Morgunblaðið - 27.09.1975, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 27. SEPTEMBER 1975
MÁNUÐUR
í
MOSKVU
Eftir Pétur
Kidson
Karlsson
Undanfarin ár hefur verið
haldið á hverju sumri við aðal-
háskólann f Moskvu MGU, svo-
kallað „seminar“ fyrir útlend-
inga, sem hafa rússneska tungu
sem aðalatvinnugrein, svo sem
kennara eða þýðendur, og aðra,
sem eru vel á veg komnir í
málinu, svo sem stúdenta á
framhaldsnámi. Má þvi líta á
þetta seminar sem nokkurs
konar upprifjunarnámskeið og
umræðufund.
Sem löggiltur skjalaþýðandi
og dómtúlkur, tók ég sjálfur
þátt nú í sumar í svokölluðu 15.
alþjóðlegu seminar fyrir rúss-
neskukennara við MGU háskól-
ann í Moskvu, en það var frá 1.
til 31. ágúst. Þátttakendur voru
frá 14 löndum f Vestur-Evrópu:
Austurríki, Belgfu, Bretlandí,
Danmörku, Finnlandi, Frakk-
landi, Hollandi, Ítalíu, Luxem-
burg, Noregi, Spáni, Svíþjóð,
Vestur-Þýskalandi og Islandi.
Þar að auki voru fulltrúar frá
Bandaríkjunum og Japan.
Portúgal hefði einnig átt að
taka þátt í seminarinu, en ein-
hverra hluta vegna mættu þeir
ekki. Það vantaði bara Færey-
inga og Grænlendinga! Með
öðrum orðum voru allir þátttak-
endur frá svokölluðum
,,kapítalískum“ löndum, þó að
ýmsir okkar teldu sig alls ekki
auðvaldssinna.
Fólkið var á öllum aldri, aðal-
lega kennarar, en kvenfólkið í
meirihluta, eins og á auðvitað
að vera á alþjóðakvennaárinu.
Frá flestum löndum voru
mættir frá 3 og allt upp í 7—8
fulltrúar. Alls voru þátttak-
endur yfir 100 manns.
Fjölmennastir hópar voru frá
Finnlandi og Japan, enda
Japanir langiðnastir og dug-
legastir. Aðeins Luxemburg og
Island voru með 1 fulltrúa
hvort, svoleiðis að það reyndi
mest á ökkur, þegar halda átti
ræðu eða þvíumlíkt um land og
þjóð. Hér má skjóta því inn til
gamans, að þó að Island sé um
það bil 40 sinnum stærra en
Luxemburg að flatarmáli, búa í
Luxemburg tæplega 400.000
manns miðað við u.þ.b. 220.000
á fslandi.
Við bjuggum öll í stúdenta-
garði hájskólans á svokölluðum
Leninhæðum, en þaðan er stór-
kostleg útsýni yfir alla höfuð-
borgina. Ekki veit ég, hvað er
pláss fyrir margra stúdenta í
garðinum, eða nákvæmlega hve
margir stúdentar eru við nám
þar á veturna (maður er orðinn
hálfleiður á allri þessari
statistík f heiminum), en það
eru áreiðanlega mörg þúsund. I
sumar voru flestir sovéskir
stúdentar í frfi, það er að segja
þeir voru flestir annaðhvort að
vinna við stórframkvæmdir á
afskekktum stöðum, til dæmis í
Síberfu, á Kamsjatkaskagan-
um, eyjunni Sakhalin nálægt
Japan og víðar, en þeir geta
fengið mjög há laun á stuttum
tíma með því að vinna erfiðis-
og yfirvinnu þar. Aðrir gegna
herþjónustu á sumrin.
Fyrir hverja tvo stúdenta í
stúdentagarðinum er lítil íbúð
með 2 herbergjum, en milli her-
bergjanna er sturta og klósett,
svoleiðis að hver stúdent hefur
eitt herbergi fyrir sig. Einnig á
hverri hæð eru 2 eða fleiri eld-
hús, þar sem maður getur búið
til heitan mat ef maður vill.
Herbergin eru hreinleg og
notaleg. I sömu íbúð og ég bjó
ungur sænskur kennari frá
Gautaborg, sem kunni góða
rússnesku og einnig slatta af
öllum hinum slavnesku málum.
Hann hafði verið í útivist á
Akureyri, er mjög hrifinn af
Fróni, og ætlar að koma aftur
næsta ár. Það er athyglisvert,
hvað rússneskan er kennd núna
í mörgum gagnfræðaskólum i
Vestur-Evrópu, sérstaklega i
Vestur-Þýskalandi, Svíþjóð og
Frakklandi, að mér skilst. Er
ekki tími til þess kominn,
meðal annars, að rússneskan
verði tekin upp sem föst náms-
grein við Háskóla íslands? Al-
veg sama, hvernig maður lítur á
stjórnarfar Sovétríkjanna, en
vegna aukinna samskipta og
verslunarviðskipta milli Is-
lands og Sovétríkjanna er það
brýn nauðsyn, að fleiri Islend-
ingar kunni góða rússnesku.
Flestir stúdentar við þennan
griðarstóra háskóla á Leninhæð
um fá allar sínar máltíðir f stór-
um mötuneytum, sem er að
finna i ýmsum hlutum bygg-
inarinnar. Maturinn er ódýr,
frekar einfaldur, en góður. Það
var einkennilegt að sjá unga
Rússa borða, til dæmis, stóra,
heita rétti strax klukkan 8 um
morguninn. Einnig f háskólan-
um eru allskonar verslanir, þar
sem eru seldar bækur,
gramófónplötur, lyfvörur,
fatnaður, matur o.fl. Bækur og
plötur eru yfirleitt í Rússlandi
á mjög lágu verði, miðað við
Vestur-Evrópu, og á það einnig
við um fargjöld í öllum sam-
göngutækjum.
Námskeiðið sjálft fór ekki
fram I aðalbyggingu háskólans,
en í hliðstæðri stofnun I út-
hverfi Moskvuborgar, en þang-
að þurftum við að fara snemma
á hverjum morgni, fyrst með
strætisvagni og svo með spor-
vagni. I því hverfi eru engir
erlendir ferðamenn. Þetta er
ósköp venjulegt hverfi með
ósköp (Guði sé lof) venjulegu
fólki, svoleiðis að okkur gafst
tækifæri til að kynnast eðlilegu
lífi Moskvubúa, a.m.k. á götum
Pétur Kidson Karlsson
úti, f verslunum, á veitingastöð-
um o.s.frv.
I upphafi námskeiðsins
þurftum við öll að skrifa rit-
gerð á rússnesku (ég kaus efnið
„Rússnesk tunga í lffi minu“),
svo var talað við okkur og við
spurð ýmislegt um menntun
okkar, hvaða sérstakar óskir
við hefðum varðandi einstök
atriði og vandamál f rússneskri
málfræði. Þá var okkur skipt
niður í mismunandi flokka. Ég
lenti, til dæmis, í einum flokki
saman með Dönum og Japön-
um, í öðrum með Austurríkis-
mönnum, Þjóðverjum, Spán-
verjum og Itölum, en í þriðja
hópnum voru Svíar, Finnar,
Frakkar og Englendingar.
Á hverjum degi voru samtals-
æfingar, spurningaþættir og
umræður. Oft voru hljóðfræði-
æfingar, og svo mjög gagnlegar
kennslustundir í sambandi við
flóknustu atriðin f málfræði.
Allir kennarar voru konur, en
þær voru sérstaklega greindar,
vel að sér í sinu fagi, góðir
málfræðingar og með mikla
kímnigáfu. Aldrei varð maður
var við neinn pólitiskan áróður
af þeirra eða annarra hálfu á
námskeiði þessu.
Námskeiðið byrjaði alltaf
klukkan 9 um morguninn og
var oftast nær búið rúmlega
eitt. Svo var matarhlé. t kjallar-
anum var mötuneyti með góðu
úrvali af heitum og köldum
réttum á góðu verði, en ég kaus
oft að hlaupa yfir götuna og fá
mér snarl með sovéskum verka-
mönnum i ódýru mötuneyti
fyrir venjulegt fólk, þar sem
maður gat betur slappað af og
gleymt akademísku lifi f hálfan
klukkutfma.
Eftir hádegi áttum við kost á
að eyða klukkutíma eða svo f
svokölluðu „language labora-
tory“, þar sem maður gat heyrt
sinn eigin framburð á segul-
bandi og borið hann saman við
réttan framburð rússneskra
kennara. Svo voru forvitnilegar
vélar, sem sýndu ýmsar flóknr
spurningar varðandi rússneska
málfræði. Maður átti að velja
það svar, sem manni fannst
rétt, úr nokkrum tilbrigðum,
ýta svo á takka og sjá, hvort
maður hefði valið rétt eða ekki.
Þetta var mjög gagnleg æfing.
Suma daga var haldinn fyrir-
lestur um málvfsindi eða önnur
efni, svo sem stöðu sovéskrar
æsku í þjóðfélaginu, rússneska
list o.fl. Flesta daga eftir há-
degi var sýnd sovésk kvikmynd,
en það var ekki skylda að sækja
þessar sýningar. Flestar mynd-
anna snerust á einn eða annan
hátt um félagsmál og persónu-
leg vandamál einstaklingsins,
sumar mjög athyglisverðar, og
á þann hátt fengum við gott
innsæi í sovéskt þjóðlíf, auk
þess að sjálfsögðu að við heyrð-
um hversdagslegt rússneskt
mál talað á eðlilegan hátt.
Á öðrum dögum gafst okkur
kostur síðdegis að fara í sum af
þeim fjölmörgum og merki-
Iegum söfnum Moskvuborgar,
til að mynda listasöfn, safn
rússneskra bókmennta, Gorkf-
safn, Dostojevskísafn, Tsékov-
safn, sýningu sovéskra málara
og margt fleira. Þar að auki
voru nokkrar skipulagðar dags-
ferðir, svo sem sigling á
Moskvufljóti, heimsókn minnis-
merkja í nágrenni Moskvu, þar
sem þýski herinn var stöðvaður
árin 1941—42, og til merkra
staða í 100—300 km fjarlægð.
Ég fór til Suzdal, sögulegs
bæjar milli Moskvu og Volga-
fljótsins, en Suzdal var eitt af
þeim fyrstu furstadæmum
gamla Rússlands á 11. og 12.
öld, áður en Moskvufursta-
dæmið tók við. Þar er urmull af
fallegum, gömlum kirkjum,
sem nú er vel viðhaldið og ný-
málaðar. Það er eins og nútfma-
lífið hafi sniðgengið Suzdal,
andrúmsloftið og umhverfið
er svo rólegt og friðsamlegt
þrátt fyrir stóriðnaðinn, sem er
að finna í næsta nágrenni —
nokkurs konar griðastaður í
hafi vélvæðingarinnar.
Að lokum held ég, að ég megi
fullyrða fyrir hönd flestra ef
ekki allra þátttakanda f þessu
upprifjunarnámskeiði, að það
var sérstaklega vel skipulagt,
það ríkti sannur andi eðlilegrar
vináttu milli þjóða, og að
Rússarnir gerðu allt, sem þeir
gátu, til þess að gera okkar dvöl
þar eystra bæði ánægjulega og
gagnlega. Fyrir þá íslendinga,
sem eru ef til vill að hugsa um
að sækja slíkt námskeið í
framtíðinni, má geta þess, að
uppihaldið í stúdentagarði há-
skólans var ókeypis. Við þurft-
um að borga sjálfir fyrir
matinn, en hins vegar fengum
við 150 rúblna styrk hvert frá
sovéskum yfirvöldum, sem er
meira en nóg, sérstaklega ef
maður fær sinar máltíðir í
mötuneytum. Ég persónulega
greiddi sjálfur fargjaldið til og
frá Moskvu, en hægt er að fá
ferðastyrk hjá menntamála-
ráðuneytinu íslenska.
Síðasta kvöldið fyrir lok nám-
skeiðsins var haldið kveðjusam-
sæti fyrir alla þátttakendur.
Hver þjóð var beðin að koma
með nokkurs konar skemmti-
atriði. Flestar þjóðir höfðu yfir
nokkrum mönnum að ráða og
höfðu því betri möguleika en
ísland og Luxemburg (með að-
eins 1 fulltrúa hvort) að búa til
Framhald á bls. 21
Upprifjunamámskeið í
rússnesku fyrir útlendinga
Aðalbygging Moskvuhðskólans á Leninhæðum.