Morgunblaðið - 05.06.1976, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 5. JUNl 1976
39
Björn Benediktsson
prentari - Minning
Ein mynd. Bara ein litil mynd
getur breytt tilveru manna. Hann,
sem samkvæmt stöðu sinni ætti að
helga sig brauðstriti og spari-
sjóðsinnleggi, er allt í einu orðinn
þáttta'kandi i gildismati listrænna
verðmæta samtiðarinnar. Þannig
orkaði Björn Benediktsson á mig,
þegar ég kynntist honum fyrst.
Hann sýndi mér eina litla mynd
eftir Kjarval, sm hann hafði
keypt af því að Kjarval vantaði
peninga. Síðan varð myndlistin
honum ástríða og aldrei brást
honum hæfileikinn til að meta
listgildið. Hann átti fágætt safn
listaverka, sem hann naut í rikum
mæli og hvað mest þegar hann
Jékk aðra til þess að njóta þeirra
með sér.
En Björn átti fleira tii að miðla
vinum sinum en málverkin góðu,
hann var sjálfur meistari við-
ræðna og frásagna. Eg hef fáa
heyrt segja betur frá liðnum at-
burðum og einkennilegu fólki og
kom þar berlega i ljós sami hæfi-
leikinn til að sjá það óvenjulega
og lýsti sér i vali hans á myndum
og dálæti hans á frumlegum mál-
urum.
Björn var einn litríkasti per-
sónuleiki sem ég hefi kynnst og
ég mun sakna hans og minnast
meðan ég heyri góðs manns getið.
Gestur Þorgrímsson.
Huldukonur Kjarvals — hraun-
breiður — Reykjavík í rökkri —
lyng og mosi. Þetta var fyrsta
myndlistarreynsla mín, og hana
öðlaðist ég i Tjarnargötu 47,
heima hjá Birni og Bubbu. Sjó-
menn Schevings, einfaldar og
sterkar teikningar, allt þetta ork-
aði sterkt á hugarheim barns, sem
litið sá af myndlist. Og Björn unni
þessum myndum sínum og opnaði
hug minn fyrir töfrum þeirra.
Björn unni bæði tónlist og
myndlist, og hann var góður vinur
og hjálparhella þeirra lista-
manna, sem vináttu hans nutu.
Hann hafði áreiðanlega oft af
litlu að taka, þegar hann keypti
málverk af vinum sínum. Hlýr
hugur hans og hjálpsemi brást
aldrei, og fram á siðasta dag hafði
hann óskertan áhuga á baráttu-
málum alþýðunnar.
Mig langar til að þakka Birni
allar góðar stundir með honum og
myndunum hans, sem fyrstar
opnuðu mér sýn inn i heim mynd-
listarinnar. Og ég þakka lika
minni góðu móðursystur og dætr-
um þeirra Björns fyrir að ég hef
alltaf átt annað heimili i Tjarnar-
götu 47.
Sigrún Guðjónsdóttir.
Björn Benediktsson var fæddur
3. júlí 1894 að Eystrireyni á Akra-
nesi. Hann fluttist ungur til
Reykjavíkur og bjó þar til ævi-
loka. Prentnám hóf hann 1910 i
prentsmiðjunni Gutenberg og
starfaði þar að iðn sinni í meira
en hálfa öld. Árið 1923 kvæntist
Björn Guðríði Jónsdóttur frá
Stokkseyri og eignuðust þau 4
börn, tvo syni, þá Jón Gunnar og
Ingólf, og, tvær dætur, þær Sig-
rúnu og Gunnvöru. Syni sína tvo
misstu þau báða I blóma lífsins.
Guðríður Jónsdóttir lifir mann
sinn..
Það var fyrir u.þ.b. sjö árum að
fundum okkar Björns Benedikts-
sonar bar saman í fyrsta skipti.
Atvikin höguðu málum þannig að
ég, sveitastrákur af Ströndum, og
hann þá roskinn maður bundust
böndum sem ekki urðu rofin.
Marga góða stund sátum við sam-
an og spjölluðum, hann fræddi
mig um menn og málefni hér
sunnan lands, en ég sagði honum
furðusögur úr minni heimabyggð.
Björn var ættfróður maður og
fröðleiksfús og hafði þann heil-
brigða metnað fyrir sjálfs sín
hönd og sins fólks, sem einkennir
oft óbrotið alþýðufólk, þann að
reynast gegn, heiðarlegur og dug-
legur. Einlægni og falsleysi virt-
ust mér áberandi þættir í skap-
gerð' hans. Mér býður í grun að
Björn hafi hér fyrr á árum átt
heitt geð og aldrei eltist hugurinn
svo að glóðin sem undir brann
leyndi sér eða slokknaði. Björn
var að eðlisfari glaðlyndur maður
og spaugsamur, en lífið þyrmdi
honum ekki við andstreymi, því
fátt sýnist manni hörmulegra en ð
horfa á eftir mannvænlegum
börnum sínum í dauðann. Allt
það bar hann af karlmennsku.
Björn var trúaður maður, ekki I
þeim bænastaglsskilningi sem
margir aðhyllast, heldur skildi
hann boðskap kristninnar þeim
skilningi hjartans, sem kemur
fram f lífssýn og breytni manna. I
samræmi við þetta tók hann svari
hins minni máttar gegn hinum
sterka, svari þess fátæka gegn
hinum ríka. Hann var sósíalisti og
þjóðernissinni, sem hafði þungar
áhyggjur af framtíð Islands.
Stéttvís var hann og vildi auka
veg hins vinnandi manns. Það er
dæmigert fyrir afstöðu og lífs-
skoðun hans, að þegar hann lá
banaleguna hafði hann oft orð á
áhyggjum sínum vegna landhelg-
ismálsins og þeirra samninga er
þá lágu í loftinu og nú hafa verið
gerðir. Slíkt siðferðisþrek hafði
hann til hinstu stundar.
Nú að leiðarlokum er staldrað
við, heilli mannsævi er lokið. Eft-
irsjá og hryggð setur að nánustu
ættingjum og vinum. Hinn mikli
græðari — timinn — mun þó
leggja hönd sína á eymslin, svo að
lokum lifir eftir I brjóstinu hlý
minning. Hér má ekki undan víkj-
ast. Eitt sinn skal hver deyja.
Ég votta aðstandendum öllum
mina samúð.
Sveinn Kristinsson.
Minning:
Una Kr. HaUgrímsdótt-
ir frá Hrafnabjörgum
Fædd 11. 5. 1928
Dáin 2. 3. 1976
Fyrsta minning mín um systur
mína er bundin fæðingu hennar.
Ég vaknaði snemma morguns við
undarlegt hljóð, ólíkt öllu er ég
hafði áður heyrt. Ég leit upp, sól-
in skein skáhallt á baðstofuglugg-
ana, hvítklædd kona var á sveimi
um gólfið, ég vissi að eitthvað
óvenjulegt hafði gerst. Seinna var
mér sagt, að ég hefði eignast litla
systur.
Fjarskalega langaði mig að
halda á henni, en það var ekki
talið vogandi því ég var aðeins
fimm ára. Næsta skýra minningin
er þegar hún datt og hélt ég að
hún mundi deyja, hún var 2ja ára.
Ég reyndi að fá hana til að brosa
með því að búa til fíflafesti um
háls henni, hún var öll þakin
blómum. en samt svo illt í höfð-
inu, fjarskalega var ég glöð er ég
vissi að henni var batnað.
Æskuárin liðu, og oft var glatt á
hjalla i gamla bænum en glöðust
allra var hún. Þessi óþrjótandi
uppspretta af lífsgleði, sem entist
til hinstu stundar var aflvakinn í
öllu lífi hennar.
Una Kristrún Hallgrimsdóttir
var fædd að Hrafnabjörgum i
Ragnar Halldór
Ragnarsson - Mbming
F. 27. ágúst 1969
D. 27. maf 1976
Ég var við vinnu mína í skólan-
um, þegar mér barst sú harma-
fregn að Ragnar Halldór Ragnars-
son væri dáinn. Hann hafði orðið
fyrir slysi. Tveim dögum áður
hafði hann kvatt mig í skólanum
með sínu bjarta brosi.
Eftir þessa harmafregn komu
minningarnar f hugann frá liðn-
um vetri. Það var í byrjun árs
1976 að hann bættist i nemenda-
höp minn. Halli var fljótur að
kynnast og aðlagast hópnum.
Hann var mjög duglegur í leik og
námi og vann öll sín verk með
bros á vör. Minnist ég þess sér-
staklega hve mikla ánægju og
mikið kapp Halli sýndi, þegar ég
fór með bekkinn út i íþróttahús
skólans.
Það er mikill harmur að missa
góðan dreng, en eftir lifir sterk og
fögur minning. Eg votta foreldr-
um og öðrum ástvinum samúð
mína og bið Guð að styrkja þau í
þeirra miklu sorg. T.R.
Jökulsárhlið 11. mai 1928. Hún
var 3ja barn foreldra minna og
hlaut i skírn nafn móðurömmu
okkar Unu K. Einarsdóttur hús-
freyju sem þá var ekkja Eiríks
Jónssonar frá Hrafnabjörgum.
Dóttir þeirra og móðir okkar er
Guðrún Eiriksdóttir sem enn býr
á Hrafnabjörgum. Faðir okkar
var Hallgrímur Gislason frá Egils-
stöðum í Vopnafirði.
Haustið 1946 kom Una norður á
Hraun i Fljótum til okkar hjón-
anna, en þar höfðum við hafið
búskap 1945. Á Hraunum kynnt-
ist Una fyrri manni sínum Guð-
mundi Jónssyni sem þá var vinnu-
maður hjá okkur.
Sitt fyrsta barn eignuöust þau á
Hraunum 1949, Rúnar Hallgrím,
sem nú býr á Hrafnabjörgum
ásamt ömmu sinni. Til Siglufjarð-
ar fluttust þau svo um vorið og
bjuggu þar i 2 ár. Vorið 1951 hófu
þau búskap á Tungu í Stíflu í
félagi við Kristin bróður Guð-
mundar. Þar voru þau aðeins i
eitt ár því þann vetur fékk Guð-
mundur heitinn slag og lamaðist
nokkuð. Þann vetur eignuðust
þau sitt 3ja barn, en þau höfðu
eignast dóttur í Siglufirði. Þau
voru nú komin með 3 börn og
Guðmundur búinn að missa heils-
una. Vorið 1952 varó það að ráði
að þau kæmu aftur að Hraunum.
Þau komu fyrir sig smá búi, einni
kú og nokkuð af kindum. Bjuggu
þau þar í 3 ár. Vorið 1955 fékk
GUðmundur heitinn fasta stöðu í
ríkisverksmiðjunni i Siglurfirði,
vann hann á Raufarhöfn það sum-
ar, en síðan í Siglufirði. Þau
fluttu þvi til Siglufjarðar um
haustið. Þar bjuggu þau það sem
þau áttu eftir að vera saman, og
eignuðust silt síðasta barn, dótt-
ur, 1959. Þeim leið vel i Siglufirði,
eignuðust hús og þar ólust börn
þeirra upp. Þegar ég svo missti
heilsuna um tíma og varð að
bregða búi, varð það mér ómetan-
legur styrkur að flytjast i nálægð
systur minnar og hennar góða
manns.
SVAR MITT
EFTIR BILLY GRAHAM
Sonur minn hefur verið rekinn úr skóla. Þetta hefur
fengið mjög á mig, og ég veit ekki, hvað ég á að taka tii
bragðs. Getið þér hjálpað mér?
Ég hef innilega samúö meö yður í erfiðleikum
yðar. Ég kenni líka í brjósti um drenginn yðar. Þetta
er mikil raun fyrir yður, en það getur orðið enn
örlagaríkara fyrir drenginn. Éyrst og fremst ber
yður að láta hann finna, að þér elskið hann af öllu
hjarta og að þér viljið hjálpa honum, en til þess
verðió þér að komast að raun um, af hvaða rótum
vandamál hans í skólanum eru runnin. Hafi hann
brotið reglur skólans, þá reynið að finna út, hvaða
reglur það voru. Hafi hann hegðað sér ósiðsamlega,
þá reynið að komast að því. Hafi hann verið látinn
fara vegna meiri háttar agabrots, þá rannsakið,
hvers konar brot var um að ræða. Ég legg til, að þér
farið í skólann og takið mál sonar yðar fyrir ásamt
þeim mönnum sem fjölluðu um það. Ef til vill áttið
þér yður þá betur á, hvernig í öllu liggur, og yður
veitist hjálp til að taka réttar ákvarðanir. Talið við
drenginn yðar í fullum trúnaði og af einlægni. Og í
öllu þessu skuluð þér vera sífellt með hugann í bæn
til Guðs, að hann leiði yður skref fyrir skref og
stjórni orðum yðar. Sýnið syni yðar, með varfærni og
kærleika, hvernig hann hefur farið illa að ráði sínu.
Látiö hann finna, hversu þér þráið að hjálpa honum.
Ef þér gerið þetta og viljið vera háð hjálp og leiðsögn
Guðs, þá getur þessi erfiða reynsla orðið upphaf
mikillar blessunar, ekki aðeins yður, heldur einnig
drengnum, sem yður er svo kær.
Skuggar lífsins höfðu ekki yfir-
gefið Unu, því vorið 1964 dó Guð-
mundur maður hennar og stóð
hún nú ein uppi með 4 börn. Una
fór að vinna úti og eldri börnin
hjálpuðu til. Allt blessaðist þetta
vel og þá fyrst og fremst fyrir
lifsgleði og þrótt, og þessa frá-
bæru lund er Una hafði hlotið i
vöggugjöf.
Börn Unu og Guðmundar eru
Rúnar Hallgrimur, bóndi á
Hrafnabjörgum, ókvæntur. Lilja
Kristín, gift Guðmudni Daviðs-
syni, búsett i Siglufirði. Hrefna
Björg, gift Kjartani Bjarnasyni,
búsett i Keflavík, og Hildur
Valdis, nemandi á Reykjum i
Hrútafirði.
Nú verða aftur þáttaskil i lifi
Unu. Vorið 1968 kemur hún til
okkar hjónanna vestur að Gauks-
mýri, þar höfðum við þá búið í
eitt ár. Þar kynntist hún síðari
manni sínum, Þorkeli Einarssyni
byggingarmeistara, Efra-
Vatnshorni, fór hún til hans sem
ráðskona^með yngstu dóttur sína.
Þau giftust skömmu sfðar og
fylgdi Una manni sínum til ým-
issa staða er hann hafði verkefni
hverju sinni. Vorið '73 fóru þau
aftur að Efra-Vatnshorni og mun
Þorkell hafa gert það fyrir Unu
því hann skildi hve mjög hún
unni sveitinni og hafði saknað
hennar öll þau ár er hún bjó
annars staðar. Á Efra-Vatnshorni
kunni Una vel við sig, og tók til
óspilltra mála við búskapinn.
Störfin voru Unu létt og flautaði
hún uppáhaldslögin sín við vinn-
una, Beethove, Brahms, eða
Schubert. Enda þótt hún hl.vti
ekki tónlistarkennslu, var hún
ótrúlega fróð um tónlist, las allt
er hún náði í af ævisögum meist-
aranna. Var hún sem dáleidd er
hún hlýddi á sígild tónverk i
hljóðvarpinu. Engan þekki ég er
lofaði eins hina æðri tónlist hljóð-
varpsisn sem Unu. Má með sanni
segja að hljóðvarpið væri hennar
besti vinur, því aðstaða hennar i
lífinu leyfði ekki að hún sækti
tónleika, sem hefðu þó sannar-
lega gefið henni mikla lifsfyll-
ingu.
En skjótt bregður sól sumri. I
febrúar 1975 var svo komið ðð
Una varð að leita læKms og skipti
það engum togum, hún var send
suður til Reykjavikur til frekari
rannsókna. Hinn endanlegi dóm-
ur er upp kveðinn og þeim dómi
verðum við öll að hlýta. í rúmt ár
leið Una einhverjar hinar mestu
þrautir sem mannlegur líkami
fær þolað. Hún baTðist sem-betja
við ógnir sjúkdómsins, en hugur
hennar var æði oft heima á búinu
hennar, því þangað þráði hún
ákaft að'komast. Hugur og hjarta
Unu var heilt og trútt' hugsjón
sinni ti hinstu stundar uns sál
hennar sveif á braut til bjartari
og betri heima, þar sem ég vona
að hún finni þann hljðmgrunn
sem hún i lifisinu leitaði stöðugt
að.
Það er erfitt að skilja og sætta
sig við að Una sé að eitífu horfin
okkur sjónum. Aldrei sjá hana
brosa þessu lífsglaða bjarta brosi.
sem fékk alla til að gleðjast með
henni. Aldrei oftar að hevra
spaugsvrði hennar sem ævinlega
gátu leyst hverja þraut og gert
gott úr öllu. Það var þó eigi svo að
Una væri skaplaus, en óvenjumik-
ill herra geðs sins. Raunar sá það
enginn þó hún skpti skapi, enda
bar það ekki oft við. Henni var
ógjarnt að skipta um skoðum eða
breyta ákvörðun ef hún á annað
borð var búin að taka hana.
Er ég lýk þessum línum, þá er
mér efst i hugaþakklæti til systur
minnar fyrir allan þan'n kærleika
sem hún sýndi heimili mínu.
Börnin mín og við hjðnin þökkum
hrærðum huga og biðjum henni
blessunar Guðs í bjartari og betri
heimi. Undir þá ósk veit ég að
allir hennar nánustu vilja taka
með mér. Móðir okkar, sem nú er
þrotin að kröftum eftir þrotlaust
strit langrar ævi, systkini okkar
Framhald á bls. 27