Morgunblaðið - 01.12.1974, Qupperneq 7

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 1. DESEMBER 1974
STRAUMAR
ernislegum ástæðum heldur
fremur af því að þeir geta
ekki kyngt frelsishugmynd-
um innrásarliðsins. 1 þessu
atriði fer fram aftaka, þar
sem Spánverjarnir hrópa um
leið og þeir falla „Niður með
frelsið, lifi hlekkirnir."
tJr þessu atriði brunar Bunuel
inn í nútímann, þar sem lftill
telpa fær hjá laumulegum
manni slatta af póstkortum
meðan fóstra hennar sefur
eitt andartak á verðinum.
Foreldrar telpunnar komast
Bunuel í essinu
súiu
eftir BJÖRN VIGNI
SIGURPÁLSSON
Meðan Fjandafælan og með-
fylgjandi móðursýki flæðir
yfir heimsbyggðina og yljar
æsifréttamönnum, gamna
unnendur góðra kvikmynda
sér við draugagang. Frelsis-
vofa Luis Bunuel sveimar um
myrkvaða sali kvikmynda-
húsa helztu menningarsetra
Vesturlanda og magnast öll í
hlátrasköllum og heilabrot-
um áhorfenda. Þvílíkur er
fjörkippurinn í síðasta af-
sprengi hins aldna spánska
meistara. Gagnrýnendur
standa á öndinni af hrifn-
ingu, hástemmdar lofræður
eru fluttar en fæstum kemur
þó saman um hvað gamli
maðurinn sé að fara. Hann
hefur ætíð verið sínkur á
skýringar og það, sem hingað
til hefur fengizt upp úr hon-
um um þessa mynd, er eftir-
farandi: „Frelsisvofan er
ekki fremur um vofu frelsis-
ins en Andalúsiuhundurinn
var um hund í Andalúsiu."
Enginn fikrar sig langt með
slíka týru að leiðarljósi og
því er spáð í sortann.
Frelsisvofan byggir á afar
óvenjulegum frásögustíl og
þykir þar af leiðandi ekki
sérlega aðgengileg frá
sjónarhóli rökhyggjunnar.
Hér er ekki að finna hefð-
bundinn söguþráð heldur
margbrotinn — fáeina sögu-
kjarna þar sem hver tekur
við af öðrum án sýnilegra
tengsla. Þess vegna er hver
leikari úr stjörnuþyrping-
unni, sem myndin hefur af að
státa, aðeins í sviðsljósinu
stutta stund en hverfur svo
út í buskann þaðan sem hann
kom.
Myndin hefst með eins konar
eftirprentun af málverki
Goya — Aftakan 3ja maí —
meðan titlarnir eru að birtast
á tjaldinu en siðan er
áhorfendum tjáð, að fyrsta
atriðið gerist i Toledo árið
1808. Frakkar hafa ráðizt inn
í Spán boðandi fagnaðar-
erindi byltingar og frelsis en
heimamenn verjast hetju-
lega, ekki aðeins af þjóð-
á snoðir um póstkortin, verða
æfir af reiði og reka fóstruna
úr vistinni. Sjálfir taka þeir
siðan að skoða kortin og við
það rifjast upp gamlar endur-
minningar frá fyrstu
hjúskaparárunum. Þegar
áhorfendur fá loks að sjá
kortin dularfullu hafa þau
ekki annað að geyma en sögu-
fræg minnismerki veraldar!
Engu að síður hefur þetta þau
áhrif á föður telpunnar að
hann verður andvaka og veit
ekki fyrr en bréfberi kemur
askvaðandi inn í svefnher-
bergi þeirra hjóna með bréf
til afhendingar og í kjölfar
hans ákaflega úfinn strútur.
Maðurinn leitar að sjálfsögðu
til læknis daginn eftir, en sá
fróði maður segir þetta
aðeins hugarburð. En ég er
með bréfið, staðhæfir maður-
inn, en er hann ætlar að sýna
lækninum bréfið, kemur
hjúkrunarkonan inn, segir
ættingja sinn einn sjúkan og
hvort hún megi fá leyfi til að
vitja hans. Þar með eru
læknirinn og maðurinn með
bréfið úr sögunni en
áhorfendur fylgja hjúkrun-
arkonunni áfram á fund
sjúklingsins. Og þannig tek-
ur eitt við af öðru, einum leik
er hætt þegar hæst stendur
og annar tekur við.
Vissulega er ekki gott að sjá
samhengið i uppátækjum af
þessu tagi en þó þykjast fróð-
ir sjá viss efnistengsl milli
sögukjarnanna — afstæði
sjónarinnar gagnvart raun-
veruleikanum, að ekki er allt
sem sýnist. AUt skal þetta svo
undirstrika afstæði frelsis-
hugtaksins — eða er ekki
svo? Jú, svo vilja sumir vera
láta. Hinn virti brezki gagn-
rýnandi Richard Roud er
þeirrar skoðunar og þannig
kynnti hann Bandaríkja-
mönnum myndina á kvik-
myndahátiðinni í New York
nú í haust. Niðurstaða hans
er sú, að meginþemað séu
andstæðurnar: frelsi/áþján.
Hann segir eitthvað á þá leið,
að frelsi séu allir fylgjandi í
orði en flestir óttist það öðr-
um þræði. Súrrealisminn
hafi verið upphafning frelsis-
ins, en Bunuel, þrátt fyrir
gömlu venzl við þá hreyf-
ingu, virðist hér láta í það
skína, að til sé annað viðhorf:
Að frelsið sé vofa er sífellt
ásæki mannkynið en gegn
þessu lífmagni sé teflt öðru
afli — seiðmagni áþjánarinn-
ar og dauðans á manninn.
Vincent Canby, gagnrýnandi
New York Times, þykir þessi
skýringartilraun Roud held-
ur langsótt eða jafnvel vill-
andi. Að vísu viðurkennir
hann, að frelsið sé öðru
hverju á dagskrá í myndinni
en fyrst og fremst sé hún
bráðsmellin hugleiðing um
rökleysu tilverunnar. Hún sé
dýrðlegasta rassskelling
Bunuels til þessa á þann
heim, sem kallaður er skyn-
semi — heiminn, sem ekki er
allur þar sem hann við sjáum
hann. Hann telur þess vegna
að Skynsemisvofan sé meira
réttnefni á myndinni, því að í
reyndinni felist í myndinni
hugtakabrenglan skynsem-
innar og öfugsnúningur.
Roud og Canby eru þó sam-
mála um, að liklega hafi
Bunuel aldrei verið fyndnari
en í Frelsisvofunni Qg sé hún
hin bezta skemmtun frá upp-
hafi til enda. Canby segir
raunar, að bróðurpartur
fyndninnar liggi i undrun-
inni, hvernig ýmsar tiltektir
meistarans komi áhorfendum
í opna skjöldu. Eru þeir þó
ýmsu vanir frá honum og
margt kemur kunnuglega
fyrir sjónir, eins og skeyti
hans á skurðgoðadýrkun,
opinbera embættismenn,
kaþólsku kirkjuna eða brell-
ur hans með yfirskilvitléga
fyrirburði, sem persónurnar
meðtaka eins og ekkert sé
eðlilegra en koma gersam-
lega flatt upp á áhorfendur.
Roud segir aftur á móti, aó án
tillits til snilldarhandbragðs-
ins á allri tæknihlið myndar-
innar, þá sé Frelsisvofan
ferskasta verk ársins og „lík-
lega fremsta mynd Bunuels.
Ég hef ekki verið ógagnrýnin
aðdáandi Bunuels í gegnum
árin en hann er einn af fáum
leikstjórum, sem virðist fara
þvi meira fram sem hann
verður eldri“.
7
Grindavík Til sölu raðhús ásamt bilskúr. Til afhendingar strax Til sölu Víkurbraut 38, efri hæð. Sími 92-8294. Brotamálmur Kaupi allan brotamálm langhæsta verði. Staðgreiðsla. NÓATÚN 27, Simi 25891.
Sumarbústaðaland til sölu í nágrenni Reykjavíkur (90 km). Tilboð merkt: „Hiti — 7432", sendist afgr. blaðsins fyrir fimmtu- dagskvöld. Krani til sölu 20 tonna Lorain kranabifreið til sölu. Hagstætt verð, ef samið er strax. Upplýsingar í sima 96-41162 milli kl. 1 2 og 1 3 og 1 9 og 20.
Milliveggjaplötur vorar eru nú aftur fyrirliggjandi. Athugið að nákvæmni i stærð og þykkt sparar pússningu. Steypustöðin hf., sími 33603. Milliveggjaplötur aftur tilb. til afgr. Stærðir 60 x 60 x 5 cm, 50 x 50 x 7 cm, 50 x 50 x 9 cm, 50 x 50 x 1 0 cm. Uppl. i símum 85210 og 8221 5. Á kvöldin og um helgar 71566.
Ford Capri XL '74 keyrður 10.000 km til sölu. Sam- komulag með greiðslu. Skipti koma til greina. Simi 1 6289. Skautbúningur/ kyrtill óskast til leigu einn dag (belti og höfuðbúnaður fyrir hendi). Ábyrgð á meðferð og trygging. Uppl. í sima 34788.
Önnumst ýmiss konar viðgerðir glerísetningar, málningu o.fl. út- vegum gler. Upplýsingar i síma 84388. Geymið auglýsinguna. Húseigendur — Sprautumálun Sprautumálum verkstæði, iðnaðar- húsnæði, geymslupláss og fl. önnumst alla málningarvinnu. Fagmenn, vönduð vinna. Simi 32778 og 30277.
Kynning Reglusamur maður um fertugt vel i efnum og góðri aðstöðu óskar eftir að kynnast stúlku á aldrinum 30 til 40 ára, má eiga börn. Tilboð sendist Mbl. merkt: Trúnaðarmál 4647. Kona óskast til að hugsa um litið heimili. Má hafa eitt til tvö börn. Uppl. í sima 10389 i dag og eftir kl. 6 á kvöldin.
Ford Escort '72 Til sölu Ford Escort sendiferðabill árg. '72. Uppl. i sima 43179. Opel '72 Til sölu Opel sendiferðabill árg. '72, ekinn 14000 km. Bill i sér- flokki. Uppl. i sima 431 79.
Bröt XB2 Til leigu strax. Uppl. í sima 51 387 eða 521 87. Saab 99 '71 Til sölu Saab 99 árg. '71. Góður bill. Uppl. í sima 431 79.
Mjög sanngjarnt verð á uppsetningu á klukkustrengjum og flauetspúðum. Getum bætt við fyrir jól. Handavinnubúðin, Laugavegi 63. Skuldabréf Er kaupandi að 2ja — 3ja ára veðskuldabréfi að upphæð 200 — 500 þús. kr. Tilboð sendist Mbl. merkt: „Ö- 4650".
Góbelínmyndin Bethlehem komin. Handavinnubúðin, Laugavegi 63. Hestamenn Tveir reiðhestar 6 og 7 vetra til sölu. Upplýsingar i sima 50728.
Munstur eftir frummyndinni af Gunnhildi kóngamóður (Sofðu rótt). Höfum efni og garn á þrem verðum i myndina. Handavinnubúðin, Laugavegi 63. Aðalfundur Hundaræktar- félags íslands verður haldinn laugardaginn 7. des. kl. 5. i félagsheimili Fáks, Reykjavik. Venjuleg aðalfundarstörf. Stjórnin.
30 ára Hollendingur óskar eftir að komast i bréfasam- band við unga islenzka stúlku með vináttu og skipti á upplýsingum um lönd i huga. Tilboð sendist Morgunblað- inu merkt: „Hollendingur — 7434" sem fyrst. Eignarlóð — Mosfellssveit 120 fm eignarlóð á einum feg- ursta stað sveitarinnar undir ein- býlishús til sölu. Listhafendur vinsamlegast sendið tilboð til Mbl. merkt: Glæsilegt útsýni 4648.
A
Rowente
Djúpsteikingar-
pottur.
Krómaðir eða
matt ál.
J