Morgunblaðið - 27.03.1975, Blaðsíða 26

74
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 27. MARZ 1975
Sólskinið flæðir um bárujárnsþilið og trév
tröppurnar og rúmlega faðmsbreidd yfir i
Morgunblaðshúsið. Þetta hús er dálítið
undarlega i sveit sett, og virðist ekkj tilheyra
neinni götu.
í jégMm

jm
GRJÓTAÞORPIÐ
dómari þarna á sladnum. Hann
var afi Benedikts Gröndals skáids
og komst i ónáó og missti embætt-
ió vegna auðsveipni vió Jörund.
En eítthvaó nálægt síðustu alda-
mótum keypti Stefán myndskeri
lóðina og byggði húsiö, sem nú
stendur þar. Hann hafói út-
skuróarstofu i kjallaranum og
kennslu og ýmsir góóir menn
fengu tilsögn hjá honum, þar á
meðal Ríkaróur Jónsson.
Eiríkur sonur Stefáns býr núna
í húsinu; hann er útskuröar-
maóur eins og faóir hans og þeir
sem leió eiga um Grjótagötuna
munu hafa komió auga á aska og
aóra útskorna muni í kjallara-
gluggunum þar.
Næsta fyrir ofan hús mynd-
skerans er skúr á háum, stein-
steyptum sökkli. Af mölbrotnu
skilti má ráða að þar hafi verió
salerni fyrir konur — og kannski
er það enn. Aftur á móti virðist
ekki hafa þurft neitt slíkt fyrir
karia, nema gert hafi verió ráó
fyrir að þeir gengju einhvers-
staðar út undir vegg.
Um míóbik Grjótagötunnar er
cinskonar eyðimörk; þar hafa
veríó búin til bílastæói á grunn-
um ónýtra húsa, en ofar i brekk-
unni er komið á svæóió, þar sem
Grjóti og Grjótabæirnir stóðu.
Þessi bæjaþyrping var efst á hæö-
inni og hefur lítill túnbleðill fylgt
gænum i Grjóta. En hann var
annars hjáleiga frá Reykjavik. Nú
stehdur yfirlætislítið ibúöarhús
með hiöðnum steingarói á staðn-
um þar sem bærinn i Grjóta var.
En nú er langt siðan hann var
rifinn; þaö mun hafa verið fyrir
aldamótin síðustu. Stórgrýtió úr
holtinu var notað sem byggingar-
efni i Dómkirkjuna, en nálægt því
sem Garðastræti er nú, var áður
grjótgarður, sem afmarkaði túnin
í Grjóta og Götuhúsum. Eftir alda-
mótin var aðeins eitt kotið uppi-
standandi af bæjunum i Grjóta og
nú sér þeirra hvergi stað. Meðal
fortíðarminja þarna var gamall
öskuhaugur, sem fluttur var í
uppfyllingu á Austurvöll, þegar
Thorvaldsenstyttunni var komið
fyrir. Þá var ekkert um það hugs-
að, að sitthvað í haugnum kynni
að hafa minjagildi.
Uppi við Garóastræti er nú trjá-
garður í rúst; einstaka hrislur,
sem enginn hefur viljað hirða,
standa þar eftir. Þarna stóð hús
Þórðar læknis Thoroddsen, sem
var kunnur borgari i Reykjavík á
sinni tíð og fór á reiðhjóli í
læknisvitjanir þegar hann var
kominn yfir áttrætt. Trjágarður
Þórðar læknis var mjög fallegur á
sinni tið og sum trén i honum
voru orðin með stærstu trjám á
iandinu.
Um þessar mundir efu aðeins
tvö hús eftir í röðinni, sem snýr út
að Túngötunni — og heyra til
Grjótaþorpinu. A horninu, þar
sem Uppsalir stóðu, er aðeins
opin gryfja eftir fornleifa-
rannsóknirnar, sem áttu að renna
stoðum undir söguna um bæ Ing-
ólfs Arnasonar. Um merkar
uppgötvanir var þó ekki að ræða,
en bærinn hlýtur að hafa staðið
þvi sem næst þarna, segir vor
ágæti heimildamaóur Arni Óla og
bætir við: „Ég vona bara að þeir
finni einhverntima eldri bæ við
Suóurgötu — írskan bæ.“
Uppsalahúsið byggði Magnús
Ólafsson snikkari, en það var orð-
ið mjög lélegt og þessvegna rifið;
síðast var þar veitingastofa í
kjallaranum, sem af einhverjum
ástæðum hafði ekki mjög gott orð
á sér. Fyrsta mjólkurbúðin i
Reykjavík var stofnsett í þessum
sama kjallara; það gerði Eggert
Briem í Viðey uppúr siðustu alda-
mótum.
En sem sagt; það eru aðeins tvö
hús i Grjótaþorpinu, sem snúa út
að Túngötunni: Hús Lárusar
Sveinbjörnssonar háyfirdómara,
sem byggt var fyrir aldamót og
bjó Lárus í því til dauðadags. Nú
er verzlunarfyrirtækið Electric
þarna til húsa. Ofar i brekkunni
er hvitt steinhús, sem Guðmund-
ur Sveinbjörnsson, sonur Lárusar
Framhald á bls. 79.
í Grjótaþorpinu. Andrúm liðins tíma geymist í yfirlætisleysi
húsanna, garðveggjunum og gróðrinum.
Við Grjótagötu, sem eitt sinn var göngustígur frá Grjóta og
niður á sjávargötuna frá Reykjavíkurbænum.