Morgunblaðið - 30.10.1975, Síða 11

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 30. OKTÓBER 1975
11
Tillögur til úrbóta eru enn ekki fuHmótaðar
Unnið er af kappi að undirbúningi þeirra, þannig
að nýjar reglur varðandi fyrningar og sölu-
hagnað eigna geti komið til framkvæmda frá og
með ársbyrjun 1976, þ.e.a.s. við álagningu
skatta 1977.
Ennfremur eru til athugunar hugmyndir um
að breyta reglum um varasjóði I þá átt að I stað
þeirra komi fjárfestingarsjóður I atvinnurekstri,
hvort sem um rekstur á vegum félaga eða
einstaklinga er að ræða.
Að undanförnu hefur álagning tekjuskatts á
einstaklinga, sem reka atvinnufyrirtæki fyrir
eigin reikning sætt vaxandi gagnrýni og hefur
mörgum verið óljósar, hvaða áhrif afkoma at-
vinnurekstrarins getur haft á tekjuskattsgreiðslur
einstaklingsins.
Eins og áður er að vikið var á s.l. vori sett
sérstakt lagaákvæði sem takmarkaði eða afnam
að fullu nýtingu persónuafsláttar til greiðslu
útsvars einstaklings i atvinnurekstri og með
sjálfstæða starfsemi. Þá hefur og verið á það
bent, að nauðsynlegt sé einnig að endurskoða
reglu um skattlagningu þessara aðila til rlkis-
sjóðs.
Verkaskipting
milli ríkis,
sveitarfélaga
og einkaaðila
Ætlð kemur til álita við gerð fjárlaga og
annarrar ákvarðanatöku ! rikisfjármálum hvernig
heppilegt þyki að efnahagsstarfsemi þjóðfélags-
ins sé skipt milli rlkis, sveitarfélaga og einkaaðila
og samtaka þeirra. Hér koma vissulega mörg
atriði til íhugunar og svarið liggur ekki alltaf
skýrt fyrir, þar sem það er að nokkru komið
undir pólitlsku viðhorfi manna, og að nokkru
undir almennum efnahagsskilyrðum þjóðfélags-
ins.
í fjárlagaræðu minni I fyrra gerði ég nokkuð
að umtalsefni hlut rlkis og sveitarfélaga I ráð-
stöfun þjóðartekna og hvaða almenn sjónarmið
lægju að baki opinberri starfsemi, hver væru
markmið hennar og hvernig mætti best ná
settum markmiðum.
Ég mun ekki endurtaka það, sem ég þá sagði,
en allt á það enn við. Aðeins vil ég þó Itreka þá
skoðun mlna, að hlutur hins opinbera I
ráðstöfun þjóðartekna hefur vaxið um of undan
farin ár, enda er hann nú um þriðjungur þjóðar-
tekna.
Án þess ég ræði það Itarlega hér við þetta
tækifæri, þá tel ég, að ýmis starfsemi, sem hið
opinbera sinnir nú, mætti gjarnan vera I hönd-
um einstaklinga eða samtaka þeirra.
Hið opinbera hefur að minni hyggju tekið að
sér ýmis verkefni að óþörfu. Það hefur að
sjálfsögðu átt sér stað að nokkru leyti vegna
áhrifa þeirra pólitlsku afla I þjóðfélaginu, sem
velja aukin afskipti hins opinbera á sem flestum
sviðum. En þessi þróun hefur einnig að nokkru
átt sér stað fyrir tilviljun og án fyrirfram
markaðrar stefnu
Um þátttöku hins opinbera I atvinnurekstri
almennt hefur til, þessa ekki verið mótuð nein
stefna til frambúðar, enda varla von, þar sem
sjónarmið einstakra stjórnmálaflokka eru eða
virðast ærið óllk I þessum efnum Slik stefnu-
mörkun er þó að minu mati nauðsynleg hverri
rikisstjórn, eigi hún að vera sjálfri sér samkvæm
I sllkum málum Sú skoðun á rétt á sér, að hið
opinbera eigi ekki að stunda atvinnurekstur —
framleiðslu eða þjónustu — i samkeppni við
einstaklinga eða félög þeirra nema fullgild rök
séu fyrir.
Opinber rekstur nýtur ekki sama aðhalds og
rekstur e.instaklinga og félaga sem er háður
samkeppni innan lands og utan. Þó ekki væri
nema af þeirri ástæðu getur hagkvæmnin orðið
minni og framfarir hægari I opinberum rekstri.
Um þetta eru til mörg dæmi, bæði I okkar
reynslu og annarra þjóða
Til að rlkið grlpi inn I atvinnustarfsemina með
beinni þátttöku þurfa þvi að vera fyrir hendi
mjög þungvægir almenningshagsmunir. Um
þáttöku rlkisins i stóriðnaðarrekstri geta þó gilt
sérstök sjónarmið. Uppbygging og rekstur stór-
iðnaðar er oft ekki á færi annarra aðila I landinu
en þess opinbera, og I slikum atvinnurekstri er
þátttaka þess nánast spurningin um það, hvort
slik atvinnustarfsemi skuli vera I landinu. í
öðrum tilvikum á sú meginregla, sem ég lýsti
áðan, tvlmælalaust að gilda.
i samræmi við það tel ég að athuga þurfi
gaumgæfilega á hverjum tima, hvort giund-
völlur sé fyrir ýmissi atvinnu- og þjónustustarf-
semi, sem hið opinbera hefur með höndum oo
hvort það þjóni betur almannahagsmunum að
sú starfsemi skuli vera i höndum einstaklinga
eða félaga þeirra. Ég hefi ákveðið að fá til liðs við
mig menn, sem hafa reynslu og góða þekkingu á
rekstri og fjármálum þjónustu- og atvinnufyrir-
tækja I einkaeign eða I eigu samvinnufélaga til
þess að meta og leggja á ráðin um, hvaða
aðgerðir teljist skynsamlegar i þessu efni.
Þátttaka hins opinbera, þ e. rikis og sveitar-
félaga i þjóðarbúskapnum hefur aukist mjög
mikið á undanförnum árum. Siðastliðinn aldar-
fjórðung hefur hlutdeild rlkisins í þjóðar-
búskapnum án efa aukist meira en sveitarfélag-
anna. Ástæður þessa mismunar eru margar og
skýringar ekki einhlitar, auk þess sem sameigin
legar framkvæmdir og starfsemi rlkis og sveitar-
félaga gera það að verkum, að markalina er
næsta óljós Af hálfu löggjafans virðist ekki hafa
verið fylgt mótaðri heildarstefnu um Skiptingu
verkefna milli rlkis og sveitarfélaga heldur hefur
þar tilviljum oft á tlðum ráðið.
Það er stefna rikisstjórnarinnar að breyta
verkaskiptingunni milli rlkis og sveitarfélaga;
sveitarfélögunum verði falin aukin verkefni og
fjárhagslegur grundvöllur þeirra endurskoðaður
til þess að tryggja sjálfstæði þeirra og fram-
kvæmdagetu.
Með þessum fjárlögum verður að minni
hyggju að stlga fyrsta meiri háttar skrefið til þess
að auka hlut sveitarfélaganna. Eins og fram
kemur I athugasemdum frumvarpsins hyggst
rikisstjórnin beita sér fyrir þvi að hlutur sveitar-
félaganna I söluskattstekjum verði aukinn
þannig, að Jöfnunarsjóður sveitarfélaga fái
endanlega 8% af hverju söluskattsstigi en nú
hefur sjóðurinn ekkert af þeim 4 stigum, sem
nefnd eru söluskattsauki, né hinum 3 stigum,
sem renna I Viðlagasjóð og tíl greiðslu
ollustyrkja
Þessi ráðstöfun eykur tekjur Jöfnunarsjóðs. Á
móti þessari tekjuaukningu sveitarfélaganna
yrðu þeim fengin aukin verkefni sem þvl svaraði
Þau verkefni eru ekki enn ákveðin en að sjálf-
sögðu mun sú ákvörðun tekin fyrir afgreiðslu
fjárlaga og i samráði. við Samband Islenskra
sveitarfélaga.
Ég tel að taka þurfi til gagngerrar endurskoð-
unar allar þær mýmörgu reglur, sem fjalla um
samaðild og kostnaðarskiptingu rlkis og sveitar-
félaga I ýmsum greinum þjónustu og fram-
kvæmda með það I huga að ná skýrari verka-
skiptingu og betra fjárhagsaðhaldi Samstarfs
verður leitað við sveitarfélög og samband þeirra
I þessu máli
Aðhald og eftir-
lit með opin-
berum rekstri
og fjármálum
Um það er ekki deilt, að riki og sveitarfélög
verða að hafa með höndum margháttaða starf-
semi i nútimaþjóðfélagi. Hér er um að ræða
þjóðhagslega mikilvægar framkvæmdir og
þjónustu, sem ekki er á færi einstaklinga að
annast eða miður væri borgið I þeirra höndum.
Ekki má missa sjónar á þvi, að allur kostnaður,
sem af starfsemi opinberra aðila leiðir, er borinn
sameiginlega af þegnunum og þvl er það skylda
þeirra sem með stjórn fara á hverjum tlma að sjá
til þess að jafnan séu fyrir hendi haldgóðar
upplýsingar um afkomu opinberra stofnana, og
jafnframt upplýsingar um útgjaldaáform þeirra I
náinni framtlð
Slíkar upplýsingar eru forsenda þess að unnt
sé að gæta þeirrar hagsýni og aðhalds i opin
berum rekstri sem sjálfsögð er og þegnarnir eiga
heimtingu á. Til þess að ná þessu markmiði er
nauðsynlegt að koma á samræmdri skýrslugerð
um inn- og útstreymi úr rlkissjóði og þróun
fjármála rlkisstofnana innan fjárhagsársins,
þannig að unnt sé að gera raunhæfan saman-
burð við gildandi fjárlög, hvenær sem þess er
óskað
Ljóst er, að á það skortir, að þvi markmiði sé
náð, að hafa á hverjum tima nægjanlegar
upplýsingar um útgjöld og útgjaldaþróun hjá
hinum ýmsu stofnunum og fyrirtækjum
rikisins. Fjármálastjórn rlkisins hefur því miður
alltof oft beinst að þvi að leysa úr fjárhagsvanda-
málum stofnana og rlkisfyrirtækja eftir að i
ógöngur er komið Með bættri upplýsinga-
miðlun ! rikiskerfinu mætti koma I veg fyrir ýmis
fjárhagsvandamál I tlma.
Ég hefi áður lýst þeirri skoðun minni, að rétt
sé að stefna að þvi, að allt bókhald rikisins verði
unnið i tölvu eftir sameiginlegu vinnslukerfi,
sem gefi glögga mynd rikisfjárrnálanna, ekki
aðeins eftir árið heldur einnig innan ársins og þá
eigi sjaldnar er mánaðarlega Kostir tölvunotk-
unar eru fyrst og fremst fólgnir i þvi, að unnt á
að vera að vinna yfirgripsmikið verkefni á
styttri tlma og fá mun ítarlegri samdráttar-
yfirlit jafnskjótt og bókhaldsúrvinnslu
er lokið. Á þessu ári hefur rikisbókhaldið
einmitt látið I té i fyrsta skipti tölvuunn-
in séryfirlit. Hafa þau verið unnin mán-
aðarlega frá því á sl vori. Verður ekki
annað séð en að þau gefi glögga mynd af þvi,
sem bókað hefur verið á hverjum tlma Þau ná
hins vegar ekki til fyrirtækja og sjóða rikisins,
sem fá engin eða óveruleg fjárframlög úr rikis-
sjóði og gefa ekki nákvæma mynd af þeim
rikisstofnunum, sem eru utan við tölvuvinnslu
rikisbókhaldsins Á þessu sviði tel ég nauðsyn-
legt að hraða þróuninni i þá átt, að bókhald allra
rlkisaðila verði unnið eftir sama úrvinnslukerfinu
með frávikum eftir aðstæðum
Að þessu verður unnið og stefnt að því að ná
þessu marki á næstu tveimur árum.
Ég hefi óskað eftir auknu starfi rikisreiknings-
nefndar, er miði að þvl að beina allri bókhaldsúr-
vinnslu rikisins inn á tölvuvinnslukerfi rikisbók-
haldsins og fjárlagaundirbúningur og fjárlög fari
eftir sama kerfi. Ennfremur að önnur tölvu-
vinnsla rlkisins verði samræmd Rlkisreiknings-
nefnd ásamt fulltrúum fjármálaráðuneytisins I
stjórn skýrsluvéla rlkisins og Reykjavikurborgar
vinni að þessu verkefni með rikisbókhaldi, fjár-
laga- og hagsýslustofnun og rikisendurskoðun.
Mun fjárveitinganefnd Alþingis, svo og kjörnum
endurskoðendum rikissjóðs gerð grein fyrir
störfum rikisreikningsnefndar, þannig að við
undirbúning verks þessa verði unnt að taka tillit
til óska áðurnefndra aðila
Eins og áður segir hefur rikisbókhaldið á
þessu ári í fyrsta skipti skilað mánaðarlega
séryfirlitum úr tölvuvinnslu sinni I þeim koma
fram m.a. gjöld hvers mánaðar og samtala þeirra
frá ársbyrjun ásamt samanburði við fjárlög. Sá
samanburður er byggður að heildartölum.
Sundurgreina þarf reiknings- og fjárlagatölur
með sama hætti og byggja samanburðinn á
áætlunum hverrar stofnunar um gjaldaskiptingu
fjárveitingar á einstaka mánuði. ársins Þessar
upplýsingar hafa ekki verið fyrir hendi nema að
mjög takmörkuðu leyti. Nú verður leitað eftir
sllkum áætlunum frá öllum rikisaðilum frá og
með næstu áramótum og þær áætlanir felldar
inn I mánaðarleg séryfirlit rikisbókhaldsins,
þannig að raunhæfur samanburður fáist á
reiknings- og fjárlagatölum hvers mánaðar.
Það er trúa mln, að með þessum hætti verði
stigið stórt skref til aukins aðhalds með gjöldum
ríkisins, bæði af hálfu fjármálaráðuneytisins og
eigi slður af hálfu forstöðumanna einstakra rlkis-
stofnana.
Laun rikisstarfsmanna hafa i vaxandi mæli
verið unnin I tölvu á vegum launadeildar fjár-
málaráðuneytisins. Á vegum rikisins eru tvö
önnur tölvuvinnslukerfi launa' notuð, annað á
vegum rikisspltala og hitt á vegum Skipaút-
gerðar rikisins. Nú er unnið að þvi að vinna öll
laun rikisins eftir einu og sama vinnslukerfinu. í
byrjun árs 1974 hóf launadeild ráðuneytisins
sérstaka vikulega vinnslu launa fyrir ýmsar stofn-
anir og fyrirtæki rlkisins er áður höfðu sitt eigið
launabókhald. Með yfirtöku rikisbókhalds á bók-
haldsúrvinnslu hafa launagreiðslur jafnframt
verið fluttar til launadeildar til úrvinnslu Slikt
felur vitaskuld I sér aukið álag á launadeildina en
er til hagræðis þegar á heildina er litið Þeirri
stefnu mun þvl verða fylgt áfram.
Til þess að æskileg yfirsýn yfir fjármál rikisins
náist hefur rikisstjórnin samþykkt að á vegum
fjárlaga- og hagsýslustofnunar verði hafinn und-
irbúningur að gerð áætlana um þróun útgjalda
og tekna rikissjóðs á næstu árum. Skal þá miðað
við gildandi lagaskuldbindingar og tekjuheimild-
ir og aukningu ólögbundinna útgjaldaliða með
hliðsjón af fenginni reynslu. Vegna þessa verk-
efnis er fjárlaga- og hagsýslustofnun falið að
annast samræmingu allra áætlana um fram-
kvæmdir og opinbera starfsemi, sem gerðar eru
á vegum einstakra ráðuneyta og rlkisstofnana.
Ljóst er hins vegar, að hér er um mjög viðamikið
verkefni að ræða, sem þarfnast rækilegs undir-
búnings og aukins mannafla við fjárlagagerð frá
þvl sem nú er. Er þvi liklegt, að það taki nokkurn
tlma að koma á fót langtlma áætlunargerð, sem
tekur til allra þátta rikisfjármálanna. Að sinni er
þvi miðað að því að bæta einungis við einni
stöðu I fjárlaga- og hagsýslustofnun vegna þessa
verkefnis, og á næstunni verður þvl megin-
áhersla lögð á almennan undirbúning fjárlaga-
gerðar af þessu tagi. Þá gæti allt eins komið til
að nálgast markið I áföngum með þvl að taka
fyrir einstök svið rlkisfjármálanna I einu, svo sem
einstaka framkvæmdarflokka. og bæta við árlega
eftir þvi sem efni stæðu til. Raunar er þegar
hafin vinna af þessu tagi I fjárlaga- og hagsýslu-
stofnun, og munu sundurliðaðar áætlanir um
byggingu sjúkrahúsa næstu fimm árin lagðar
fyrir fjárveitinganefnd bráðlega Lik vinnubrögð
verða höfð fyrir aðrar greinar opinberra fram-
kvæmda og þjónustu.
Þá skal þess getið hér, að rikisstjórnin hefur
gert samþykkt um, að stjórnarfrumvörpum skuli
jafnan fylgja kostnaðaráætlun og að umsögn
fjárlaga- og hagsýslustofnunar skuli jafnan liggja
fyrir, áður en rlkisstjórnin tekur endanlega
ákvörðun um frumvörpin Sllk verklagsregla,
svo sjálfsögð sem hún er í sjálfri sér, fellur vel
inn I þau vinnubrögð sem viðhafa verður við
gerð langtíma fjárlaga.
Afgreiösla fjár-
lagafrumvarpsins
Við þinglega meðferð og afgreiðslu fjárlaga-
frumvarpsins verður að líta til nokkurra atriða,
sem litt voru kunn eða eigi lágu Ijós fyrir, þegar
frumvarpið var samið
Nauðsynlegt hefur reynst að taka nokkru
meira fé að láni á þessu hausti vegna rikisaðila
en ráðgert hafði verið
Þá standa nú yfir kjarasamningar við Banda-
lag háskólamanna, Bandalag starfsmanna rikis
og bæja og Læknafélag íslands í fjárlagafrum-
varpinu eins og það liggur fyrir er ekki gert ráð
fyrir neinum launahækkunum, hvorki hjá
starfsmönnum ríkisins né öðrum launþegum.
Horfur eru nú á þvi — eins og að var vikið hér
áðan — að fjárhagsstaða rikissjóðs verði mun
veikari í árslok en að var stefnt. Halla verður að
mæta með lántöku, og verður að sjálfsögðu að
gera ráð fyrir endurgreiðslu sliks láns a.m.k. að
hluta, á næsta ári Nýverið hefur ríkissjóður
tekið tvö lán til að létta kröfum Lífeyrissjóðs
sjómanna af togaraeigendum Lán þessi nema
samtals 112 mkr., þar af 72 mkr. lán með
visitölutryggingu. Lán þessi hafa verið endurlán-
uð togaraeigendum til þess að efna fyrirheit,
sem gefið var til lausnar togaradeilunni s I. vor.
Togaraeigendur munu endurgreiða lán þessi, en
Ijóst er, að ríkissjóður verður að bera nokkurn
kostnað að verðtryggingunni
Með lögum frá síðasta Alþingi var lagt á
rfkissjóð að gengistryggja Verðjöfnunarsjóð fisk-
iðnaðarins við ákveðnar aðstæður Fyrirsjáanlegt
er, að skuld ríkisins við Seðlabankann vegna
þessarar tryggingar gæti numið átta hundruð
milljónum króna á þessu ári í tengslum við
ákvörðun fiskverðs fyrr I þessum mánuði lýsti
rfkisstjórnin þvf yfir að hún myndi ábyrgjast
greiðlugetu verðjöfnunarsjóðs síðustu þrjá
mánuði þessa árs. Fjár gæti þurft að afla til
bráðabirgða vegna þessarar skuldbindingar á
næsta ári.
Loks má minna á, að fyrirsjáanlega verður að I
taka*á þessu ári nokkuð aukið fé að láni til |
framkvæmda í orkumálum og til stóriðjufram- I
kvæmda.
Þessar lántökur hafa í för með sér greiðslur I
vaxta og afborgana á næsta ári og þarf að ætla I
fyrir þeim á fjárlögum og fjáröflunaráætlun I
1976
Nokkur óvissa ríkis um fjárþörf Viðlagasjóðs á
næsta ári og mun það mál kannað nánar á
næstunni. Niðurstöður þessarar könnunar verða
teknar til greina við endanlega afgreiðslu fjár-
laga, þannig að fyrir eðlilegri fjárþörf Viðlaga-
sjóðs verði séð
Viðsemjendur rfkissjóðs um aðalkjarasamning
hafa allir sagt upp núgildandi samningum. Fyrir
lok ágústmánaðar s.l lögðu félögin fram kröfu-
gerð sína og fékk samninganefnd rfkisins hana
til athugunar. Kröfurnar fólu f sér umtalsverða
hækkun á launaútojöldum rfkisms og eru þær að
dómi rfkisstjórnarinnar með öllu óraunhæfar
Samkvæmt þeim spám um þjóðarhag, sem
lagðar eru til grundvallar fjárlagafrumvarpinb
munu þjóðartekjur á mann minnka um 9% nú i
ár og ekki eru taldar horfur á aukningu á næsta
ári. Jafnframt er viðskiptastaða og greiðslustaða
landsins út á við tæp.
Ríkisstjórnin telur þvf ekki efni til raunveru-
legra kjarabóta að svo stöddu en vill reyna að ná
vfðtæku samstarfi um kjara- og verðlagsmálin i
iandinu til að freista þess að tryggja áframhald
núverandi kaupmáttar launa, þrátt fyrir fyrirsjá-
anlega erfiðleika á næsta ári. Ríkisstjórnin telur
það-brýnt verkefni að draga mjög úr þeirri miklu
verðbólgu sem geisað hefur hér á landi á undan-
förnum árum. Það er allra hagur, ekki síst
launþega, að verðbreytingar frá upphafi ársins
1976 til loka þess komist niður á viðráðanlegt
stig Við þetta miðast afstaða rfkisins í launa-
samningum við starfsmenn sfna Launasamn-
ingar rfkisins hljóta að miðast við þá samræmdu
kjaramálastefnu fyrir árið 1976, sem forsætis-
ráðherra setti fram l stefnuræðu sinni hinn 23
október s.l
Lokaorð
Raunsæir samningar f launamálum, sem
vonandi nást á næstunni, ná þó ekki tilgangi
sfnum nema stefnan f fjármálum rfkis og sveitar-
félaga og í peninga- og lánamálum virði einnig
þau takmörk, sem þjóðarútgjöldum eru sett á
næsta ári. Fjárlög ársins 1 976 verða að taka mið
af þessu sem og lansfjáráætlun, sem ég ræddi
hér að framan.
í stefnuræðu forsætisráðherra komu fram
fjögur atriði, sem varða fjármál rlkisins á næsta
ári. Ég tel sérstaka ástæðu til að endurtaka þessi
áhersluatriði i fjármálastefnu stjórnarinnar hér,
með leyfi hæstvirts forseta
1) Ríkisstjórnin telur. að endurskoða verði
ýmsa þætti þeirrar löggjafar, sem bindur rfkis-
sjóði útgjöld, ef árangur á að nást f rfkisfjár-
málum. Enginn vafi er á, að ná má jafngóðum
eða jafnvel betri árangri, t.d. á vissum sviðum
almannatrygginga og menntamála, með lægri
fjárhæðum en núgildandi lög og reglur mæla
fyrir, ef rétt er á haldið og tillit tekið til mis-
munandi aðstæðna þegnanna.
2) Rikisstjórnin hyggst breyta niðurgreiðslum
og útflutningsuppbótum til lándbúnaðarins á
þann veg, að betri samsvörun verði milli sölu-
verðs og kostnaðar, og tilhögun útflutningsbóta
verði jafnan þannig, að útflytjendur hafi ætíð
hag af þvf að ná sem hæstu verði
3) Rfkisstjórnin kunngerir það áform sitt að
færa verkefni frá rikinu til sveitarfélaga og auka
jafnframt hlutdeild sveitarfélaga f tekjum af sölu-
skatti.
4) Rikisstjórnin leggur á það áherslu, að rikis-
útgjöldum á hverjum tfma sé hagað með fyllsta
tilliti til þjóðarhags og þau ráðist ekki af sjálf-
virkum lagaákvæðum "
Siðasta atriðið af þessum fjórum dregur at-
hyglina að nauðsynlegum umbótum á þeirri
flóknu löggjöf, sem bindur rfkissjóði útgjöld Á
sama hátt hefur hér að framan verið fjallað um
æskilegar breytingar á skattakerfinu Reynsla
siðustu ára með stórkostlegum sveiflum l ytri
skilyrðum þjóðarbúsins og þar með í þjóðar-
tekjum hefur fært okkur heim sannmn um það,
að við þurfum að efla og bæta fjármálastjórnina i
landinu til þess að geta beitt ríkisfjármálum af
fyllsta tilliti til þjóðarhagsmuna á hverjum tíma
Við 1 . umræðu fjárlagafrumvarpsins fyrir árið
1 975 fyrir tæpu ári lét ég svo um mælt, að færi
svo, að um magnminnkun þjóðarútgjalda yrði að
ræða á árinu 1975, sem þó var ekki reiknað
með á þeim tfma, hlyti fjárhagsstaða rfkissjóðs
að veikjast, enda virtist þá eðlilegt að beita
rlkisfjármálum með þeim hætti að svo miklu
leyti sem greiðslustaðan gagnvart útlöndum
gerði það kleift Eins og vel er kunnugt fór
einmitt svo, vegna meira andstreymis í ytri
skilyrðum en við hafði verið búist, að magn
þjóðarútgjalda hlaut að dragast verulega saman
á þessu ári og fjárhagsstaða rikissjóðs hefur
orðið veikari en að var stefnt og lakari en við
vildum hafa hana, þvi staðan út á við er tæp
Þegar nú er horft fram á við er þvl alls ekki um
það að ræða lengur, að við getum þolað halla í
ríkisbúskapnum áfram undir nokkrum kringum-
stæðum. Nú setur viðskipta- og greiðslustaðan
út á við alveg ákveðin mörk Við verðum að
einbeita okkur að þvi að ná öruggu jafnvægi í
ríkisfjármálum og draga úr útgjöldum eftir því
sem frekast er kostur Þetta krefst stundarfórnar
— og lengi má deilda um leiðir — en það er
líka til mikils að vinna að treysta fjárhagslegt
sjálfstæði og öryggi þjóðarinnar og undirstöðu
framfara i landinu. Með þetta að leiðarjósi veit
ég að Alþingi mun leysa þetta vandasama verk
vel af hendi