Morgunblaðið - 27.04.1976, Qupperneq 14

14 MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 27. APRlL 1976
pltrjguif Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
F^itstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Bjöm Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, siiri 10100
Auglýsingar Aðalstræti 6, simi 22480.
Áskriftargjald 1000,00 k r. á mánuði innanlands.
í lausasölu 50,00 kr. eintakið.
Tíðindalaust var á mið-
unum, þegar Bretarnir
fluttu sig vestur á bóginn,
en þar undu brezku togara-
skipstjórarnir ekki hag sín-
um, heldur kröfðust þeir
að komast aftur á miðin
fyrir Austurlandi. Gagn-
vart flota hennar hátignar
og bresku ríkisstjórninni
hegða brezku togaraskip-
stjórarnir sér eins og
óþekkir krakkar, suða og
nauða þangað til þeir fá því
framgengt, sem þeir vilja.
Brezka stjórnin lætur helzt
allt eftir togaramönnum og
hafa þeir hingað til fengið
flestu framgengt, m.a. því
að Bretar standa nú and-
spænis þeirri ömurlegu
staðreynd, að þeir virðast
ekki eiga sér annað mark-
mið í lífinu en berjast við
smáþjóð um fiskimið henn-
ar. Nýlega héldu Bretar
upp á 50 ára afmæli hennar
hátignar Bretadrottningar
og í erlendum blöðum var
það m.a. tíundað, að á ríkis-
stjórnarárum hennar hefði
veldi Bretlands enn hrakað
til muna og væri nú raunar
svo komið, að brezka
heimsveldið væri liðið und-
ir lok. Þaö er í sjálfu sér
ekki ásökunarefni á hend-
ur brezkum rikisstjórnum
þó að heimsveldi hennar
hátignar hafi liðið undir
lok. Bretar áttu sjálfir mik-
inn þátt í því að leysa þetta
ógeðfellda veldi sitt upp,
enda er nýlenduveldi tíma-
skekkja nú á dögum og í
andstöðu við alla þróun og
hugsunarhátt manna.
Það er því með eindæm-
um, að Bretar skuli lenda í
þeirri ógæfu að níðast á
einni minnstu þjóð heims-
ins, þegar þeir loks hafa
losað sig vió þann smánar-
blett, sem nýlendustefna
þeirra setti á orðstír
þeirra. En afstaða Breta
gagnvart íslendingum á
sér því miður rætur í hugs-
unarhætti, sem er einskon-
ar eftirstöðvar af hugsun-
arhætti nýlendustefnu
manna. Þeir þykjast hafa
áunnið sér einhvern sögu-
legan rétt á miðum þjóðar
sem er mörg hundruð
mílur í burtu frá þeirra
eigin landi.
íslendingar eiga haf-
svæói sitt með meiri rétti
en þegar Bretar
eigna sér Norðursjávar
botninn undan Bret-
landsströndum. Þar á að
þeirra áliti ekki að leika
neinn vafi á eignaraðils,
en á miðunum við ís-
land þykjast þeir geta sýnt
áníðslu og farið með her-
valdi samkvæmt þeirri
gömlu kenningu, að sá
hernaðarlega sterkari
muni sigra. En sú regla á
bara ekki við nú á dögum.
Sá, sem hefur réttinn sín
megin, mun sigra. Það hafa
fyrri þorskastríð sýnt, og
það mun þetta þorskastríð
einnig sýna. Rétturinn er
íslendinga og þess vegna
munu þeir, þegar upp verð-
ur staðið, fá leyfi til að
vernda fiskimið sín, eins og
þeim er lifsnauðsyn. En
ljótasti leikur Breta á ís-
landsmióum að þessu sinni
er þegar þeir hafa veitt
ókynþroska smáfisk í frið-
uóum hólfum og það jafn-
vel eftir að fiskifræðingar
þeirra sjálfra hafa viður-
kennt, að hrun stofnsins sé
yfirvofandi. Slík framkoma
við smáþjóð, sem reynir í
lif og blóð að vernda einu
lífsbjörg sína, er í raun og
veru nýlendukúgun í nýrri
mynd. Það hlýtur að vera
Bretadrottningu íhugunar-
og áhyggjuefni að hugsa til
þess á fimmtugs afmæli
sínu, að einu ofbeldisverk-
in, sem Bretar þora að
fremja nú um stundir, eru
gegn gamalli vinaþjóð, ís-
lendingum, sem aldrei hafa
sýnt bresku þjóðinni annað’
en þá vináttu, sem hún átti
skilið fram að þorskastríði.
Auk þess hafa íslendingar
verið bandamenn Breta og
talið það sjálfsagt vegna
legu ríkjanna og þingræð-
islegrar hefðar beggja
landa. íslenzkir sjómenn
hættu lífinu í síðasta stríði
til að koma lífsnauðsyn-
legri fæðu af íslandsmið-
um á breskan markað, svo
að brezka þjóðin stæði bet-
ur að vigi í hatrammri bar-
áttu gegn nasistum. Margir
íslenzkir sjómenn fórust
við þessi störf, eins og
kunnugt er.
Það er því óskiljanlegt að
Bretar skuli ekki átta sig á
ranglæti sínu og ofbeldi; að
þeir skuli ekki virða ís-
lenzk lög og rétt og hverfa
af miðunum; að þeir skuli
ekki frekar vinna að því að
þeirra eigin mið verði virt
en ekki eyðilögð, eins og nú
er reynt hér við land. Samt
er ekki öll nótt úti ennþá.
Vonandi líður ekki á löngu,
þar til Bretar átta sig og
sjá, hversu hraksmánarleg
staðreynd það er, að þeir
þora enga þjóð að beita of-
beldi lengur nema smáþjóð
norður í Atlantshafi, gamla
vinaþjóð, sem aldrei hefur
sýnt þeim annað en velvild
og vinarhug.
íslenzka landhelgisgæzl-
an hefur ekki setið auðum
höndum frá því Bretarnir
fluttu sig aftur austur fyrir
land. Varðskipsmenn hafa
halaklippt hvern brezkan
togara á fætur öðrum und-
anfarna daga og ætti það
að sýna Bretum, að íslend-
ingar hyggjast verja fiski-
mió sín, þar til yfir lýkur.
Það hefur verið markmið
Breta aö sigla á íslenzk
varðskip, svo að þeim
fækki á miðunum — og
helst að þau hafni öll í höfn
stórlöskuð. En það hefur,
sem betur fer, ekki orðið.
Þvert á móti hefur enn eitt
brezkt herskip stórlaskazt
eftir árekstra.
íslenzku varðskipsmenn-
irnir hafa staðið vel í ístað-
inu. Fyrir það ber að
þakka. Og ekki síður hitt,
að ekki skuli hafa orðið
stórslys á miðunum, meðan
á þessum átökum hefur
staðið. Það var rétt ákvörð-
un hjá Landhelgisgæzlunni
að skjóta ekki á brezka tog-
arann sem flýði af miðun-
um nú um helgina, þegar
freigáturnar neituðu að
vernda hann. Með því höf-
um við sýnt svart á hvítu,
að við stefnum ekki að auk-
inni spennu á miðunum,
heldur því einu að vernda
fiskimiðin. Nú er eins og
einhver breyting hafi orðið
á „vernd“ brezku herskip-
anna við ísland. Þau neita,
að því er virðist, að verja
togarana með ásiglingum,
hvað lengi sem það helzt,
en aftur á móti sigldi drátt-
arbátur á islenzkt varðskip
í gær. En þessi breytta af-
staða herskipanna vekur
óneitanlega athygli. Sumir
spyrja sjálfa sig, hver
ástæðan sé, að nú eru Bret-
arnir horfnir, um stundar-
sakir a.m.k., að því sem
þeir gerðu í fyrri þorska-
stríðunum, þ.e. að elta ís-
lenzk varðskip eins og
skuggi og láta togaraskip-
stjórana einungis fá upp-
lýsingar um ferðir þeirra.
Við sjáum hvað setur.
Morgunblaðið styður rík-
isstjórnina og yfirstjórn
landhelgisgæzlunnar i
þeirri stefnu sem fylgt er á
miðunum, og fagnar þeim
árangri sem náðst hefur.
Það vísar heim til föður-
húsanna fyrirlitlegum að-
dróttunum í garð þeirra,
sem vilja láta skynsemina
ráða og reyna að koma í
veg fyrir stórslys, en slíkar
aðdróttanir hafa birzt í
óábyrgum íslenzkum dag-
blöðum. Landráðabrigzl
þessara blaða láta ábyrgir
menn sem vind um eyru
þjóða. En heiðarlegt fólk
skyldi íhuga að eiginhags-
munamennirnir við Dag-
blaðið eru jafnvel ómerki-
legri í slúðurskrifum sin-
um en Þjóðviljamenn. En
hver kippir sér upp við
pappírstígrisdýr? Það voru
a.m.k. ekki þau sem færðu
íslenzku fiskveiðilögsög-
una út í 200 mílur.
Góður árangur við
landhelgisgæzluna
— og pappírsbúkarnir
Afgreiðum engan eða alla
— segja símritarar
Ritskoðun,
segir ritstjóri Vísis
Stmritararnir 15 á lsafirði,
Siglufirði, Neskaupstað og
Höfn f Hornafirði neita enn að
afgreiða samtal fslenzks blaða-
manns frá freigátunni Ghurku
við blað sitt. Segjast þeir túlka
umburðarbréf frá póst- og
sfmamálastjóra þannig, að ef
þeir afgreiði eitt sfmtal — þó
svo að Islendingur eigi f hlut —
þá séu þeir skyldugir til að
afgreiða öll sfmtöl við brezk
fiski- og verndarskip á Islands-
miðum. Halldór E. Sigurðsson
samgönguráðherra og Sigurður
Þorkelsson, er nú gegnir starfi
sfmamálastjóra, sem er erlend-
is, hafa sagt að verið geti að
bréfið verði túlkað af ráðuneyt-
inu á annan hátt. Morgunblaðið
hafði f gær samband við nokkra
aðila vegna þessa máls, og fara
viðtöl við þá hér á eftir.
Sigurður Þorkelsson yfir-
verkfræðingur, sem nú gegnir
embætti póst- og sfmamála-
stjóra í fjarveru Jóns Skúlason-
ar, sagði í samtali við Morgun-
blaðið í gær, að hann gæti lítið
sem ekkert tjáð sig um málið.
Hann biði nú frekari fyrirmæla
frá samgönguráðuneytinu um
túlkun bréfs þess er simritur-
um var sent í fyrradag. Fyrr
gæti hann ekki tjáð sig um mál-
ið. Póst- og símamálastjóri
sendi símriturunum eftirfar-
andi umburðarbréf í fyrradag.:
„Af gefnu tilefni tilkynnist hér
með, að öllum Landsímastöðv-
um er skylt að fara eftir gild-
andi alþjóðareglum um fjar-
skipti, sem Island er aðili að.
I þessu sambandi skal tekið
fram, að óheimilt er að stöðva
fjarskiptaþjónustu við brezk
skip hér við land, nema þá er
snertir hernaðaraðgerðir og þar
með talin atriði, er varða að-
gerðir brezkra stjórnvalda gegn
ákvörðunum íslenzkra stjórn-
valda um útfærslu fiskveiðilög-
sögu sinnar í 200 sjómílur og
löggæzlustarfsemi íslenzkra
stjórnvalda þar að lútandi.
Lögð er áherzla á að farið sé
eftir þessum fyrirmælum I einu
og öllu.“
Morgunblaðið hafði samband
við Halldór E. Sigurðsson sam-
gönguráðherra i gærkvöldi og
spurði hann hvort ráðuneytið
hefði gefið út nýja túlkun á
þessu umburðarbréfi síma-
málastjóra. Samgönguráðherra
sagði, að ekki hefði verið fjall-
að frekar um bréfið í ráðuneyt-
inu. Hann hefði þó haft sam-
band við Sigurð Þorkelsson,
em gegndi starfi símamála-
stjóra I fjarveru Jóns Skúlason-
ar. Jón Skúlason hefði sent
þetta bréf og því vildi hann
helzt ekki taka neina ákvörðun
nema I samráði við hann, en
hann væri væntanlegur til
landsins í kvöld.
Morgunblaðið hafði samband
við Sigurjón Baldursson, sím-
ritara í Neskaupstað og bað
hann að skýra afstöðu símritara
ti! þessa máls.
Sigurjón sagði m.a.:
„Þann 11. marz s.l. sendum
við símritarar I Neskaupstað,
ísafirði, Siglufirði og Höfn í
Hörnafirði Póst- og simamála-
stjórn samhljóða bréf og er það
svohljóðandi: „Við undirritaðir
starfsmenn loftskeytastöðvar-
innar í Neskaupstað tilkynnum
hér með, að við teljum ekki rétt
að veita brezkum togurum
þjónustu hér við land á meðan
þeir brjóta íslenzk lög, nema I
neyðar- og öryggistilfellum.
Sama gildir um aðstoðarskip
þeirra. Við munum því aðeins
sinna öryggis- og neyðarvið-
skiptum við þessi skip frá og
með 12. marz 1976, að óbreytt-
um aðstæðum.“
„Það næsta, sem gerist í mál-
inu,“ sagði Sigurjón, „er að
freigátan Ghurka kallar upp
Siglufjörð. Vakthafandi loft-
skeytamaður spurði hvort þetta
væri neyðar- eða öryggistilfelli.
Honum er sagt að beðið sé um
blaðasamtal og þá segir hann að
það verði ekki afgreitt, sam-
kvæmt áðurgétinni yfirlýsingu.
Við viljum taka það fram, að
við eigum ekki í neinu stríði við
Vísi eða fréttamenn. Að við
séum ritskoðaðar er hreint út í
bláinn.
Nú síðan gerist það að við
fáum umburðarbréf, undir-
skrifað af póst- og símamála-
stjóra, sem við skiljum allir á
þann veg, að það breyti ekki
okkar fyrri ákvörðunum. Hins
vegar gerum við okkur grein
fyrir því að við vorum að brjóta
alþjóðalög, með því að afgreiða
ekki samtöl við brezku skipin,
en við höfum fordæmi fyrir
okkur I því, sem er bann við að
afgreiða póst frá brezkum land-
helgisbrjótum og aðstoðarskip-
um. En póstþjónustan heyrir
undir sömu lög og sömu yfir-
stjórn og fjarskiptaviðskipti.
Það hefur ekki verið farið fram
á það, að póstur fyrir þessi skip
verðir afgreiddur.
Ef við hefðum skilið um-
burðarbréfið, eins og sumir
vilja, þá væri búið að fá okkur
til að veita Bretum alla
þjónustu, sem mér þykir miður,
því við erum búnir að gera
þeim óleik með aðgerðum
okkar. Þeir ná t.d. sjaldan sam-
bandi við útgerðarmennina í
Bretlandi."
Þá hafði Morgunblaðið sam-
band við Þorstein Pálsson rit-
stjóra Vísis og bað hann að
segja álit sitt á afgreiðslubanni
símritaranna. Þorsteinn sagði:
„Aðgerðir loftskeytamann-
anna eru ritskoðun. Þeir sem að
þessari ritskoðun standa hljóta
að líta svo á, að Bretar hafi
betri málstað að verja á miðun-
um en tslendingar, fyrst þeir
líta svo á mál þetta, að frétta-
sendingar íslenzks blaðamanns
frá brezkri freigátu skaði hags-
Framhald á bls. 31