Morgunblaðið - 27.03.1975, Blaðsíða 14

62
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 27. MARZ 1975
Þormóðs-
slysið
árið 1943
„Kom huggari,
mig hugga þú
Kom hönd og
bind um sárin’,
ÞRIÐJUDAGINN 16. febrúar
1943 lagði vélskipið Þormóður
upp frá Patreksfirði og var ferð-
inni heitið til Reykjavíkur. „Þor-
móður" var 101 smálest að stærð
og eign Gísla Jónssonar, en var
leigður Skipaútgerð rikisins i
þessari ferð. Skipið hafði farið til
Húnaflóahafna og sótt þangað um
30 lestir af kjöti og á leiðinni
suður kom skipið við á Bildudal
og tók þar fjölda farþega. Þegar
skipið fór frá Patreksfirði daginn
eftir var samtals 31 maður með
skipinu, þar af var áhöfnin sjö
manns. Af þessum 31 voru 22 frá
Bíldudal.
Þegar skipið fór frá Patreks-
firði var gott veður en um nóttina
skall á foráttuveður og á míðviku-
dagsmorgunn sendi forstjóri
Skipaútgerðarinnar skeyti til
Gísla Guðmundssonar, skipstjóra
á Þormóði, til að spyrjast fyrir um
líkiegan komutíma til Reykjavik-
ur. Samkvæmt fréttum frá þess-
um tíma er ljóst að Loftskeyta-
stöðinni tekst ekki að ná sam-
bandi við skipið fyrr en um kl. 19
á miðvikudagskvöld. Kom þá
skeyti sem svo hljóðaði: „Slóum
Faxabugt. Get ekki sagt um það
núna.“ (hvenær vænta megi
komu skipsins). Eftir móttöku
þessa skeytis hafði forstjóri
Skipaútgerðarinnar samband við
björgunarskipið Sæbjörgu, sem
var úti í Faxaflóa og bað hana að
standa í sambandi við Þormóð.
Um svipað leyti og ofangreint
skeyti barst frá skipstjóranum
komu tvö skeyti frá farþegum til
ættingja og sagði þar að öllum liði
vel og skipið væri væntanlegt til
Reykjavíkur morguninn eftir.
Enn var sama vonskuveðrið, en
sjálfsagt hefur þó ýmsum létt eft-
ir að samband hafði náðst við
skipið á miðvikudagskvöldið og
voru menn nú vonbetri en áður að
Þormóður kæmist heilu og
höldnu til Reykjavíkur. En síðar
um kvöldið eða um kl. 22,35 berst
svohljóðandi skeyti til Slysa-
varnafélagsins „Erum djúpt út af
Stafnesi. Mikill leki kominn að
skipinu. Eina vonin er að hjálpin
komi fljótt.“ En vegna fárviðris
þá og um nóttina var ekki viðlit að
senda skip út til hjálpar. Snemma
morguninn eftir er síðan hafin
skipulögð leit. Tóku þátt í henni
íslenzkir togarar, svo og flugvélar
frá bandaríska hernum og auk
þess er þess getið að íslenzka vél-
in hafi leitað, en henni stjórnaði
Örn Johnson. Þótt veður hefði
eitthvað gengið niður voru leitar-
skilyrði enn erfið.
Síðdegis þennan dag, fimmtu-
daginn 18. febrúar, fundu svo
togararnir Gyllir og Arinbjörn
F]ársöfnun til aðstandenda þeirra
er fórust með m.s. „Þormóöi“
Morgunblaóið tekur
á móti framlögum
Hii) HÖRMULEGA SJÖSLYS, er mji. ÞormóSur.
nóttinn milli 17. og 18. febrúar, fórst með allri
áhöfn og 21 farþegum, hefir afl vonum vakifl þjóAarhlut-
tekning og þjóðarsorg.
I tilefni þessa sorglega atburftar virftiit osa undirrituð-
um rjett aft gefa Reykvfkingum og landsmönnum öllum
tekiferi til þeaa að leggja fram nokkurt fje til handa því
fólki, er um sárast á aft binda og hætta er á, aft lendi i fjár-
hagsörftugleikum á komandi timum af völdum þeasara svip-
legu slysfara.
öll blöðin i Reykjavfk munu góðfuslega veita samakot-
um, i þessu skyni, viðtöku.
Reykjavík, 22. febr. 1943.
Siirurgeir SigurSnson FriBrik HallgrimnMon
biskup. dómprófastur.
Bjarni Jónsnon Ami Sigurðsaon
dómkirk j uprestur. frikirkjuprestur.
Jón Thorarensen Sigurhjöm Á. Gíslaaon
prestur. prestur.
Sigurhjörn Einarsson Jón Anðuns
prestur. prestur.
Jakob Jónsson Garflar Svavarsson
prestur. prestur.
Bjöm Þórflnrson
dr. juris.
Vilhjálmur Þór Einar Amórsaon
atvinnumálaráðherra. dómamálaráðherra.
Bjöm Ólafsson. Jóhann Sæmundsson.
Bjami Benediktsson Mngnús Sch. ThorateinfHon
borgarstjóri. f ram k væmdars t j óri.
Seheving Thorsteimwn Kggert Kristjánsson
lyfsali. stórkaupmaður.
Asgeir Sigurðsson rtlafur Láruason
skipstjóri. prófessor.
Jón Amanon H. Benediktsson
fv. prestur á Bíldudal. Sveinn Sigurðsnon
Sjgfús Sigurh jartarson. ritstjóri.
Ilaraldur Guðmundsson Signrflur Kristinanon.
alþm. A. Claeasen.
Mbl. skýrir frá fjársöfnuninni til
handa ástvinum þeirra sem fórust.
Gísli Guðmundsson. Lárus Ágústsson. Jóh. Kr. Guðmundss. Ólafur ögmundsson. Björn Pétursson.
Gunnl. Jóhannsson. Fjóla Ásgeirsdóttir. Salóme Kristjánsd. Ágúst Sigurðsson. Jakobína Pálsdóttir.
Loftur Jónsson. Þorkell Jónsson. Bjarni Þorkelsson. Sigríður Eyjólfsd. Guðm. Pétursson.
Bjarni Pétursson. Málfríður Jónsdóttir. [ndíana Jónsdóttir og Karl Eiríksson. Jón Þ. Jónsson.
Kristján Guðmundss.
Myndir af 26 þeirra sem létust. Myndir þessar eru úr
Sjómannableðinu Vikingi frá þeim tima
hersir brak úr skipi um það bil 7
mílur austur af Garðskaga. Gyllir
fann þar einnig konulík. Leitinni
var haldið áfram og fannst æ
meira úr skipinu. Fljótlega rak
einnig nokkur lik og var nú sýnt
hver afdrif Þormóðs hefðu verið.
M/s Þormóður var byggt árið
1931. Fiskveiðifélagið Njáll á
Bildudal keypti skipið 1942. Var
þá nýbúið að setja í skipið 240 ha
diselvél, svo og nýja hjálparvél.
Skipið var útbúið öllum full-
komnustu tækjum þessa tíma, svo
sem dýptarmæli, talstöð o.fl.
Hafði það skoðunarvottorð til
millilandasiglinga og var þetta
önnur ferð þess eftir gagngerða
klössun.
Varla er hægt að gera sér í
hugarlund hvílíkt reiðarslag það
hefur verið litlu byggðarlagi sem
Bíldudal að missa þarna 22 menn,
þar á meðal ýmsa helztu framá-
menn í plássinu. Meðal þeirra
sem fórust var Ágúst Sigurðsson
verzlunarstjóri hjá Maron og eig-
inkona hans. Voru þau hjón at-
kvæðamikil á staðnum. Þá fórst
verkstjóri hraðfrystihússins og
kona hans og sjö ára sonur þeirra.
Attu þau annað barn yngra, sem
ekki var með skipinu. Tveir prest-
ar voru með „Þormóði“, sr. Jón
Jakobsson sem vígst hafði til
Bíldudals tíu árum áður, og sr.
Þorsteinn Kristjánsson í
Sauðlauksdal. Kaupfélagsstjórinn
Loftur Jónsson fórst með skipinu
og svo mætti lengi telja.
íbúar á Bildudal voru um þess-
ar mundir milli 260 og 300 og má
þvi heita að um 13 hver þorpsbúa
hafi látizt. Er þetta einhver mesta
blóðtaka sem lítið byggðarlag hér-
Iendis hefur orðið fyrir í einu og
sama slysinu.
Sr. Jón Isfeld prestur i Búðar-
dal, hafði vígzt til Hrafnseyrar í
Arnarfirói, árið áður. Vegna láts
Þingeyrarprests nokkru áður
þjónaði hann stóru brauði. Hann
var nú til kvaddur þegar ljóst var
að skipið var farið, að bera þorps-
búum þessa voðalegu fregn.
Sr. Jón tsfeld sagði er Mbl. bað
hann að rifja upp þennan tíma:
— Þessum tíma verður ekki
lýst. Allt varð til að Ieggjast á eitt
næstu mánuði á eftir. Veðráttan,
infláensufiraldur geisaði, yfir
grúfði myrkrið. Sorgin lá eins og
mara á þorpsbúum. Allir áttu um
sárt að binda, varla var tii það
heimili að þaðan hefði ekki farið
náinn ættingi, sums staðar marg-
ir. En Bílddælingar urðu eins og
ein fjölskylda þessa mánuði á eft-
ir og hver reyndi að styðja annan.
— Páll Hannesson á Bildudal
símaði til mín yfir á Hrafnseyri
og sagði mér hvernig komið var.
Hann bað mig að koma og til-
kynna aðstandendum. Mér var
síðan skotið á báti yfir frá Tjalda-
nesi. Þá var suma farið að gruna
hvað hafði gerzt. Einhver hafði
heyrt neyðarskeyti skipsins gegn-
um talstöð. Því var svo að sumir
aðstandenda vissu hvernig komið
var, en létu það þó ekki berast
lengra að svo stöddu. Ég fann það,
þegar ég fór að ganga í húsin að
fréttin var komin á undan mér
sums staðar og fólk flýði mig —
það treysti sér ekki til að heyra
tiðindin. Og viðbrögð fólksins
voru misjöfn við þessu svo sem
eðlilegt er. Ein konan sem missti
manninn sinn sagði við mig: „Þú
lýgur þessu." Hún gat ekki trúað
þessu og svo var um fleiri. A eitt
heimili kom ég þar sem foreldrar
höfðu misst 16 ára dóttur sína.
Hún sté um borð í Þormóð á af-
mælisdegi sínum. Og faðir hennar
sagði við mig, þegar ég kom:
„Þetta eru þung spor fyrir þig,
prestur minn. Nú skaltu hvíla
þig.“ Þessi 16 ára stúlka hafði
meira að segja gert arfleiðsluskrá
og ánafnað systur sinni og vinkon-
um kjóla og fleira smálegt sem
hún átti.
Sr. Jón Isfeld ritaði dagbók frá