Morgunblaðið - 09.04.1976, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 9. APRlL 1976
11
Björn Steffensen:
Landhelgismálið
Leikmaður leggur orð í belg
Fyrir nærri hálfri öld las ég
sögukorn, sem ég man nú ekki
lengur hvað hét, né man ég efni
þess, utan eina setningu sem ekki
hefur viljað skilja við mig. Þessi
setning, sem ein persóna sögunn-
ar segir, er svona: „Það er mér
styrkur, en um leið minn mesti
veikleiki, hvað mér er eiginlegt
að líta hlutdrægnis-Iaust á hvert
mál.“ Á þessum tíma ævinnar
kom það mér spánskt fyrir sjónir
að það gæti verið veikleiki að vera
sanngjarn. Síðar komst ég smám
saman að því hve ótrúlega algengt
það er, já, svo algengt að það má
næstum teljast regla, að menn
geri hagsmunamál sín vafninga-
laust að hugsjónamálum, þar sem
enginn vafi kemst að um réttmæti
málstaðar.
Þetta hefur rifjast upp fyrir
mér undanfarið við að hlusta á
allar stórorðu samþykktirnar í út-
varpinu, sem allskonar félög og
hópar hafa verið að gera um land-
helgismálið, því að þetta fólk hef-
ur áreiðanlega ekkert af þeim
veikleika að segja, sem nefnd
sögupersóna var haldin.
Öll erum við sammála um að
æskilegt er að við fáum, sem
fyrst, full umráð yfir öllum fiski-
miðunum við landið. Þetta er
ómetanlegt hagsmunamál ef
skynsamlega verður að friðun og
nýtingu staðið. En þó að við sjá-
um þarna mikla Iffsbjörg á næsta
leiti, þá jafngildir það ekki skil-
yrðislaust því, að við getum án
tafar eignað okkur einum þessi
verðmæti, án þess að spyrja kóng
né prest. Hafsvæðið, sem um er
deilt hefur um aldaraðir verið
einskonar afréttur utan lögsagnar
okkar og annarra þjóða, en nytjað
af okkur ásamt Evrópuþjóðum,
sem eiga land að Norður Atlants-
hafi, á sfðustu árum aðallega af
Bretum og Þjóðverjum. Lagaleg-
ur réttur okkar til fiskveiðilög-
sögu á þessu svæði er því enginn,
enda fáir sem halda því fram að
hann sé fyrir hendi og engin þjóð
á norðurslóðum hefur séð sér
fært að fylgja okkur í útfærsl-
unni, né veita okkur stuðning.
Frá vinaþjóðum okkar á Norður-
löndum hefur aðeins borist hjal
um samúð. (Með lagalegum rétti í
alþjóðasamskiptum er átt við
samninga eða hefð, nema hvort-
tveggja sé, þvf að engin stofnun
er þess umkomin að setja alþjóða-
lög.) Talað er um siðferðilegan
rétt, þar sem réttilega er bent á,
að ekki verður lfiað sómasamlegu
lffi hér á landi dragist útgerð til
muna saman. Að sjálfsögðu skap-
ar mikil fátækt siðferðilegan rétt,
eins og viðhorfum er háttað nú á
tímum, en sem betur fer eru slík-
ar hörmungar ekki alveg á næsta
leiti og varla timabært að beita
þeirri röksemd gagnvart Bretum,
meðan þjóðartekjur þeirra á
hvern fbúa eru snökktum minni
en okkar ($ 2460 í Bretlandi, en $
2830 á Islandi (1971)).
Er aðferð okkar við lausn land-
helgismálsins ekki áþekk því að
bóndi i uppsveit sem teldi sig
þurfa aukið landrými, færði út
girðingar um land sitt, þannig að
hann innlimaði í landareign sína
það nýtilegasta af afrétti sveitar-
innar, án þess að leita samþykkis
annarra hreppsbúa? Hætt er við
að þá heyrðist einhversstaðar
hljóð úr horni.
Þarf að deila um það að í
ágreiningsmálum á að leita lykta
með friðsamlegum hætti. Geta
ekki allir fallist á, að þá hljóti
undantekningarlaust að vera
háttur siðaðra manna að reyna
aldrei að útkljá ágreiningsmál
með slagsmálum?
Við höfum samt kosið að fara þá
leiðina og nú er haldið uppi slík-
um áróðri í blöðum og útvarpi
fyrir „stríðsrekstri“ okkar að lík-
ast er því að fólk sé almennt að
tapa sönsum. I s.l. viku gerðu blöð
fiskveiðideiluna við Breta að um-
talsefni á þann hátt, að lfkja átök-
um varpskipanna okkar við
brezku togarana og verndarskip
þeirra, við orustuna um Bretland
fyrir 35 árum. Þetta er vægast
sagt ekki smekkleg samliking. Or-
ustan um Bretland er líklega ör-
lagaríkasta orusta allra tíma.
Hefðu Bretar farið að dæmi
Frakka og samið er ekkert lík-
legra en að heimurinn byggi nú
við „þúsund ára ríki“ Hitlers.
Okkar „stríð" við Breta er aftur á
móti ekkert stríð heldur hags-
munadeila, sem við hefðum í
hendi okkar að jafna hvenær sem
er, að hætti siðaðra manna, ef
pólitíkusarnir okkar blessaðir
væru ekki búnir að klúðra málið
þannig, með flokkspólitisku áróð-
urskapphlaupi, að nú er það
„fólkið“ sem segir fyrir verkum,
með þrýstihópana rauðu í broddi
fylkingar, sem stefna að allt öðru
marki en stækkun fiskveiðilög-
sögu.
Og „fólkið“ vill halda „strið-
inu“ áfram og láta kné fylgja
kvíði, hvað sem það kostar, og
„óvinurinn,, er i hálfgerðu basli
með sitt hlutverk.
Mér er í fersku minni er ég
fyrir mörgum árum var vitni að
átökum, þar sem kona réðst að
stórum og stæltum karlmanni og
reyndi í sífellu að koma á hann
höggi, og þó einkum að sparka í
viðkvæman blett á honum. Vesa-
lings karlmaðurinn, með alla sína
miklu yfirburði, mátti að sjálf-
sögðu ekkert gera, nema stjaka
konunni frá sér með flötum lófa.
Já, stundum er það svo að allur
styrkurinn félst í þvf að vera nógu
veikburða.
I staksteinum Morgunblaðsins
17. þ.m. er vitnaði í viðtal, sem
annað dagblað átti við Þröst Sig-
tryggsson, skipherra á Ægi, hann
segir: „Þeir (Bretar) ætla greini-
lega að sýna, að þeir geti náð þeim
afla, með herskipavernd, sem þeir
fóru fram á. Ef nokkur varðskip
verða að jafnaði að vera í höfn til
viðgerðar vegna skemmda, þá ná
þeir þvi magni. Nái þeir 100 þús-
und tonna afla undir herskipa-
vernd er varla um annað að ræða
en að semja um vissan og þá
minni tonnafjölda i takmarkaðan
tima með eftirlit með svæðum og
möskvastærð. Þegar svo að segja
hvert tonn af þorski skiptir miklu
máli fyrir þjóðarbúið er þetta
varla neitt spursmá!.“ Blaðið bæt-
Vélskólamenn
víta námslána-
frumvarpið
Svohljóðandi ályktun var sam-
þykkt á almennum fundi nem-
enda Vélskólans sem haldinn var
nýlega.
Almennur fundur nemenda
Vélskólans gagnrýnir harðlega
framkomið frumvarp til laga um
námslán og námsstyrki. Fundur-
inn telur frumvarpið verða lítt
afgerandi í mörgum veigamiklum
atriðum, og ganga i berhögg við
áður yfirlýsta stefnu stjórnvalda.
Fundurinn harmar að nemar
Vélskóla Islands skuli ekki eiga
iögboðna aóild að Lánasjóði is-
lenskra námsmanna samkvæmt
nýja frumvarpinu, og að full
brúun umframfjárþarfar skuli
ekki lögfest. Ennfremur gagn-
rýnir fundurinn þau endur-
greiðslukjör sem felast i frum-
varpinu og lýsir yfir stuðningi við
meginstefnu Kjarabaráttunefnd-
ar um námslán og námsstyrki.
Fréttatilkynning.
á Islandsmiðum er um 1 milljón
tonn, en ársaflinn á norðanverðu
Atlantshafi ásamt innhöfum er
alls um 14H milljón tonn. Mestur
er ársaflinn í Norðursjó (ásamt
Skagerak og Kattegat) 3.6 milljón
tonn (1970) i Hvítahafinu 2,1
milljón tonn, við Newfoundland
2,4 milljón tonn. Ársaflinn á þess-
um þrem hafsvæðum, sem fs-
lenzkir sjómenn þekkja vel, er
þannig 8 sinnum meiri en ársafl-
inn á Islandsmiðum á sama tíma
og er þá miðað við samanlagðan
afla Islendinga sjálfra og útlend-
inga á Islandsmiðum. Svo er að I
sjá að engum detti önnur ráð i
ir því við að þessi orð séu íhugun-
arverð. Og ég vil enn bæta við, að
það var orð að sönnu.
hug til þess að komast hjá ofveiðí
f nokkurn tfma, en aó „pakk
sarnan", leggja hluta flotans og
senda mannskapinn heim. Hvers
vegna ekki að nota stóru skipin tií
þess að sækja eitthvað af aflanum
á önnur mið í Norður-Atlantshafi,
eins og fyrr hefur verið gert og
brúa þannig bilið meðan við erum
að rækta upp heimamiðin. En tit
þess þurfum við sjálfsagt að
semja við aðrar þjóðir og þá væri
gott að vera ekki búinn að brenna
allar brýr að baki sér.
Skýrsla fiskifræðinga um
ástand fiskstofna á Islandsmiðum
er ekki glæsileg og auðséð að hér
þarf skynsamleg viðbrögð og þar
á meðal minnkaða sókn um nokk-
urn tíma. En þær umræður sem
orðið hafa um skýrsluna þykja
mér furðulegar að einu leyti. Það
er eins og engum komi til hugar,
eða muni, að við eigum marga
nýja og stóra togara og að fiski-
miðin við tsland eru ekki einu
miðin á norðurslóðum. Ársaflinn
Ritað f janúar 1976.
Björn Steffensen