
það ljóst, að allir vildu hring-
veginn, en það var eins og
þegar mýsnar héldu fundinn og
ætluðu sér að hengja bjöllu á
köttinn.
„Ég tel þennan veg til mjög
mikilla hagsbóta fyrir Austur-
land,“ sagði Jónas, „og 1 minum
augum stækkar hann Island.
Það er ánægjulegt hvað fram-
kvæmdin hefur gengið vel. Það
sýnir, að við eigum góða verk-
fræðinga, og hægt er að halda
uppi miklum framkvæmda-
hraða þegar fjármagn er fyrir
hendi.“
Þ.Ó.
— Stjórnar-
samvinna
Framhald af bls. 23
gerða í dýrtíðarmálunum. Sjálf-
stæðisflokkurinn og Alþýðuflokk-
urinn neituðu að fallast á kröfu
Framsóknarflokksins um lögbind-
ingu kaupgjalds. Forsætisráð-
herra baðst lausnar 22. okt„
en Sveinn Björnsson rfk-
isstjóri tók hana ekki til
greina að svo stöddu. Frum-
varp Eysteins Jónssonar um
dýrtíðarmálin var fellt á Alþingi
7. nóv. og á ríkisráðsfundi þann
sama dag var ráðuneyti
Hermanns Jónassonar veitt lausn.
Að tillögu Sveins Björnssonar
skipuðu stjórnarflokkarnir frá-
farandi tvo menn hver I viðræðu-
nefnd til þess að kanna möguleika
á myndun nýrrar rfkisstjórnar.
Samkomulag tókst og ný rfkis-
stjórn sömu flokka var skipuð 18.
nóv. og i henni átt sæti sömu
menn og í hinni fyrri. Stjórnar-
kreppan hafði þvi staðið f tæpan
mánuð.
Vandamálin heldu áfram að
hrannast upp og f ársbyrjun 1942
blöstu við alvarlegar kjaradeild-
ur. Sjálfstæðisflokkurinn og
Framsóknarflokkurinn lögðu þá
til, að skipaður yrði með lögum
gerðardómur i kaupgjalds- og
verðlagsmálum. Voru bráða-
birgðalög þess efnis gefin út, en
Stefán Jóhann Stefánsson sagði
af sér ráðherraembættinu 17.
janúar. Deilur um kjördæmaskip-
unina leiddu svo til þess, að
Hermann Jónasson baðst lausnar
fyrir sig og ráðuneyti sitt 16. maí
1942. En Framsóknarflokkurinn
var í þeim efnum á öndverðum
meiði við Alþýðuflokkinn og
Sjálfstæðisflokkinn. Framsóknar-
flokkurinn hafði nú óslitið haft á
hendi stjórnarforystu f 15 ár eða
frá árinu 1927.
Minnihluta-
stjórn Ólafs Thors
Frá því í apríl 1942 var ljóst, að
til stjórnarslita gæti komið vegna
ágreinings í kjördæmamálinu.
Ekki tókst að mynda samsteypu-
stjórn til þess að fylgja þvf máli
fram. Mál skipuðust sfðan á þann
veg, að mynduð var minnihluta-
stjórn Sjálfstæðisflokksins, sem
naut hlutleysis Alþýðuflokksins
og Sósfalistaflokksins, en hlutleys
ið var í því fólgið, að þessir flokk-
ar tóku að sér að afstfra vantrausti
á ríkisstjórnina til þess að hún
gæti komið fram breytingum á
kjördæmaskipaninni.
Ríkisstjórnin tók við völdum 16.
maf, sama dag og Hermanni
Jónassyni var veitt Iausn. Ölafur
Thors var nú forsætis- og utan-
rfkisráðherra, Jakob Möller
fjármála- og dómsmálaráðherra,
og Magnús Jónsson atvinnumála-
ráðherra.
Breytingarnar á kjördæmaskip-
uninni voru síðan samþykktar 22.
maí. Alþingi var sfðan rofið og
efnt til kosninga 5. júlf. Var Al-
þingi þá kallað til aukafundar f
ágústmánuði og það samþykkti
endanlega stjórnarskrárbreyting-
arnar um kjördæmaskipunina. En
að því búnu drógu Alþýðuflokk-
urinn og Sósíalistaflokkurinn
hlutleysisyfirlýsingar sínar til
baka. Við svo búið var efnt til
haustkosninga í október 1942.
Sjálfstæðisflokkurinn fékk 20
þingmenn kjörna, Framsóknar-
flokkurinn 15, Sósfalistaflokkur-
inn 10 og Alþýðuflokkurinn 7.
Þingmönnum hafði nú verið
fjölgað úr 49 í 52. Ólafur Thors
baðst lausnar fyrir sig og ráðu-
neyti sitt 14. nóv. 1942.
Utanþingsstjórn
Björns Þórðarsonar
Að tillögu Sveins Björnssonar
ríkisstjóra skipuðu nú allir stjórn-
málaflokkar, sem fulltrúa áttu á
Alþingi, tvo fulltrúa í viðræðu-
nefnd, sem kanna átti möguleika
á myndun stjórnar, er hefði
meirihluta alþingismanna að baki
sér. Störf viðræðunefndarinnar
báru ekki árangur.
Ríkisstjóri sneri sér þá til
Haralds Guðmundssonar forseta
sameinaðs alþingis og óskaði eftir
þvf, að hann gerði tilraun til
stjórnarmyndunar, en hann gafst
svo til samstundis upp eftir að
hafa leitað hófanna f viðræðum
við forystumenn Framsóknar-
flokksins og Sósfalistaflokksins.
Sjálfstæðisflokkurinn taldi nauð-
synlegt, að gerð yrði úrslitatil-
raun til þess að mynda rfkisstjórn
á þingræðisgrundvelli. Fékk
hann heimild til þess hjá rfkis-
stjóra 13. des. og þriggja manna
nefnd af hálfu flokksins var veitt-
ur tveggja daga frestur í þessu
skyni. Sú tilraun bar ekki árang-
ur.
Daginn eftir að tilraun Sjálf-
stæðisflokksins fór út um þúfur
skipaði ríkisstjóri utanþings-
stjórn. Það var 16. des.
1942. Björn Þórðarson var skip-
aður forsætisráðherra, Björn
Ólafsson fjármálaráðherra,
Einar Arnórsson dómsmála-
ráðherra, Vilhjálmur Þór
utanríkis- og atvinnumálaráð-
herra. Jóhann Sæmundsson var
nokkrum dögum síðar skipaður
félagsmálaráðherra, en hann
sagði af sér því embætti í ársbyrj-
un 1943.
Stjórnarkreppa þessi hafði að-
eins staðið í mánuð þegar ríkis-
stjóri taldi vonlaust, að mynduð
yrði ríkisstjórn á þingræðislegum
grundvelli og þótti skylt að skipa
utanþingsstjórn. En hér var f
fyrsta skipti gripið til þess ráðs að
fá menn utanþings til þess að
skipa ríkisstjórn Islands og sfðan
hefur ekki verið að þessu ráði
horfið. Eftir alþingishátíðina
1944 sagði Björn Þórðarson: „Ég
er þess ekki sérstaklega fylgj-
andi, að stjórn og þing mæti aftur
undir sömu kjörum og áður. Ég
vil óska þess, að Alþingi geti
myndað sterka stjórn, ekki
hégómatildursstjórn heldur
stjórn, sem hefði vilja og getu til
þess að leysa vandamálin." Stjórn
Björns Þórðarsonar baðst síðan
lausnar á rfkisráðsfundi 16. sept.
1944.
Skipun utanþingsstjórnarinnar
var mjög gagnrýnd. Bjarni
Benediktsson segir á einum stað,
að fáar umdeilanlegri ákvarðanir
hafi verið teknar f þessum efnum.
Hann segir einnig, að fram-
sóknarmenn hafi lagt mikið kapp
á að koma í veg fyrir stjórn sjálf-
stæðismanna, en einnig kunni
metingur stjórnmálaflokkanna
um að hindra, að andstæðingar
sætu f ríkisstjórn, sem hefði for
ystu um endurreisn lýðveldis á
Islandi, haft hér áhrif.
— ÞP.