Morgunblaðið - 04.07.1975, Síða 18

Jg MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 4. JÚLÍ 1975

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarf ulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Arvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, sími 10 100.
Áðalstræti 6, srmi 22 4 80
Áskriftargjald 700,00 kr. á mánuði innanlands
í lausasölu 40,00 kr. eintakið
Inokkur misseri hafa
allar fréttir i efnahags-
málum okkar Islendinga
verið vondar fréttir. Hvort
sem um hefur verið að
ræða verólag eða söluhorf-
ur á útflutningsmörkuðum
okkar eða verðlag á inn-
fluttum vörum, hefur hið
sama verið uppi á
teningnum. Hvarvetna
hefur útlitið verið mjög
ískyggilegt: Við erum
raunar ekki eina þjóðin,
sem hefur orðið fyrir barð-
inu á þeirri kreppu, sem
gengið hefur yfir Vestur-
lönd nú um skeið. Segja
má, að nær öll ríki í okkar
heimshluta og raunar öll
iðnaðarríki heims hafi
orðið fyrir þungum bú-
sifjum af völdum efnáhags-
erfiðleikanna.
En nú í fyrsta skipti í
langan tíma sjást þess
merki, að byrjað sé aó rofa
til og betri tímar séu í
vændum. Og þótt slík bata-
merki séu fá í okkar þjóð-
arbúskap enn, er ljóst, að
svo samtvinnað er efna-
hagskerfi okkar efnahags-
málum ýmissa helztu við-
skiptalanda okkar, að bati
þar hlýtur fyrr en síðar að
koma fram í batnandi tíð
hér hjá okkur.
Bandaríkin eru að sjálf-
sögðu það riki sem mest
áhrif hefur í efnahags- og
atvinnumálum. Kreppa í
Bandaríkjunum hefur
mjög fljótlega áhrif í öðr-
um löndum eins og dæmin
hafa sannað nú i nokkur
misseri. Með sama hætti
breióast áhrifin af nýju
vaxtarskeiði í Banda-
ríkjunum út til annarra
landa og þá einni^ hingað
til Islands. Nú er því al-
mennt slegið föstu fyrir
vestan haf, að krepputíma-
bili undanfarinna missera
sé lokið og nýtt vaxtarskeið
í efnahags- og atvinnumál-
um sé hafið, og að efnahag-
ur Bandaríkjamanna
muni blómgast mjög eftir
því sem líður á árið. Þetta
þykja góð tíðindi í Vestur
Evrópu og Japan, en segja
má, að Þýzkalandi, Frakk-
landi og Japan hafi, ásamt
Bandaríkjunum, vegnað
bezt í að brjóta á bak aftur
það kreppuástand, sem
skapazt hefur á undanförn-
um árum. Þessum fjórum
ríkjum hefur tekizt að
draga mjög verulega úr
verðbólgunni hjá sér og
styrkja þannig efnahag
sinn.
Nú er að sjálfsögðu of
snemmt að spá um það,
hvaða áhrif nýtt blóma-
skeið í bandarísku efna-
hagslífi muni hafa fyrir
okkur Islendinga, en þó
hljótum við að binda
nokkrar vonir við að verð-
lag á útflutningsafurðum
okkar geti farið hækkandi
á ný, eins og oft áöur hefur
gerzt. En um leið hlýtur
minnkandi verðbólga í
ýmsum helztu viðskipta-
löndum okkar eins og
Bandaríkjunum og Þýzka-
landi að hafa þau áhrif, að
hækkun innflutningsverð-
lags hjá okkur verði minni
en áóur og viðskiptakjörin
muni því batna hlutfalls-
lega. Þá má búast við að
staða dollarans muni
styrkjast gagnvart ýmsum
Evrópu-gjaldmiðlum og
mun það einnig hafa já-
kvæð áhrif á okkar við-
skiptakjör. Allt eru þetta
að sjálfsögðu vangaveltur,
en þær byggjast þó á til-
teknum forsendum og víst
er um það, að verulega
mun birta til í efnahags-
málum iðnaóarríkjanna á
næstu mánuðum.
Þannig getum við íslend-
ingar með nokkrum rökum
litið svo á, að hér séu á
ferðinni góð tíðindi fyrir
okkur. En menn skyldu þó
varast aö fagna of snemma.
Áhrifin af slíkri framvindu
mála úti í heimi eru oft
býsna sein að koma fram i
okkar efnahagslífi. Sú stað-
reynd stendur óhögguð, að
okkur hefur gengið illa í
baráttunni við verðbólg-
una. 1 Morgunblaðinu í dag
er birt eins konar verð-
bólgukort yfir heims-
byggðina, sem hið virta
brezka vikurit Economist
lét gera og birti fyrir
skömmu. Á þessu verð-
bólgukorti kemur fram að
ísland er nú í hópi 7 mestu
verðbólgulanda í heimi.
Það eu 4 S-Ameríkuriki
Afríkuríkið Tanzanía og
hið stríðshrjáða ríki
Kambódía, sem eru í flokki
með okkur Islendingum.
Þessi 7 lönd búa öll við
verðbólgu, sem er meira en
50% á ársgrundvelli. Það
er að vísu nokkur huggun,
að verðbólguaukningin
virðist hafa stöðvazt í u.þ.b.
53%, en hins vegar hefur
ekki tekizt að draga úr
verðbólgunni eins og ýms-
um öörum þjóðum hefur
tekizt. Þess er að sjálf-
sögðu að vænta, aó þær
efnahagsráðstafanir, sem
ríkisstjórnin hefur beitt
sér fyrir muni smátt og
smátt hafa áhrif í þá átt, en
ekkert viðfangsefni er nú
þýðingarmeira í okkar
þjóðfélagi en einmitt það
að ná verðbólgunni niður.
Takizt okkur það ekki mun
okkur ganga illa að not-
færa okkur það blómaskeið
í efnahagsmálum sem nú
virðist í uppsiglingu.
ER
KREPPAN BÚIN?
Myndllst
eftir BRAGA
ÁSGEIRSSON
Það er sannarlega ánægju-
legt að koma í hús Ásgríms
Jónssonar, og hver sá, er það
gerir, mun fara þaðan stórum
fróðari um líf og starf þessa
ástsæla íslenzka málara, sem
var orðin þjóðsaga þegar í lif-
anda lífi. Látleysið í vistarver-
um Ásgríms er sláandi og víst
er, að ekki gerði þessi maður
miklar kröfur til lífsþæginda
og hvergi í samræmi við þær
kröfur, sem hann gerði til sjálfs
sín sem listamanns. Það er
rammíslenzkur og hámenn-
ingarlegur hugblær yfir öllu i
húsi þessa málara, og það er
með sérstakri virðingu, sem
gestir ganga þar um stofur.
Á næsta ári mun þess vafa-
lftið minnzt á veglegan hátt, að
öld er liðin frá fæðingu
Ásgríms, og er nauðsynlegt að
hefja undirbúning þeirra
athafna í tíma. Væri t.d. ekki
rétt og eðlilegt, að póststjórnin
heiðraði hann með útgáfu frí-
merkjaseríu með myndum eftir
hann og héldi áfram þeirri
myndarlegu starfsemi í útgáfu
lístaverkafrímerkja, sem hófst
á Þjóðhátfðarári?
Þá mun verða sett upp mikíl
sýning á æviverki hans að
Kjarvalsstöðum, og væntanlega
er undirbúningur hennar löngu
hafinn, því að hér er mikilvægt
að vel takist til og að hin mörgu
tímabil á listferli hans komist
vel til skila. Unga kynslóðin
þekkir ekki sem skyldi lífsverk
þessa málara né mannin þar að
baki, né heldur margra annarra
ágætra málara, sem voru í
bióma lffsins árin milli styrjald-
anna. Betur ræktum við ekki
okkar garð í þessum málum.
Svo viö víkjum aftur að húsi
brautryðjandans, þá er spurn-
ingin, hvað hægt sé að gera
fyrir það til að heiðra minningu
Asgríms. Safnið hefur verið
rekið af eindæma dugnaði og
útsjónarsemi af frænku lista-
mannsins, frú Bjarnveigu
Bjarnadóttur, og m.a. hefur
hún bjargað fjölda listaverka
frá eyðileggingu með því að
senda þau í viðgerð til Kaup-
mannahafnar. Tel ég, að þessi
þáttur í starfsemi safnsins
þurfi að koma fram á væntan-
legri yfirlitssýningu, svo merki-
legur sem hann er. Vafalítið
mundi margt hafa glatazt eða
orðið eyðileggingu að bráð,
hefði skilnings frúarinnar ekki
notið við, en hún brá skjótt við,
er hún fann mikið af illa förn-
um verkum í geymslu í kjallara
að honum látnum.
Bjarnveig hefur verið vakin
og sofin yfir velferð safnsins og
sett upp fjölda sýninga á ýms-
um þáttum i lífi og list frænda
síns, margar sýningarnar hafa
verið sérstakar kynningarsýn-
ingar fyrir skólafóik og svo
sumarsýningar, sem settar eru
upp með hliðsjón af straumi
ferðamanna, innlendra sem út-
lendra.
Bjarnveig mun hafa mælt
með kaupum á hinum helmingi
hússins eftir lát Jóns Stefáns-
sonar, með stækkun á safninu
fyrir augum, en ríkinu mun
hafa boðizt forkaupsréttur áður
en ekkja Jóns setti það á frjáls-
an markað, en því var hafnað,
þótt undarlegt megi virðast, því
að ætla mætti að ríkinu væri
annt um, að húsið nýttist áfram
í þágu listarinnar. Sem betur
fer fóru mál þannig, að hinn
ágæti málari Gunnlaugur
Scheving keypti það og bjó þar
til dánardægurs. — Gunnlaug-
ur arfleiddi svo velunnara sinn
um árabil og nafna Þórðarson
að húsinu, og rekur hann þar
nú málfræsluskrifstofu. En ég
tel persónulegt einsýnt, að i
framtiðinni verði þar listastarf-
semi i einhverju formi og kæmi
vel til greina, að þetta yrði úti-
bú (annexía) Listasafn Islands,
og að þar yrðu jafnan til sýnis
verk hinna þriggja, ástsælu
islenzku málara og bendi ég á,
að ef listasafnið verður til húsa,
þar sem Glaumbær var áður,
yrði stutt á milli. Opnast þá
möguleikar fyrir því, að þeim
séu öllum ge'rð sérstök og góð
skil, án þess að þeir þurfi að
taka of mikið rými frá aðalsafn-
inu á kostnað annarra málara,
en þar munu þeir að sjálfsögðu
skipa ótvíræðan heiðurssess
ásamt Kjarval og öðrum braut-
ryðjendum.
Mig langaði til að vekja
athygli á þessum hugmyndum
mínum, sem sumar urðu til í
sambandi vi’ð heimsókn i
Ásgrímssafn fyrir skömmu.
Víst er, að þörf er á, að hugað
sé að framtíð safnsins og þá um
leið alls hússins, og að frá þeim
málum sé gengið fyrr en síðar.
Og eftir að hafa vakið athygli
á þessum málum, vil ég hvetja
fólk til að heimsækja og kynna
sér starfsemi þessarar merku
stofnunar.