Morgunblaðið - 27.03.1975, Blaðsíða 10

58
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 27. MARZ 1975
„Ég sá allt í einu hvernig lifandi
mynd kviknaði út úr járnhrúgunni”
Verk Sigurðar, Gos-
sigling Heimaeyjar, sem
um er getið í greininni,
sýnir nýja mynd frá
hverju sjónarhorni. Á
annað ár hefur Sigurður
unnið að hugmynd um
þetta verk og gert ótal
tilraunir í formi til þess
að hitta á það rétta.
Óákveðið er hvað lista-
verkið verður stórt en
niðurstaðan er verkið
Gossigling Heimaeyjar,
sem Sigurður hugsar
þannig. Kraftaverkið
skeði, hraunflóðið og
öskufeldurinn sem gat
hæglega lagt alla Eyja-
byggð í eyði, gerði það
ekki„fólkið gat snúið aft-
ur heim. Sigurður byggir
verkið upp þannig að
upp úr eyjunni koma
skipsstefnin, siglingin til
allra átta og í miðju
þeirra rís goshnefinn til
himins eins og öldufald-
ur eða samanrekin skýja-
borg, hnígur síðan niður
að skipum og byggð, en
hringar sig þannig að
strókarnir fara utan eyj-
ar. Strókarnir hafa form
nautshorna, sem tákn
ógnarkrafts gossins, en
um leið þess kraft sem
bjartsýni, áræði og vilji
Eyjafólksins sýndi í
verki. Krossinn á miðjum
feldi stróksins táknar þá
óbilandi trú og von, sem
fólk Heimaeyjar bar í
brjósti um leið og það
minnir á verndarhendi
almættisins eða morgun-
bæn sjómannsins. Þann-
ig liggur margslungin
hugsun á bak við lista-
verkið, sem byggir á
formi siglingar, trúar,
vinda, bylgju hafsins,
gosstróknum eða lítilli
þangfjólu í fjöruborði.
Samtal við myndhöggvar-
ann og athafnamanninn
Sigurð Steinsson
„Vertu velkominn vinur
hvenær sem þú vilt, dyrnar á húsi
minu standa alltaf opnar,“ sagði
Sigurður Steinsson mynd-
höggvari og athafnamaður er ég
hringdi i hann til að falast eftir
samtali við hann um það sem
hann væri að fást við í list sinni
um þessar mundir og það sem á
dagana hefur drifið á því sviði.
Þegar við svo renndum upp aó
húsi hans að Hrauntungu 38 í
Kópavogi stóð húsráðandi í dyr-
unum og þéttingsfast handtakió
staðfesti það sem sagt hafði verið
í símtalinu. Mörg verka Sigurðar
prýða fagurt heimili hans og frú
Guónýjar og eitt þeirra, sjávar-
gróður, vakti sérstaka athygli
mína og ég spurði Sigurð hvort
hann væri ættaður einhvers
staðar úr sjávarplássi.
— Ég er fæddur í Vestmanna-
eyjum fyrir rúmum 59 árum, éinn
10 systkina og ólst þar upp til 13
ára aldurs. Sjórinn og bátarnir
eru það sem mér er minnis-
stæðast, sérstaklega stundirnar
niður á Skansi þegar bátarnir
voru að koma að landi í ofsaveðr-
um. Þá flýtti maður sér niður
eftir, er fyrstu bátarnir voru
væntanlegir og stóð þar unz sá
síðasti hafði náð landi. Það voru
oft hrikaleg sjónarspil þegar
Ægir var í ham.
Frú Guðný kom nú inn í stof-
una með hlaðinn bakka af rjúk-
andi kaffi, pönnukökum og ilm-
andi kremtertu og bað okkur að
gera svo vel.
JSigurð Steinsson er raunar
óþarfi að kynna. Höggmyndir
hans úr járni hafa vakið mikla
athygli á undanförnum árum og
hann hefur tekið þátt í mörgum
samsýningum myndhöggvara en
einnig haldið sjálfstæðar sýn-
ingar og oftast hefur það verið
svo að myndir hans hafa verið
þær fyrstu sem seldust, þótt lista-
maðurinn hafi látið lítið fyrir sér
fara. og hans ekki mikið getið í
fjölmiðlum. Sigurður nam upp-
haflega járnsmíði og sérmenntaði
sig í rafsuðu, m.a. sendu hús-
bændur hans í Héðni hann til
náms í þeirri iðn í Danmörku og
það er svolítið sérstök saga í sam-
bandi við iðnnám hans, sem raun-
ar varð til þess, þótt síðar yrði, að
kveikja listamannsneistann í
honum. Við biðjum Sigurð að
segja okkur þá sögu.
— Það var árið 1933, er ég
komst að sem lærlingur í Héðni
fyrir tilstilli góðra manna, en á
þeim árum var ekki glæsilegt
atvinnuútlitið hér á landi fyrir
ungan mann. Ég var þá búinn að
búa i Reykjavík í 4 ár með for-
eldrum mínum, Steini Sigurðs-
syni klæðskera og Kristínu Frið-
riksdóttur, lokið skólanámi og
hafði unnið sem sendisveinn um
nokkurt skeió. En svo vió stiklum
á stóru þá var ég svo óskaplega
lánsamur að komast að í Héðni og
síðan þá hef ég verið ákaflega
hamingjusamur maður i lífi
minu. Félagar mínir í Héðni ráð-
lögðu mér eindregið að reyna að
komast að í rafsuðu, töldu að þar
gætu verið meiri atvinnumögu-
leikar er fram liðu stundir. Ég fór
að þeirra ráðum og nefndi þetta
við mina ágætu húsbændur. Síðan
leið nokkur tími og ég var þeirri
áráttu haldinn, að vera alltaf 2—3
mínútum of seinn í vinnuna. Einn
morguninn er ég kem of seint, er
annar húsbóndi minn, Bjarni Þor-
steinsson, með alla lærlingana
kringum sig á tali. Þá voru járn-
smiðir í verkfalli og ég vissi ekki
að kvöldið áður höfðu lærlingarn-
ir haldið fund og samþykkt að
fara í samúðarverkfall. Ég ákvað
að reyna að læðast óséður að
rennibekknum mínum og hefja
störf eins og ekkert hefði í skor-
izt. Það gerði ég og þegar ég setti
rennibekkinn í gang fóru allir
hinir lærlingarnir að vinna. Þar
sem ég stend við bekkinn kemur
Bjarni til mín, ákaflega hýr og
vingjarnlegur og spyr mig hvort
ég hafi ekki beóið um að fá að
læra rafsuðu. Ég hélt það nú og
Bjarni sagði þá: „Við skulum
koma og sjá hvort þú hefur eitt-
hvað í það.“ Hann fór með mig að
tækjunum tók upp suðuvír og af-
henti mér. Skemmst er frá að
segja að fyrir einhverja óskiljan-
lega heppni framkvæmdi ég
suðuna eins og ég hefði aldrei
gert annað. Bjarni sagði þá við
mig, að ég skyldi fá að læra raf-
suðu og hann skyldi senda mig til
Danmerkur ef rafsuðumaðurinn i
Héðni fengist ekki til að kenna
mér. Hvað verkfallið snerti er það
að segja aó viku síðar samþykktu
lærlingar samúðarverkfall á ný
og tók ég auðvitað þátt i því, eins
og ég hefði gert í fyrra sinnið ef
ég hefði vitað af því. Atvikið varð
hins vegar til þess að rafsuðumað-
urinn neitaði að kenna mér, ég
hefði gerst verkfallsbrjótur, en
Bjarni stóð við sín orð og sendi
inig til náms til Kaupmannahafn-
ar.
Þegar ég svo hafði unnið
nokkurn tíma í Héðni, var ég eitt
sinn beðinn um að taka á móti
manni, sem væri að koma, og að-
stoða hann eftir því sem hann
þyrfti. Ég man það glöggt, er
maðurinn kom og rogaðist með
strigapoka, fullan af járni, á
bakinu. Þetta var Ásmundur
Sveinsson og hann var með járn-
ið, sem notað var í eitt
verkanna á stigahandriðinu
í Laugarnesskóla árið 1935.
Eg vann svo þessi verk fyrir Ás-
mund og þá kviknaði neistinn. Eg
sá hvernig allt í einu kviknaði
lifandi mynd út úr járnahrúgunni
og ég hugsaði með mér, hvort ég
gæti ekki gert slíkar myndir, ég
þyrfti engan til að sjóða þær
saman, þegar ég væri búinn að
móta frummyndina. Mig fór að
langa til að láta járnið tala. Upp
frá þeim tima held ég að sá dagur
hafi ekki liðið, að ég hafi ekki
verið með hugann við að móta
járnið. Þó er einkennilegt hve
tímabilsbreytingar eru miklar í
því sambandi.
— Getur þú lýst fyrir mér
hvernig fyrsta verkið þitt varð
til?
— Ég man tilfinningar mínar
ekki svo gerla, en fyrsta myndin
var um 20 cm á hæð og það var
afstraktmynd af konu. Þeirri
mynd var stolið frá mér.
— Var það ekki uppörvandi fyr-
ir ungan og ákafan listamann að