Morgunblaðið - 08.02.1975, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 8. FEBRUAR 1975
\

eftir ERIK
MUNSTER
Margir kennarar kvarta yfir
því, að stöðugt verði erfiðara að
halda aga meðal nemenda og
sumir eru þeirrar skoðunar að
upphaf vandamálsins hafi ver-
ið, er líkamlegar hirtingar voru
bannaðar. Góður og gamaldags
kinnhestur getur ekki skaðað
segja þessir sömu menn, en það
getur hann einmitt ef óheppni
Hljóðbylgjurnar berast gegnum eyrnaganginn (b) inn að hljóð-
himnunni (c) sem byrjar að sveiflast og hreyfir eyrnabeinakeðjuna
(f,g,h,), sem hefur áhrif á snigil innra eyrans (k).
ÞEGAR HLJÓÐHIMNAN SPRINGUR
er með í spilinu. Fyrir nokkru
gerðist það i skóia í sænskum
smábæ, að aukakennari, ung
kona, þurfti að taka kennslu í
strákabekk i forföllum aðal-
kennara. Piltarnir, sem voru á
aldrinum 15—16 ára, voru
nokkuð baldnir og réð konan
ekkert við þá. Einn af kennur-
um skólans, sem átti leið fram-
hjá kennslustofunni sá hvar
einn piltanna stóð uppi við
töflu og teiknaði klámmyndir
með tilheyrandi orðaskrúði
undir, þrátt fyrir hörð mótmæli
kennarans. Er þessi sami kenn-
ari átti leið framhjá skömmu
siðar stóð pilturinn enn við töfl-
una og hélt uppteknum hætti
áfram. Reiddist kennarinn þá
snögglega, gekk inn i stofuna
og rak stráksa utan undir. Svo
illa tókst til, að hann hitti eyrað
og sprengdi hljóðhimnuna
þannig að fara þurfti með
drenginn í sjúkrahús. Nú hótar
faðir drengsins málsókn, þrátt
fyrir að kennarinn hafi beðist
afsökunar. Kennarinn bendir á,
að kennarastarfið sé orðið svo
erfitt, að hætt sé við, að menn
geti misst stjórn á skapi sínu
augnablik. „Ég veit, að ég hefði
átt að hafa hemil á mér, og ég
vona að pilturinn hafi ekki orð-
ið fyrir varanlegum skaða."
Ég get sem eyrnasérfræðing-
ur róað hann með því að það er
mjög sjaldan, sem gat á hljóð-
himnunni grær ekki fljótt og án
eftirkasta. Hljóðhimnan er grá-
leit himna við enda eyrnar-
gangsins, sem er um 3V4 cm á
lengd, og myndar vegg við mið-
eyrað. Himnan er nær hring-
laga um 1 cm að þvermáli og
1/10 úr millimetra á þykkt.
Þegar hljóðbylgjurnar berast
inn eyrnaganginn, koma þær
hljóðhimnunni til að sveiflast
fram og til baka. Sveiflurnar
berast um þrjú bein, hamarinn
steðjann og ístaðið, sem mynda
keðju úr miðeyranu inn í svo-
nefndan snigil innra eyrans, en
þar eru skynfrumur, sem taká
við hljóðinu og þaðan liggur
heyrnartaugin til heilans.
Vmislegt getur
sprengt hljóðhimnuna
Skyndileg þrýstingsaukning í
eyrnaganginum getur sprengt
hljóðhimnuna. Sem dæmi má
nefna sprengingu, högg á eyr-
að, skell á höfuð af vatnsfleti
svo eitthvað sé nefnt. Fólk við
landbúnaðarstörf sprengir oft
hljóðhimnuna, er strá kemst
inn i eyrað og margir eru það,
sem stinga gat á himnuna er
þeir reyna að hreinsa eyrun
með hárnál eða einhverjum
álíka hlut. Maður á að iáta sér
nægja að hreinsa eyrað með
endanum af handklæði eða
þvottaklút.
Þeir eru einnig til, sem
sprengja hljóðhimnuna af
ásettu ráði, t.d. kafarar, sem
vilja komast hjá eyrnaþrýstingi
við störf sín. Þetta er hægt að
gera svo til sársaukalaust, þvi
að heilbrigð hljóðhimnan, er
tilfinningalítil. Af þeirri
ástæðu veit fólk oft ekki af þvi,
að hljóðhimnan er sprungin,
aðeins orðið vart við óhappið,
sem skell á eyrað. T.d. kom
einu sinni til mín ungur maður,
sem kvartaði yfir skertri heyrn
Framhald á bls. 25.
í tilefni kvennaárs
UMSJÓN: Bergljót Halldórsdóttir, Björg Einarsdóttir, Erna Ragnarsdóttir,
Lilja Ólafsdóttir.
Hvað er
Alþjóðlegt Kvennaár?
ATHYGLI Sameinuðu þjóð-
anna hefur í langan tíma
beinst að því, að karlar og
konur nái sömu réttindum.
Þótt stofnskrá S.Þ. Mann-
réttindayfirlýsingin og aðrar
alþjóðlegar samþykktir banni
misrétti vegna kynferðis, eru
mörgum konum enn meinuð
þau réttindi og frelsi, sem
þessar samþykktir krefjast,
annaðhvort með lögum,
venjum eða hefðbundnum við-
horfum.
S.Þ. hafa frá árinu 1946,
unnið eftir þessum samþykkt-
um til þess að stuðla að jafn-
rétti og haft áhrif á að gerðar
væru nauðsynlegar breytingar
á lögum og reglugerðum
aðildarríkja. Að þessu hefur
Getur þú I stuttu máli skýrt
mismuninn á jafnrétti og
jafnstöðu karla og
kvenna.
Á þessu tvennu er mjög
mikill munur. Jafnrétti karla
og kvenna þýðir, að lög ákveði
konum og körlum sömu eða
jöfn réttindi. Jafnrétti kemur
ekki að gagni, ef jafnstaða
fylgir ekki I kjölfarið. Þótt
lagalegu réttindin séu fengin,
er I flestum tilfellum Jangt frá
þvf að konur og karlar standi
jafnt að vlgi. Uppeldi, venjur
og hugsunarháttur og ýmsar að-
stæður, sem af þessu leiða,
1 valda því að jafnstaöa fylgir
ekki jafnrétti sjálfkrafa.
„nefndin um stöðu kvenna"
aðallega starfað.
Nefndin leitar ekki ein-
göngu lagalegrar viður-
kenningar á réttindum
kvenna, heldur jafnframt
breytinga á hefðbundnum við-
horfum, sem meina þeim að
öðlast og notfæra sér þessi
réttindi. Nefndir hafa verið
skipaðar til þess að,fjalla um
stjórnmálaleg og borgaraleg
réttindi kvenna og um ríkis-
borgararétt.
Hinn 7. nóv. 1967 samþykkti
Allsherjarþingið einróma „Yf-
irlýsingu um útrýmingu mis-
réttis gegn konum“. 1 yfirlýs-
ingunni er fjallað um þau rétt-
indi og frelsi, sem nauðsynleg
eru til jafnréttis karla og
kvenna. Þess má geta að
Auður Auðuns, fyrrv. dóms-
málaráðherra, átti sæti í is-
lensku sendinefndinni, sem
sat þetta þing.
Auk þessa hafa verið gerðar
rannsóknir og tillögur um fjöl-
mörg málefni, svo sem jafnan
rétt kynja í hjúskap og við
stofnun og slit hjúskapar, og á
þörfinni fyrir jafnrétti til
menntunar og starfsþjálfunar.
Á síðustu árum hafa S.Þ.
aukið starf sitt í þágu kvenna,
bæði með þvi að leggja áherslu
á réttindi þeirra sem ein-
staklinga, og á því að hæfi-
leikar þeirra nýtist þjóð-
félaginu til farsældar.
Til þess að efla og hraða
framsókn kvenna, hefur Alls-
herjarþing S.Þ. útnefnt árið
1975 alþjóðlegt kvenna-
ár. Markmið þess skal vera að
ná jafnrétti milli karla og
kvenna, að tryggja fulla þátt-
töku kvenna í þróun landa
sinna og að viðurkenna mikil-
vægi þess, að konur auki fram-
lag sitt til bættrar sambúðar og
samstarfs milli rikja.
S.Þ. hafa valið Kvennaárinu
einkunnarorðin:
JAFNRÉTTI —
FRAMÞRÓUN — FRIÐUR
Framkvæmdastjóri kvenna-
ársins hjá S.Þ. er Helvi L.
Sipilá. Hún er finnsk að þjóð-
erni, fædd árið 1915 og er lög-
fræðingur að mennt. Hún
hefur gegnt stöðu aðstoðar-
aðalritara S.Þ. siðan árið 1972
og er fyrsta konan, sem hefur
verið falið það starf.
I einu af mörgum kynningar-
ritum sem S.Þ. hafa sent frá
sér vegna kvennaársins, segir
Helvi Sipilá:
„Hingað til hafa konur, 51%
mannkyns, ekki tekið fullan
þátt í uppbyggingu þjóðfélaga
sinna. Ekki er tekið tillit til
reynslu þeirra og viðhorfa vió
áætlanagerðir og pólitískar,
efnahagslegar, þjóðfélagslegar
og menningarlegar samþykkt-
ir. Til þessa liggja ýmsar or-
sakir. Rótgróin, venjubundin
viðhorf, bæði karla og kvenna,
Museum of Modern Art: Frá sýningu S.Þ., Fjölskyldu þjóðanna
eiga hér hlut að máli. Ein-
skorðuð hlutverkaskipting
kynja meinar konum að nýta
þau tækifæri, sem falla utan
heimilisstarfa og heimilisiðn-
aðar.
Heimurinn hefur ekki
lengur ráð á að viðhalda
þessari skiptingu. Við eygjum
enga von til þess að leysa al-
þjóðleg vandamál efnahags- og
þjóðfélagsþróunar og auka
gildi mannlegs llfs, ef
helmingur mannkyns er settur
hjá.
Á alþjóðlega kvennaárinu
skal gera jafnrétti og jafnstöðu
kvenna og karla að raunveru-
leika. Um það eru skýr ákvæði
í stofnskrá S.Þ. og Mannrétt-
indayfirlýsingunni.
Án jafnréttis og jafnstöðu
kynja eru ekki líkur á árangri í
þróun mannkynsins."
L.O.
1 tilefni KVENNAARSINS hefur póst- og símamálastjórnin
ákveðið að gefa út frlmerki.
Ef þér mættuð ráða: Mynd af hvaða íslenskri konu vilduð þér,
að væri á merkinu?
1.
Sendið KVENNAÁRSdálkum Morgunblaðsins uppástungur,
merktar nafni yðar og heimilisfangi, fyrir 1. mars n.k.
Auðkennið svarið „I tileíni KVENNAÁRS".
MERKI HINS ALÞJÓÐ-
LEGA KVENNAARS. —
Sameinuðu þjóðirnar hafa
valið þetta merki sem
sameiginlegt tákn kvenna-
ársins. Merkið er hannað af
Valerie Pettis, listhönnuði
við Henry Dreyfus stofnun-
ina í New Yor-k. Merkið sýn-
ir dúfu, hið iíffræðilega
kventákn og stærðfræðilegt
merki um jafngildi.
Í3