Morgunblaðið - 15.11.1975, Qupperneq 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 15. NÖVEMBER 1975
Björgvin Baldursson:
F áskrúðsfjarðarviðundrin
Tilskrif um heilsugæslumál á
Fáskrúðsfirói hafa verið á síðum
dagblaðanna öðru hvoru, en í
mjög einhæfum dúr. Er það mest
að þakka mjög pennaglöðum
manni að nafni Albert Kemp. í
Morgunblaðinu 25. september s.l.
birtist ritsmfð eftir framan-
greindan aðila þar sem hann hag-
ræðir sannleika þessara mála
heldur illa og vil ég gjarnan ieið-
rétta það hérmeð, — því best er
að segja hverja sögu sem hún
gengur: —
ALBERT
Albert segir:
„Það vill nefnilega þannig til að
ýmis umsvif doktorsins og dreifi-
bréf frá honum fyrr á árinu bentu
eindregið til að honum væri ann-
að ofar i huga en bygging sér-
stakrar stöðvar. Hann barðist sem
sé á hæl og hnakka fyrir því að
kjallarinn i íbúð hans yrði inn-
réttaður sem heilsugæzlustöð.
Sagði í dreifibréfi að fjárveiting
upp á 3—4 milljónir (sem hefði
hvergi nærri hrokkið til) lægi á
borðinu ef heimamenn óskuðu
eftir.“
Sannleikurinn er hinsvegar sá,
að á fundi stjórnar Heilsugæslu-
stöðvarinnar á Fáskrúðsfirði 7.
apríl 1975 bar læknirinn, Jón Að-
alsteinsson, fram eftirfarandi til-
lögu:
„Stjórn Heilsugæslustöðvarinn-
ar á Fáskrúðsfirði skorar á sveit-
arstjórnir á svæði Heilsugæslu-
stöðvarinnar að sækja hið fyrsta
um nauðsynleg leyfi til ráðu-
neyta, þannig að undirbúnings-
framkvæmdir geti hafist við
byggingu fullkominna húsakynna
fyrir Heilsugæslustöðina á Fá-
skrúðsfiröi og verði einnig sótt
um fjárveitingu úr ríkissjóði til
aó standa straum af kostnaði við
framkvæmdir þessar."
Svona hljóðaði tillagan og var
hún einróma samþykkt. Á fundi
hreþpsnefndar þann 10. apríl var
tillagan einnig borin upp og sam-
þykkt einróma. Af þessu má sjá,
að eitthvað hafa hlutirnir skolast
til í höfðinu á Albert.
Hitt var aftur á móti ekki mjög
fjarri sannleikanum, að læknir-
inn óskaði mjög eindregið eftir
því, að jarðhæð nýja læknisbú-
staðarins yrði innréttuð til afnota
fyrir heilsugæslustöð á meðan
ekki risi nýtt húsnæði fyrir stofn-
unina. Þess skal getið, að Heilsu-
gæslustöðin á þarna 95 ferm. hús-
næði, sem stendur ónotað en til
mun vera teikning af læknamót-
töku í húsnæði þessu, er henta
mundi sæmilega til bráðabirgða,
ásamt kostnaðaráætlun. (I grein
Alberts fannst mér vera Iátið í
það skína að læknirinn ætti jafn-
vel þetta húsnæði sjálfur. Hann
tekur í tvígang þannig til orða:
„Hann (læknirinn aths. mín) vill
toga heilsugæslustöðina okkar
inn í kjallarann hjá sér.“)
Ég spyr, hvaða tilgang sér AI-
bert í að láta umrædda jarðhæð
standa ónotaða, þegar tilfinnan-
lega vantar betri aðstöðu fyrir
Heilsugæslustöðina?
10. apríl 1975 felldi meirihluti
hreppsnefndar Búðahrepps til-
lögu frá stjórn Heilsugæslustöðv-
arinnar um að innrétta umrædda
jarðhæð, en samþykkti þess í stað
að endurbæta aðstöðuna í gamla
læknisbústaðnum. Stuðning við
þessa tillögu fékk meirihlutinn
ekki hjá hreppsnefndum hinna
tveggja hreppanna, sem eiga
læknisbústaðinn ásamt Búða-
hrepp, Fáskrúðsfjarðarhrepp og
Stöðvarhrepp. Þetta var lán í
óláni því breyting á þessu gamla
timburhúsi hefði orðið mjög erfið
og kostnaðarsöm.
Snemma júlímánaðar var farið
af stað að frumkvæði læknisins til
að leita eftir stuðningi íbúa lækn-
ishéraðsins til byggingar nýrrar
heilsugæslustöðvar. Undirtektir
voru mjög góðar og rituðu 608
íbúar héraðsins, 16 ára og eldri,
nöfn sín undir áskorun til heil-
brigðismálaráðherra þess efnis,
að tekið yrði inn á fjárlög fyrir
árið 1976 framlag til undirbún-
ingsframkvæmda við nýbyggingu
heilsugæslustöðvar.
Hvernig skyldi Albert hafa tek-
ið undir þetta? Ætli hann hafi
skrifað undir sem eldheitur
stuðningsmaður slfkrar tillögu?
Nei. Ekki er vitað til þess. En í
þess stað skrifaði hann hina um-
ræddu grein í Morgunblaðið. Og
hvers vegna? Einfaldlega af því,
að læknirinn hefur ekki farið
leynt með sínar róttæku pólitísku
skoðanir. Ogþarmeðerloku fyrir
það skotið að Albert og hans koll-
egar geti annað en unnið gegn
öllu frumkvæði erfrá lækninum
kemur. Og það þótt heilbrigðis-
mál séu þess eðlis, að þau snerta
alla jafnt, án tillits til hvaða póli-
tískum flokki menn fylgja.
Þá vikur þar að sögu að heilsu-
gæslulæknir, Jón Aðaláteinsson,
hengir upp á biðstofu hjá sér rit-
smíð Alberts útklippta úr Morg-
unblaðinu, ásamt síðu úr dreifi-
bréfi (sem nokkrir menn í byggð-
arlaginu gáfu út í maí sl.), er
sýnir fram á ósannan málflutning
Alberts.
Þetta fréttir. Albert, bregður
hart við, þrífur til myndavélar-
innar og tekur strikið á biðstofu
læknisins. Þar myndar hann rit-
smíð sína hangandi uppá vegg
með tilheyrandi Ijósagangi og
fleiri seremoníum, að hætti fag-
manna.
— Jæja. Fyrr má nú vera
ánægja með jafn ömurlega rit-
smíð. Fyrst handritið að þessum
fjanda, síðan eintak Morgunblaðs-
ins, og að lokum ljósmynd af
plagginu hangandi uppi á vegg.
Eða var þessi myndataka ekki ein-
göngu til minja um hina miklu
ritsmíð?
Nei, lesendur góðir, tilefnið var
annað og meira. Nú skyldi koma
lækninum á kné. Nú skyldu mátt-
arstólpar þjóðarinnar í röðum
þeirra sjálfstæðismanna fyrir
sunnan fá að sjá svart á hvítu
(nema þetta hafi verið litmyndir)
hvers lags starfsemi hann hefir í
frammi þessi Jón Aðalsteinsson.
Ekki segir af ferðum Alberts í hið
pólitíska hreiður, en heim kom
piltur heldur rislágur, því ekki
eru allar ferðir til fjár. En þó gat
hann þess, að Dagblaðið vildi
gjarnan birta eitthvað um þessi
mál. — Nú lfður nokkur tími í
friði og ró, engin bréf, engin
blaðagrein. Skyldi nú vera búið
að bera klæði á vopnin?
Nei, ekki alveg. Því suðurferð
Alberts mun hafa verið til þess
ætluð að fá ráðuneyti eða ein-
hverja þá aðila, sem heilbrigðis-
þjónusta og pólitík falla undir, til
þess að kveða upp dóm yfir hin-
um óstýriláta lækni. En er það
brást, varð önnur þrautalending-
in.
SAMÚEL
Albert Kemp varaoddviti sneri
sér til Samúels nokkurs Ólafsson-
Framhald á bls. 23
Fjögur jólakort
FEF komin út
JÖLAKORT Félags einstæðra for-
eldra eru komin út og eru að
þessu sinni gefnar út fjórar nýjar
gerðir, tvær með teikningum eftir
börn og tvær með myndum eftir
Rósu Ingólfsdóttur. Þá er einnig á
boðstólum takmarkað upplag af
jólakorti FEF frá í fyrra, eftir
Baltasar.
Félag einstæðra foreldra hefur
gefið út jólakort árlega síðustu
fimm ár, flest með teikningum
eftir börn, og sala þeirra verið ein
drýgsta tekjulindin i umfangs-
miklu fjáröflunarstarfi félagsins.
Kortin verða til sölu í ýmsum
bókaverzlunum f Reykjavík, á
skrifstofu félagsins í Traðarkots-
sundi 6, hjá stjórnarmönnum í
Reykjavik, Keflavík og á Isafirði.
Allur ágóði rennur í Húsbygg-
inga- og minningasjóð Félags ein-
stæðra foreldra.
Sveinn H. Skúlason:
Hugleiðing á 90 ára afmæli Góð-
templarareglunnar í Reykjavík
90 ár er langur tími. Ar mikillar
baráttu, mikilla sigra og mikilla
vonbrigða. Hugsjónin er hvati
baráttunnar, sigrarnir eru launin
og vonbrigðin skapa það jafnvægi
sem er nauðsynlegt f lífi hvers og
eins, ef hann á að ná góðum
þroska.
Góðtemplarareglan er byggð á
hugsjón, bindindishugsjóninni.
Það er einnig önnur hugsjón,
engu síður þýðingarmikil
ríkjandi f þessum félagsskap. Það
er sá grunnur sem allt starfið er
raunverulega byggt á, að gera
félagana að betri og þroskaðri
einstaklingum, auka manngöfgi.
Gísli Jónsson prófessor:
Um samanburð á kyndikostn-
aði með olíu og heitu vatni
1 tilefni skrifa Gunnars
Kristinssonar, yfirverkfræðings
hjá Hitaveitu Reykjavíkur, sem
birt voru í Morgunblaðinu þann
29. október s.l., vil ég vekja
athygli á eftirfarandi:
1. Greinin í heild undirstrikar
vel réttmæti þeirrar gagnrýni
minnar, að í skrifum um kyndi-
kostnað sé oft ekki gerður grein-
armunur á heildarkostnaði, orku-
kostnaði og vatns- og olíukostnaði.
2. 1 upphafi greinarinnar er
ranglega sagt, að hitaveitustjóri
hafi tekið „mið af orkunotkun",
sbr. liö 8 hér á eftir. Greinarhöf-
undur gerir þarna ekki mun á
orkukostnaði annars vegar og
heitavatnskostnaði og olíukostn-
aði hins vegar.
3. Tafla 1 í grein minni sýndi
samanburð á heitavatnskostnaði
og olíukostnaði, því er rangt, að
rafmagnskostnað vanti í töfluna.
4. Rangt er að mér hafi verið
send ársskýrsla Hitaveitu Reykja-
vfkur.
5. I skýrslu þeirri í Orkumálum
nr. 21, sem ég vitnaði til, er ekki
getið um, hvernig uppgefið rúm-
mál er reiknað. Eftir því sem ég
bezt veit mun ekki vera til skrán-
ing á innanmáli húsrýmis. Því
hefi ég talið, að í umræddri
skýrslu væri átt við utanmál og að
sjálfsögðu ekki annað húsrými en
það, sem notkun heita vatnsins
fór fram í. Það er hins vegar
rangtúlkun hjá greinarhöfundi,
að „upphitað rúmmál" geti ein-
ungis átt við innanmál.
6. I þeim tveimur heimildum,
sem ég vitnaði til, var nokkur, en
ekki óeðlilegur mismunur á
meðalnotkun heits vatns. Ég valdi
lægri töluna til þess að gera
skekkju hitaveitustjóra sem
minnsta. Ég hcfði eins vel getað
notað niðurstöðu athugana Karls
O. Jónssonar en hann miðaði að
sjálfsögðu við sams konar rúmmál
í báðum tilfellum. Þá hefði niður-
staðan f töflu 1 orðið 33,0% í stað
31,5%.
7. Fróðlegt var að fá birta út-
reikninga greinarhöfundar á
kostnaðarsamanburði hitaveit-
unnar. Liður 1) ber yfirskriftina
„Beinn orkukostnaður“ enda þótt
hann sýni ekki orkukostnað
heldur aðeins heitavatnskostnað
án mælaleigu og olfukostnað. For-
sendur um nýtingu heits vatns og
um brennslunýtni eru umdeildar
og eru niðurstöðurnar því ekki á
traustum grunni byggðar. Af
þessum sökum hefi ég að undan-
förnu valið að byggja samanburð-
inn á reynslutölum um notkun í
mældum einingum. Óraunhæft er
að reikna með 7% ársvöxtum og
10% vaxta- og fyrningarkostnaði.
8. 1 Morgunblaðinu þann 18.
september s.l. segir hitaveitu-
stjóri í viðtali: „Miðað við óbreytt
verð á heitu vatni og olfu til hús-
hitunar er heitavatnskostnaður
um 25% af oiíukostnaði." I Vísi
þann 1. október s.l. segir yfirverk-
fræðingur Hitaveitu Reykjavfkur
Framhald á bls. 23
Ég ætla ekki að rekja 90 ára
sögu. En ég get þó sagt frá því,
hvað þessi félagsskapur getur gef-
ið einstaklingnum, því það hef ég
reynt. Ég get einnig sagt því
hversu mikils virði það er fjölda-
mörgum að hafa starfað langa æfi
f þessum félagsskap. Því hef ég
kynnst. Það hlýtur að vera ein-
staklingnum nauðsynlegt í þjóð-
félagi sem er byggt upp á harðri
lífsbaráttu og gróðafíkn, að geta
lokað dyrunum, gleymt hvers-
dagsleikanum og leitt hugann að
mannbætandi hugsjón. Það hlýt-
ur að vera nauðsynlegt þjóðfélagi,
sem byggt er upp á einstaklings-
hyggju, að eiga félög sem leggja
áherslu á mannleg samskipti og
þroska félaga sína í félagslegu og
lýðræðislegu starfi. Það er þetta
sem gerir Góðtemplararegluna
mikils vi’-ði, bæði þeim sem eru
félagar hennar og einnig og engu
sfður þjóðfélaginu öllu. Því ef lýð-
veldið á.að lifa, þá verða að lifa
með þjóðinni einstaklingar sem
eru vel þroskaðir félagslega og
andlega.
Fyrsta stúkan í Reykjavík var
stofnuð 3. júlí 1885 og var það
stúkan Verðandi nr. 9. Stuttu
seinna eða þann 17. nóv. 1885 var
stúkan Einingin nr. 14 stofnuð.
Báðar þessar stúkur starfa vel
enn þann dag í dag. Með stofnun
þessara stúkna hófst merkt og
ómetanlegt félagsmálastarf hér í
borginni. Góðtemplarareglan
varð fljótlega miðstöð félags- og
menningarmála í Reykjavfk. Ekk-
ert var félögunum óviðkomandi
og minnismerki um störf hinna
fyrstu ára standa enn f dag.
En það stsrf, unnið á vegum
Góðtemplarareglunnar, sem ég
tel að hafi verið borgurunum
einna mest virði, er starf barna-
stúknanna. Strax um vorið 1886
var fyrsta barnastúkan stofnuð.
Það var barnastúkan Æskan nr. 1.
Þau börn og unglingar sem stfga
sín fyrstu félags- og skemmtana-
spor í barnastúkunum fá ómetan-
legt veganesti. Þau læra að vinna
saman og yfirstfga feimni. Allt
starfið er byggt á kristilegum
grunni og síðast en ekki síst er
þeim gerð grein fyrir að bindindi
borgar sig. Unga fólkið er
framtíðin og því er nauðsynlegt
að búa það sem best í stakkinn,
áður en það kynnist kaldri lífs-
baráttunni. Gera það að sjálf-
stæðu frjálsu fólki, færu um að
takast á við þá persónulegu erfið-
leika sem alltaf koma á gelgju-
skeiðinu. Færu um að taka
ákvarðanir sem byggðar eru á
eigin skoðunum, en ekki skoðun-
um þrýstihópa. Á þessu sviði tel
ég að starf Góðtemplarareglunnar
sé einna merkast.
Maður skyldi ætla að félags-
skapur sem þessi væri óskabarn
þjóðarinnar. Að fólk gerði sér
grein fyrir því, að Góðtemplara-
reglan væri einmitt það tæki sem
best mætti nýta til að upphefja
stérka baráttu gegn því sívaxandi
böli sem áfengið er. Það eru vissu-
lega margjr og þeim fér fjölgandi
sem hafa þá skoðun. Félagsaukn-
ing hefur átt sér stað og margt
ungt fólk hefur gengið til liðs við
Regluna. Þetta er vissulega, að
nokkru leyti ávöxtur kraftmikils
starfs ungtemplara á síðustu
árum. Þaðan hafa komið margir
góðir kraftar. Það er nú samt stað-
reynd, sem ekki verður litið fram-
hjá, að Góðtemplarareglan á sér
óvildarmenn og margir þeirra
hafa hátt. Þetta er mjög eðlilegt.
Góðtemplarareglan tekur mjög
ákveðna afstöðu til áfengis og
þeirra afleiðinga sem ofneyslu
fylgja. Áfengið á sér marga
vildarvini, sem snúast sárreiðir
gegn þeim aðila, sem þeir telja
hættulegastan vini sínum. Á
meðan Góðtemplarareglunni
tekst að vekja umtal og jafnvel
deilur, þá er hún hreyfing sem
nær til fjöldans og á meðan svo
er, þá er alltaf von um árangur.
Sveinn H. Skúlason.