Morgunblaðið - 02.11.1975, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 2. NÓVEMBER 1975
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavfk.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthias Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Ámi Garðar Kristinsson.
Ritstjóm og afgreiðsla Aðalstræti 6, sfmi 10 100.
Auglýsingar Aðalstræti 6, sfmi 22 4 80.
Áskriftargjald 800,00 kr. á mánuði innanlands.
j lausasölu 40,00 kr. eintakið.
Anæstu mánuðum verða
teknar örlagaríkar
ákvarðanir í launamálum
landsmanna, sem geta ráð-
ið miklu um, hvernig
okkur tekst að ná tökum á
óðaverðbólgunni, sem
geysar í landinu og þeim
almennu efnahagserfið-
leikum, sem við er að etja.
Samningaviðræður standa
nú yfir við opinbera starfs-
menn, sem sett hafa kröf-
una um verkfallsrét ofar-
lega á blað. Samningar
milli vinnuveitenda og al-
mennu verkalýðsfélaganna
verða lausir um áramót og
gera má ráð fyrir, að verka-
lýðssamtökin móti kröfur
sínar á næstu vikum. Enn-
fremur koma kjaramál sjó-
manna til ákvörðunar.
Þessar þýðingarmiklu
ákvarðanir um launastefn-
una í þjóðfélagi okkar á
næstu misserum eru
teknar á sama tíma og það
hefur smátt og smátt verið
að koma i ljós, að við erum
nú komnir í jafn mikla
kreppu og við komumst í á
árabilinu 1967—1969.
Þannig er talið, að þjóðar-
framleiðsla landsmanna
muni minnka um 314% á
þessu ári og þjóðartekjur á
mann munu minnka um
9% í ár, sem er meiri sam-
dráttur þjóðartekna en
jafnvel, þegar verst lét á
árinu 1968. Á þessu ári
hafa viðskiptakjörin versn-
að um 16—17% og staðan í
viðskiptum okkar við út-
lönd er orðin mjög slæm,
svo slæm, að fjármálaráð-
herra, Matthías Á. Mathie-
sen, hefur lýst því yfir, að
íslendingar eigi þess ekki
lengur kost að taka veruleg
erlend lán, nema erlendir
lánardrottnar sannfærist
um, að við höfum tekið
efnahagsvandamál okkar
þeim tökum, að árangur
beri. Jafnframt er nú orðin
almenn samstaða um það í
landinu, að ekkert skipti
nú meira máli en það að ná
tökum á verðbólguvext-
inum, en við höfum nú
senn búið við um 50%
verðbólgu um tveggja ára
skeið.
Við þessar aðstæður fara
fram launasamningar við
opinbera starfsmenn,
verkalýðsfélögin og sjó-
menn. Og senn verður sú
spurning á allra vörum
hverjar kröfur verkalýðs-
félaganna verði. I því sam-
bandi er vert að hafa í
huga, að á þessu ári hefur
kaupmáttur ráðstöfunar-
tekna heimilanna lækkað
um 16—17% frá fyrra ári.
Þessi minnkun kaupmáttar
sýnir, að almenningur
hefur verið reiðubúinn til
þess að taka á sig þær byrð-
ar, sem fylgt hafa krepp-
unni sem yfir okkur hefur
dunið. Og fleira má benda
á til marks um það, að fólk
er reiðubúið til að horfast í
augu við staðreyndir,
þegar þær eru skýrðar
nægilega vel. Þegar sjó-
mennirnir sigldu fiskiskip-
unum í höfn settu þeir
fram margvíslegar kröfur
um breytingar á fiskverði
og endurskoðun sjóðakerf-
is. Ráðherrar og sérfræð-
fyrir í verkum sínum. En það er
rétt hjá Flosa að vara ekki að
gantast með slikan harmleik. Og
auk þess hefur hann sagt annars
staðar — og í meiri og brýnni
bókmenntum en Þjóðviljanum;
„Öðru munum vér hælask,“ segir
Flosi, „heldur en því, er Njáll
hefir inni brunnit, því at þat er
engi frami“.
Nei, Þjóðviljinn er ekki alþjóð-
legt dagblað og menningarpostuli
þess allra sízt alþjóðlegur postuli.
Asklok sovézks sósíalimperíal-
isma og endurskoðunarstefnu er
hans himinn. Þjóðviljinn hefur
ekki einu sinni á kvennaári haft
döngun í sér til að prenta eftirfar-
andi orð i yfirlýsingu Sakharovs
og skilur postuli hans þó betur
rússnesku en flestir Islendingar
aðrir: „Sérstaklega þýðingarmikil
er einnig krafa um umsvifalausa
frelsun kvenna sem fangelsaðar
hafa verið af pólitískum
ástæðum...“
Svo mörg eru þau orð.
Friðarverðlaun Nóbels til
handa Andrei Sakharov urðu
Þjóðviljamönnum ekkert gleði-
efni, a.m.k. hefur þess ekki séð
stað.
Hvað veldur? Hver er ástæða
þessarar þagnar? Eru hinir herg-
málslausu múrar Kremlar máttar-
stoð þess endemis blaðs úti á ís-
landi, sem heitir Þjóðviljinn og
kennir sig við alþýðuna, þegar
mikið liggur við. Tveir eindálkar
um Sakharov-réttarhöIdin(!) Og
um hvað? „Osamkomulag við
Sakharov-yfirheyrslurnar." Sömu
aðferðir, sami andi, sama siðferði
og í Pravda eða Novosty. Með
hunang á vörum, en morð í hjarta,
sagði Maó formaður. Og hver
þekkir sósíalimperíalistana betur
en einmitt hann? Bergmálslausir
múrar, sagði annað skáld, Steinn
Steinarr. Við getum sagt: berg-
mannslausir múrar (!) Það kem-
ur í einn stað niður.
Borges talar einhvernstaðar um
skurðgoð á Hálfvitaöldinni. Við
finnum fnykinn af þeirri öld í
Þjóðviljanum. Kínverjar segja að
þeir menn séu á réttri braut, sem
Sovétstjórninni eru ekki að skapi.
Samkvæmt þessu eru Morgun-
blaðsmenn á réttri braut — en
Þjóðviljamenn, guð hjálpi þeim(!)
Bæði Solzhenitsyn og Sinjavskí
hafa lýst yfir því, hversu mjög
almenningsálitið I heiminum
hefur hjálpað þeim og öðrum
föngum og kúguðu fólki í sovézka
heimsveldinu til að lifa af, þreyja
þorra Gulag-eyjaklasans, glæða
með þessu fólki von. Af þeim sök-
um m.a. er hlutverk fólks með
gott hjartalag og þau tækifæri
sem lýðræðið veitir þvi I senn
mikilsvert og nauðsynlegt. En á
meðan húsflugur kommúnismans
suða í sffellu innan veggja Þjóð-
viljans, og þá oftast um lítilsverða
hluti, fer örlagaþytur eins og
Sakharov-réttarhöldin framhjá
þessum sjálfskipuðu útvörðum
frelsis og réttlætis. En Islend-
ingar eru ekki óupplýst pakk,
þeir sjá í gegnum þetta; sjá í
gegnum pótemkintjöld Alþýðu-
bandalagsins.
Nei, Þjóðviljinn er ekki blað
þeirra, sem eru raunverulega
kúgaðir, heftir í þrældóm, sendir
á geðveikrahæli eða lftilsvirtir á
annan hátt. Hann er of önnum
kafinn við að kaupa sér við-
hlæjendur, lítilla sanda og lítilla
sæva; hrætt fólk sem minnir
hvorki á risaeðlur fornaldar né
aðrar skepnur með lítið heilabú,
heldur pappirstigrisdýr.
Kvenhetja á
kvennaári
Á kvennaári hefði kannski
verið ástæða fyrir Þjóðviljann að
endursegja vitnaleiðslur Maríu
Sinjavskís fyrir réttinum í Kaup-
mannahöfn, en slik sóun hentaði
ekki þvf blaði: „Maria sagði, að í
Sovétrikjunum væri öll fjölskylda
hins pólitíska fanga í reynd dæmd
um leið og hann, kona hans, börn,
foreldrar og systkin, þótt þau
væru hinum megin gaddavirsins.
Hún lýsti þvf hvernig hún missti
atvinnu sína sem kennari eftir
réttarhöldin yfir manni hennar
og hvernig hætt var við að gefa út
bækur hennar, þótt um það hefði
verið samið.
Sinjavskí-hjónin bjuggu í fjöl-
býlishúsi, þar sem var sameigin-
legt eldhús. Konan sem annaðist
eldamennskuna þar lýsti því yfir,
að María fengi ekki að ganga að
ingar ríkisstjórnarinnar
undir forustu Geirs Hall-
grímssonar, forsætisráð-
herra áttu ítarlegar við-
ræður við fulltrúa sjó-
mannanna, gerðu þeim ná-
kvæma grein fyrir þeim
rökum, sem legið hafa til
grundvallar ákvörðun fisk-
verðs. Niðurstaðan varð
sú, að sjómennirnir féllust
á þessi rök og þessar skýr-
ingar. Þeir héldu aftur til
veiða gegn því loforði ríkis-
stjórnarinnar að það yrði
tryggt, að þeir fengju þá
launahækkun, sem þeim
hafði verið sagt, að fælist i
fiskverðshækkuninni frá
því í haust. Að sjálfsögðu
bar að veita þeim slíka
tryggingu enda verða þeir
að geta treyst yfirlýsingum
Þjóðarsamstaða
opinberra aðila um slík
efni. Þá var ítrekað það
fyrirheit ríkisstjórnarinn-
ar, að endurskoðun sjóða-
kerfis yrði lokið fyrir 1.
des. n.k. eins og að hefur
veri1' stefnt frá þvi að sú
end rskoðun hófst á sl.
sum: i og loks var ákveðið
að h.ekka uppbót á línufisk
í 1. gæðaflokki úr ríkissjóði
en þær uppbætur hafa ver-
ið gieiddar um margra ára
skeið og þótt eðlilegt að
hækka þær við og við, þótt
þær hafi staðið í stað
meðan Lúðvík Jósepsson
var sjávarútvegsráðherra
en voru hækkaðar af
Matthíasi Bjarnasyni, eftir
að hann tók við því ráð-
herraembætti.
Spilin voru lögð á borðið
fyrir sjómenn, þeir voru
reiðubúnir til að horfast í
augu við staðreyndir og
vera hófsamir í kröfum
sínum. Með sama hætti
verður ríkisstjórnin að
skýra mjög ítarlega fyrir
launþegum, hvernig ástatt
er f efnahagsmálum þjóð-
arinnar og gera grein fyrir
því, að kjarabætur eru ein-
faldlega útilokaðar. Hið
mesta, sem hægt er að gera
sér vonir um, er að halda
óbreyttum lífskjörum frá
því, sem nú er og það þarf
áreiðanlega nokkra bjart-
sýni og heppni til þess að
það megi takast. Fallist
launþegar á slíka hóflega
launastefnu geta þeir gert
þeim mun meiri kröfur til
ríkisstjórnarinnar um
ýmsar hliðaraðgerðir, sem
auðvelda fólki að komast í
gegnum þessa kjaraskerð-
ingu og kreppu.
Á árabilinu 1967—1969
tókst samstarf milli ríkis-
valds, verkalýðshreyfingar
og vinnuveitenda, sem á
margan hátt var til fyrir-
myndar og var í raun for-
senda þess, að okkur tókst
að vinna bug á erfiðleikun-
um þá. Víðtækt samstarf á
svipuðum grundvelli er
einnig forsenda þess nú, að
okkur megi takast að lyfta
okkur upp úr þeim öldudal,
sem við erum í.
i Reykjavíkurbréf
Laugardagur 1. nóvember
Martröð
Er Þjóðviljinn blað, sem berst
gegn kúgun, ofbeldi og óréttlæti,
hvar sem er í heiminum? Eða er
blaðið kannski öllu heldur mál-
gagn kúgunar, ofbeldis og órétt-
lætis? Þessara spurninga hafa
margir spurt undanfarið.
A Þjóðviljanum vinna menn,
sem halda vegna æsku sinnar, að
blaðið eigi hugsjón og þessi hug-
sjón eigi eitthvað skylt við kröf-
una um raunveruleg mannrétt-
indi, frelsi og jafnrétti, jafnvel
bræðralag um heim allan. Við
skulum líta nánar á þessa „hug-
sjón“. Þá blasir við okkur nötur-
leg staðreynd: sú, að Þjóðviljinn
er málpipa svartasta afturhalds
og mesta kúgunarvalds okkar
tima; þjóðernisstefnu sem gengur
undir nafninu kommúnismi, en er
eldgamlir rússneskir heimsveldis-
tilburðir; draumur sem því miður
hefur orðið að veruleika f mörg-
um Iöndum; martröð sem teygir
klærnar hingað út til íslands.
Þessi martröð virðist jafnvel smit-
andi og hún hefur læst klónum í
sofandi íslenzkt fóik, sem heldur
að þetta sé „hugsjón". Guð forði
Islandi, og ekki sfzt Islenzkum
ungmennum, frá slfkri
,,hugsjón“(!)
í einni smásagna sinna um
martröð, Þáttur um óvininn, segir
argentínska stórskáldið og Is-
landsvinurinn Jorge Luis Borges,
að eitt ráð sé til gegn óvininum,
ófreskjunni, sem vitjar okkar í
draumnum, þ.e. að vakna.
En hversu margir þora að
vakna?
Rússneska skáldið Andrei
Sinjavskf, sem býr útlagi ásamt
Maríu konu sinni í einu úthverfa
Parísar, sagði við ritstjóra
Morgunblaðsins í júní síðastliðn-
um: Þetta unga fólk á Vesturlönd-
um sem segist vera kommúnistar
,,er yfirleitt kommúnistar án
ábyrgðar, það skilur ekki og veit
ekki, hvað kommúnismi er. Ef
kommúnistar næðu völdum á
Vesturlöndum, dræpu þeir fyrst
þetta unga fólk. Akafir hugsjóna-
menn eru alltaf drepnir fyrst, það
eru rök byltingarinnar. Þessir
ungu kommúnistar eru margir
hugsjónamenn, siðferðilega séð,
en valdið er þeim ofviða.
Ofstækismenn nota alltaf bylt-
ingar sér til framdráttar og fyrstu
fórnardýr þeirra eru ungu
hugsjónamennirnir...“
Svo mörg voru þau orð.
Gengisfelling
á orðum
Morgunblaðið hefur skrifað um
mannúðarleysi, kúgun og ofbeldi
f ýmsum löndum heims. En
athyglin hefur samt sem áður nú
upp á síðkastið mest beinzt að
sósfalimperíalistunum í Sovét og
annarsstaðar, ekki sfzt vegna
afhjúpana Solzhenitsyn og
Sakharov.
Nú mætti spyrja: Er Þjóðvilj-
inn alþjóðlegt blað? Sumir virðast
halda það.
En athugum málið betur.
Fáir atburðir úti í heimi hafa
vakið jafnmikla athygli og
Sakharov-réttarhöldin svoköll-
uðu. Þau drógu að Sér athygli
allra helztu fjölmiðla heimsins í
marga daga. Og f ávarpi sínu eða
yfirlýsingu sagði Sakharov
sjálfur m.a.: „Ég vona að þessi
réttarhöld hljóti verðugan sess f
dönskum og alþjóðlegum dagblöð-
um og muni verða merkur áfangi
í aukinni baráttu fyrir mannrétt-
indum f Sovétríkjunum...“ Leitið
lesendur góðir, leitið dauðaleit
um allan Þjóðviljann, þetta skin-
helga og hræsnisfulla málgagn
mannúðarinnar og þið munuð
finna tvær eindálka fréttir um
þessi réttarhöld (!) Ekki alls fyrir
löngu var sagt eitthvað á þá leið
hér í Reykjavíkurbréfi, að vissir
hlutir hefðu gerzt á þeim árum,
þegar Stalín, eða langafi, var rit-
stjóri Þjóðviljans. Sumir voru
farnir að halda að hann hefði
látið af ritstjórn blaðsins, þegar
Krúsjef tók við, og svo Brezhnev.
Nú vita allir að svo er ekki. En
hvað um það. Ábyrgðina bera að
sjálfsögðu skráðir ritstjórar og
andlegir kommissarar biaðsins,
þeir Kjartan'Ölafsson og Svavar
Gestsson, sem þykjast vera að
berjast fyrir frelsi um allar triss-
ur, einkum á Vestfjörðum. Og svo
— ekki sízt — Arni Bergmann,
sérfræðingur f meðalmennsku.
Hann ritar að jafnaði f þetta sið-
ferðisslappa málgagn þvaðrar og
veður forheimskunarelginn sýknt
og heilagt og heldur að hann sé
hin útvalda rúsína f blóðmörs-
kepp heimskommúnismans og
réttlætisins, en hefur ekki a.m.k.
ekki ennþá, haft tfma, áhuga né
rúm í bíaði sínu til að eyða einu
orði f þessi réttarhöld — og er
honum þó flest annað betur gefið
en hógværð andans og orðabind-
indi. Af öllum gengisfellingum er
sú gengisfelling kannski mest
sem hefur nú í tilefni Sakharov-
réttarhaldanna orðið á mann-
gildishugsjón hans og heiðarjeika
eins og þau birtast í Þjóðvilja-
skrifum hans, enda má hann
aldrei vera að því að líta upp úr
rauðgrautnum og sætsúpunni,
sem honum var kennt (á náms-
launum) að matreiða í Moskvu-
háskóla.
Að Flosi Ólafsson, Þjóðvilja-
húmorinn mikli, skuli aldrei hafa
tekið þetta skemmtilega atriði