Morgunblaðið - 03.04.1975, Side 19

19
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 3. APRlL 1975
Sr. Siffurjón Guðjónsson:
Freskan í Hallgrímskirkju
í Saurbæ og Segerstrále
MATTHtAS Johannessen rit-
stjóri kom art máli við mig f gær
og óskaði þess, að ég segði í stuttu
máli frá þvf, hvernig freskan f
Saurbæ er til orðin. Er mér ljúft
að verða við þvf. En f fjölmiðlum
hefur undanfarið gætt misskiln-
ings um gefanda hennar.
XXX
Á fögru ágústkvöldi sumarið
1963 vorum við Loftur Bjarnason
staddir í kirkjunni i Saurbæ sem
oft endranær og ræddum eitt og
annað varðandi hana.
Á kórgafli kirkjunnar hékk þá
trékross, er þar hafði verið frá
vigsludegi hennar, en hugsaður
til bráðabirgða í stað altaristöflu.
Það hafði verið orðfært við
frægasta listmálara þjóðarinnar
að gera altaristöflu og mun hann,
að því er ég bezt veit, hafa gert
uppkast, sem honum líkaði ekki.
Gaf hann siðan verkið upp. Rædd-
um við Loftur um, hver yrði til
þess að vinna þetta verk.
Sagði ég þá við hann: Ef ég
hefði ráð, kysi ég hér fresku i stað
altaristöflu. Lofti leizt vel á það
og mælti: „Þekkirðu nokkurn,
sem gæti málað hana. Við finnum
einhver úrræði til að greiða
verkið.
— Ekki er hann að finna meðal
íslenzkra málara. En mér er
kunnugt um finnskan málara,
sem ég treysti fullkomlega til að
leysa verkið af hendi með prýði.
Veit ég þó, að hann er nokkuð við
aldur og ekki vel hraustur upp á
síðkastið. —
— Hver er hann? sagði Loftur.
— Lennart Segerstrále prófess-
or í Borgá í Finnlandi. Eg hafði
séð freskur hans í Finniands-
banka i Helsingfors haustið 1951.
— Fyrir alla muni skrifaðu hon-
um strax.
1 stað þess að skrifa listamann-
inum, sem ég þekkti ekki per-
sónulega, reit ég vini mínum.há-
skólakennara í Helsingfors, og
bað hann ganga sem fyrst á fund
málarans og bera upp við hann
erindið.
— Að fáum dögum liðnum fæ
ég bréf frá kennaranum: Málar-
inn er fús að koma til tslands og
kynna sér aðstæður, áður en hann
gefur endanlegt svar. Eitthvað er
hann smeykur um, að íslenzk
kirkjuhús i sveit séu varla svo vel
úr garði gerð, að þau beri uppi
svo dýrt verk sem freska er.
Loftur sendir þegar i stað tvo
flugfarmiða til Borgá.
Eftir fáa daga er málarinn kom-
inn að Saurbæ, ásamt frú sinni.
Ekki hafði hann setið inni nema
skamma stund, er hann hafði orð
á því, að nú vildi hann ganga til
kirkju. Þegar hann hafði virt hús-
ið fyrir sér stundarkorn, sagði
hann: „Kirkjan er sérlega falleg.
Hún verðskuldar fresku."
Segerstrále er innilegur trú-
maður og iðkar bænalíf, enda um
margra áratuga skeið einn af
kunnustu siðvæðingarmönnum á
Norðurlöndum.
Þá fáu daga, sem hann dvaldi í
Saurbæ að þessu sinni, gekk hann
daglega til kirkju og sat þar ein-
samall drykklanga stund hverju
sinni. An efa var hann að tala við
Guð um, hvort hann ætti að vinna
verkið.
Á þriðja degi mælti hann, er
hann kom úr kirkjunni, og ljóm-
aði allur sem spámaður: — Það er
vilji Guðs að ég vinni verkið.
Samdægurs gerði Loftur samn-
ing við málarann um laun og und-
irbúning verksins hér heima.
Daginn eftir hurfu hjónin heim
til sin.
Altaristafla Lennarts Segerstrále í Hallgrímskirkju f
Saurbæ.
Draumar í Sturlungu
ROBERT James GLENDINNING
heitir maður og kennir germönsk
fræði við Manitobaháskóla i
Kanada. Fyrir fáeinum árum
lagði hann fram til doktorsvarnar
við háskólann í Freiburg í Þýska-
landi ritgerð er nú hefur komið út
á bók og nefnist Draumar og fyr-
irboðar í lslendinga sögu Sturlu
Þórðarsonar (Traume und Vor-
bedeutung in der Islendinga Saga
Sturla Thordarsons), undirtitill
BðKmenntlr
eftir ERLEND
JÓNSSON
Form- og stfirannsókn (Eine
Form- und Stiluntersuchung).
Þetta er hátt í þrjú hundruð síðna
ritgerð, skrifuð á þýsku en tilvitn-
anir i islensk rit birtar á íslensku.
Glendinning er kanadamaður
að uppruna og telst á yngra aldri
sem fræðimaður, f. 1931. í eftir-
mála kveður hann sig hafa notið
kennslu próf. Haralds Bessasonar
við Manitobaháskóla og er tæpast
að efa að fyrir áhrif frá honum sé
sprottið val hans á viðfangsefni
þessu til doktorsprófs.
Eins og bókarheitið gefur til
kynna beinir Glendinning athygli
sinni einkum að draumum og öðr-
um fyrirboðum í Sturlungu og
leggur út af þeim á ýmsa vegu en
þó fyrst og fremst með stil- og
byggingarsjónarmið verksins fyr-
ir augum. Telur hann að Sturla
Þórðarson hafi ekki aðeins aukið
lexta sjnn með frásögnum af
draumum og öðrum forboðum í
þeim vændum að koma til skila
sannri og réttri sagnfræði; list-
ræna sjónarmiðið hafi líka vakað
fyrir honum, listbrögðum hafi
hann beitt til að styrkja innviði
verksins og auka áhrifagildi þess.
Yfirhöfuð má segja að Glendinn-
ing skoði rit Sturlu frá nokkuð
öðru sjónarhorni en áður hefur
tíðkast.
íslensk fræði eru víða stunduð
og kannski ekki svo auðvelt að
fylgjast með því alltaf og alls stað-
ar. Utlendingur eins og Glendinn-
ing, sem hefur numið allan sinn
lærdóm erlendis, nýtur þess ekki
að vera innlifaður í sögusviðið og
hafa þar að auki alist upp við alls
konar skírskotun til fornritanna
eins og islenskir starfsbræður
hans. En það villur þá ekki heldur
fyrir honum.. Hann getur skoðað
viðfangsefnið hlutlaust og úr fjar-
lægð. Þó ekki verði farið út í að
ræða hér nánar rannsóknir Glen-
dinnings og niðurstöður taldi ég
sjálfsagt að vekja hér athygli á
hinu vandaða riti hans. Þegar öllu
er á botninn hvolft kemur það
engum meira við en okkur Islend-
ingum.
Vegna þeirra sem vilja afla sér
ritsins skal þess getið að útgef-
andi er Herbert Lang & Gie AG
Bern und Frankfurt/M, útgáfuár
1974.
Allan veturinn vann listamað-
urinn að verkinu og kom aftur að
Saurbæ við lok maimánaðar 1964.
Tók hann þar þegar til starfa við
hjálp Þóris Bergsteinssonar múr-
arameistara. — Lauk hann við
fresk'una 12. júlí. Var hún afhjúp-
uð skömmu síðar við hátfðlega
messu í Saurbæ.
í vörzlu minni er greinargerð
listamannsins og skýring á verk-
inu.
Margt mætti enn segja um lista-
manninn Lennart Segerstrále og
verk hans. Vera má að vinnist
siðar tími til þess.
Áður en hann kvaddi Island,
gaf hann íslenzkum listamönnum
þriðjung launa sinna fyrir fresk-
una í Saurbæ.
— Það skal skýrt fram tekið í
eitt skipti fyrir öll, að listaverkið
er gjöf H.F. Hvals, eins og svo
margar aðrar stórhöfðinglegar
gjafir félagsins til Hallgrims-
kirkju i Saurbæ fyrr og síðar.
Framkvæmdastjóri félagsins
var þá og frá upphafi og til dauða-
dags Loftur Bjarnason. En í
stjórn voru eftirtaldir menn: Eg-
ill Vilhjálmsson, Kristján Guð-
laugsson, Othar Ellingsen, Sveinn
Benediktsson og Vilhjálmur
Árnason. Allir landskunnir at-
hafna- og sæmdarmenn.
En stærsta hlutann á Loftur
sem allt vildi fyrir það kirkjuhús
gera, er tengt var nafni sr. Hall-
grims Péturssonar. Og þvf var
það, að einn stjórnarmanna sagði,
er ég þakkaði honum fyrir lista-
verkið: Það er ekkert okkur að
þakka. Þakkið þið honum Lofti.
Við erum vanir því að láta Loft
ráða. Það gefst okkur alltaf bezt.
31. marz 1975.
Sigurjón Guðjónsson.
Nýjar
plötur
Ótrúlegt úrval
Chicago —
Bob Dylan —
B.T. Express —
Ramsey Lewis —
John Lennon —
Mahavishnu Orchestra —
Loudon Wainvright III —
Earth Wind & Fire —
Led Zeppelin —
Billy Swann —
Labelle —
Alice Cooper —
RobinTrower —
Gordon Lightfood —
Babe Ruth —
Grand Funk —
Alvin Lee —
Albert Hammond —
Ýmsir gamlir góðir —
Aðrir gamlir góðir —
Ýmsir„Soul"listamenn —
Dan Fogelbery —
Nektar —
David Gates —
Ringo Starr —
Loggins & Messina —
Three Degrees —
Barry Mainlow —
Sailor —
Chicago VIII
Blood on the Tracks
Do it till your satisfied.
Sun Goddness.
Rock n'Roll
Visions of Emeraldi Beyond.
Unrequited.
That's the Way of
the World.
Physical Graffitty.
I can help.
Nightbirds.
Welcome to my nightmare.
For Earth Below.
Cold on the shoulder.
Ný plata.
A11 Girls in
the World Beware.
In Fight.
Albert Hammond.
History of British Rock
Vol. 1.
History of British Rock
Vol. 2.
Phyllysound.
Souveniers
Down to Earth
Never let her go.
Goodnight Vienna
Mother Lode
Three Degrees
Barry Mainlow II
(Inniheldur „Mandy").
Sailor
Sendum í póstkröfu
Sími 13008.
Erleudur Jónsson.