Morgunblaðið - 07.05.1976, Side 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 7. MAl 1976
— Togaramenn
Framhald af bls. 1
kvaðst vera sleginn yfir því að
ákveðið hefði verið að greiða ekki
togaramönnum skaðabætur fyrir
tekjumissi sem þeir hefðu orðið
fyrir þótt vitað væri að þeir hefðu
ekki getað veitt í hálfan mánuð
vegna aukinna aðgerða íslenzkra
varðskipa.
Cairns sagði að brezka stjórnin
hefði ennþá einu sinni brugðizt
skuidbindingum sínum gagnvart
sjómönnum sem hún hefði stöð-
ugt beðið að stunda veiðar á Is-
landsmiðum.
2.000 MANNA LIÐ
Jón Olgeirsson ræðismaður Is-
lands i Grimsby sagði, að hann
hefði hitt fáa menn að máli í gær,
en þeir sem hann hefðu hitt væru
ánægðir með aukna flotavernd,
en á hinn bóginn vildu sjómenn
ekki hefja veiðar á ný fyrr en
búið væri að ákveða skaðabætur
til þeirra vegna tapaðra veiði-
daga.
Þá sagði hann að nú væru yfir
2000 menn frá brezka flotanum
eingöngu bundnir við vernd tog-
ara á Islandsmiðum.
Haft var eftir áreiðanlegum
heimildum í London að ákveðið
hefði verið að auka flotaverndina
þrátt fyrir andstöðu yfirmanna
brezka herafians. Samkvæmt
heimildum í brezku stjórninni
nemur kostnaður af viðgerðum á
brezkum freigátum eftir árekstra
við íslenzk varðskip einni milljón
punda.
AÐAL
FRÉTTAEFNIÐ
Helgi Ágústsson starfsmaður Is-
landsdeildar norska sendiráðsins
í London sagði í samtali við Morg-
unblaðið í gærkvöldi, að hann
hefði fengið staðfest að freigát-
urnar Tartar og Salizbury yrðu
nú sendar á íslandsmið, auk þess
sem dráttarbátur yrði tekinn á
leigu. „Það fara engar sögur af
því hve mikinn fjárhagslegan
styrk togaramenn vilja fá, en
Peart sjávarútvegsmálaráðherra
Breta sagði í þinginu i dag, að
athuga mætti með styrk til handa
togarasjómönnum síðar.“
Þá sagði Helgi, að mikið hefði
verið fjallað um þorskastríðið í
brezkum fjölmiðlum í gær. Síð-
ustu atburðir á íslandsmiðum
hefðu verið aðalefni sjónvarps-
stöðva og eldri myndir, — eins og
t.d. er Leander sigldi á Þór —
endursýndar. Þá væri mikið skrif-
að um málið í blöðunum t.d. væri
fjallað um málið í leiðurum Tim-
es, Guardian og Daily Mail.
í leiðara Daily Mail segir m.a.
„I nafni Nelsons! Hvað eigum við
að gera ef raunverulegt stríð
brýst út? Eigum við kannski að
vera með kíkirinn fyrir blinda
auganu?“
I mörgum blaðanna er farið
niðrandi orðum um brezka flot-
ann og Daily Telegraph skýrir frá
því, að búið sé að aflýsa flota-
heimsókn til Bandaríkjanna í til-
efni 200 ára afmælisins í sumar,
vegna þess hve mörg skip eru
bundin á íslandsmiðum.
Helgi sagði, að í Guardian væri
vikið að Isiendingum og sagt, að
þeir hefðu samúð allra, en íslend-
ingar hefðu misnotað þá samúð
með því að útiloka brezka togara á
hefðbundnum fiskimiðum þeirra.
Times fjallar um stefnu Efna-
hagsbandalagslandanna í fisk-
veiðimálum og hvetur til að Bret-
ar skýri EBE þjóðunum frá, að
þeir muni verja sína landhelgi, er
hún hefði verið færð út.
I Daily Mirror er skopmynd af
freigátunni HMS Codpiece, þar
sem sjóliðar eru á verði og horfa
út yfir hafið. Einn segir: „Skyldu
EBE þjóðirnar ætla sér að nota
sömu aðferð og Islendingar?“
Þá sagði Helgi, að Daily Mirror
fjallaði nokkuð um hið mikla tap
útgerðarinnar og aukna sókn ís-
lendinga sfðustu vikur og er sagt
að íslendingar geti nánast fagnað
sigri.
ORÐSENDING
PEARTS
Þegar Peart ráðherra hafði
flutt yfirlýsingu sína f Neðri mál-
stofunni sagði James Johnson frá
Hull að sú fullyrðing „íslenzku
landhelgisgæzlunnar" að Bretar
hefðu tapað þorskastríðinu væri
„codswallop". Aðspurður hvort
erlend fiskiskip lækkuðu verð á
brezkum fiskmarkaði sagði Peart
að Bretar flyttu ekki inn fisk frá
öðrum löndum. Hann kvaðst hafa
rætt málið við norsku stjórnina og
taldi að komizt hefðu verið að
viðunandi samkomulagi við Norð-
menn.
Seinna birti Peart texta orð-
sendingar sem hann sendi togara-
skipstjórum og hún var svohljóð-
andi: „Ég lofaði því á þriðjudags-
kvöld að stjórnin mundi skýra
kkur frá ákvörðun sinni í dag.
Eg get sagt ykkur nú að við ætlum
að auka vernd okkar við Island.
Tvær freigátur til viðbótar verða
komnar til gæzlustarfa á mánu-
dag þannig að þær verða sex alls
og ráðuneyti mitt sendir annað
verndarskip. Engin ákvörðun hef-
ur verið tekin um bætur en ég er
þess fullviss að sú vernd sem sjó-
herinn mun nú geta veitt ykkur
verði nóg til þess að hægt verði að
hefja aftur veiðar sem borga sig
við island eins og áður.“
KRÖFUR
RÆDDAR
I samtali við Morgunblaðið í
gær sagði Tom Neilson, fram-
kvæmdastjóri félags yfirmanna á
togurum:
„Mér skilst að við séum að
senda fleiri freigátur og dráttar-
báta til íslands. Ég hef ekki haft
samband við sjómennina á
Islandsmiðum í dag, svo ég veit
ekki hvort þeir eru að biðja um
bætur fyrir aflamissi. Ég er viss
um að þeir fagna aukinni vernd,
en ég held ekki að þeir hafi verið
aó veiðum i dag. Mér skilst að
kröfur þeirra um bætur hafi verið
lagðar fyrir yfirmennina á gæzlu-
skipunum, og síðan fyrir Fred
Peart fiskimálaráðherra. Það var
ráðherrafundur í London í dag,
og þar hafa kröfurnar verið rædd-
ar, en þær hafa ekki verið birtar.
Eftir er að ræða kröfurnar frekar,
að því er ég bezt veit.
Það breytir raunar engu hvort
fallizt verður á kröfur sjómanna
af þeirri einföldu ástæðu að við
erum neyddir til að veiða á
Islandsmiðum. Við getum ekki
sent togarana neitt annað. Það er
allur vandinn. Ef við gætum sent
þá eitthvað annað, gerðum við
það. Þíð þekkið Bretana. Þeir
berjast af ánægju séu þeir til þess
neyddir. Og ég get fullvissað.ykk-
ur um að fiskimenn okkar gera
það. Þetta er skiljanlegt, þvi hér
er um lífsbjörg okkar að ræða. Ég
er fiskimaður. Ég var fiskimaður
í 34 ár. Við getum ekki farið frá
Islandi, því ef við förum frá
íslandi, getum við ekki farið neitt
annað. Og eini koSturinn, sem við
ættum eftir væri að Ienda í bið-
röðinni eftir atvinnuleysisbótum.
Við skulum tala hreint út. Við
erum vinir Islendinga. Við eigum
vini á islandi, á Seyðisfirði, Norð-
firði. Við hljótum að geta setzt að
samningaborðinu og fundið ein-
hverja lausn. Það er að sjálfsögðu
erfitt, en okkur hefur tekizt það
tvisvar áður.
Sjálfur var ég í Hafnarfirði og
Reykjavík á stríðsárunum á fisk-
flutningaskipi. Ég eignaðist góða
vini á islandi. Við verðum að lifa
og láta lifa. Þið viljið lifa, og það
viljum við. Og brezka húsmóðirin
vill sinn þorsk, og eini staðurinn
til að fá hann er tsland. Ég er
ekki sammála því að lítið sé eftir
af honum.
Við vonum innilega að eitthvað
verði gert til að þessir fulltrúar
okkar geti setzt að samninga-
borðinu á ný. Þetta er ekki deila
fiskimanna. Þetta er deila stjórn-
málamannanna, og við trúum því
að við ættum að setjast að
samningaborðinu og berja þar
saman einhverja lausn, sem væri
öllum til hagsbóta."
STJÓRNAR-
FUNDURINN
Peart skýrði frá ákvörðumnni
um aukna flotavernd þegar
brezkir ráðherrar sem hafa fjall-
að um þorskastríðið höfðu setið
fundi undir forsæti James
Callaghans forsætisráðherra í
Downing-stræti 10 um morguninn
eins og ráðgert hafði verið til að
taka afstöðu til kröfu brezkra
togaramanna um aukna vernd.
Eftir fundinn ræddi Fred Peart
landbúnaðar- og sjávarútvegs-
málaráðherra við fulltrúa sjávar-
útvegsins.
Það var varnarmála- og utan-
ríkismálanefnd stjórnarinnar
sem var boðuð til fundarins og
hann sátu auk Callaghans og
Pearts þeir Roy Hattersley vara-
utanríkisráðherra, Roy Mason
landvarnaráðherra, Bruce Millan
Skotlandsmálaráðherra, Michael
Foot, leiðtogi Verkamannaflokks-
ins í Neðri málstofunni, dóms-
málaráðherrann, sem sér um laga-
lega hlið málsins, fleiri ráðherrar
og yfirmenn úr heraflanum.
Anthony Crosland utanríkisráð-
herra sat ekki fundinn þar sem
hann er i heimsókn í Kína.
BÓTAKRÖFURNAR
Áður en Peart boðaði aukna
flotavernd var haft eftir heimild-
um í brezka flotanum að síðustu
aðgerðir tslendinga hefðu verið
mjög árangursrfkar og lítið gagn
yrði af fleiri freigátum til að vega
upp á móti þeim.
I því sambandi var bent á lítinn
afla togara sem eru nýkomnir af
miðunum við ísland. Sagt er að
þeir hafi aðeins landað um 100
kittum miðað við 1200 áður vegna
síðustu aðgerða fslenzku varð-
skipanna. Kostnaðurinn við að
senda togara á Islandsmið er 1500
pund á dag og alls kostar veiði-
ferðin 27—30.000 pund.
Það mikla tekjutap sem togara-
menn sjá þannig fram á varð til
þess að þeir kröfðust skattfrjálsra
skaðabóta fyrir veiðitap og þar
sem hvergi var minnzt á bætur
þegar Peart hét því í skeyti til
þeirra á miðvikudag að svara
kröfum þeirra um aukna vernd
ákváðu þeir að sigla út úr 200
milunum við Island samkvæmt
heimildum í brezkum sjávarút-
vegi.
25% I SLIPP
Togaramenn halda því fram að
brezki flotinn hafi dregið úr
verndaraðgerðum sínum eftir
árekstur HMS Naiad og Týs.
Naiad var níunda brezka herskip-
ið sem lenti f árekstri á miðunum
og togaramenn segja að það hafi
orðið til þess að brezku skip-
herrarnir hafi fengið skipun frá
Whitehall um að fara gætilega.
Átján brezk herskip hafa tekið
þátt í aðgerðunum í þorskastríð-
inu er ganga undir heitinu
„Operation Dewey“ eða um það
bil 30 af hundraði freigátuflota
Breta. 25% til viðbótar eru í slipp
eða á skrá um varaskip og það
hefur rennt stoðum undir þær
fullyrðingar að brezki sjóherinn
sé tregur til að senda fleiri frei-
gátur til Islands.
„EKKI UPPGJÖF“
Áður en Peart ráðherra gaf
yfirlýsingu sfna sagði Walter
Clegg, þingmaður thaldsflokksins
frá North Fylde, sem er sjávarút-
vegskjördæmi, að hann vildi að
togaramönnum yrði sagt: „Ef
flotaverndin er ekki fullnægjandi
á hafinu umhverfis tsland skuluð
þið halda ykkur fyrir utan 200
mílurnar."
Clegg kvaðst ekki vilja að lífum
togaramanna yrði stefnt i hættu,
„en ég er ekki sammála því að
íslendingar hafi unnið þorska-
striðið og að við eigum einfald-
lega að gefast upp,“ bætti hann
við. Hann kvaðst vona að Peart
héti verulega aukinni flotavernd
og sagði að ef freigáturnar væru
ekki nógu margar eða óhentugar
yrði reynt að finna önnur skip
sem gætu veitt nægilega vernd.
MISSKILNINGUR
I tilefni fréttar í blaðinu í gær
þess efnis að Roy Hattersley vara-
utanríkisráðherra hefði gert 5 —
6 tilraunir til að hafa samband við
Islendinga í þvf skyni að reyna að
ieysa fiskveiðideiluna, sneri blað-
ið sér til Uptons, blaðafulltrúa
brezka utanríkisráðuneytisins.
Sagði Upton að hér væri um mis-
skilning að ræða, því Hattersley
hefði aðeins verið að benda á
fyrri tilraunir til samninga sem
allar voru gerðar áður en tslend-
ingar slitu stjórnmálasambandi
við Breta. Það hefðu verið þær
tilraunir, sem Hattersley hefði átt
við.
YFIRLVSING
HATTERSLEYS
Auk Pearts landbúnaðarráð-
herra flutti Roy Hattersley vara-
utanríkisráðherra yfirlýsingu um
sjávarútvegsmál í Neðri málstof-
unni i dag en hún fjallaði um
Breta og Efnahagsbandalagið.
Hann skýrði frá því að hann
hefði vakið máls á sameiginlegri
stefnu EBE í fiskveiðimálum á
ráðherrafundi bandalagsins í
Brussel á mánudag og þriðjudag
og hvatt til skjótra aðgerða í mál-
inu sem þyrfti að vinna nákvæm-
lega og kanna frá öllum hliðum.
Hann kvaðst sérstaklega hafa
rætt um þá einkalögsögu sem
Bretar þyrftu, hve stór hún ætti
að vera og hvernig henni yrði
háttað. Hann sagði að þetta mál
yrði rætt nánar í einstökum atrið-
um þar til næsti ráðherrafundur
yrði haldinn.
Hattersley sagði jafnframt að
ekki væri stætt á kröfum brezka
sjávarútvegsins um eitt hundrað
mílna lögsögu, þegar hann svar-
aði gagnrýni þingmanna á beiðni
um fimmtíu mílna lögsögu í við-
ræðunum um fiskistefnu EBE.
Hattersley sagði að hægt yrði að
veiða mest allán fisk sem þyrfti
til að tryggja afkomu brezka
sjávarútvegsins á því svæði sem
hann hefði greint frá á fundinum.
Hann taldi ekki að 100 mílna lög-
sagan væri nauðsynleg til að
tryggja afkomu útvegsins.
— Dr. Jóhannes
Framhald af bls. 32
0 Alþingi og rfkisstjórn hafa
ekki markað ákveðna stefnu
varðandi hugsanlegar veiði-
takmarkanir. Ekki er hægt
að taka skynsamlegar
ákvarðanir um friðunarað-
gerðir nema áður hafi verið
lagt efnahagslegt mat á
kostnað og ávinning friðun-
arleiða. Enginn ástæða er til
að ætla að aukinn sjávarafli
létti róðurinn I efnahags-
málum á næstu árum.
0 Nú er enn brýnna en áður að
þurrka viðskiptahallann við
útlönd út á þremur til fjór-
um árum. Það tekst ekki
nema þróun þjóðarútgjalda
verði settar mjög þröngar
skorður. Á þessu ári verður
að lækka þjóðarútgjöld um
nálægt 4% til þess að hægt
verði að lækka viðskipta-
hallann, þar sem ekki er að
vænta aukningar þjóðar-
tekna.
0 Breyta verður stefnunni f
fjárfestingar- og atvinnu-
málum og hinu takmarkaða
fjármagni, sem er til ráð-
stöfunar, verður að beina til
þeirra greina sem bezt skil-
yrði hafa til arðbærrar
framleiðsluaukningar og út-
flutning. Mikilvægur þáttur
í þvf er endurskoðun á starf-
semi lánakerfisins og fjár-
magnsmarkaðsins.
0 Öðelilega stór hluti fjár-
magnsins hefur runnið til
hinna hefðbundnu atvinnu-
vega á kostnað iðnaðar- og
þjónustustarfsemi. Á sl. ári
fóru 58% af atvinnuvegaút-
lánum fjárfestingarlána-
sjóða til sjávarútvegs og
17% til landbúnaðar en í
báðum greinum hefur verið
tiltölulega Iftil framleiðslu-
aukning I nokkur ár. Aðeins
15% fóru til almenns iðnað-
ar, sem þó hefur verið einn
helzti vaxtarbroddur þjóðar-
búskaparins undanfarin ár.
0 Ef tryggja á hagvöxt næstu
ár verður að breyta þessu og
mikilvægasta skrefið í þvf
skyni er að jafna lánskjör
milli allra greina atvinnu-
Iffsins.
0 Hvetja þarf til aukinnar
innlendrar fjármagnsmynd-
unar er geti verið grundvöll-
ur arðbærrar fjárfestingar.
Mikilvægasta skilyrðið fyrir
auknum peningalegum
sparnaði er að tryggja
eigendum sparifjár, Iffeyris-
sjóðum og öðrum
fjármagnseigendum eðli-
legan afraksíur af fé sfnu
með tilliti til verðbólgu-
þróunar og annarra fjár-
festingarfyrirtækja.
0 Nauðsynlegt er að endur-
skoða allar reglur um skatt-
lagningu innlána og annarra
sparnaðarforma til þess að
tryggja eigendum og
notendum fjármagns, sem
jafnast aðstöðu á fjármagns-
markaði. Sérstök athygli er
vakin á mismunandi skatta-
meðferð ólfkra sparnaðar-
forma. Sum, svo sem inn-
stæður f bönkum og rfkis-
skuldabréf, njóta algers
skattfrelsis en önnur eru
skattlögð að fullu svo sem
hlutabréf og skuldabréf gef-
in út af einstaklingum eða
fyrirtækjum.
0 Þótt nokkuð hafi áunnizt fer
þvf fjarri, að f fjárfestingar-
málum og opinberum fram-
kvæmdum hafi verið tekið
nægilegt tillit til gjörbreyt-
ingar á stöðu þjóðarbúsins á
sl. tveimur árum. Endur-
skoðun stefnunnar I þessum
efnum á grundvelli raunsæs
mats á þróunarmöguleikum
þjóðarbúsins er eitt mikil-
vægasta verkefnið, sem
framundan bfður I stjórn
efnahagsmála.
— Deilur
Framhald af bls. 3
tveimur atkvæðum Jóhanns Frið-
finnssonar og Sigurbjargar Axels-
dóttur sem létu gera eftirfarandi
bókun með atkvæðum sínum:
„Við höfum alltaf litið svo á, eins
og flestir bæjarbúar, að ástæðan
fyrir mótatkvæðum fyrrverandi
forseta bæjarstjórnar, Sigurgeirs
Kristjánssonar, gegn framhalds-
ráðningu Magnúsar H. Magnús-
sonar bæjarstjóra eftir 8 ára setu
hans í því starfi auk 12 mánaða
reynslutíma þar á eftir, sem
leiddi til slita 9 ára vinstra meiri-
hlutasamstarfs sl. sumar, hafi
fyrst og fremst verið gerð í mót-
mælaskyni og til að lýsa van-
trausti og óánægju með yfirstjórn
bæjarmála kaupstaðarins. Með
þessu sýndi fyrrverandi forseti
bæjarstjórnar þá nauðsynlegu
ábyrgðartilfinningu sem bæjar-
fulltrúum ber að hafa, nefnilega
að setja hagsmuni bæjarfélagsins
ofar þröngum klíkusjónarmiðum,
er framar öllu virðast þjóna þeim
tilgangi að hygla ákveðnum aðil-
um, er í krafti embætta sinna
leyfa sér jafnvel að láta greiða sér
út stórar fjárfúlgur úr bæjarsjóði
án tilskilinnar samþykktar bæjar-
stjprnar. Við teljum að aldrei hafi
verið meiri ástæða en einmitt nú
til að veita bæjarfélaginu ábyrga
og örugga forystu, og unnum að
því, til að endurvekja traustið inn
á við og út á við, með hliðsjón af
erfiðleikunum, einkum fjárhags-
legum, sem að steðja við endur-
reisn og uppbyggingu sem verður
að miðast við það að Eyjabúum sé
ekki íþyngt umfram landsmenn.
Fyrst og fremst þess vegna vilj-
um við ekki stuðla að viðhaldi og
auknum áhrifum þeirra afla, sem
ýta átti til hliðar s.l. sumar af
fullri nauðsyn og munum því
greiða atkvæði gegn ráðningu
Páls Zóphoníassonar I stöðu bæj-
arstjóra, sem bæjarfulltrúar
Alþýðuflokksins sækja af ofur-
kappi að nái fram að ganga til að
tryggja aðstöðu sína og sinna I
væntanlegu nýju vinstra sam-
starfi."
Morgunblaðið hafði samband við
Sigurð Sigurjónsson skipstjóra i
Vestmannaeyjum og ynnti hann
eftir sölu á skuldabréfinu til
Georgs H. Tryggvasonar bæjar-
lögfræðings og innheimtustjóra.
Kvaðst Sigurður hafa selt Georg
bréfið á sínum tíma með tölu-
verðum afföllum og hefði verið
langt frá þvi að hann hafi fengið
greitt nafnverð fyrir bréfið.