Morgunblaðið - 10.09.1975, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 10. SEPTEMBER 1975
Elías Eyjólfsson
kennarí—Minning
Að morgni mánudags hinn 1.
september síðastliðinn andaðist
Elías Eyjólfsson kennari að
heimili sinu á Sólvallagötu 5 í
Reykjavík. Hann var jarðsettur
frá Dómkirkjunni þann 8. sama
mánaðar.
Elias Eyjólfsson var fæddur á
Efri-Steinsmýri í Meðallandi 25.
nóvember 1887. Foreldrar hans
voru hjónin Eyjólfur Pálsson,
Arnardrangi í Landbroti, og Ingi-
björg Guðmundsdóttir á Efri-
Steinsmýri. Elías ólst upp og
starfaði hjá foreldrum sinum á
Efri-Steinsmýri fram undir
tvítugt og naut þar þeirrar
fræðslu, sem þá var ætlast til að
heimilin gætu annast, þ.e. í
kristnum fræðum, lestri skrift og
reikningi. Sóknarpresturinn átti
svo að athuga kunnáttu barnanna
i húsvitjunarferðum sinum ár
hvert. Um þessar mundir voru
ekki komin almenn fræðslulög
eða skyldunámsskólar í sveitum
hér á landi. Um slíkt var vart að
ræða fyrr en með setningu
fræðslulaganna frá 1907. Þá var
Elías Eyjólfsson tvitugur.
Á Steinsmýrarbæjunum — sem
um þessar mundir voru víst 4, en
nú aðeins 1 — var víðsýni mikið,
þ.e. allt vestan frá Mýrdalsjökli
og austur á Öræfajökul. Síðufjöll-
in og afréttarlönd tengdu saman
fyrrnefnda jökla i norðri en stutt
var til sjávar sunnan Meðallands.
Þar var brimasamt, einkum að
vetrarlagi.
I framangreindu umhverfi ólst
Elias Eyjólfsson upp, yngstur af 7
systkinum, Heimilisástæður
munu hafa verið allgóðar miðað
við það er þá gerðist. Hið stór-
brotna umhverfi og fróðleikslöng-
un Elíasar mun hafa átt sinn þátt
í því, að um tvítugsaldur hleypti
hann heimdraganum og fór þá
fyrst til Víkur I Mýrdal bæði til
starfa og náms.
Flensborgarskólinn í Hafnar-
firði hafði allt frá stofnun hans
sem gagnfræðaskóla 1882 verið
athvarf margra unglinga, sem
löngun höfðu til náms, en litil
fjárráð. Og til þess að ná þvi tak-
marki munu allmargir unglingar
úr sveit hafa farið í vinnu-
mennsku eða kaupavinnu, og
komist þannig i skólann eftir að
hafa sparað saman nokkru fé til
skólanámsins eða fengið fé að láni
sem e.t.v. þyrfti að greiða með
sumarvinnu á næsta eða næstu
árum. Þessa leið fór Elías Eyjólfs-
son, eins og svo margir jafnaldrar
hans höfðu og hafa gert við svip-
aðar aðstæður. Hann fór i Flens-
borgarskólann og nam þar í eitt ár
(1913—14). Svo fór hann í
Kennaraskóla Islands og lauk þar
kennaraprófi vorið 1917. Þar með
hafði Elías náð langþráðum
áfanga, þ.e. að búa sig undir starf
sem honum var hugstætt og verða
mátti til þess, að hann gæti leið-
beint öðrum, sem vildu auka
þekkingu sina og skilning á því er
gæti orðið þeim til gagns og
ánægju. Elías þekkti af eigin
raun, hverju hlýlegar leiðbeining-
ar góðra og velviljaðra fræðara
gátu komið til leiðar.
Haustið 1917—20 var Elías
Eyjólfsson farkennari í Hörgs-
landshreppi í V-Skaftafellssýslu.
Hugarfarogreynsla Elíasargerðu
honum auðvelt að verða nemend-
t
Eiginmaður minn,
DAGUR JÓNASSON,
Litlagerði 10, Reykjavrk
lézt á Landspítalanum mánudag-
inn 8. september.
An a Friðriksdóttir.
t
Þakka innilega auðsýnda samúð
og vináttu við fráfall útför dóttur
minnar,
ÞÓRU GUÐMUNDSDÓTTUR.
Kristfn Vigfúsdóttir.
t
Þökkum innilega auðsýnda sam-
úð og vinarhug við andlát og
útför bróður okkar,
SIGMUNDAR
ÞORKELSSONAR,
Hólavegi 6, Sauðárkróki.
Systkini og aðrir
vinir hins látna.
um sínum í Hörgslandshreppi að
liði á margvíslegan hátt, bæði sem
kennari, fræðari og leiðbeinandi.
Velvild hans yfirlætisleysi og
ljúfmennska gerðu honum starfið
auðvelt, og nemendur hans — þá
og síðar — nutu þess í ríkum
mæli.
Þótt kennsluár Eliasar Eyjólfs-
sonar i Hörgslandshreppi yrðu
honum ekki til fjár — fremur en
öðrum farkennurum á tslandi í þá
daga — urðu þau honum til
mikillar gæfu. Hann kynntist
þarna einni af heimasætunum á
Hörgslandi, Þuríði, dóttur Páls
Stefánssonar bónda þar og
Halldóru Einarsdóttur. Þau kynni
urðu til þess að þau Elias og
Þuríður ákváðu að ganga í heilagt
hjónaband. En að athuguðu máli
komust þau að þeirri niðurstöðu,
að vart mundi verða vænlegt fyrir
Elías að stunda kennslustörf og
annast heimili með þeim kjörum
sem farkennarar fengu 'þá. Þau
Elías og Þuríður tóku því það ráð
að flytjast til Reykjavíkur haustið
1920 og freista þar gæfunnar.
Það var ekki hlaupið að því að
fá leigða íbúð i Reykjavik um
þessar mundir. Þó voru ekki
gerðar miklar kröfur í þeim
efnum, en þó a.m.k. eitt herbergi
með aðgangi að eldhúsi. Þau
hjónaleysin gátu ekki fengið við-
unandi íbúð fyrr en vorið 1921 og
þá giftu þau sig, þ.e. hinn 11. júní
1921.
Þegar Elías Eyjólfsson flutti til
Reykjavikur var aðeins einn
barnaskóli i bænum — að frátöld-
um Landakotsskólanum — og
börn voru skólaskyld 10—14 ára
gömul. Þess var því vart að vænta,
að Elias gæti fengið kennarastöðu
við barnaskólann á næstunni, því
að margir eldri og reyndari
kennarar sóttu um þær fáu stöður
sem kostur var á ár hvert. Flestir,
sem leituðu eftir kennslu í
Reykjavík, urðu því að sætta sig
fyrst við stundakennslu jafnvel í
fáein ár.
En þau Elías og Þuríður lögðu
ekki árar í bát. Nei, síður en svo.
Fyrstu árin var Elías við
verzlunarstörf I Reykjavík, en tók
einnig að sér forfallakennslu,
þegar færi gafst, á vegum barna-
skólans f Reykjavík og Ieiðbeindi
stundum börnum innan skólaald-
urs. Og Þuríður stundaði fisk-
vinnu og ýmis önnur störf,
dugnaði hennar — þá og siðar —
var við brugðið. En haustið 1924
varð Elias fastráðinn stunda-
kennari við barnaskólann og
nokkru siðar var hann skipaður
kennari við skólann. Þar kenndi
hann svo þar til hann hætti störf-
um fyrir aldurs sakir.
Öll sín störf annaðist Elías með
árvekni og frábærri samvisku-
semi. Ég ræði ekki nánari um
störf hans í þágu barnaskóla
Reykjavíkur, því að mér er
kunnugt um, að samverkamaður
hans öll árin við barnaskólann við_
Tjörnina, mun gera það.
Hér hef ég greint frá nokkrum
atriðum úr ævisögu Elíasar
Eyjólfssonar. Það má segja að
a.m.k. sum þessara atriða gefi að
nokkru leyti til kynna hvernig
aðstaða fólks í sveitum hafi verið
til náms, skólagöngu og kennslu á
uppvaxtarárum Elísar. Þar var
um aðstöðu að ræða sem vart
þekkist lengur hér á landi. Það
hefur vakið athygli mína hve
Elías Eyjólfsson leit raunsæjum
augum á hin breyttu viðhorf í
skóla- og uppeldismálum þjóðar-
innar frá þvi að hann var sjálfur
ungiingur. Hann mundi sjálfur
vel tvenna tímana.
Þeir faðir minn, Elías Bjarna-
son og Elías Eyjólfsson voru um
áratuga skeið samstarfsmenn í
Miðbæjarbarnaskólanum. Þá
voru þeir og fjölskyldur þeirra,
sambýlismenn um árabil á Sól-
vallagötu 5. Við þessi kynni og
samskipti sköpuðust farsæl tengsl
og fölskvalaus vinátta milli
þessara fjölskyldna; sem hefur
haldist óbreytt, þótt nokkrir
hinna eldri sambýlinga á Sólvalla-
götunni hafi horfið af sjónar-
sviðinu. Við sem eftir lifum,
þökku samfylgdina.
Þau Elías og Þuríður eignuðust
tvær dætur, Halldóru, f. 16. júlí
1925, sem gift er Jóni Dan ríkisfé-
hirði, og Ingibjörgu f. 25. nóv.
1926, og er hún gift Gunnari Run-
ólfssyni rafvirkjameistara i
Reykjavík. Barnabörnin eru 8 og
5 barnabarnabörn voru afa sínum
og ömmu til gleði og ánægju.
Siðustu æviárin átti Elías við
nokkra vanheilsu að stríða. En
hann var þó lengst af á faralds-
fæti, einkum í Miðbænum. Hann
iðkaði göngur og lá þá leið hans
sem næst daglega fram hjá Mið-
bæjarskólanum, því að sú stofnun
var honum kær. Fótavist Elíasar
utan húss lauk að mestu leyti
eftir síðustu páska, en innan húss
hafði hann fótavist sem næst dag-
lega allt til síðustu stundar. Kona
Eliasar var svo að segja öllum
stundum heima hjá honum, eftir
að útivist hans hætti, en auk þess
naut hann og gladdist við heim-
sóknir barna sinna, eldri sem
yngri.
Það verður ekki annað sagt en
að ævikvöld Elíasar Eyjólfssonar
hafi orðið farsælt. Hann naut um-
önnunar elskulegrar konu sinnar
og ástvina svo að segja til síðustu
stundar, og andleg orka hans var
lítt skert. Hann sofnaði, að venju
um sólarlag, hinn 31. ágúst, en um
sólarupprás daginn eftir andaðist
hann. Þá má því með sanni segja,
að Elías Eyjólfsson hafi lifað og
dáið í friði og sátt við Guð og
menn. Og hann var þakklátur ást-
vinum sínum fyrir samfylgdina
hérna megin grafar.
Eiginkona Eliasar, börn þeirra
og tengdabörn svo og aðrir ást-
vinir og heimilisvinir sakna góðs
vinar, þegar Elias Eyjólfsson er
nú fallinn frá. Hinsvegar munu
þeir hinir sömu aðilar þakka for-
sjóninni fyrir það, hvað ævikvöld
hans varð fagurt og milt, og að þvi
lauk á heimili því, er hann unni
svo mjög þau nærfellt 50 ár, sem
hann bjó á Sólvallagötu 5.
Helgi Eliassoa
Elías Eyjólfsson kennari, einn
af minum gömlu samstarfs-
mönnum í Miðbæjarskólanum, er
horfinn af sjónarsviðinu. Um leið
og ég minnist hans, kemur mér
ósjálfrátt I hug nafni hans og
frændi, Elias Bjarnason yfir-
kennari, sem f áratugi starfaði við
skólann. Þeir voru alltaf nátengd-
ir í huga mínum og um margt
líkir. Báðir hæglátir drengskapar-
menn, sem allir virtu.
Elías Eyjólfsson lauk kennara-
prófi 1917. Næstu þrjú árin var
hann kennari í Hörgslandshreppi
í Vestur-Skaftafellssýslu, þá
fluttist hann til Reykjavikur ^g
stundaði verslunarstörf næstu ar.
Elías hafði ætið haft áhuga á að
gera kennslu að ævistarfi og
haustið 1924 varð hann kennari
við Miðbæjarskólann, og þar
starfaði hann upp frá þvf. I
nokkur ár varð hann að sæta þvi
að vera stundakennari, því að
fastar stöður Iágu þá ekki á lausu.
Fyrstu árin kenndi hann inni i
Sogamýri, en þar var þá útibú frá
Miðbæjarskólanum. Þar innfrá
hafði þá byggð aukist nokkuð og
ekki þótti fært vegna fjarlægðar
að láta börnin sækja skóla niður í
bæ. Ekki var fengist um það, þótt
kennarinn yrði að fara fótgang-
andi langa leið á skólastað í hvaða
veðri sem var. Skóla þessum
svipaöi til farskóla bæði um allan
aðbúnað og að nemendur úr
öllum aldursflokkum voru saman
í kennslustundum, hlaut slikt að
valda kennaranum mjög auknu
erfiði. Ekki minnist ég þess, að ég
heyrði Elías kvarta, þótt hann
yrði að búa við verri og erfiðari
skilyrði en við sem kenndum i
skólahúsinu við Tjörnina. Það var
fjarri skapferli hans að fjasa um
þau störf sem honum voru falin.
Hann lagði sig ætíð fram um að
Ieysa þau sem best af hendi.
Elfas var mjög samviskusamur
kennari, stundvís og Ijúfur í
framkomu við nemendur. Hann
ávann sér þvf þakklæti og vin-
sældir meðal þeirra. Af sam-
kennurum var hann vel metinn
og virtur vegna einstakrar ljúf-
mennsku í allri umgengni.
Elías var hávaðalaus maður og
hlédrægur. Það var mjög fjarri
honum að trana sér fram eða
sækjast eftir vegtyllum. Ætið var
hann glaður í viðmóti og góðlátleg
glettni var honum eðlislaeg. Vel
var hann greindur og hafði yndi
af lestri góðra bóka, einkum um
þjóðleg fræði og andleg mál.
Fyrir utan kennslustarfið var
Framhald á bls. 23
t
Faðir okkar,
SÓFUS GJÖVERAA,
frá Neskaupstað,
verður jarðsettur frá Fossvogskirkju, fimmtudaginn 1 1. þ m. kl. 13.30.
Börnin.
t
Litla dóttir okkar,
HELEN,
sem andaðist 5 september á Barnaspítala Hringsins verður jarðsungin
frá Fossvogskirkju fimmtudaginn 1 1 september kl 9,30.
Guðmundur Jónasson og Yvonne Nielsen.
t
Móðir okkar
JÓHANNA KALDALÓNS
lézt I Borgarspltalanum 8 september
Ester Kaldalóns, Erla Njarðvik.
t
Móðir okkar
LAUFEY EINARSDÓTTIR,
Snorrabraut 34
lést að Elliheimilinu Grund mánudaginn 8. september Jarðarförin
auglýst siðar
Björg Finnbogadóttir,
Þorbjörn Finnbogason
Hrafnkell Finnbogason
Danival Finnbogason.
t
Þakkir fyrir auðsýnda samúð við andlát og útför, hjartkærs eiginmanns
mfns og föður,
ÁRMANNS guðfreðssonar,
Kleppsvegi 120,
Anna Einarsdóttir,
Svavar Ármannsson.
t
Þökkum af alhug auðsýnda samúð og einlægan vinarhug við andlát og
jarðarför eiginmanns míns, föður okkar, tengdaföður og afa,
GUÐMUNDAR HRÓBJARTSSONAR
frá Landlyst í Veslmannaeyjum.
Guð blessi ykkur öll
Þórhildur Guðnadóttir
Guðrún Guðmundsdóttir,
Halldóra Guðmundsdóttir
Helena Guðmundsdóttir
Konráð Guðmundsson
Sesselja Guðmundsdóttir
Lárus Guðmundsson,
Guðni Guðmundsson
og barnabörn
Olgeir Jóhannsson,
Sigtryggur Helgason,
Arnar Sigurðsson,
Elln Leósdóttir,
Reynald Jónsson.
Stefanía Snævarr,
Elín Heiðberg Lýðsdóttir