Morgunblaðið - 06.10.1976, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 6. OKTÓBER 1976 31
Kortið sýnir styrkleikahlutföll vestur-þýzku flokkanna frá 1949—1972.
(Jrslitin f kosningunum um helgina urðu þessi: Kristil demókratar
48,6%^ sósíaldemókratar 42.6% og frjálsir demókratar 7.9%.
— Dietrich
Framhald af bls. 1
og við I dag og Genscher sendi
bréf til Helmut Kohl formanns
kristilegra demókrata þar sem
hann hafnaði boði hans um aðild
að samsteypustjórn, sem kristi-
legir demókratar myndu veita
forstöðu. Genscher mun hitta
Kohl að máli á morgun,
miðvikudag, til að skýra afstöðu
sfna og flokks sfns.
Willy Brandt sagði á blaða-
mannafundi eftir fund í helztu
stjórnunarnefndum jafnaðar-
manna að sá naumi meirihluti
sem stjórnin hefði fengið í
kosningunum, myndi ekki gera
henni auðvelt um vik að ýmsu
leyti en af reynslu sem fengist
hefði vissi hann einnig að naumur
meirihluti á þingi gæti einnig
stuðlað að einurð og festu I stjórn-
un, Brandt sagði að frjálsir
demókratar væru einhuga í
stuðningi slnum við jafnaðar-
menn, en það þýddi hins vegar
ekki að jafnaðarmenn, myndu í
neinu slaka á því að framfylgja
sósíaldemókratfskri stefnu. Frelsi
og sósíalismi væri og yrði mikil-
vægara öðru fyrir jafnaðarmenn.
Talsmaður CDU-Kristilegra
demókrataflokksins Wolfgang
Wiedmeyer sagði í kvöld að hann
væri ekki hissa á því að frjálsir
demófcratar hefðu tekið ofan-
greinda ákvörðun. Hann sagði að
CDU yrði nú I stjórnarandstöðu
gegn veikustu ríkisstjórn sem
nokkurn tíma hafi setið að völd-
um í Vestur-Þýzkalandi.
Jafnaðarmenn hafa lagt áherzlu
á að ríkisstjórnarinnar bíði meðal
annars það verkefni að berjast
gegn atvinnuleysi, og fást við
margvíslegar umbætur í felags-
og heilbirgðismálum.
Moersch féll
í kvöld kom í ljós að Karl
Moersch, sem hefur gegnt
embætti aðstoðarutanríkisráð-
herra hafi fallið í kjördæmi sínu
fyrir ungum frambjóðanda kristi-
legra demókrata Matthiasi Wiss-
mann sem er aðeins 27 ára að
aldri. Moersch er félagi f Frjálsa
demókrataflokknum.
— Enn engin
Framhald af bls. 2
um leið og þeir hefðu áhuga á eða
væru tilbúnir til slíks.
Garðar Ingvarsson sagði að
Norsk Hydro væri fyrirtæki sem
hefði mjög gott orð á sér á Islandi.
Aburðarverksmiðja ríisins hefur
átt náið samstarf við það um mjög
mörg ár. Hefur verksmiðjan
keypt allt það ammoniak, sem
hún hefur ekki getað famleitt
sjálf frá Norsk Hydro og enn-
fremur tilbúinn áburð. Þá eru
rafgreinitæki verksmiðjunnar
einnig keypt af Norsk Hydro, en
þau eru forsenda þess að unnt er
að framleiða áburð hér. Er þar
notuð þeirra aðferð og hugvit.
Ennfremur reyndi Norsk Hydro
að aðstoða Áburðarverksmiðjuna
er erfiðleikarnir voru sem mestir
viðvíkjandi kornastærð kjarnans
á sínum tima. Ennfremur hafa
þeir haft með höndum rannsóknir
á sjóefnaverksmiðju á Reykjanesi
á vegum Rannsóknaráös ríkisins.
Hafa þeir sýnt því máli mikinn
áhuga og í gegnum þetta allt haft
náið samstarf við Islendinga.
Eyjafjörður hefur ekki endan-
lega verið valinn.sem vettvangur
fyrir byggingu álvers. Þegar
Norsk Hydro sýndi málinu fyrst
áhuga 1971, en þá fóru fram við-
ræður sem einna helzt miðuðu að
þvi að menn kynntust hver öðr-
um, Norðmenn lýstu hugmyndum
sínum um stærðir verksmiðja og
annað slíkt og tímasetningar, sem
þá voru 1979 en koma ekki til
greina nú, þá var þeim bent á að
fyrirsjáanlegt væri að stóriðju
yrði næst fundinn staður utan
Reykjavíkursvæðisins, samanber
samningurinn við Alusuisse, þar
sem hið svissneska fyrirtæki
skuldbatt sig til þess að láta fara
fram könnun á byggingu annars
álvers á Norðurlandi, i Eyjafirði.
Um þá verksmiðju var gerð sér-
stök áætlun og var sú verksmiðja
raunar staðsett á Gáseyri mjög
nærri þeim stað sem nú hefur
helzt verið rætt um. Ekkert var
siðan úr þeim áformum. Þar sem
álmarkaðurinn versnaði mjög rétt
á eftir og ekki var talið ráðlegt að
reisa álver.
Garðar Ingvarsson sagði að við-
ræðuhópurinn nú hefði bent
Norsk Hydro á nokkra staði, sem
komið gætu til greina utan
Reykjavikursvæðisins. Bent var á
Eyjafjörð, Húsavík — þar sem
Húsvíkingar hafa fyrir löngu lýst
áhuga sínum á að fá stóriðju — og
Reyðarfjörð, en það var gert með
tilliti til þess að þá var ekkert
vitað hvar ráðist yrði i næstu
virkjanir. Hefði það alveg eins
getað orðið Fljótsdalsvirkjun á
þeim tima eins og Blanda. Eftir að
Norsk Hydro hafði gert sinar at-
huganir komu þeir aftur og sögðu
að þeim litist bezt á Eyjafjörð. I
fyrra var svo settur á fót starfs-
hópur skipaður sérfræðingum frá
viðræðunefnd um stóriðju og
Norsk Hydro, tveir menn frá
hvorum aðila.
Garðar Ingvarsson sagði að
þessum starfshópi hafði verið fal-
ið að gera athugun á ýmsum for-
sendum þess að staðsetja álver
við Eyjafjörð, því að það er sá
staður, sem Islendingar hafa oft-
ast nefnt í sambandi við stóriðju.
I umræðum á Alþingi er það t.d.
eins og rauður þráður i gegnum
ræður um byggðamál, að Eyja-
fjörðurinn sé sá staður, sem helzt
geti keppt við Reykjavíkursvæð-
ið.
Morgunblaðið spurði þá um
mengunarmál í sambandi við
þetta álver og hvort náttúra Eyja-
fjarðar gæti ekki spillzt af nær-
veru þess. Hvort Húsavík væri
t.d. ekki betri staður, þar sem hún
stendur ekki eins inni í þröngum
firði. Garðar sagði að gallinn við
Húsavík og stóriðju sem þessa
væri sá að þar væru ekki öll skil-
yrði uppfyllt, og þá einkum vegna
þess að Skjálfandi væri ekki mjög
djúpur. Þannig væri viðhorfið i
dag a.m.k. Garðar sagði að ein-
hvers staðar yrði að hefja rann-
sóknir og þar með væri ekki sagt
að Eyjafjörður yrði fyrir valinu,
þótt þar væri byrjað. Verið væri
aðeins að gera tillögur og láta fara
fram athuganir á ýmsum hliðum
málsins.
Enn hefur t.d. ekki verið beðið
um umsögn hreppsins, þar sem
álverið gæti verið byggt. Hins
vegar hafa fulltrúar bæjar-
stjórnar Akureyrar komið á við-
ræðufund með nefndinni að eigin
ósk og einnig gerði það Fjórð-
ungssamband Norðlendinga og
voru þá þessir aðilar settir inn i
málin.
Ef hins vegar á að staðsetja
stóriðju við Eyjafjörð, er ljóst að
fyrst verður að fara fram rann-
sókn á umhverfinu og ennfremur
þarf að kanna hver áhrif slik
starfsemi hefur á byggðina, sem
fyrir er. Nú fyrst verður farið af
stað með gróðurfars- og veður-
farsrannsóknir. Mun Rannsókna-
stofnun landbúnaðarins og Veð-
urstofan fengin til samstarfs um
það og verður i þvi sambandi enn-
fremur rætt við fleiri aðila. Kem-
ur þá Náttúruverndarráð einnig
inn í myndina. Þessir aðilar hafa
enn ekkert ákveðið fengið, þar
sem enn er ekkert til, sem unnt er
að láta þá fá — málið er á algjöru
frumstigi.
Enn eru ótal óvissuþættir, sem
svara þarf. Hvað kemur t.d.
kílówattstundin til með að kosta
fyrir þessa virkjun. Ákveða þarf
hvernig eignarhlutfalli eigi að
vera háttað. Gert er ráð fyrir að
starfshópurinn skili áliti um ára-
mótin, en Garðar tók fram að allt
það starf, sem fram færi væri án
nokkurra skuldbindinga fyrir Is-
land og Islendinga.
Þá sagði Garðar Ingvarsson að
lokum að Norsk Hydro væri
reiðubúið að koma til móts við
Islendinga um stærð álversins —
ef af byggingu þess yrði. Talið er
að hagkvæmasta stærð
álbræðslna í dag séu verksmiðjur,
sem framleiða 200 þúsund tonn á
ári, en i þessu tilfelli gæti verið
um að ræða 100 þúsund tonna
álver. Er þar um að ræða algjöra
lágmarksstærð, en sú hefur þró-
unin orðið frá þvf er Straumsvík-
urverksmiðjan var byggð að
álverksmiðjur hafa sifellt verið
að stækka.
— Togveiðibann
FrnmhalH nf hl« 1
ila yrði sett á fót og henni fengið
það verkefni að ákveða hvar tog-
veiðibannið skyldi gilda og hve
lengi. En formaður landsráðsins,
Lars Chmenitz, lagði til að við-
skiptanefnd ráðsins tæki að sér
þetta verkefni þegar í stað.
„Þetta mál þolir enga bið“,
sagði Lars Chmenitz. „Ástand
þorskstofnsins er mjög alvarlegt."
Niels Carlo Heilman skýrði frá
því að á fundi fiskifræðinga N-
Atlantshafsfiskveiðinefndarinnar
(ICNF) hefði verið stungið up á
algeru banni við öllum þorskveið-
um, meðal annars á grænlenzkum
miðum, f óákveðinn tíma. Jafn-
framt hefðu fiskifræðingarnir lát-
ið i það skína að jafnvel slíkt
bann gæti ekki bjargað þorskin-
um ef nota ætti hann til manneld-
is. Stofninn væri orðinn svo litill
að vafasamt væri hvort hægt væri
að efla hann.
Niels Carlo Heilmann tók fram
að Grænlendingar ættu ekki að
beita sér fyrir algerra friðun
þorsksins þar sem það mundi
koma mjög hart niður á fiskveið-
um Grænlendinga og veiðarnar
væru I lægð um þessar mundir.
— Noregur
Framhald af bls. 1
mundi á næstunni halda áfram
þeirri viðleitni sinni að tryggja
fiskveiðihagsmuni Norðmanna
við strendur annarra ríkja með
samningum þar sem slíkt ætti við,
auk þess sem áfram yrði freistað
að ná samningum við þau ríki,
sem útfærslan hefði sérstaklega
áhrif á. Brezka stjórnin lýsti því
yfir í dag, að nauðsynlegt væri að
koma á samningaviðræðum Efna-
hagsbandalagsins við Norðmenn
sem allra fyrst. I yfirlýsingu
Breta sagði meðal annars, að von-
andi kæmu utanrikisráðherrar
EBE-ríkjanna sér saman um
aðila, sem gætti hagsmuna banda-
lagsins í slíkum viðræðum á fundi
sínum í Luxembourg 18. og 19.
þessa mánaðar. um leið og itrekað
var að brezka stjórnin hefði marg-
sinnis vakið athygli á þvi, að slík-
ar samningaviðræður við Norð-
menn og aðrar fiskveiðiþjóðir
væru löngu límabærar
— Greiddu
5,3 millj.
Framhald af bls. 2
sem sagt stofnað sameignarfélag
til að styrkja það og skattfróðir
menn bentu síðan á þennan frá-
fráttarmöguleika og því þótti
sjálfsagt að láta reyna á það hjá
réttum aðilum. Þetta er ekkert
launungarmál, því félagið var
skráð formlega."
— Lánastefna
Framhald af bls. 15
lendar skuldir afríkuþjóða hefðu
aukist úr 9.2 milljörðum dollara
1967 í 28.5 milljarða dollara
1974 og vaxtabyrðin af þessum
lánum væri að nálgast 20% af
útflutningstekjum nokkurra
þjóða.
— Við gluggann
Framhald af bls. 22
sjúklingunum að litast um
algjörlega með sjálfum sér. Og
þessa daga og nætur verður
hann auðvitað að fylgja fyrir-
mælum stofnunarinnar i einu
og öllu.
Oft eru slik gistiherbergi
ekki á sama stað og leið-
beiningastöðin sjálf, heldur er
gestunum ráðstafað til annarra
stofnana til afvötnunar. Sé
stofnunarinnar leitað að
staðaldri sem göngudeildar og
það gera flestir einn mánuð
sem lágmark, þá kostar hjálpin
20 f.m. yfir mánuðinn og annað
eins ef heilar fjölskyldur fylgja
í kjölfarið.
Sumir og raunar margir
borga þetta úr eigin vasa. En
fyrir aðra er greitt af trygging-
um og hjálparstofnunum, sem
varðstöðin gefur upplýsingar
um. Og þeir sem gista sjúkra-
hús og hjúkrunarhæli njóta að
sjálfsögðu sömu kjara og aðrir
þar.
Aðalatriði á þessu sviði er að
allir geti notið þarna hjálpar án
tillits til greiðslugetu. I vissum
tilfellum verður að leita til
borgarsjóðs.
Margir hafa áhuga á þjonustu
þessarar stofnunar. Þar eru
einnig veittar upplýsingar fyrir
þá sem ekki geta mætt i eigin
persónu: Vinnufélaga, vini,
vinnuveitendur og þá auðvitað
ættingja og aðstandendur.
I desember 1972 jókst starf-
semin með nýrri starfsskrá og
reglugjörð þar eð verkamanna-
félög gerðu samþykktir um að
mega visa þangað mönnum,
sem gætu átt á hættu að missa
atvinnu sína vegna ofdrykkju.
Þetta hefur gefið góða raun
og bjargað mörgum frá snögg-
um brottrekstri. Margir vinnu-
veitendur lita nú verkamenn
sína allt öðrum augum en áður,
og veita þeim margs konar
stuðning, sem aldrei kom áður
til greina.
Nú þykir ekki lengur nein
skömm að leita slikrar hjálpar
til lausnar vandamálum sinum.
Þvert á móti þykir sómi að
þvi sem gæti veitzt og veitist
bæði einstaklingum og sam-
félaginu öllu, með þeirri við-
leitni, sem sparar þannig þjóð-
félaginu milljónir og milljarða,
með þvi að veita þeim styrk til
að vinna, framleiða og sjá sér
og sínum farborða, sem annars
væru byrði og ógæfa, sem
kostar samfélagið milljarða I
sköttum og útlátum. Sumir
þessara manna og kvenna veita
siðar öðrum hin beztu ráð og
hagkvæmustu hjálp. 5/9 1976
— Eigumaðselja
Framhald af bls. 2
sagði Magnús, „sem krefst þess að
minnstu kartöflurnar fari í I.
verðflokk, en þær munu víst fara
í 2. verðflokk sem er 25% hærri
en 3. verðfl. Okkur þykir þetta
einkennileg lausn. Við erum bún-
ir :ð berjast í mörg ár vegna
álagningar á landbúnaðarvörum,
sem er með því lægsta sem til er,
allt niður í 5%, en svo fá ræktend-
ur lausn sinna mála á 2—3 dögum
í gegn um ráðuneytið með þvi að
léleg vara er flokkuð i hærri
gæðaflokk og við eigum því að
selja lélega vöru fyrir hærra
verð.“
— Ródesía
Framhald af bls. 15
segjast njóta stuðnings skæru-
liða.En meirihlut nýliðanna
sem eru allt að 20.000 talsins
fóru frá Rhódesíu þegar
Muzorewa biskup stóð á hátindi
vinsælda sinna. Nöfn herfor-
ingjanna eru dulnefni: Rex
Nhongo (Zanu) og Mangena
(Zapu) þar á meðal. Óbreyttur
borgari, dr. Taderera, er einnig
athafnasamur í búðum skæru-
liða og sumir telja að hann sé
keppinautur Mugabe.
Ættflokkahöfðingjarnir sem
stjórnin skipar, og ráðherrar
blökkumanna hafa lítið fylgi
meðal almennings. En
Mangwende höfðingi, sem er í
framkvæmdastjórn Nkomo, og
Rekavi Tangwena höfðingi,
sem er nú i Mozambique, gætu
fengið sæti í ríkisstjórn.
Nafnið Zimbabwe er heiti á
stórmerkum og glæsilegum
rústum rúmlega 20 km frá Fort
Victoria I Mashonalandi.
íbúarnir yfirgáfu þorpið á
fimmtándu öld og það hefur
síðan haft mikla trúarlega
þýðingu. Þar eru stundaðar ein-
hverjar merkustu fornleifa-
rannsóknir sem um getur í
Afriku og snilldarhandbragð á
því sem þar hefur fundizt var
til þess að ýmsir töldu að
Arabar, Indverjar eða jafnvel
Portúgalar hefðu reist bæinn.
En í sjötíu ár hefur enginn
fornleifafræðingur verið i vafa
um að byggingarnar voru verk
Bantumanna á steinaldarstigi.
Zimbabwe lá á leiðinni frá
gullnámunum I Matabelelandi
til Indlandshafs og íbúarnir
bjuggu við mikla velsæld á
fjórtándu og fimmtándu öld.
auk þess sem Zimbabwe var
mikilvæg trúarmiðstöð. Ut-
lendingar virðast hafa keypt
gull, kopar, salt og ef til vill
baðmull en þegar landið blés
upp, skógar eyddust og salt
hvarf fluttust Ibúar Zimbabwe
burtu margir yfir Zambesifljót
þar sem stofnað var annað
stórveldi, kennt við Monomata-
pas. En minningin um
Zimbabwe hefur lifað.
a\cj>
>C3®(U)Í?ÖC!0
o o
SUÐURLANDSBRAUT32
SKÓLI FYRIR AHUGAFÓLK
JAFNT SEM SKÓLAFÓLK
SÁLARFRÆÐI
F(J%^T0RFRm
SKRIFT OG LETURGERÐ
SKÓLI ÞAR SEM ÞÚ
Akveðlh HVAÐ ÞÚ LÆRIR
"SUs?
SKÓU sem starfar allt
Arið
SKÓU SEM HEFUR
36 NÁMSGREINAR AÐ
BJÓÐA