Morgunblaðið - 06.10.1976, Síða 17

MORGUNBLAÐIð! MIÐVIKUDAGUR 6. OKTÖBER 1976
17
hita geti oft verið hagkvæmt að
koma upp kyndistöðvum, þar
sem á mestu álagstímum er not-
uð svartolia og afgangsraforka.
Bygging varmaveitna af
þessu tagi heldur dyrunum
opnum til nýtingar jarðvarma,
þar sem þær má hanna á þann
veg, að þær geti einnig þjónað
sem jarðvarmareitur.
Veitur af þessu tagi eru oft
enn vegna hitaveitufram-
kvæmda.
Raunhæft er talið að setja
sér það markmið að jarðvarma-
öflun geti í áföngum aukist að
því marki að sinna 80% allrar
húshitunarþarfar og afgangin-
um með rafhitun, eða 20%.
Koma fjarvarmaveitur sterk-
lega til álita sem biðleikur, á
Þá er í undirbúningi lagning
háspennulínu frá Geithálsi að
Grundartanga, en við þá línu
mun norðurlína síðan tengjast,
en það stóreykur flutningsgetu
hennar.
Lagarfossvirkjun á Héraði og
annar áfangi Mjólkár á Vest-
f jörðum hafa nýlega verið tekn-
ar i notkun.
Aukin áhersla hefur verið
að 62% innflutt olía
LANDSMÁLAFÉLAGIÐ Vörður, samband hverfa-
félaga sjálfstæðisfólks í Reykjavík, gekkst fyrir
fjölmennum og fjörugum fundi í fyrrakvold í átt-
hagasal Hótel Sögu um stefnumótun í iðnaðar- og
orkumálum. Dr. Gunnar Thoroddsen, orku- og iðn-
aóarráðherra, flutti framsöguerindi um þetta efni,
sem birtist hér á eftir, fyrri hluti, og i Mbl. á
morgun, síðari hluti. Þátt í pallborðsumræðum um
viðfangsefnið, sem fram fóru að loknu framsöguer-
indi, tóku: Davíð Sch. Torsteinsson, formaður félags
iðnrekenda, Jón G. Sólnes, alþingismaður, Jónas
Eliasson, verkfræðingur, Þóroddur Th. Sigurðsson,
verkfræðingur, Sigurður Kristinsson, form. Lands-
samb. ísl. iðnaðarmanna, og Þorvaldur Garðar
Kristjánsson, formaður Orkuráðs. Inn í þær umræð-
ur var blandað fyrirspurnum frá fundarmönnum.
Pallborðsumræðurnar verða lauslega raktar, efnis-
lega, í Morgunblaðinu síðar.
Frá pallborðsumræðum á Varðarfundi: Þóroddur Th. Sigurðsson, verkfræðingur, Sigurður Kristinsson, form. landssamb. fsl. iðnaðar-
manna, Jón G. Sólnes, alþingismaður, Gunnar Thóroddsen, orku- og iðnaðarráðherra. Sveinn Björnsson, verkfr., stjórnandi umræðn-
anna, Þorvaldur G. Kristjánsson, formaður orkuráðs, Jónas Elfasson, verkfræðingur og Davfð Sch. Thorsteinsson, formaður félags
iðnrekendafélagsins.
Húshitunarþörf verði að 80% mætt
með jarðvarma, 20% með rafhitun
hagkvæm lausn i sjálfu sér og
gefa svigrúm til þess að brúa
það tímabil, sem nota þarf til
öflunar meiri jarðvarma og raf-
orku til húsahitunar.
Nú munu um 55% lands-
manna njóta jarðvarma til hús-
hitunar, eftir að nágrannasveit-
arfélög Reykjavíkur hafa
tengst Hitaveitu Reykjavíkur,
ásamt þvi að hitaveita hefur
verið tekin í notkun að hluta á
Siglufirði. Með frekari virkjun
jarðvarma á Suðurnesjum, Ak-
ureyri, Siglufirði, Vestmanna-
eyjum og Blönduósi kemst
þessi hlutfallstala upp i 67% af
íbúatölu landsins.
Nú þegar má sjá að fram-
kva>mdir i hitaveitumálum
marka sopr i minni oliuinn-
flutningi til húshitunar. Þessu
til stuðnings má nefna að notk-
un dieselolíu til húshitunar var
143 þúsund tonn árið 1974, 136
þúsund tonn árið 1975, á þessu
ári er áætlað að hún verði 115
þúsund tonn en/árið 1977 er
gert ráð fyrir að hún minnki
meðan verið er að ná þessu
markmiði.
Það er því þegar farið að
segja til sín að aukin áhersla
hefur verið lögð á jarðvarma-
leit og nýir og stórvirkir borar
keyptir til landsins.
Fjárfeuting í raf-
orkuframkvæmdum
eykst úr 9 í 16%
Framkvæmdir i orkumálum
landsmanna hafa aukist veru-
lega tvö siðustu ár. Árin
1970—1974 var fjárfesting í
orkumálum að meðaltali 9% af
heildarfjárfestingu í landinu,
en árin 1975 og ’76 16% hvort
árið.
Af framkvæmdum, sem nú
eru í gangi. má minnast á virkj-
un við Sigöldu og Kröflu, fram-
kvæmdir við norðurlinu, ann-
ars vegar úr Bórgarfirði að
Varmahlíð, hins vegar frá
Kröflu að Akureyri, og sveita-
rafvæðingu.
lögð á rannsóknir nýrra virkj-
unarstaða og hönnun þar sem
Iangt er komið rannsóknum.
Hefjast verður handa við
lagningu linu frá Kröflu til
Austurlands og styrkingu
dreifikerfis víða um land.
Af nýjum virkjunaráföngum,
sem helst koma til álita á næst-
unni, má nefna Hrauneyjafoss
á Suðurlandi, Blöndu á Norður-
landi, Bessastaðaá á Austur-
landi.
Viðvikjandi orkuöflun á
Vestfjörðum verður leit að
jarðvarma, og ásamt undirbún-
ingi næstu vatnsaflsvirkjunar.
megin viðfangsefni.
Framkvæmdatafir
Fyrrverandi iðnaðarráðherra
lagði mikið upp úr beinni raf-
hitun á sinum tima og hefur
nýverið tekið til við að gagn-
rýna núverandi ríkisstjórn fyr-
ir að fyigja annarri stefnu.
Áður fyrr hélt hann því jafn-
vel fram, að mest öll orka frá
Sigölduvirkjun aúti að fara til
sem teygður hefur verið i 600 m
dýpt. Auk þessara bora má
nefna einn minni bor, sem bor-
að getur allt að 300 m djúpar
holur og notaður hefur verið í
smærri verk fyrir einstök býli,
svo og Norðurlandsborinn svo-
nefndi, sem boraði allmargar
600—1200 m djúpar holur á
Norðurlandi en hefur nú verið
lagt.
Fyrir liggja hjá Orkustofnun
yfir 60 beiðnir um rannsóknir
og borun eftir heitu vatni tii
húshitunar, flestar frá þéttbýl-
isstöðum, en allmargar frá ba'j-
arhverfum, skólasetrum í
strjálbýli, félagssamtökum og
einstökum bændum. Reynt er
að sinna þessum beiðnunt eftir
megni. Jafnframt er stefnt að
því að gera víðta'kar rannsókn-
ir á samfelldum jarðhitasva'ð-
um. Á þann hátt hafa verið
tekin fyrir jarðhitasva'ði í Ar-
nessýslu, Gullbringu- og Kjós-
arsýslu, einnig jarðhitasva'ði í
Eyjafirði og Suður-
Þingeyjarsýslu. Þá er unnið að
heildarrannsókn jarðhita á
Sna'fellsnesi, i Skagafirði og á
Vestfjörðum. I rannsóknar- og
boráa'tlunum hefur áherslan
einkum verið lögð á þéttbvlis-
sva-ðin, en jafnframt verið unn-
ið fvrir einstök búli og svoitar
félög eftir föngum.
Framhald á bls. 21
Orkunýting okkar
1973 var að 62% olía.
Hin íslenska þjóð stendur i
fjölþættri uppbyggingu á flest-
um sviðum þjóðlifsins og fjár-
þörf hennar því mikil.
Eitt af meginviðfangsefnum
þjóðarinnar er orkiöflun og
orkudreifing, sem er afaf fjár-
magnsfrek.
Því er sérlega mikilva'gt, að
vandað sé til verkefna vals og
að skipulagi þessara mála sé
gaumur gefinn, þannig að það
fjármagn nýtist vel, sem til ráð-
stöfunar er hverju sinni.
Það er eigi síður áriðandi að
sýna ráðdeildarsemi um notkun
orkunnar. Sumar þjóðir líta á
orkusparnað sem aðalstefnu
sina í orkumáium. Til dæmis
leggja norðmenn og sviar á það
höfuðáherslu á nýta orku betur
en aður.
Sem da'mi um leiðir til betri
nýtingar orku má nefna:
betri einangrun húsa; minni
ofhitun; umba'tur dreifikerfa
svo dregið verði úr orkutapi;
framleiðsluaðferðir, sem spara
orku frá þvi sem nú er; betri
upplýsingar um tækniieg og
hagra'n atriði og síðast en ekki
síst mótun verðstefnu, sem örv-
ar til nýtni og hagra'ðingar i
hvívetna, en horfir ekki til að-
Jialdsleysis og sóunar.
Að þessu þurfum við íslend-
ingar einnig að hyggja. En um
leið þurfum við að draga úr
notkun crlendra orkugjafa,
einkum olíu og nota rafmagn,
heitt vatn og gufu í hennar
stað, hvar sem því verður við
komið, til þess að spara dýr-
ma'tan gjaldeyri.
Ef litið er á orkuöflun og
orkunotkun íslendinga, er talið
að heildarorkuöflun (að fiski-
skipum, flugvélum og bifreið-
um meðtöldum) hafi numið um
11.200 glgavattstundum, það ár
sem nýjustu heildarskýrslur
eru til um, en það er árið 1973.
Gigavattstund er ein milljón
kilóvattstunda.
Þar af var vatnsafl tæp 20%,
jarðvarmi tæp 18%, en orka í
mynd innfluttrar olíu nam um
62%, orkuöflunar.
í bráð a.m.k. verður að nota
erlenda orkugjafa í fiskiskip-
um, flugvélum og bifreiðum. Sé
þessi notkun dregin frá heild-
inni, ásamt notkun álversins í
Straumsvik, fæst sennilega
bestur mælikvarði á það verk-
efni, sem við er að glíma, þegar
talað er um að nýta innlenda
orkugjafa í stað erlendra.
Þá fæst sú niðurstaða, að raf-
orka nam um 18%, orkuöflunar
1973, jarðvarmi um 37% en
innflutt olia afganginum, eða
um 45%,.
67% landsmanna
njóta senn
hitaveitna
Oliuhækkunin hefur vakið til
umhugsunar um ýmsar hliðar
orkumála, sem menn hafa ekki
áður gert sér nægilega ljósar.
M.a. er talið að samhliða jarð-
inu sínu.
Sigölduvirkjun tafðist meira
en nauðsynlegt var í höndum
fyrrverandi iðnaðarráðherra.
Ráðherrann áttí ekki lítinn þátt
í því að tefja Hitaveitu Suður-
nesja með því að krefjast meiri-
hluta eignar ríkisins og hafna
tilboði um jarðvarmaréttindin,
sem var töluvert hagkvæmara
en þær bætur, sem matsnefnd
ákvað síðar.
Framfarir í
bortækni
I bortækni og mögulegri bor-
dýpt hafa orðið verulegar fram-
farir undanfarið ár. Tveir nýir
borar voru keyptir til landsins.
Getur annar þeirra, Narfi, bor-
að niður á 1500—2000 m dýpi,
en sá stærri, Jötunn, niður á
allt að 3600 m dýpi. Fyrir i
landinu voru þrír jarðhitabor-
ar, þ.e. Dofri, sem er sameign
Reykjavíkurborgar og ríkisins,
með 1800—2000 m borgetu
(hefur farið í 2200 m), Glaum-
ur 800 m bor, sem borað hefur
þó i 1200 m, og Vniir 400 m bor.
Pallborðsumræður um orku og iðnað:
Orkunýting 1973 var
húshitunar, og stóriðja væri
óþörf. Nokkur sinnaskipti
urðu, er hann komst í ríkis-
stjórn og undirbjó samninga
um jáfnblendiverksmiðju. Og
enn urðu sinnaskipti, er hann
lét af ráðherraembætti og lét
beygja sig til þess að tala á móti
og greiða atkvæði á móti mál-