Morgunblaðið - 04.09.1976, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR4. SEPTEMBER 1976
17
Eru engar fréttir
góðar
fréttir?
New York, 1. september.
Nú fer að síga á seinni hluta
þessa fundar hafréttarráð-
stefnunar hér í New York.
Honum á sem kunnugt er að
Ijiíka 17. september. í upp-
hafi fundarins gerðu menn
sér vonir um, að einhver ár-
angur kynni hér að nást. En
fram að þessu hefur ekkert
gerzt í þá áttina, sem orð sé á
gerandi. Þvert á móti má
heyra vonleysis- og uppgjaf-
artón i flestum ræðum.
Þrautþjálfaðir ráðstefnu-
menn segja mér raunar, að
ekki sé öalgengt að andrúms-
loftið sé með þessum hætti,
þegar talsvett er á fundi sem
þessa liðið. Menn séu þá farn-
ir að þreytast á því að reyna á
þolrif hvers annars og hugs-
anlegt sé enn, að eitthvað
geti gerzt, sem mjaki málum
áleiðis.
Kissinger hvetur til
sáttfýsi
Henry Kissinger utanríkisráð-
herra Bandaríkjanna hefur
verið hér í dag og reynt að
beita áhrifum sínum. Hann
hóf viðræður í morgun við
Amarsinghe, forseta hafrétt-
arráðstefnunnar og hefur sið-
an rætt við hvern á fætur
öðrum þeirra manna, sem
hann og hans menn telja lík-
legasta til að þoka málum
áfram. Nú í kvöld hélt hann
síðan boð með fulltrúum frá
öllum sendinefndum.
Kissinger bauð fram fjárhags-
lega aðstoð Bandaríkjanna
við að koma á fót alþjóðlegri
stofnun til vinnslu jarðefna
af hafsbotni á úthafinu og
hvatti mjög til þess að sátt-
fýsi fengi að ríkja svo að von
væri til að árangur yröi af
ráðstefnunni.
Ræða hans fékk góðar undir-
tektir, enda krydduð gaman-
yrðum og frábærlega vel
flutt, en í fjölmiðlum hér er
þó varla á hana minnzt.
Meðal fulltrúa á hafréttarráð-
stefnunni mun þó talið að
þetta tilboð Bandaríkja-
manna sé skref í áttina og
kunni eitthvað að þoka mál-
um áleiðis.
Árangur í ófugu hlut-
falli við þjarkið
Sjálfsagt spyrja einhverjir á
bessa leið: Hvað gerist á
svona ráðstefnum úr því að
enginn árangur er sjáanleg-
ur? Jú, hér er unnið að ýms-
um störfum, óteljandi hópar,
ýmist sjálfskipaðir eða þá
formennirnir setja saman
nefndir, reyna að samræma
sjónarmið hinna mismunandi
ríkja, eða leggja á ráðin um
það hvernig þeir bezt geti
komið fram hagsmunamálum
sinna rikja. Störfin í þessum
hópum Ienda auðvitað þyngst
á þeim, sem forystuna hafa,
formönnum sendinefnda, en
aðrir reyna að sjáflsögðu að
hjálpa til. Mér sýnist árang-
urinn vera í öfugu hlutfalli
við þjarkið.
Nú gera menn sér helzt vonir
um, að unnt muni reynast að
berja saman nýjan texta, sem
muni hafa inni að halda alla
fjóra meginkaflana frá þvi í
vor og ef til vill einhverjar
viðbótarklásúlur. Kannski
verða bara gömlu textarnir
heftir saman á ný, með ein-
hverjum orðalagsbreytingum
og útúrdúrum. Þó kann að
vera, að einhverjar efnis-
breytingar, sem máli skipta,
verði innifaldar. 1 öllu falli
verður um að ræða einhverja
samræmingu og „endurbót".
Textinn verður þá væntan-
lega með nýju nafni.
Þá er eftir að ákveða hvaða
þýðingu hinn endurskoðaði
texti hafi, eða hvaða „status".
Um það eins og flest annað er
allt í óvissu, en líklegast þó,
að gildi hans verði eitthvað
svipað og þess texta, sem af-
greiddur var í vor, en siðan
verði enn á ný haldinn fund-
ur á næsta ári og sumir tala
jafnvel um að hann verði
ekki fyrr en í júlí og að því
muni Afríkuþjóðirnar hallast
til dæmis.
Strandríki og land-
luktir í Klúbb 21
Sá starfshópur, sem við af eðli-
legum ástæðum höfum mest-
an áhuga fyrir, er hér kallað-
ur Klúbbur 21, en það er hóp-
ur tíu strandríkja og tíu land-
luktra og landfræðilegra af-
skiptra ríkja, sem leitast við
að finna samkomulagsgrund-
völl auk formannsins. Þessi
hópur heldur stöðuga fundi
og ég spurði Hans Andersen í
dag, hvað á þeim vettvangi
gerðist. Hann sagði eitthvað
á þessa leið.
„Hingað til hafa allar sam-
komulagstilraunir strandað
fyrst og fremst á því, að
strandríkin hafa haldið fast
við það, að það lengsta sem
unnt væri að ganga, væri að
landluktu ríkin fengju for-
gang að umframmagni, en
þau telja það ekki nægilegt
og vilja fá veiðiréttindin, þótt
ekkert umframmagn sé. En
hver sem ni<)urstaðan af
þessum deilum kann að
Eyjólfur K. Jónsson skrifar frá
hafréttarráðstefnunni í New York
verða.þá er enn um það sam-
komulag að ákvæðin í 58. og
59. grein, sem um þessi efni
f jalla, mundu ekki ná til okk-
ar, þótt eitthvað yrði látið
undan kröfum landluktu
ríkjanna. Við mundum fá sér
ákvæði, sem okkur nægði.
Þannig horfa málin við,
a.m.k. nú á þessari stundu."
Auðlindalögsagan
alþjóðleg lög
En hvað þýðir þessi seinagang-
ur þá fyrir okkur? Fáum við
engin alþjóðalög, sem tryggja
réttindi okkar? Von er að
spurt sé.
Skoðun mín er sú, að 200 mílna
auðlindalögsagan sé þegar
orðin að alþjóðalögum, og frá
þeirri reglu verði héðan í frá
ekki hvikað.
Stöðugt fleiri ríki lýsa yfir 200
mílna efnahagslögsögu og
flest strandriki heims munu
á næstunni fylgja í fótspor
þeirra, sem ötulast hafa bar-
izt fyrir 200 mílunum. Sjálf-
sagt verður fundað og þingað
áfram um hafréttarmálin, en
þar verður það ekki efna-
hagslögsagan, sem fyrst og
fremst verður þráttað um,
heldur hagnýting auðæfa
hafsbotnsins utan 200 míln-
anna, en einmitt á því
stranda málin, þvi að þróun-
arríkin vilja að sú stofnun,
sem sett verði yfir þessi mál-
efni, sé fyrst og fremst á
þeirra valdi, cn iðnrikin vilja
ríkari þátt í stjórninni. Ís-
lendingar hafa að vonum lít-
inn áhuga á þessum ættti
málsins og skal ég því ekki
ræða hann frekar.
200 mílurnar tekur
engin af okkur
Óhætt ætti að vera að segja, að
við getum tekið öllu með ró.
Það er ekkert sáluhjálparat-
riði fyrir okkur að hafréttar-
sáttmálinn verði gerður. Við
höfum fengið okkar 200 míl-
ur og þær tekur enginn af
okkur aftur. Auðvitað viljum
við þó stuðla að þvi, að lög og
réttur megi rikja á heimshöf-
unum, eins og raunar um ver-
öld alla, og þess vegna hljót-
um við að leggja það litla,
sem við getum, af mörkum til
þess að hafréttarráðstefnan
beri árangur, en fari ekki út
um þúfur.
Talsvert hefur hér verið rætt
um fyrirkomulag á lausn
deilumála, sem milli ríkja
kynnu að rísa út af hafréttar-
málum og tillögur lögspek-
inga hafa verið eins og
ska'ðadrífa. Ekki fæ ég þó
séð, að við höfum neitt að
óttast í því efni, ef greinar
númer 50 og 51 fá að standa
óbreyttar, en þar er annars
vegar ákveðið, að strandríkið
fái að ákveða hve mikinn afla
megi taka og hins vegar, að
standríkið skuli stjórn því
hvernig þessu aflamagni er
náð og hverjir stundi veið-
arnar. Sem sagt: full og
óskoruð yfirráð strandríkis-
ins vfir fiskveiðunum.
EBE-menn þreifa
fyrir sér
Síðastl. föstudag kom brezki
þingmaðurinn Prescott
ásamt þýzka þingmanninum
Schmit og aðstoðarmanni
þeirra frá Efnahagsbanda-
laginu til viðra'ðna við okkur
Islendinga um hafréttarmál-
efni. Kvaðst hann vilja kynna
sér afstöðu Islendinga til
ýmssa þátta hafréttarmál-
anna, þótt hann vissi raunar
fyrir fram margt i því efni.
Var farið vítt og breytt yfir
efnið, en að u.þ.b. klukku-
tima samra^ðum loknum kom
hann að því sem áræðanlega
var aðalerindið, að þreifa fyr-
ir sér um það, hver afstaða
okkar mundi vera til áfram-
haldandi fiskveiðiréttinda
Breta við island eftir 1. des-
ember.
Það er skemmst frá að segja, að
við Islendingarnir, scm vor-
um fulltrúar allra stjórn-
málaflokkanna, ásamt Hans
G. Andcrsen og Má Eliassyni
fiskimálastjóra, gerðum
augnablikshlé á viðra>ðun-
um, gripum til möðuimálsins
og komum okkur saman um
að segja með þeim orðum,
scm ekki yrðu misskilin, að
engin frckari fiskvciðirétt-
indi til handa Efnahags-
bandalagsrikíunum cn þau.
scm þcgar var um samið,
gnitu komið til grcina. Við
teldum að aðeins væri hugs-
anlegt að semja um gagn-
kvæm fiskvciðircttindi, við
fcngjum jafn mikinn rétt
innan 200 milna Efnahags-
bandalagsrikjanna cins og
þau hjá okkur. cf báðir aðilar
teldu sér það hagstætt. Nú
horfðu málin þannig við. að
Efnahagsbandalagsríkin
hefðu næsta árið rétt til að
veiða sextíu þiisund tonn hjá
okkur og nær væri að við
spyrðum hvað við ættum að
fá í staðinn fyrir það, heldur
en að fariö yrði fram á, að
réttindi til handa Efnahags-
bandalagsríkjunum yrðu
aukin.
Við lögðum lika áherzlu á. að
tollamál og önnur viðskipta-
mál yrðu af okkar hálfu ekki
tcngd fiskveiðiréttindum.
En þeim Efnahagsbandalags-
mönnum þótti við vera nokk-
uð harðir í hoYn að taka og
kom það glöggt f ljós í einka-
viðræðum eftir þennan fund.
en þeir vita þó a.m.k. hug
okkar allan. að við viljum
ckki að þeir fái mcira en sex-
tíu þúsund tonnin á na>sta
ári. Svo geta þeir skipt þeim
á milli sín, ef að þeim svo
sýnist.
Þetta er nú í stuttu máli það.
sem gcrzt hefur og ekki gerzt
hér i New York, og má vist
nærri segja, að frcttirnar seu
engar. cn kannski cru engar
fréttir góðar fréttir.