Morgunblaðið - 27.09.1975, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 27. SEPTEMBER 1975
Hátíðahöldin voru
sl. laugardag
I GREIN um náttúrulækninga-
hælið í Hveragerði I blaðinu
var sagt að sérstakur náttúru-
lækningadagur yrði I heilsuhæl-
inu í Hveragerði n.k. laugardag.
Þetta er ekki rétt, hátíðahöldin í
heilsuhælinu voru s.l. laugardag,
en þá voru liðin 105 ár frá fæð-
ingu Jónasar Kristjánsson-
ar læknis.
— Ákvörðun
Framhald af bls. 1
ólgu innan spænsku lögreglunn-
ar, sem verið hefur stoð og stytta
stjórnarinnar. Mótmælum hefur
rignt yfir Spánarstjórn sfðustu
daga, dauðadómarnir fordæmdir .
og hún hvött til að breyta þeim
Meðal þeirra sem í dag sendu
stjórninni slfkar mótmælaorð-
sendingar voru Kurt Waldheim
framkvæmdastjóri Sameinuðu
þjóðanna, Gaston Thorne, forseti
allsherjarþingsins, Páll páfi, Evr-
ópuþingið I Luxemburg, fundur
15 landa þings Atlantshafsbanda-
lagsins I Kaupmannahöfn og
landstjórn brezka Verkamanna-
flokksins. T.d. hvatti Evrópuþing-
ið aðildarlönd Efnahagsbanda-
lagsins að halda sambandinu við
Spán I lágmarki unz „fullu frelsi
og lýðræði“ hefði verið komið á I
landinu. Þá sendi aðalritari
áhrifarfkasta verkalýðssambanda
Evrópu, Alþjóðasambands
frjálsra verkalýðssamtaka
(ICFTU) Franco persónulegt
skeyti þar sem hann varar við þvl
að aftökurnar muni auka á of-
beldishættuna á Spáni.
I yfirlýsingu spænsku stjórnar-
innar segir að hinir dauðadæmdu
séu tveir skæruliðar úr hópi
Baksa, Juan Paredes Manotas, 21
árs, og Angel Otaegui, 33 ára, og
þríf félagar í byltingarfylkingu
maóista gegn fasisma, FRAP,
Jose Humberto Baena Alonsa, 23
ára, Jose Sollaso, 21 árs og
Ramson Garcia Sanz 21 árs. Allir
hafa þeir lýst sakleysk-sínu af
ákæruatriðum og sagzt hafa gefið
falskar játningar eftir pyndingar.
Aðeins 6 manns hafa verið
teknir af lífi á Spáni á síðustu 12
árum. Stjórn Francos hefur orðið
fyrir feikilegum þrýstingi erlend-
is frá að undanförnu og hefur mál
þetta valdið alvarlegustu stjórn-
málakreppu f landinu siðan 1970.
Pólitískar heimildir hermdu í
kvöld, að 4—8 ráðherrar stjórnar-
innar hefðu verið á móti aftökun-
um, en talsmaður hennar kvað
þetta lygi eina og ákvörðunin
hefði verið tekin einróma. Spán-
verjar sjálfir tóku þessu almennt
með ró að því er séð varð, en f
Baskabæ einum var farin þögul
mótmælaganga 5000 manna.
— Rjómi
Framhald af bls. 3
Aðspurður um þennan mikla
samdrátt taldi Pétur að ástæðan
væri fyrst og fremst vætutíðin,
sem ríkt hefur á Suður- og Vest-
urlandi f sumar. Ekki er vitað
hvort bændur fækka eitthvað
nautgripum í haust en ljóst er að
hin lélegu hey bænda koma í veg
fyrir að um verði að ræða fram-
leiðsluaukningu mjólkur í vetur.
— Portúgal
Framhald af bls.
hreinsana hægri manna innan
hersins. Annað merki um vaxandi
ólgu innan hersins var ólöglegur
flutningur 1000 rifla úr birgðum
hersins til borgaralegra öfgahópa.
Alvaro Cunhal, formaður
Kommúnistaflokksins, var í dag
að undirbúa flokksfuftd í Oporto,
en slíkum fundi var aflýst í ágúst
s.l. og rann hann út í sandinn
vegna ofbeldishótana andkomm-
únista. Var f dag dreift flugritum
f borginni þar sem fðlk var hvatt
til að sýna Cunhal og flokks-
brærðum hans í tvo heimana. I
dag birti Reuter-fréttastofan
skrifleg svör Cunhals við nokkr-
um spurningum fréttastofunnar
og þar segir hann m.a. að vestur-
evrópskt þingræði sé „óhentugt" í
Portúgal. Hann segir ennfremur,
að flokkur sinn hafi ekki enn á-
kveðið með hvaða skilyrðum hann
muni geta starfað innan nýju
stjórnarinnar.
— Spassky
Framhald af bls. 1
hyggju að búa í Moskvu, þar sem
Stcherbatcheff starfar við
franska sendiráðió. Það var ein-
mitt starf hennar og dvalarleyfi,
sem sovézk stjórnvöld virtust ætla
að reyna að beita til þess að koma
í veg fyrir giftinguna fyrir
skömmu. Hún sagðist í kvöld von-
ast til að geta starfað áfram við
sendiráðið.
— 200 mílur
Framhald af bls. 1
in samþykkti' á sfðasta þingi en
ekki náði að verða að lögum.
Frumvarpið, sem samþykkt var f
gær, fer nú til meðferðar f
öidungadeildinni.
Það gerir ráð fyrir forréttind-
um bandarískra veiðiskipa innan
200 mílnanna, en erlend skip fá
svo það, sem þau bandarísku geta
ekki annað. Bandarískir sjómenn
hafa árum saman kvartað yfir
ásókn stórra erlendra fiskveiði-
flota, einkum frá Sovétrfkjunum
og Japan, sem þeir segja að stofni
fiskstofnunum þar í hættu.
Warren Magnusson, formaður
viðskipanefndarinnar, sagði, að
frumvarp þetta ætti að geta snúið
þessari þróun við.
— Eldur
Framhald af bls. 32
draga skipið inn til Eskifjarðar.
Það er ekki vélvana, en skrúfa
þess er úr sambandi, líklegast
vegna þess að rafkaplar hafa
brunnið. Sjópróf vegna
eldsvoðans munu sennilegast fara
fram á Eskifirði, er þangað kem-
ur.
Hólmanes SU-1 er nýlegur skut-
togari, tæplega 500 rúmlestir að
stærð, smíðaður hjá Vigó-
skipasmíðastöðinni á Spáni.
Togarinn kom til landsins í
febrúarmánuði 1974. Að sögri*
Magnúsar Bjarnasonar hefur
togarinn fiskað ágætlega það sem
af er árinu.
— Eldborg
Framhald af bls. 32
blaðið í gærkvöldi, að þetta hefði
verið sæmileg síld, mestur hlut-
inn 30—32 sm Iangur, ein tunna
hefði verið af stærðinni 28 sm og
2—3 tunnur 34 og 35 sm. Síldin
væri falleg að sjá, og engin smá-
síld hefði verið í aflanum.
Þá sagði Gunnar, að þeir hefðu
fundið litla síld á þessum slóðum í
fyrrinótt, síldin væri dreifð yfir
stórt svæði. Reknetabátar hefðu
lftið, sem ekkert fengið í fyrri-
nótt, en þá kom síldin um tíma
upp á 20 faðma dýpi en fór svo
niður á 50 faðma fljótlega. — En
þetta lagast vonandi fljótlega,
sagði Gunnar
— Borgarráð
Framhald af bls. 2
Framsöknarflokksins, benti á þá
þróun gjaldskrártaxta Hitaveit-
unnar, sem Sigurjón gerði að um-
talsefni í sinni bókun. í bókun
Kristjáns segir m.a., að þessar
miklu hækkanir stafi að nokkru
leyti af þeim framkvæmdum og
lántökum þeirra vegna, sem verið
sé að vinna í nágrannasveitarfé-
lögunum og ekki hafi verið gert
ráð fyrir þvf í samningum við
þessi sveitarfélög, að fjármagna
þyrfti framkvæmdirnar með
rekstrartekjum Hitaveitunnar og
að gjaldskrá þyrfti að hækka svo
neinu nemi þeirra vegna. Sagðist
hann þeirrar skoðunar, að fjár-
magna þyrfti framkvæmdirnar á
annan hátt en hækka hitaveitu-
gjöld. Björgvin Guðmundsson, á-
heyrnarfulltrúi Alþýðuflokksins í
borgarráði, lét bóka það eftir sér
að hann gæti ekki fallizt á hækk-
unina, þar sem gjaldþol Reykvík-
inga væri slíkt f dag, að þeir gætu
ekki tekið hana á sig.
Birgir Isleifur Gunnarsson,
borgarstjóri, lét bóka eftir sér:
„Þótt gjaldskrá hitaveitu hafi
hækkað allmikið að undanförnu,
hefur hækkun gjaldskrár ekki
haldizt í hendur við hækkun verð-
lags að öðru leyti. Afleiðing þess
er sú, að ef gjaldskrá verður ekki
hækkuð nú, mun Hitaveita
Reykjavíkur rekin með tapi
næsta ár, þrátt fyrir mun stærri
neytendamarkað en verið hefur.
Abyrgir borgarfulltrúar geta ekki
stefnt fjárhag fyrirtækisins í slík-
an voða. Auknar Iántökur munu
enn auka á vandann og yrði þá
ekki annað til ráða en að greiða
taprekstur fyrirtækisins af tekj-
um borgarsjóðs."
Áður en hækkun þessi kemur
til framkvæmda, þarf samþykki
ríkisstjórnarinnar á hækkuninni.
— Kvennafrí
Framhald af bls. 2
einuðu þjóðanna 24. október nk.
til að sýna fram á mikilvægi
vinnuframlags síns“.
Hvers vegna var tillaga sem
þessi borin fram og samþykkt á
ráðstefnu, þar sem saman voru
komnar konur á öllum aldri, úr
öllum landsfjórðungum, úr öllum
starfsstéttum og úr öllum stjórn-
málaflokkum?
Ástæðurnar eru margar, en hér
eru nokkrar:
Vegna þess að vanti starfsmenn
til illa launaðra og lítilsmetinna
starfa, er auglýst eftir konu.
Vegna þess að meðallaun
kvenna við verslunar- og skrif-
stofustörf eru aðeins 73% af
meðallaunum karla við sömu
störf.
Vegna þess að engin kona á sæti
i aðalsamninganefnd Alþýðusam-
bands íslands.
Vegna þess að mismunur á
meðaltekjum verkakvenna og
verkakarla er kr. 30.000 á mánuði.
Vegna þess að bændakonur eru
ekki fullgildir aðilar að sam-
tökum stéttar sinnar.
Vegna þess að algengt svar er,
þegar spurt er um starf konu sem
gegnir húsmóðurstarfi: „Hún ger-
ir ekki neitt, hún er bara heima."
Vegna þess að til eru menn með
ákvörðunarvald um stofnun dag-
vistarheimila fyrir börn, sem
telja þau aðeins til að auka á leti
kvenna.
Vegna þess að vinnuframlag
bændakvenna f búrekstri er met-
ið til kr. 175.000 á ári.
Vegna þess að kynferði um-
sækjanda ræður oft meiru um
stöðuveitingu en menntun og
hæfni.
Vegna þess að fordómar og í
sumum tilvikum sjálft mennta-
kerfið lokar ýmsum menntaleið-
um fyrir stúlkum.
Vegna þess að starfsreynsla
húsmóður er einskis metin á
vinnumarkaði.
Sameiginleg niðurstaða er sú,
að framlag kvenna til samfélags-
ins sé lítils virt.
Sýnum okkur sjálfum og öðr-
um, hve mikilvægt framlag okkar
er, með því að leggja niður vinnu
24. október.
Sameinumst um að gera daginn
að eftirminnilegum baráttu- og
sameiningardegi undir kjörorð-
um kvennaárs Sameinuðu þjóð-
anna:
JAFNRÉTTI — FRAMÞRÓUN
— FRIÐUR
Framkvæmdanefndin
um kvennafrí.
— Viðræður
Framhald af bls. 32
Efnahagsbandalagstollar lagðir
niður. Ráðherrann gaf ekki mikið
út á þetta, en svaraði þessu þann-
ig, að Þjóðverjar myndu mæta til
viðræðnanna með góðu hugarfari.
Verð ég að leyfa mér að túlka það
þannig, að Þjóðverjar hafi hug á
að gera eitthvað af þessu.“
Fundur ráðherranna stóð í
klukkustund og ásamt Einari
Ágústssyni sátu fundinn Hans G.
Andersen, sendiherra, og Hörður
Helgason, skrifstofustjóri í utan-
rfkisráðuneytinu. Árekstrar á
miðunum við ísland komu ekki á
dagskrá fundarins, en Einar
kvaðst hafa tekið skýrt fram við
Genscher, að Islendingar myndu
ekki aftur semja við sumar þjóðir
Efnahagsbandalagsins þegar aðr-
ar hefðu sfðan neitunarvald á
gildistöku tollaívilnana innan
EBE. Þessu svaraði Genscher
ekki beint að sögn Einars, heldur
óskaði eftir viðræðum, helzt f
október, og þá á ráðherrastigi.
Kvað hann vararáðherra sinn
mundu verða formann nefndar
Þjóðverja.
Einar Ágústsson sagði, að hann
gæfi nú ríkisstjórninni skýrslu
um viðræðurnar við Genscher,
svo að unnt yrði að taka ákvörðun
um viðræður við Þjóðverja.
— Stöðvast
Framhald af bls. 32
fólkið að fara fram á samræmingu
við sláturhúsið í Borgarnesi en
bæði þessi sláturhús eru svo-
kölluð keðjuhús. Barði Friðriks-
son hjá Vinnuveitendasamband-
inu sagði að vinnuveitendur
hefðu hins vegar bent á að vinnu-
hraði f frystihúsi sláturhússins
væri ekki í neinu sambandi við
vinnuhraða við slátrun í húsinu,
því kjöt kæmi til frystihússins
ekki einungis frá þessu eina
sláturhúsi. Þá kom fram hjá
Barða, að ekki hefur enn verið
samið um bónusgreiðslur til
starfsfólks frystihúss sláturhúss-
ins í Borgarnesi.
— Armannsfells-
málið
Framhald af bls. 32
Hér fara á eftir bókanir þær,
sem gerðar voru á borgarráðs-
fundi í gær f tilefni þessara mála-
loka.
Bókun borgarráðsmanna
Sjálfstæðisflokksins —
,,Á fundi þ. 19. september s.l.
samþykkti borgarráð tillögu
Björgvins Guðmundssonar um
skipun sérstakrar nefndar til að
rannsaka hið svonefnda Ár-
mannsfellsmál. I tillögunni var
ekki kveðið á um, hvernig nefnd-
in skyldi skipuð. Á fundi borgar-
ráðs þ. 23. september s.l. var það
atriði tekið sérstaklega til með-
ferðar. Borgarráðsmenn Sjálf-
stæðisflokksins lögðu til, að f
nefndinni ættu sæti 7 menn. Töld-
um við eðlilegt, að nefnd þessi
væri kosin hlutfallskosningu eins
og aðrar nefndir borgarstjórnar,
en þó þannig, að allir flokkar
ættu þar sæti. Á þetta vildu borg-
arráðsmenn minnihlutans ekki
fallast, en til samkomulags gátum
við fellt okkur við, að nefndin
yrði skipuð 6 mönnum, þ.e. þrem-
ur frá meirihluta og jafnmörgum
♦rá minnihluta, enda yrði formað-
ur nefndarinnar úr hópi borgar-
eða varaborgarfulltrúa Sjálfstæð-
isflokksins. Um þetta náðist ekki
samkomulag. Borgarfulltrúar
minnihlutans gerðu kröfu til, að
þeir fengju meirihluta í nefnd-
inni. Það höfum við talið óeðli-
legt. Við teljum ekki rétt, að þeir
taki að sér stjórn rannsóknarinn-
ar, sem hvað harðast hafa gengið
fram i árásum á borgarfulltrúa
Sjálfstæðisflokksins og jafnvel
fyrirfram lýst yfir vissu um sök.
Það er því eindregin skoðun
okkar, að forsendur fyrir skipun
nefndarinnar séu brostnar, enda
teljum við rétt, eins og málum er
komið, að rannsókn málsins sé í
höndum hlutlauss aðila. Allir
aðal- og varaborgarfulltrúar Sjálf-
stæðisflokksins, sem ekki eru
fjarverandi, hafa því óskað eftir
því við ríkissaksóknara að hann
feli Sakadómi Reykjavíkur að
rannsaka málið. Við munum því
ekki lengur standa að skipan sér-
stakrar rannsóknarnefndar á veg-
um borgarinnar.“
Bókun Kristjáns
Benediktssonar
„Borgarfulltrúar Sjálfstæðis-
flokksins hafa nú brugðið á það
ráð að hlaupa frá fyrri samþykkt
sinni um skipan sérstakrar nefnd-
ar til að rannsaka hið svonefnda
Armannsfellsmál og þess i stað
óskað eftir þvi við saksóknara, að
hann rannsaki, hvort saknæmt at-
ferli hafi átt sér stað í sambandi
við úthlutun lóðarinnar til Ár-
mannsfells.
Ég tel eðlilegt að sakadóms-
rannsókn I þessu máli fari fram,
en állt að hún þurfi að vera mun
vfðtækari en borgarfulltrúar
Sjálfstæðisflokksins óska eftir f
bréfi sinu. Þá vil ég benda á, að
ýmsir þættir þessa máls eru þess
eðlis, að þar er vart um saknæm
atriði að ræða, þótt eðlilegt og
nauðsynlegt sé að borgarfulltrúar
fái þau upplýst. Af þeim sökum
tel ég nauðsynlegt, að nefnd borg-
arfulltrúa kanni þetta mál eins og
ákveðið hafði verið, þrátt fyrir
rannsókn á vegum sakadóms."
Bókun Sigurjóns Péturs-
sonar.
„Ég tel, að þrátt fyrir það að
óskað hafi verið rannsóknar sak-
sóknara á því, hvort saknæmt at-
ferli. hafi átt sér stað við úthlutun
lóðar til Armannsfells h.f. á horni
Hæðargarðs og Grensásvegar, þá
eigi borgarráð eigi að siður að
kjósa sérstaka rannsóknarnefnd
til að rannsaka það mál niður í
kjölinn.
Ástæður fyrir því eru eftir-
farandi:
1. Grunur leikur á, að óeðlilega
hafi verið staðið að skipulagningu
svæðisins og stangast þar á full-
yrðingar:
a) Var arkitekt Armannsfells
h.f. ráðinn til skipulagsdeildar,
sem tæknilegur ráðunautur við
skipulag svæðisins?
b) Hafði Albert Guðmundsson
borgarfulltrúi forgöngu um að
hann var ráðinn?
c) Er eðlilegt að skipulagshug-
mynd, sem verið er að vinna hjá
skipulagsdeild borgarinnar undir
stjórn skipulagsstjóra, berist með
lóðaumsókn til borgarráðs?
2. Nauðsynlegt er að kanna
hvort samhengi sé milli fjárfram-
laga til Sjálfstæðisflokksins og
fyrirgreiðslu í formi lóðaúthlut-
ana hjá borginni.
3. Astæða er til að athuga hvort
Ármannsfell h.f. . hefur notið
óeðlilegra kjara hjá borginni
vegna þeirra verka, sem þeir eru
verktakar að.
Ofangreind atriði gætu við
rannsókn bent til þess, að óeðli-
lega hefði verið staðið að málum
þótt þau verði ekki talin saknæm
samkvæmt lögum.
Ég harma það, að Sjálfstæðis-
flokkurinn skuli beita meirihluta
sínum í borgarráði til að koma í
veg fyrir að framfylgt verði áður
gerðri einróma samþykkt borgar-
ráðs um að skipa nefnd til að
rannsaka málið til hlítar."
Bókun Björgvins
Guðmundssonar
„Ég fagna þvi, að borgarfulltrú-
ar Sjálfstæðisflokksins skuli hafa
ákveðið að óska eftir sakadóms-
rannsókn á Ármannsfellsmálinu.
Hins vegar tel ég, að borgarráð
hefði átt að standa við einróma
samþykkt sína um að skipa
rannsóknarnefnd, er gerði tilraun
til þess að upplýsa málið, áður en
ákvörðun væri tekin um að senda
málið sakadómi.
Það verður nú rannsakað í saka-
dómi, hvort saknæmt athæfi hafi
verið framið í sambandi við út-
hlutun margnefndrar lóðar til Ar-
mannsfells, þ.e. hvort samband
hafi verið á milli 1 millj. kr. fram-
lags Ármannsfells í hið nýja Sjálf-
stæðishús og lóðarúthlutunarinn-
ar til félagsins. Ljóst er þó, að
mjög erfitt er að sanna það atriði.
Rannsóknarnefnd borgarráðs
hefði hins vegar athugað fleira en
brot á landslögum. Hún hefði
einnig athugað aðra þætti máls-
ins, sem ámælisverðir eru, enda
þótt þeir séu ekki saknæmir.
Ljóst er, að Sjálfstæðisflokkurinn
er andvígur þvi, að þessir þættir
málsins verði einnig kannaðir.
Þess vegna leggst hann á móti
skipun rannsóknarnefndar
borgarráðs."
Bókun
Borgarstjóra
„Vegna bókana borgarráðs-
manna minnihlutans vil ég taka
fram, að ég tel fráleitt, að sérstök
nefnd borgarráðs rannsaki málið
nú, þegar málinu hefur verið
vísað til sakadóms. Sakadómur
hlýtur að reyna að leiða í ljós
allan gang málsins, og að þeirri
rannsókn fenginni kemur það til
mats saksóknara, hvort um sak-
næmt atferli sé að ræða, og síðan
til mats borgarfulltrúa og borgar-
búa, hvort óeðlilega hafi verið að
málinu staðið. Mig furðar þvi á
viðbrögðum borgarráðsmanna
minnihlutans við þeirri ósk borg-
arfulltrúa Sjálfstæðismanna, að
málinu skuli vfsað til sakadóms."